HR (Parket), 09-03-2010, nr. 09/02532

Het Gerechtshof 's‑Hertogenbosch heeft verdachte op 22 juni 2009 voor 1 en 3 subsidiair, telkens: ‘Met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren buiten echt ontuchtige handelingen plegen, meermalen gepleegd’, voor 2 primair: ‘Met iemand, die de leeftijd van twaalf jaren maar nog niet die van zestien jaren heeft bereikt, buiten echt, ontuchtige handelingen plegen die mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam, meermalen gepleegd’ en voor 5: ‘Met iemand beneden de leeftijd van zestien jaren buiten echt ontuchtige handelingen plegen’ veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 36 maanden waarvan 9 maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van 5 jaren en een bijzondere voorwaarde. Voorts heeft het hof de teruggave aan verdachte gelast van in het arrest genoemde voorwerpen, de vorderingen van benadeelde partijen toegewezen en schadevergoedingsmaatregelen opgelegd zoals in het arrest omschreven.

Mr. J.A.A. van der Weijst, advocaat te Gemonde, heeft cassatie ingesteld. Mr. J. Goudswaard en mr. I. van Straalen, advocaten te 's‑Gravenhage, hebben een schriftuur ingezonden, houdende zes middelen van cassatie.

Het eerste middel klaagt over de verwerping van de stelling van de verdediging dat het hof als grondslag voor zijn onderzoek de voorlopige tenlastelegging van 3 september 2007, met daarop drie feiten, diende te nemen en niet mocht uitgaan van het nadien verzonden stuk, dat als ‘dagvaarding’ is aangeduid en waarop vijf feiten prijkten.

Op 28 september 2007 is het onderzoek ter terechtzitting van de rechtbank begonnen met een pro-formazitting. De rechtbank besloot het onderzoek ter terechtzitting op 20 december 2007 te hervatten. Maar de rechtbank heeft het opportuun gevonden om reeds op 7 november 2007 de zaak op de rol te zetten, omdat is gebleken dat op 28 september 2007 een nog niet beëdigde rechter aan het onderzoek heeft deelgenomen. Daarom heeft de rechtbank op 7 november 2007 bevolen dat het onderzoek opnieuw wordt aangevangen. De dagvaarding/oproeping waarbij verdachte voor 7 november 2007 is opgeroepen vermeldt vijf feiten. De voorzitter heeft vervolgens gevraagd hoe de verhouding is met de oorspronkelijke dagvaarding, die drie feiten bevatte. De officier van Justitie heeft na beraad de zaak voorgedragen conform de oorspronkelijke dagvaarding en medegedeeld dat de aangepaste dagvaarding vijf feiten zal omvatten en aan verdachte zal worden betekend. De raadsman heeft blijkens het proces-verbaal daarop als volgt gereageerd:

De officier van justitie sloot zich bij dit voorstel aan en vervolgens heeft de voorzitter als beslissing van de rechtbank het volgende medegedeeld:

Op 22 januari 2008 diende de zaak weer pro forma. De rechtbank heeft de zaak voor onbepaalde tijd aangehouden en verwezen naar de rechter-commissaris.

Op 15 april 2008 is het onderzoek ter terechtzitting hervat. De rechtbank heeft de zaak verwezen naar de rechter-commissaris om een deskundige te benoemen voor een onderzoek van de studioverhoren van de vijf jongens. De rechtbank heeft zich dus niet beperkt tot de drie jongens die zijn genoemd in de voorlopige tenlastelegging, maar heeft zich gebaseerd op de dagvaarding/oproeping voor 7 november 2007. Ter terechtzitting van 1 juli 2008 heeft de advocaat verzocht de voorlopige hechtenis op te heffen, onder meer omdat er geen bewijs zou zijn voor feit 4, welk feit niet in de oorspronkelijke dagvaarding voorkwam. De advocaat heeft zich hier dus laten leiden door de dagvaarding/oproeping voor de zitting van 7 november 2007. Op 21 augustus 2008 is de zaak ten gronde behandeld. De officier van justitie heeft blijkens het proces-verbaal van het onderzoek ter terechtzitting en het schriftelijk requisitoir zich gebaseerd op een beschuldiging van vijf feiten. De advocaat van verdachte heeft gepleit overeenkomstig een pleitnota. De pleitnota gaat uit van een tenlastelegging van vijf feiten en bespreekt die ook.

Eerst in hoger beroep heeft de verdediging zich tegen deze gang van zaken gekeerd.

Ter terechtzitting in hoger beroep van 2 februari 2009 heeft de advocaat van verdachte betoogd dat de rechtbank, door voor vijf in plaats van drie feiten te veroordelen, de grondslag van de tenlastelegging heeft verlaten. Het hof heeft vervolgens overwogen:

Op 8 juni 2009 heeft de advocaat zijn pleitnota voorgedragen waarin de formele verweren die op 2 februari 2009 zijn gevoerd zijn gehandhaafd. Niet alleen heeft de rechtbank ten onrechte voor meer feiten veroordeeld dan de oorspronkelijke tenlastelegging inhield, maar ook heeft de rechtbank de drie feiten die oorspronkelijk waren tenlastegelegd niet ten grondslag genomen voor de bewezenverklaring. In zijn arrest heeft het hof zijn eerder ingenomen standpunt bevestigd:

Het hof is van oordeel dat alle betrokken partijen in eerste aanleg de tenlastelegging van 31 oktober 2007 met daarin vijf feiten als grondslag van de strafrechtelijke procedure hebben beschouwd en aanvaard. Daarmee is de facto de grondslag van het rechtsgeding gewijzigd in de zin van artikel 314a van het Wetboek van Strafvordering. Immers de ratio van deze bepaling is erin gelegen dat het de verdachte duidelijk is voor welke strafrechtelijke verwijten hij (uiteindelijk) wordt vervolgd en terecht dient te staan. Die verwijten staan expliciet vermeld in de aan hem betekende ‘dagvaarding’ van 31 oktober 2007. Nu de verdachte door deze gang van zaken redelijkerwijs niet in zijn belangen is geschaad, is het hof van oordeel dat de dagvaarding van 31 oktober 2007 met daarin de tenlastelegging van vijf feiten als grondslag van het rechtsgeding in eerste aanleg moet worden beschouwd en daarmee als grondslag voor het rechtsgeding in hoger beroep.

Het hof verwerpt het verweer.’

Vaststaat dat de aanpassing als bedoeld in artikel 314a lid 1 Sv niet heeft plaatsgevonden. Dat het geoorloofd zou zijn geweest om de oorspronkelijke tenlastelegging op de voet van deze bepaling alsnog om te vormen tot de tenlastelegging als waarop rechtbank en hof recht hebben gedaan wordt niet betwist.

Het hof heeft in zijn hiervoor geciteerde overwegingen tot uitdrukking gebracht

Op 21 augustus 2008 heeft de rechtbank het onderzoek opnieuw aangevangen en heeft de officier van justitie de zaak opnieuw voorgedragen. Deze nieuwe voordracht heeft, gelet op de vordering van de officier, betrekking gehad op de tenlastelegging zoals de rechtbank die tot grondslag van haar beraadslagingen heeft gemaakt. Het standpunt dat in het middel wordt betrokken, dat de dagvaarding van 31 oktober 2007 niet is betekend en niet is voorgedragen, en dat daarom de onderhavige zaak zich onderscheidt van die in HR 17 maart 2009, LJN BG6671, ontbeert feitelijke grondslag.

Het oordeel van het hof dat het onderwerp van de rechtsstrijd in eerste aanleg voldoende vaststond voordat officier van justitie zijn requisitoir hield, acht ik niet onbegrijpelijk. Het middel is vruchteloos voorgesteld.

Het tweede middel klaagt over de afwijzing van het verzoek van de verdediging tot het horen van een getuige.

In de appelschriftuur heeft de advocaat van verdachte aangegeven een aantal getuigen te willen horen, onder wie [verbalisant 2], brigadier van politie. Het verzoek is in de appelschriftuur aldus toegelicht:

Aansluitend heeft de advocaat ter terechtzitting van 2 februari 2009 nog verklaard:

De AG heeft geantwoord dat het verzoek wat betreft verbalisant [verbalisant 2] dient te worden afgewezen, omdat hetgeen deze zou kunnen verklaren niet van belang zou zijn voor enige door het hof te nemen beslissing. In de op 2 februari 2009 voorgedragen pleitnota heeft de advocaat van verdachte het verzoek herhaald.

Het hof heeft ter terechtzitting van 9 februari 2009 het verzoek afgewezen en deze afwijzing aldus gemotiveerd:

Het middel betoogt dat het oordeel van het hof ‘gelet op de omstandigheden rond het onderzoek tegen verzoeker’ onjuist dan wel onbegrijpelijk is, omdat juist in deze zaak een van de kernvragen was in hoeverre door de beeldvorming over verdachte reeds een ‘ruis’ optrad die van invloed is geweest op de door de kinderen afgelegde verklaringen.

Hoe verbalisant [verbalisant 2] een rol gespeeld kan hebben in de beeldvorming rond verdachte en wel aldus dat de verklaringen van de kinderen daardoor zijn beïnvloed heeft de advocaat in feitelijke aanleg niet duidelijk gemaakt. De advocaat heeft beweerd dat in het proces-verbaal dat door deze verbalisant is opgemaakt een groot aantal aantoonbare onjuistheden zijn opgenomen,2. en in de pleitnota die is overgelegd op 21 augustus 2008 in eerste aanleg wordt verwezen naar een onjuiste bepaling in de tijd van een eerder strafrechtelijk onderzoek in het door deze verbalisant opgemaakt proces-verbaal — welke onjuistheid echter door verbalisant zelf is gecorrigeerd -, maar daar blijft het bij. Wat in feitelijke aanleg is aangevoerd over de beïnvloeding van de verklaringen van de kinderen door het ontstaan van ruis in de beeldvorming over verdachte wordt als een zuivere speculatie gebracht en niet nader uitgewerkt.3. Wat mij betreft brengen de stellers van het middel hier geen verheldering.

Het hof heeft het verzoek terecht getoetst aan de maatstaf van het eerste lid onder c van artikel 288 Sv. De motivering die het hof heeft gegeven voor de afwijzing van het verzoek kan deze beslissing dragen en is niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt.

Het derde en vierde middel klagen over schending van het tweede lid van artikel 359 Sv omdat de redengeving die het hof heeft gegeven voor de afwijking van de onderbouwde standpunten van de verdediging over de betrouwbaarheid van de verklaringen van respectievelijk [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] zou tekortschieten. Het hof is niet op ieder onderdeel van het betoog van de advocaat van verdachte met betrekking tot de betrouwbaarheid van de verklaringen van beide jongens ingegaan en daarom had het hof deze verklaringen niet voor het bewijs mogen gebruiken.

Beide middelen lenen zich voor een gezamenlijke bespreking.

Als feit 2 heeft het hof bewezenverklaard dat

En als feit 5 dat:

Het hof heeft over de betrouwbaarheid van de verklaringen van de kinderen het volgende overwogen:4.

Het hof heeft zich in zijn beoordeling van de betrouwbaarheid van de verklaringen van de kinderen grotendeels gebaseerd op de rapporten die professor Bullens heeft opgemaakt, in welke rapporten de punten die in de toelichting op het derde en vierde middel zijn aangehaald, zijn besproken, althans uit welke rapporten voldoende conclusies kunnen worden getrokken met het oog op de beoordeling van de betrouwbaarheidsverweren. Het hof heeft zich aangesloten bij het oordeel van deze deskundige dat er voldoende aanwijzingen zijn voor de betrouwbaarheid van deze verklaringen. Van beïnvloeding door volwassenen, zoals de ouders, die tot onbetrouwbaarheid van de verklaringen zou hebben geleid is de deskundige niet gebleken. Vervolgens is het hof nog nader ingegaan op enige afzonderlijke onderdelen van de verklaringen van beide jongens.

Het hof heeft de onderbouwde standpunten van de verdediging over de betrouwbaarheid van beide slachtoffers dus in een combinatie van redeneringen weerlegd. Het hof heeft gewezen op de resultaten van het onderzoek van de deskundige en daarnaast zelfstandig argumenten aangedragen voor het oordeel dat de slachtoffers betrouwbaar hebben verklaard. In het oordeel van de deskundige, dat door het hof is overgenomen, heeft het hof de weerlegging gelezen van gedetailleerde kritische opmerkingen van de verdediging, waardoor het niet meer nodig was voor het hof om zelf inhoudelijk op al deze detailpunten in te gaan.5.

Beide middelen falen.

Het vijfde middel klaagt dat het bewijs van de bewezenverklaarde periode van feit 5 niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan blijken.

Verdachte heeft verklaard dat [slachtoffer 1] een keer bij hem heeft gelogeerd en dat [betrokkene 2] toen ook bij verdachte was. Het hof heeft, anders dan de rechtbank, verzuimd uit de schriftelijke verklaring van verdachte over te nemen dat [slachtoffer 1] een nacht bij hem heeft gelogeerd, ‘ Ergens in april 2007, dacht ik.’ Als de Hoge Raad bereid is de bewijsvoering in die zin te verbeteren komt aan het middel de feitelijke grondslag te ontvallen.

Het zesde middel klaagt dat het bewijs van feit 5 feitelijk berust op de verklaring van maar één getuige, [slachtoffer 1]. De inhoud van de verklaring van de moeder van het kind is immers afgeleid uit de verklaringen van het kind zelf. De verklaring van verdachte kan niet de tekortkoming in de bewijsvoering, gelet op artikel 342 lid 2 Sv verhelpen, omdat die verklaring onvoldoende verband heeft met de verklaring van [slachtoffer 1].

De verklaring van verdachte die het hof voor het bewijs heeft gebruikt, bewijsmiddel 4, luidt, voorzover zij is toegespitst op feit 5, aldus:

Voorts heeft het hof voor het bewijs gebruikt een geboorteakte, betrekking hebbende op [slachtoffer 1] (bewijsmiddel 1), de verklaring van de moeder van [slachtoffer 1], waarin is opgetekend wat zij uit de mond van haar kind heeft vernomen (bewijsmiddel 2) en een proces-verbaal van het studioverhoor van het kind (bewijsmiddel 3).

De vraag die het middel aan de orde stelt is of aldus niet het tweede lid van artikel 342 Sv is geschonden.

Van schending van het tweede lid van artikel 342 Sv is geen sprake wanneer de verklaring van de getuige voldoende steun vindt in het overige gebezigde bewijsmateriaal. De beantwoording van de vraag wanneer er nog wel gesproken kan worden van voldoende steun hangt af van de omstandigheden van het concrete geval. Aldus de Hoge Raad in een zaak waarin een veroordeling was uitgesproken voor bedreiging met een mes. Het bewijs steunde op een aangifte, op een ambtsedig proces-verbaal waarin verbalisanten hebben gerelateerd dat zij zijn aangesproken door aangever die hevig geëmotioneerd was, een proces-verbaal waarin is vermeld dat bij een veiligheidsfouillering van verdachte in zijn broekzak een mes is aangetroffen, een proces-verbaal met de beschrijving van het mes en de verklaring van verdachte ter terechtzitting in hoger beroep, inhoudende dat hij het mes op de datum dat hij het asielzoekerscentrum bezocht waarin aangever verbleef, bij zich droeg.6. Onvoldoende steun nam de Hoge Raad aan in een zaak waarin verdachte was veroordeeld voor verkrachting, waarbij het bewijs voor het seksueel binnendringen van het lichaam van het slachtoffer en voor de feitelijkheden waardoor het slachtoffer gedwongen was dat te ondergaan uitsluitend was af te leiden uit de verklaringen van het slachtoffer. Het hof had voor het bewijs daarnaast een verklaring van de verdachte over zijn behoefte aan seks gebruikt en verklaringen over de plaats in het ziekenhuis waar het slachtoffer zich zou hebben bevonden. Voorts had het hof overwogen dat verdachte wisselende verklaringen had afgelegd over de kamer waar het slachtoffer zou hebben gelegen.7. Op dezelfde dag wees de Hoge Raad een arrest waarin de veroordeling voor bedreiging was gebaseerd op de aangifte van het slachtoffer en de verklaring van verdachte dat hij op de dag waarop zich dat feit zou hebben voorgedaan zich in de stad heeft bevonden waar aangeefster zou zijn bedreigd. Deze verklaring van verdachte gaf volgens de Hoge Raad onvoldoende steun aan de verklaring van aangeefster.8.

Ook in een iets andere context stelt de Hoge Raad de vraag of de verklaring van een getuige in voldoende mate wordt ondersteund door ander bewijsmateriaal. Ik doel op de thematiek rond de cruciale getuige die niet door de verdediging ondervraagd is kunnen worden. In HR 14 april 1998, NJ 1999, 73 m.nt. Knigge heeft de Hoge Raad zijn arrest van 1 februari 1994, NJ 1994, 427 m.nt. Corstens in die zin gecorrigeerd dat reeds voldoende is als de betrokkenheid van verdachte bij het ten laste gelegde feit bevestigd wordt door ander bewijsmateriaal en dus in voldoende mate steun vindt in andere bewijsmiddelen dan de in het vooronderzoek afgelegde verklaring van een getuige à charge. Ik citeer uit een ander arrest:

Het steunbewijs zal betrekking moeten hebben op die onderdelen van de belastende verklaring van de niet gehoorde getuige die verdachte betwist.10. Niet nodig is dat dit steunbewijs ieder onderdeel van de tenlastelegging dat door verdachte wordt ontkend bevestigt.11. Ik geef daarvan nog een voorbeeld.12. Verdachte was veroordeeld voor poging tot oplichting. Hij probeerde bejaarden over te halen hem hun giropasje te overhandigen door zich voor te doen als een medewerker van de thuiszorg. Het bewijs was gebaseerd op de aangifte, op de herkenning van verdachte door aangeefster, op een verklaring van een buurtbewoonster die een man bij aangeefster zag binnengaan, dat vreemd vond, haar opbelde en toen een man aan de telefoon kreeg, op de aanhouding van verdachte op signalement en op een verklaring van verdachte dat hij zich al eerder had uitgegeven voor iemand van de thuiszorg. Verdachte ontkende en in cassatie werd er over geklaagd dat het hof de verklaring van aangeefster voor het bewijs heeft gebruikt terwijl de verdediging niet de gelegenheid heeft gehad haar te ondervragen. De Hoge Raad overwoog dat de aangifte steun vond in ander bewijsmateriaal, in het bijzonder in de verklaring van de buurtbewoonster:

Weliswaar heeft hier het steunbewijs betrekking op gegevens die door verdachte zijn ontkend, maar het zegt niets over het delictshandelen zelf, enkel over de aanwezigheid ter plekke. Verdachtes betrokkenheid bij de poging tot oplichting wordt door deze verklaringen slechts op indirecte wijze ondersteund. Geen enkel bewijsmiddel behoudens de verklaringen van aangeefster bevat waarnemingen van het handelen van verdachte in de woning. Als alleen van belang zou zijn de steun die door ander bewijsmateriaal dan de verklaring van een getuige wordt verleend aan de betrokkenheid van verdachte bij het hem tenlastegelegde feit13. zou het steunbewijs dat daarop geen betrekking heeft ontoereikend zijn.14.

Deze conclusie kan ik niet uit de rechtspraak trekken. Met andere woorden: het steunbewijs kan onderdelen van de verklaring van de niet gehoorde getuige ondersteunen zonder dat dat steunbewijs direct is gerelateerd aan het delictshandelen.15. Uiteraard betekent dat niet dat bevestiging van trivialiteiten afdoende kan zijn. Het onderdeel van de verklaring van de getuige dat wordt bevestigd moet wel betrekking hebben op een of meerdere gegevens die met het tenlastegelegde delict in een betekenisvolle betrekking staan. Dat is bijvoorbeeld niet het geval als de belastende, niet gehoorde getuige heeft verklaard over verdachte's betrokkenheid bij het strafbaar feit en dat de verdachte rijdt in een Zweedse auto, een Saab, en er steunbewijs voorhanden is voor het feit dat een Saab inderdaad een Zweedse auto is. Maar het wordt anders als de niet gehoorde getuige verklaart over verdachte's betrokkenheid bij een hennepkwekerij en zegt dat verdachte minstens vier keer per week met zijn Saab bij de kwekerij arriveerde om spullen voor de kwekerij te brengen en te halen, en er steunbewijs voorhanden is, inhoudende dat de Saab van verdachte verschillende keren per week geparkeerd stond voor de loods waarin nadien een hennepkwekerij is aangetroffen. Of denk aan het geval dat iemand wordt beroofd door bedreiging met een mes van een mobiele telefoon, meteen de politie inschakelt, waarna de politie een verdachte aanhoudt die in het bezit blijkt te zijn van een mes en telefoon zoals door aangever beschreven. Dit voorbeeld is ontleend aan HR 10 juni 2008, LJN BC9743, een Antilliaanse strafzaak. In cassatie klaagde degene die was veroordeeld voor de overval over het gebruik voor het bewijs van de verklaring van aangever, omdat aangever onbetrouwbaar zou zijn. De Hoge Raad overwoog dat het Gemeenschappelijk Hof kennelijk van oordeel is geweest dat de verklaring van aangever voldoende steun vond in het proces-verbaal van aanhouding en inbeslagneming, maar dat dit oordeel, in aanmerking genomen wat door de verdediging was aangevoerd, niet zonder meer begrijpelijk was. De vergelijking met het eerder besproken HR 26 januari 2010, LJN BK2094, waarin de Hoge Raad geen schending van het tweede lid van artikel 342 Sv aannam, dringt zich op. Waarschijnlijk is het verschil in uitkomst in cassatie te verklaren doordat in de zaak van 10 juni 2008 er ook nog een uitdrukkelijk betrouwbaarheidsverweer is gevoerd, waarop niet was geantwoord.

Of en wanneer het steunbewijs vanuit het standpunt van artikel 6 EVRM voldoende is om het ontbreken van de gelegenheid een getuige te ondervragen niet tot een inbreuk te maken, is niet in algemene zin aan te geven en hangt af van de omstandigheden van het geval. Onder omstandigheden kan de constatering dat de verdachte zich op een bepaalde plaats heeft bevonden voldoende zijn. Ik denk aan het geval waarin iemand van zijn vrijheid wordt beroofd in een bepaald pand en dat verschillende malen is gezien dat verdachte dat pand is binnengegaan. In andere gevallen zal het anders liggen, met name indien de plaats waar verdachte zich heeft bevonden niet typerend is voor het delict.

Hoewel de invalshoek van het EVRM een andere is dan die van artikel 342 lid 2 Sv zijn er toch belangrijke overeenkomsten. Als een grondrecht zoals dat om degene te kunnen ondervragen die als enige belastend heeft verklaard over de betrokkenheid van verdachte bij het strafbaar feit wordt geschonden, zal dat in de Nederlandse context betekenen dat die verklaring van de getuige niet voor het bewijs mag worden gebruikt tenzij er sprake is van voldoende steunbewijs. Het recht om getuigen te ondervragen is een van de bouwstenen van een eerlijk proces. Het tweede lid van artikel 342 Sv geldt als waarborg voor de deugdelijkheid van de bewijsbeslissing. Voorkomen moet worden dat een verdachte lichtvaardig wordt veroordeeld op basis van ondeugdelijk materiaal.16. Zo een veroordeling is mogelijk als alles wat een getuige zegt maar voor zoete koek wordt aangenomen en als aan de verdediging niet de gelegenheid wordt geboden deze verklaring tegen het licht te houden. Daarom denk ik dat voor de uitleg van de rechtspraak van de Hoge Raad over het tweede lid van artikel 342 Sv de jurisprudentie over artikel 6 EVRM vruchtbaar materiaal kan bieden.17.

Er is echter ook een wezenlijk verschil tussen de waardering van de verklaring van een niet gehoorde cruciale getuige volgens het EVRM en die van de enkele getuige volgens het tweede lid van artikel 342 Sv. Het ontbreken van de mogelijkheid om een getuige op wiens verklaringen de veroordeling hoofdzakelijk is gebaseerd te kunnen ondervragen kan immers worden gecompenseerd.18. Maar zo een compensatie lijkt niet de barrière van het tweede lid van artikel 342 Sv te kunnen slechten. Om die horde te kunnen nemen is steunbewijs met een zekere zelfstandigheid nodig. Ik geef een voorbeeld waarin kennelijk het steunbewijs zowel voldeed aan de eisen van artikel 6 lid 3 onder d EVRM als aan de eis van artikel 342 lid 2 Sv. In HR 17 november 2009, LJN BI3847 is verdachte veroordeeld voor poging tot het misdrijf van artikel 244 Sr en voor het misdrijf van artikel 249 Sr, beide gepleegd jegens zijn minderjarig kind. Het bewijs was gebaseerd op de aangifte van de moeder van het kind, op een verklaring van de oma van het kind, op een proces-verbaal van een studioverhoor van het kind en op een verklaring van verdachte dat zijn dochtertje in zijn bed sliep en dat hij 's nachts ook naar bed is gegaan en naast haar is gaan liggen. De aangifte van de moeder van het kind en de verklaring van de oma houden slechts in wat zij uit de mond van het kind gehoord hebben. De rechter-commissaris heeft onderzoek laten doen naar de betrouwbaarheid van de verklaring die het kind in het studioverhoor heeft afgelegd. Nadien hebben zich nog andere deskundigen over de betrouwbaarheid van die verklaringen uitgelaten, onder wie een door de verdediging aangezochte deskundige. De deskundigen en de verdediging hebben kennis kunnen nemen van de inhoud van de videobanden, waarop de studioverhoren van het kind zijn opgenomen en die deels ter terechtzitting in hoger beroep zijn vertoond. Het hof wees het verzoek om het kind te horen af gelet op de negatieve gevolgen die dat zou kunnen hebben voor de ontwikkeling van het kind en wees daarbij op de compensatie die aan de verdediging geboden is. Het cassatiemiddel dat opkwam tegen het gebruik voor het bewijs van de verklaringen van het kind stuitte volgens de Hoge Raad af op het in cassatie niet bestreden en door de Hoge Raad in stand gelaten oordeel van het hof dat het ontbreken van de mogelijkheid het kind te ondervragen in voldoende mate was gecompenseerd. Kennelijk leverde deze zaak geen problemen op uit het oogpunt van het tweede lid van artikel 342 Sv en bood de verklaring van verdachte voldoende steun aan de verklaring van het kind, hoewel verdachte het tenlastegelegde ontkende.

In de onderhavige zaak heeft het hof ook een verklaring van verdachte voor het bewijs gebezigd. Deze verklaring bevestigt dat het kind bij verdachte heeft gelogeerd en dat zowel verdachte als het kind toen (slechts) een badjas droegen. De verklaring van verdachte heeft geen betrekking op de handelingen die verdachte blijkens de tenlastelegging van het vijfde feit met het kind zou hebben gepleegd, maar bevestigt wel de verklaring van het jongetje inhoudende dat hij bij verdachte heeft gelogeerd en dat op een gegeven moment beiden slechts een badjas droegen. Het hof heeft de verklaringen van het kind doen onderzoeken en deze voldoende betrouwbaar geacht om voor het bewijs te laten meewerken. Vooral het detail over de badjassen lijkt mij hier van belang. Verdachte heeft kennelijk bewerkstelligd dat ook het jongetje slechts een badjas droeg, hetgeen, zo zal het hof hebben gedacht, het gemakkelijker maakte voor verdachte de seksuele handelingen te plegen. Daarom ben ik van mening dat de verklaring van verdachte voldoende steun biedt aan het proces-verbaal van het studioverhoor van het kind.

Maar — dit overigens ten overvloede — er is meer. Het hof heeft de verklaring van verdachte over het logeren van [slachtoffer 1] immers als onderdeel van een bredere verklaring opgenomen, welke verklaring ik hier in haar geheel weergeef:

Deze weergave van de verklaring van verdachte kan het hof bedoeld hebben als een vorm van kettingbewijs. De andere feiten waarover verdachte heeft verklaard hebben betrekking op jongetjes die aan hem zijn toevertrouwd en waarmee hij onder meer naar het zwembad ging. In de kleedkamer heeft vervolgens seksueel contact plaatsgevonden. Ook hier was dus sprake van een situatie waarin de kinderen slechts minimaal gekleed waren. Het handelen van verdachte zoals dat door [slachtoffer 1] is beschreven is mijns inziens voldoende soortgelijk op essentiële punten aan het handelen jegens de andere kinderen om de verklaring van verdachte over zijn handelen met die andere kinderen voor het bewijs van feit 5 te kunnen inschakelen.19. Als het hof inderdaad de verklaring van verdachte geconcentreerd en niet per feit heeft weergegeven in de aanvulling om via deze verklaring het verband tussen de feiten 2, 3 en 5 duidelijk te maken was het fraaier geweest als het hof deze bedoeling had geëxpliciteerd.20. Maar strikt noodzakelijk is het niet om het gebruik van kettingbewijs te motiveren, mits maar in één oogopslag het verband van het bewijs voor de andere feiten en de betekenis van het schakelende bewijsmiddel duidelijk is. En dat is hier volgens mij zeker het geval.

Naar mijn mening falen de voorgestelde middelen. Het tweede, derde en vierde middel kunnen volgens mij met de aan artikel 81 RO ontleende motivering worden verworpen. Ook het vijfde middel is vruchteloos voorgesteld als de Hoge Raad bereid is de bewijsvoering verbeterd te lezen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden