141 De Jackson en Woolf Reforms

In de vorige paragraaf is al aangestipt op welke wijze partijen de kostenrisico’s plegen te ondervangen: door middel van after the event-verzekeringen of no cure no pay-afspraken met de advocaat. Daarnaast bestaat de mogelijkheid van gefinancierde rechtsbijstand (Legal Aid) en wordt onder omstandigheden – desverzocht – costs protection geboden door de rechter, waardoor de beschermde partij in geval van verlies geen proceskosten hoeft te betalen aan de wederpartij of slechts een gering bedrag.1 Het betreft echter ad-hoc ‘oplossingen’ die niet raken aan de kern van het probleem van de almaar stijgende kosten van de Engelse civiele procedure.

In de afgelopen decennia hebben de voorstellen van Lords Justice (1996) en Jackson (2010) tot hervorming van de civiele procedure in Engeland geleid tot belangrijke wijzigingen van de Civil Procedure Rules (CPR).2 Waar Woolf zich concentreerde op voorstellen die het gehele systeem betroffen, was het Jackson’s primaire taak om met voorstellen te komen om de kosten voor de toegang tot de rechter tot een proportioneel niveau te brengen. Eén van de meest ingrijpende wijzigingen die met de ‘Woolf Reforms’ in 1999 in de CPR zijn doorgevoerd, is het verplicht stellen van actieve case management voor de Engelse rechter.3

Woolf constateerde dat de lijdelijkheid van de rechter één van de belangrijkste oorzaken was van de problemen in de Engelse civiele procedure. Sinds de hervormingen in 1999 wordt van rechters in Engeland een proactieve opstelling verwacht. Zij worden geacht het verloop, de intensiteit en de duur van de procedure te bepalen en maatregelen te treffen die een correcte uitkomst van een zaak op proportionele, redelijke en tijdige wijze kunnen bewerkstelligen.4 Procespartijen zijn op hun beurt verplicht de rechter daarin bij te staan en samen te werken gedurende het geding.5 De Woolf Reforms op het punt van case management en samenwerking zijn over het algemeen positief geëvalueerd; geschillen zouden sneller en vaker worden geschikt, en procedures zouden spoediger verlopen.6

Aan Jackson was het vervolgens de taak om oplossingen aan te dragen voor de continue stijging van de kosten van de civiele procedure in Engeland. Na het omvangrijke Preliminary Report van 2009 volgde in 2010 het Final Report met concrete voorstellen teneinde de kosten tot een aanvaardbaar niveau te brengen en access to justice te bevorderen. Vrijwel alle voorstellen zijn in april 2013 geïmplementeerd in de CPR. Eén van de belangrijkste wijzigingen die met de ‘Jackson Reforms’ zijn ingevoerd, is de prominente positionering van het concept ‘proportionality’ in de CPR. Het overriding objective van de CPR is sindsdien ‘to deal with cases justly and at proportionate costs’ (Rule 1.1. CPR).7 Dat brengt mee dat in elke fase van de procedure en bij elke procedurele beslissing acht moet worden geslagen op de kostenimplicaties.8 In de volgende paragraaf zal de rol van het proportionaliteitsvereiste bij de proceskostenbeslissing nader worden belicht.