Rb. Haarlem, 12-10-2009, nr. 07-2827

Verweerder heeft met dagtekening 28 oktober 2003 aan eiseres over het tijdvak 1 januari 2003 tot en met 31 juli 2003 een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd ten bedrage van € 103.686.

Verweerder heeft bij uitspraak op bezwaar van 14 april 2007 de naheffingsaanslag gehandhaafd.

Eiseres heeft daartegen bij brief van 21 mei 2007, ontvangen bij de rechtbank op 21 mei 2007, beroep ingesteld.

Verweerder heeft op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd en een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 16 november 2007. Namens eiseres zijn verschenen haar gemachtigde A, B, C en D. Namens verweerder zijn verschenen E en F.

In haar brief van 20 november 2007 heeft de rechtbank partijen meegedeeld de zaak aan te houden in afwachting van de antwoorden van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (hierna: HvJ EG) op de prejudiciële vragen gesteld in het arrest van 2 november 2007, nummer 42.415, V-N 2007/51.24, welke vragen zijn beantwoord in het arrest van het HvJ EG van 12 februari 2009, zaak C-515/07, VNLTO (hierna: het VNLTO-arrest).

Eiseres heeft bij brief van 10 maart 2009 gereageerd op het VNLTO-arrest en verweerder bij brief van 2 april 2009. Van deze reacties is telkens een afschrift verstuurd aan de wederpartij.

Eiseres heeft voor de zitting, bij brief van 10 september 2009, een nader stuk ingediend. Dit stuk is in afschrift verstrekt aan verweerder.

Op 24 september 2009 heeft de tweede mondelinge behandeling van de zaak plaatsgevonden in gewijzigde samenstelling. Namens eiseres zijn verschenen haar gemachtigde G, C, B en H. Namens verweerder is verschenen E.

Eiseres is in x opgericht onder de naam Stichting I. In xx is haar naam gewijzigd in de Stichting X. Zij is gevestigd in het J te Q. Eiseres is door de K aangewezen als onderzoeksorganisatie. Eiseres verricht grensverleggend (internationaal) onderzoek waarbij de onderzoekthema’s worden ontleend aan maatschappelijke vraagstellingen. In dat kader begeleidt zij afgestudeerde wiskundigen en informatici tot professionele onderzoekers. Zij werkt daarbij samen met bedrijven, universiteiten en technologische instellingen in binnen- en buitenland. Eiseres verricht zowel onderzoek dat op eigen initiatief wordt gestart (hierna: het strategisch onderzoek) als onderzoek dat op initiatief van derden wordt gestart (hierna: het contract onderzoek). Strategisch onderzoek wordt primair gefinancierd uit subsidiebijdragen en het contractonderzoek uit de ter zake overeengekomen vergoeding. Tussen partijen is niet in geschil dat eiseres op grond van het door haar verrichte contractonderzoek ondernemer is in de zin van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: Wet OB).

In de statuten van eiseres is – voor zover hier van belang – het volgende opgenomen:

“Artikel 3

Een door eiseres opgesteld overzicht van de baten van eiseres in het onderhavige tijdvak, bijlage 1 bij de brief van 28 augustus 2003 vermeldt – voor zover hier van belang – het volgende:

"BATEN jan. t/m juli 2003

Verweerder heeft in 2002 bij eiseres een onderzoek ingesteld naar de aanvaardbaarheid van de aangiften omzetbelasting over het tijdvak 1997 tot en met 2001, naar aanleiding waarvan op 23 oktober 2002 een controlerapport is opgesteld. Daarin is – voor zover hier van belang – het volgende opgenomen:

In het onderhavige tijdvak heeft eiseres, in overleg met verweerder, alle aan haar in rekening gebrachte voorbelasting in aftrek gebracht. Bij brief van 28 augustus 2003 heeft zij over deze periode de navolgende suppletieberekening opgesteld.

“Suppletieberekening

De voorbelasting over de periode bedraagt:

Totaal voorbelasting € 122.582

Af: voorbelasting restaurant O € 13.885

Totaal voorbelasting X € 108.697

Op basis van deze gegevens bedraagt het aftrekbare deel van de voorbelasting:

(€ 315.939/€ 6.853.375) * € 108.697 = € 5.011

In aftrek genomen belasting over de aangifteperiode: € 108.697

Bij te betalen: € 103.686”

In de op 27 augustus 2001 tussen enerzijds eiseres, P, R NV, S en anderzijds de Commissie van de Europese Unie gesloten Engelstalige overeenkomst is met betrekking tot het zogenoemde project ‘a’ – voor zover hier van belang – het volgende bepaald:

“ (…)

HAVE AGREED to a project called “a” to be carried out in the frame work of the specific programme for research, technological development and demonstration on a user-friendly information society (1998-2002), (the “b Programme”) (the “specific programme”) according tot the following provisions.

Article 1- Scope

The contractors1 shall carry out the work set out in Annex I to this contract (“the project”) in accordance with the conditions set out in this contract.

(….)

Article 3 - Estimated costs and maximum financial contribution of the Community

In een samenwerkingsovereenkomst gedateerd 29 augustus 1997 gesloten tussen eiseres (in de overeenkomst genoemd: de kennisinstelling) en Stichting U (in de overeenkomst genoemd: de Stichting) is – voor zover hier van belang – het volgende bepaald:

Eiseres heeft – afgezien van de baten uit “Opdrachten en contractresearch” – in het onderhavige tijdvak de volgende baten ontvangen:

In geschil is in welk mate eiseres recht heeft op aftrek van de aan haar in het onderhavige tijdvak in rekening gebrachte voorbelasting ten bedrage van € 122.582.

Eiseres stelt dat zij al haar onderzoeksactiviteiten, dus ook het strategisch onderzoek, verricht als ondernemer in de zin van de Wet OB en dat zij derhalve volledig recht op aftrek heeft.

Eiseres concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraak op bezwaar en vernietiging van de naheffingsaanslag.

Verweerder stelt zich op het standpunt dat eiseres slechts ten dele, namelijk enkel voor het deel dat kan worden toegerekend aan het door haar tegen vergoeding verrichte contractonderzoek, handelt als ondernemer in de zin van de Wet OB en dat zij slechts in zoverre, hetgeen voor het onderhavige tijdvak neerkomt op een bedrag van € 5.011, recht op aftrek van voorbelasting heeft.

Verweerder concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

Tussen partijen is niet in geschil dat de onder 2.8. genoemde (project) subsidies van het K geen vergoeding vormen voor door eiseres verrichte prestaties in het economisch verkeer.

Tussen partijen is niet in geschil dat, indien het gelijk aan verweerder is, de naheffingsaanslag tot het juiste bedrag is opgelegd.

Ingevolge artikel 15, eerste lid, van de Wet OB is aftrekbaar de belasting die drukt op de aan de ondernemer verrichte leveringen van goederen en diensten, voor zover de goederen en diensten door de ondernemer worden gebezigd in het kader van zijn onderneming. Voor het recht op aftrek van voorbelasting moet sprake zijn van een rechtstreeks verband tussen enerzijds de uitgave waarop de voorbelasting drukt en anderzijds een activiteit in het kader van de onderneming.

Ten aanzien van het internationale samenwerkingsproject ‘a’

In het kader van het samenwerkingsproject ‘a’ heeft eiseres baten ontvangen van de Commissie van de Europese Unie ten bedrage van € 78.000. Eiseres heeft zich op het standpunt gesteld dat voornoemd bedrag in wezen de vergoeding vormt voor contractonderzoek dat wordt verricht door het desbetreffende samenwerkingsverband dat bestaat uit eiseres, P, R NV en S. De rechtbank volgt deze stelling niet. De bijdrage van de Commissie van de Europese Unie aan eiseres moet worden aangemerkt als een onbelastbare subsidie. In het arrest van 29 februari 1996, BNB 1997/32 (Jürgen Mohr) over een subsidie die door de Europese Unie was verleend voor de vermindering van de productie van melk, oordeelde het HvJ EG dat de Gemeenschap in ruil voor de subsidie geen goederen of diensten voor eigen gebruik had verkregen, maar had gehandeld in het algemeen belang en dat de subsidie derhalve geen vergoeding vormde in de zin van de omzetbelasting. De rechtbank acht aannemelijk dat de Commissie van de Europese Unie ook in dit geval heeft gehandeld in het algemeen belang, nu zulks uit de tekst van de a-overeenkomst kan worden afgeleid en eiseres niet heeft aangetoond dat dit anders is. Hetgeen eiseres ter zitting heeft gesteld over de voordelen voor twee andere deelnemers aan het project is hiervoor onvoldoende concreet.

De verplichting van eiseres om verantwoording af te leggen in de vorm van een (financieel) verslag van het project (zie artikel 4, onder 2.1, van de a-overeenkomst), maakt vorenstaande niet anders.

Ten aanzien van de van Stichting U ontvangen bijdragen

Eiseres heeft ten aanzien van de van Stichting U ontvangen bijdragen gesteld dat uit de uitspraak van Hof Arnhem van 24 januari 2005, nr. 02/0826, V-N 2005/22.19, volgt dat deze bijdragen in de heffing van omzetbelasting betrokken dienen te worden. De rechtbank kan eiseres hierin niet volgen. Hof Arnhem heeft in voornoemde uitspraak geoordeeld dat de daarin ter discussie staande bedragen een vergoeding in de zin van de Wet OB vormen voor het door Stichting U verrichte fundamenteel-strategisch onderzoek. In de zaak van Hof Arnhem gaat het echter om andere bedragen, te weten de bedragen die Stichting U heeft ontvangen van kennisinstituten als eiseres (zie artikel 3 van de samenwerkingsovereenkomst als weergegeven onder 2.7) en niet om bedragen die eiseres heeft ontvangen van U. De overeenkomst tussen partijen biedt onvoldoende grond voor de stelling van eiseres dat zij tegenover deze bijdrage een prestatie jegens Stichting U heeft verricht. In onderdeel 8 van artikel 5 van de overeenkomst is weliswaar bepaald dat partijen ten aanzien van iedere onderzoeker een afzonderlijke detacheringsovereenkomst met elkaar kunnen sluiten, maar eiseres heeft tegenover de gemotiveerde stelling van verweerder op dit punt niet aannemelijk gemaakt dat de bijdrage van

€ 171.907 ook in dat kader is ontvangen of dat daaraan een aparte projectovereenkomst ten grondslag ligt. Voor het overige blijkt naar het oordeel van de rechtbank uit de samenwerkingsovereenkomst onvoldoende rechtstreeks verband tussen de bijdrage van U en hetgeen eiseres hiervoor heeft gedaan.

De stelling van eiseres dat haar strategisch onderzoek dienstbaar is aan haar contractonderzoek, dat eerstgenoemd onderzoek uit dien hoofde complementair is en dat zij daarom volledig recht op aftrek van voorbelasting heeft, volgt de rechtbank niet.

In zijn arrest van 25 januari 1995, nr. 29 652, BNB 1995/26, heeft de Hoge Raad in een vergelijkbaar vraagstuk ten aanzien van een radio-omroep als volgt geoordeeld:

Ook de stelling van eiseres dat het strategisch onderzoek het rechtstreekse, duurzame en noodzakelijke verlengstuk van het contractonderzoek vormt als bedoeld in het arrest van het HvJ EG van 11 juli 1996, nr. C-306/94 (Régie dauphinoise), wordt verworpen. De rechtbank is van oordeel dat indien een dergelijke verlengstukgedachte in deze zaak al toepassing vindt, dit tot de conclusie leidt dat het contractonderzoek moet worden aangemerkt als het rechtstreekse, duurzame en noodzakelijke verlengstuk van het strategisch onderzoek en niet andersom, zoals eiseres verdedigt. Het beroep op voormeld arrest van het HvJ EG kan eiseres daarom niet baten.

De stelling van eiseres dat haar onderzoeksactiviteiten zijn gericht op relevante maatschappelijke vraagstukken, zij verwijst daarvoor naar haar doelstellingen, en derhalve op economische activiteiten in de zin van de Wet OB, volgt de rechtbank evenmin. Anders dan eiseres betoogt is het immers heel wel mogelijk dat onderzoeksactiviteiten die worden verricht met het oog op relevante maatschappelijke vraagstukken, worden verricht met het oog op het algemeen belang of om een andere reden buiten de werkingssfeer van de omzetbelasting vallen. Dat het algemeen belang ook voorop heeft gestaan bij het door eiseres verrichte strategisch onderzoek, vindt steun in het feit dat dit onderzoek nagenoeg uitsluitend is gefinancierd uit van overheidswege verstrekte subsidies. Anders dan eiseres kennelijk meent, zijn het maatschappelijke verkeer en het economische verkeer voor de heffing van omzetbelasting geen synoniemen.

Gelet op het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat de handelingen die eiseres heeft verricht in het kader van haar strategisch onderzoek niet kunnen worden geacht te zijn verricht in het kader van haar onderneming. Derhalve bestaat voor deze activiteiten, gelet op de tekst van artikel 15, eerste lid, van de Wet OB, geen recht op aftrek van voorbelasting. Ook het arrest van het HvJ EG van 8 februari 2007, zaak C-435/05 (Investrand BV), waarin is overwogen (punt 24) dat een belastingplichtige niettemin recht op aftrek heeft, ook al bestaat er geen rechtstreeks en onmiddellijk verband tussen een bepaalde handeling in een eerder stadium en een of meer in een later stadium verrichte handelingen waarvoor recht op aftrek bestaat, wanneer de kosten voor de betrokken diensten deel uitmaken van diens algemene kosten en als zodanig zijn opgenomen in de prijs van de door hem geleverde goederen of verrichte diensten, leidt niet tot een ander oordeel nu in het dossier geen aanwijzingen kunnen worden gevonden op grond waarvan kan worden aangenomen dat aan deze voorwaarde is voldaan. Integendeel, gelet op de wijze van financiering van de beide soorten onderzoek kan niet worden gesteld dat de kosten van het strategisch onderzoek worden bestreden uit de vergoedingen voor het contractonderzoek.

Eiseres heeft ter zitting verklaard dat indien de rechtbank van oordeel is dat zij het strategisch onderzoek niet heeft verricht in het kader van haar onderneming, zij haar beroep op het arrest van 14 juli 2005, in zaak C-434/03 (Charles/Charles-Tijmens) intrekt gezien het oordeel van het HvJ EG in het VNLTO-arrest. Deze grief behoeft daarom geen behandeling.

Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

De rechtbank ziet geen aanleiding voor een proceskostenveroordeling.

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan op 12 oktober 2009 en op dezelfde dag in het openbaar uitgesproken door mr. C.J. Hummel, voorzitter, mr. A. van Dongen en mr. A.E. Keulemans, rechters, in tegenwoordigheid van mr. E.P. van der Zalm, griffier.

Afschrift verzonden aan partijen op:

De rechtbank heeft geen bezwaar tegen afgifte door de griffier van een afschrift van de uitspraak in geanonimiseerde vorm.

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te Amsterdam (belastingkamer), Postbus 1312, 1000 BH Amsterdam.

Bij het instellen van hoger beroep dient het volgende in acht te worden genomen:

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd;

2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden: