HR, 16-03-2012, nr. 11/02036

Aan X wonende in België (hierna: belanghebbende), domicilie kiezend te Z, is over het jaar 2001 een navorderingsaanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: ib/pvv) opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 375.432. Bij gelijktijdig gegeven beschikkingen is een boete opgelegd van € 89.367 en is een bedrag van € 32.185 aan heffingsrente in rekening gebracht.

Na daartegen gemaakt bezwaar heeft de Inspecteur1. bij uitspraken op bezwaar de navorderingsaanslag en de beschikking heffingsrente gehandhaafd, alsmede de boetebeschikking vernietigd.

Belanghebbende is van die uitspraken in beroep gekomen bij Rechtbank Breda (hierna: de Rechtbank). Bij uitspraak van 24 juni 20092. heeft de Rechtbank het beroep gegrond verklaard, de uitspraken op bezwaar vernietigd, de navorderingsaanslag verminderd tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 17.963 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 36.689, alsmede de heffingsrente dienovereenkomstig verminderd.

Tegen die uitspraak heeft de Inspecteur hoger beroep ingesteld bij Gerechtshof 's-Hertogenbosch (hierna: het Hof). Belanghebbende heeft incidenteel hoger beroep ingesteld. Het Hof heeft bij uitspraak van 18 maart 20113. zowel het principale hoger beroep van de Inspecteur als het incidentele hoger beroep van belanghebbende gegrond verklaard. Vervolgens heeft het Hof vernietigd de uitspraak van de Rechtbank, behoudens de beslissingen omtrent de vergoeding van het griffierecht en de proceskosten, alsmede de uitspraken van de Inspecteur, behoudens de beslissing omtrent de boetebeschikking. De navorderingsaanslag heeft het Hof verminderd tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 20.116. De heffingsrente is dienovereenkomstig verminderd.

Belanghebbende heeft tijdig en ook overigens op regelmatige wijze beroep in cassatie ingesteld. De Staatssecretaris van Financiën (hierna: de Staatssecretaris) heeft een verweerschrift ingediend. Van de zijde van belanghebbende is een schriftelijke toelichting overgelegd.

De onderstaande feiten ontleen ik aan de in 1.4 genoemde uitspraak van het Hof en de stukken van het geding.

De grootvader van belanghebbende is overleden op 14 november 1985. Bij zijn testament, verleden bij notariële akte d.d. 18 december 1973, zijn belanghebbende en zijn twee zusters benoemd tot erfgenamen en erven zij voor gelijke delen de blote eigendom van het onverdeelde gedeelte ("helft A") van de tot de nalatenschap behorende onroerend goedportefeuille (hierna: het onroerend goed). Het vruchtgebruik van het onroerend goed behorende tot "helft A" is opvolgend gelegateerd aan de grootmoeder van belanghebbende, overleden op 16 januari 1986, belanghebbendes vader, overleden op 17 augustus 2004, en de moeder van belanghebbende, telkens onder de opschortende voorwaarde van het vooroverlijden van de eerdergenoemde.

Op 19 juni 1986 richt de vader van belanghebbende 'D BV' (hierna: de BV) op. Deze vennootschap heeft 15 gewone aandelen geplaatst met een nominale waarde van fl. 1.000 per aandeel. Deze aandelen zijn aan belanghebbendes vader uitgegeven. Naast de gewone aandelen heeft de BV 7% preferente aandelen geplaatst met een nominale waarde van in totaal fl. 62.000. Hiervan behoort fl. 11.000 toe aan belanghebbendes moeder en fl. 51.000 aan belanghebbendes vader. Op 17 december 1987 schenkt belanghebbendes vader aan elk van zijn drie kinderen 5 gewone aandelen.

Belanghebbendes vader verkoopt op 8 december 1995 het vruchtgebruik van het onroerend goed aan de BV voor fl. 3.852.386. Op 30 mei 1997 koopt belanghebbende de 10 aandelen van zijn twee zussen. Vanaf dat moment houdt belanghebbende alle gewone aandelen in de BV.

Belanghebbende heeft voor het jaar 2001 aangifte ib/pvv gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 17.963 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 0. De (primitieve) aanslag, gedagtekend 8 april 2003, is overeenkomstig de aangifte opgelegd. Met dagtekening 25 oktober 2006 heeft de inspecteur een navorderingsaanslag over het jaar 2001 opgelegd, waarbij het belastbaar inkomen uit werk en woning is verhoogd met € 357.469 tot € 375.432. De Inspecteur heeft zich hierbij op het standpunt gesteld dat de door belanghebbende gehouden blote eigendom van "helft A" valt onder de terbeschikkingstellingsregeling als bedoeld in artikel 3.92 van de Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB 2001).

Tot de gedingstukken behoren de door een accountantskantoor opgestelde rapporten betreffende het inkomen en het vermogen van de onverdeelde boedel van de grootvader met betrekking tot de jaren 2001 tot en met 2003. Deze rapporten bevatten onder meer waardebepalingen van het onroerend goed. In die rapporten is de fiscale afschrijving bepaald op 15% van de huuropbrengsten. Voor de jaren 2001 en 2002 zijn de afschrijvingslasten berekend op € 110.301 respectievelijk € 113.009.

Bij brief van 7 juli 2006 heeft de Inspecteur de waarde van het recht van vruchtgebruik als volgt vastgesteld:

Het aandeel van belanghebbende in de onroerende zaken, die tot de onverdeelde boedel behoren, bedraagt sinds 4 mei 2000 13,888339%.

Rechtbank en Hof

Voor de Rechtbank was, onder meer en voor zover in cassatie van belang, in geschil de vraag of het bezit van de blote eigendom van het onroerend goed kwalificeert als het ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen in de zin van artikel 3.92 Wet IB 2001.

De Rechtbank merkt op dat belanghebbende nimmer de volle eigendom heeft gehad, (slechts) de blote eigendom krachtens erfrecht heeft verkregen en dat het vruchtgebruik door de BV is gekocht van belanghebbendes vader. Het vruchtgebruik is niet een tot belanghebbendes vermogen behorend vermogensbestanddeel, noch heeft het op enig moment daartoe behoord. Het vruchtgebruik is volgens de Rechtbank ook niet door belanghebbende aan de BV ter beschikking gesteld.

Naar het oordeel van de Rechtbank valt een geval als het onderhavige niet onder de werking van artikel 3.92 Wet IB 2001, aangezien niet sprake is van ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen aan een vennootschap waarin de belastingplichtige een aanmerkelijk belang heeft. Volgens de Rechtbank blijkt uit de parlementaire geschiedenis niet dat het de bedoeling is geweest van de wetgever om een situatie als de onderhavige onder het bereik van artikel 3.92 Wet IB 2001 te brengen. Van (het in de wetsgeschiedenis4. genoemde voorbeeld van) een gesplitste aankoop, waarbij de vennootschap het vruchtgebruik en de belastingplichtige de blote eigendom verkrijgt, is in het onderhavige geval geen sprake, aldus de Rechtbank. Artikel 3.92 Wet IB 2001 mist hierdoor toepassing.

De Rechtbank oordeelt vervolgens dat de blote eigendom behoort tot de rendementsgrondslag van Box III (als bedoeld in artikel 5.3 Wet IB 2001). Het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen becijfert de Rechtbank op € 36.689.

Het Hof is van oordeel dat de Rechtbank ten onrechte heeft beslist dat artikel 3.92 Wet IB 2001 niet van toepassing is:

(...) Uit de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 3.92 van de Wet IB 2001 volgt, dat de wetgever met de ruime uitleg van het begrip 'ter beschikking stellen' ook het oog heeft gehad op een gesplitste aankoop, waarbij de BV het vruchtgebruik verwerft en de aanmerkelijkbelanghouder de blote eigendom. Ook uit het arrest van de Hoge Raad van 9 juli 2010, nr. 09/02649, BNB 2010/302c* leidt het Hof af dat de terbeschikkingstellingsregeling van toepassing is in de situatie, dat de aanmerkelijkbelanghouder de blote eigendom bezit en de vennootschap, waarin hij een aanmerkelijk belang bezit, het recht van vruchtgebruik. Dit is niet anders in een situatie als de onderhavige, waarin belanghebbende niet zelf het recht van vruchtgebruik heeft gevestigd, maar slechts de blote eigendom krachtens testament heeft verkregen en de vennootschap op enig moment het recht van vruchtgebruik heeft verworven.

Toepassing van de terbeschikkingstellingsregeling strookt ook met de bedoeling van de wetgever, waar de wetgever wilde voorkomen, dat kosten in aftrek worden gebracht in de vennootschapsbelasting, terwijl de daarmee corresponderende opbrengsten worden belast onder het regime van de vermogensrendementsheffing van box 3. In het onderhavige geval kan de BV de waardevermindering van het recht van vruchtgebruik ten laste van de huurinkomsten brengen, terwijl zonder toepassing van de terbeschikkingstellingsregeling de daarmee corresponderende waardeaangroei van de blote eigendom slechts zou worden belast volgens het regime van de vermogensrendementsheffing van box 3.

Het door belanghebbende voorgedragen cassatiemiddel is in het bijzonder gericht tegen de oordelen van het Hof dat artikel 3.92 Wet IB 2001 van toepassing is in een geval als het onderhavige en dat belanghebbende inkomsten geniet die op grond van dat artikel in de heffing kunnen worden betrokken.

In de toelichting op het middel betoogt belanghebbende dat van ter beschikking stellen van vermogen door of namens belanghebbende geen sprake is. Evenmin is volgens hem sprake van bloot eigendom van onroerende zaken; belanghebbende heeft een aandeel in (is deelgerechtigd tot) een onverdeelde nalatenschap. Voorts is hij van mening dat alleen plaats is voor een ruime uitleg van het begrip 'ter beschikking stellen' in geval van misbruik. Daarvan is in belanghebbendes geval geen sprake. In zijn schriftelijke toelichting stelt belanghebbende (nogmaals) dat de wetgever niet bedoeld kan hebben een geval als het onderhavige onder de terbeschikkingstellingsregeling te brengen. Hij verwijst tevens naar zijn beide zusters op wie artikel 3.92 Wet IB 2001 niet van toepassing is.

In eerdere conclusies ben ik reeds uitvoerig ingegaan op de achtergrond van het ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen aan een vennootschap waarin een aanmerkelijk belang wordt gehouden. Ik wijs in het bijzonder op mijn conclusie bij HR 9 juli 2010, nr. 09/02649, BNB 2010/302 en NTFR 2010/1797 (zie 4.7) en mijn conclusies bij HR 18 november 2011, nrs. 10/00290, 10/00291, 10/00292 en 10/00294, NTFR @@ (zie 4.8). In die laatste conclusies heb ik (ten overvloede) betoogd dat de zogenoemde 'gesplitste aankoop' niet zonder meer op gelijke voet kan worden gesteld met het in die conclusies voorliggende geval. In deze conclusie ga ik hier nader op in.

Wettekst:

Met ingang van 1 januari 2001 luidt de tekst van artikel 3.92, Wet IB 2001 (voorzover hier van belang):

Over het begrip 'ter beschikking stellen' uit artikel 3.92, eerste lid, onderdeel a, Wet IB 2001, is in de wetsgeschiedenis opgemerkt:

De leden van de fracties van PvdA en VVD vragen om nadere verduidelijking van de begrippen 'ter beschikking stellen' en 'rendabel maken'. Zoals reeds eerder is opgemerkt, bewerkstelligt de meesleepregeling een versterking van de parallel in de behandeling tussen de ondernemer-natuurlijk persoon enerzijds en de aanmerkelijkbelanghouder anderzijds. Daarnaast is ook de samenhang tussen de heffing van de vennootschapsbelasting en de inkomstenbelasting van groot gewicht. Een belangrijk oogmerk van de regeling is dat hetzelfde bedrag dat als kosten bij de vennootschap in aftrek komt, als uitgangspunt wordt genomen voor de berekening van het inkomen uit aanmerkelijk belang. De gehanteerde termen in de artikelen 4.3.4, onderdelen b en c, en 4.3.5, tweede en derde lid, dienen dan ook te worden uitgelegd in het licht van hetgeen met de regeling is beoogd. Een exacte omschrijving van de bovenvermelde termen, de leden van de VVD-fractie vragen daarnaar, past niet goed in het oogmerk een term te formuleren die voldoende aansluit op de dynamiek van de samenleving. Denkbaar is dat de praktijk houvast zal vinden bij de jurisprudentie omtrent terbeschikkingstelling die is ontwikkeld onder de Wet Investeringsrekening en de in de Wet op de inkomstenbelasting 1964 opgenomen investeringsaftrek. Kenmerk van een dynamisch begrip is dat de inhoud daarvan mede door de belastingrechter kan worden ingevuld. In dat opzicht kan een vergelijking worden gemaakt met het begrip 'goed koopmansgebruik' dat in de praktijk zeer bevredigend functioneert.5.

De ruime formulering "ter beschikking stellen" is bewust gekozen om tot uitdrukking te brengen dat een economische benadering is beoogd. De civielrechtelijke vorm waarin de vermogensbestanddelen ter beschikking worden gesteld, bijvoorbeeld verhuur of (ver)bruikleen, is derhalve voor de beoordeling niet van wezenlijk belang. Van belang is met name of de aanmerkelijkbelanghouder de facto vermogen beschikbaar stelt aan de vennootschap. Zoals ook in de Memorie van toelichting is opgemerkt, houdt dit niet in dat iedere aanwending van een tot het vermogen van de aanmerkelijkbelanghouder behorende bezitting ertoe leidt dat sprake is van het ter beschikking stellen van een vermogensbestanddeel in de zin van de regeling.6.

In de tweede plaats is beoogd onwenselijke vormen van belastingarbitrage tegen te gaan. Dit laatste aspect ziet met name op de mogelijkheden die zonder de regelingen zouden bestaan voor het transformeren van relatief hoog belast (winst)inkomen in laag belast beleggingsinkomen.7.

In gevolge artikel 3.92, lid 2, onderdeel a, ten derde, Wet IB 2001, wordt onder werkzaamheid mede verstaan het vestigen of het hebben van een genotsrecht op een vermogensbestanddeel dat ter beschikking is gesteld. Deze bepaling is in de wetsgeschiedenis als volgt toegelicht:

Om mogelijke onduidelijkheden te voorkomen wordt in het tweede lid expliciet bepaald dat het aangaan van een lening en het vestigen van een genotsrecht op een vermogensbestanddeel wordt aangemerkt als het ter beschikking stellen van een vermogensbestanddeel.8.

Een aanmerkelijkbelanghouder vestigt ten behoeve van de vennootschap een tienjarig genotsrecht op een tot zijn privévermogen behorend pand dat door die vennootschap wordt gebruikt. Hij ontvangt hiervoor een vergoeding ter grootte van de contante waarde van de toekomstige huurtermijnen. Deze situatie lijkt zozeer op het verhuren tegen een eenmalige huursom dat beide transacties gelijk dienen te worden behandeld. Hoewel één en ander ook onder de definitie van het begrip "ter beschikking stellen" valt, is ter vermijding van misverstand een uitbreiding in de wettekst opgenomen.9.

Om mogelijke onduidelijkheden te voorkomen wordt in de onderdelen b en c, bepaald dat het vestigen van een genotsrecht op een vermogensbestanddeel wordt aangemerkt als het ter beschikking stellen van een vermogensbestanddeel.10.

Met de technische wijzigingen willen wij naar aanleiding van gestelde vragen voorkomen dat in de praktijk onduidelijkheid over de reikwijdte van artikel 3.91 en artikel 3.92 komt te bestaan. (...) Ook is de vraag gesteld of de bedoelde regelingen wel toepassing kunnen vinden in de gevallen van gesplitste aankoop waar de verbonden persoon of de verbonden vennootschap het vruchtgebruik van het vermogensbestanddeel koopt en de belastingplichtige de blote eigendom daarvan. Tevens is de vraag gesteld of het vestigen van een genotsrecht wel onder de regeling valt, omdat in de uiteindelijke wettekst alleen wordt gesproken over het hebben van een genotsrecht en niet over het vestigen van het genotsrecht. (...)

In het bedoelde geval van de gesplitste aankoop stelt de aandeelhouder de facto vermogen aan de vennootschap ter beschikking en behaalt hij rendement door het "vollopen" van de waarde van de blote eigendom. Bij het vestigen van een genotsrecht is sprake van een overeenkomst die ertoe strekt dat een vermogensbestanddeel ter beschikking wordt gesteld. Naar aanleiding van de genoemde vragen is de conclusie dat de artikelen 3.91 en 3.92 van de Wet IB 2001 in de bedoelde gevallen wel toepassing kunnen vinden. Omdat wij het echter ongewenst achten dat met betrekking tot deze vragen onzekerheid zou kunnen bestaan, stellen wij toch voor de wettekst aan te vullen. (...)

Zoals gezegd is de vraag gesteld of het vestigen van een genotsrecht wel onder de regeling valt, omdat in de uiteindelijke wettekst alleen wordt gesproken over het hebben van een genotsrecht en niet over het vestigen van het genotsrecht. In verband hiermee worden alle omschrijvingen in artikel 3.91, tweede lid, en in artikel 3.92, tweede lid, zodanig gewijzigd dat buiten elke twijfel is dat ook het aangaan van overeenkomsten waarbij vermogensbestanddelen ter beschikking worden gesteld onder de regelingen valt. (...)

Een aanvulling van de wettekst is naar onze mening overbodig voor het hiervoor genoemde geval van de gesplitste aankoop omdat er dan naar onze mening geen enkele twijfel over kan bestaan dat artikel 3.91, eerste lid, dan wel artikel 3.92, eerste lid, van toepassing is.11.

Beleid:

Onderdeel 12 van het Besluit van 1 december 2008 luidt:12.

Het vestigen of het hebben van een genotsrecht op een vermogensbestanddeel wordt aangemerkt als het ter beschikking stellen van een vermogensbestanddeel, zie artikel 3.91 en artikel 3.92, tweede lid, onderdeel a, ten derde, van de Wet IB 2001. Dit is onder meer het geval in de situatie waarin een BV een onroerende zaak in verhuurde staat koopt en de blote eigendom ervan aan zijn aandeelhouder verkoopt. De aandeelhouder stelt de facto vermogen aan zijn BV ter beschikking en behaalt rendement door het 'vollopen' van de blote eigendom. (...). Daarbij maakt het niet uit dat een derde de feitelijke gebruiker is van de onroerende zaak. Voor de toepassing van artikel 3.92, eerste lid, onderdeel a, van de Wet IB 2001 is namelijk niet vereist dat de BV het vermogensbestanddeel zelf gebruikt. Ook het genieten van het vruchtgenot door de BV in de vorm van de huurpenningen dient daarom onder de toepassing van deze regeling te worden begrepen. Ter zake van het 'vollopen' van de blote eigendom geniet de aandeelhouder jaarlijks resultaat uit overige werkzaamheid. Uit HR 5 september 1979, nr. 19038 (BNB 1980/230) volgt dat goed koopmansgebruik niet toelaat om het resultaat, ontstaan als gevolg van de jaarlijkse vermindering van de last van vruchtgebruik, uit te stellen tot het eindigen van het vruchtgebruik of de eerdere verkoop van de blote eigendom.

Jurisprudentie:

In de uitspraak van Gerechtshof Arnhem van 12 november 2008, nr. 06/00354, V-N 2009/15.13 en NTFR 2009/503, was onder meer de vraag aan de orde of de terbeschikkingstellingsregeling van toepassing is ingeval de belastingplichtige de blote eigendom van een onroerende zaak verkrijgt van een derde, terwijl op dezelfde datum een vruchtgebruik is gevestigd ten behoeve van een bv waarin hij een aanmerkelijk belang heeft; het betreft een zogenoemde 'gesplitste aankoop'. De onroerende zaak werd verhuurd aan een derde.

Onder verwijzing naar de wetsgeschiedenis is het Hof van oordeel dat het begrip 'ter beschikking stellen' ruim moet worden uitgelegd en dat de terbeschikkingstellingsregeling van toepassing is op de blote eigendom van de onroerende zaak, ook wanneer sprake is van een gesplitste aankoop. Dat de wettekst ruim moet worden uitgelegd strookt volgens het Hof met de strekking van de bepaling die in de kern neerkomt op het tegengaan van ongewenste vormen van belastingarbitrage, waarbij op oneigenlijke wijze gebruik wordt gemaakt van de verschillen in grondslag en tarief.

In het arrest HR 9 juli 2010, nr. 09/02649, BNB 2010/302 en NTFR 2010/1797,13. was de vraag aan de orde of de terbeschikkingstellingsregeling van toepassing is ten aanzien van een pand waarop voor de duur van 30 jaren een vruchtgebruik is gevestigd ten behoeve van een vennootschap waarin de belastingplichtige een aanmerkelijk belang heeft. De Hoge Raad overwoog:

Het arrest HR 18 november 2011, nr. 10/00290, V-N 2011/60.13, ziet op een belastingplichtige die de blote eigendom van onroerende zaken had verkregen van vennootschappen waarin hij een aanmerkelijk belang heeft. De vennootschappen hadden het recht van vruchtgebruik voorbehouden. Aan de orde was de vraag of sprake was van een terbeschikkingstelling als bedoeld in artikel 3.92, lid 1, onderdeel a, Wet IB 2001.

Rechtbank Breda oordeelde in haar in cassatie bestreden uitspraak van 27 november 2009, nr. AWB 08/515, NTFR 2010/138 dat de terbeschikkingstellingsregeling van toepassing is:

Op grond van de wetsgeschiedenis concludeert de rechtbank dat de daar genoemde situatie van gesplitste aankoop onder de reikwijdte van artikel 3.92 van de Wet IB 2001 gebracht dient te worden. Vervolgens overweegt de rechtbank dat het maken van onderscheid in fiscale behandeling tussen het geval van gesplitste aankoop en de onderhavige situatie niet voor de hand ligt. Immers, voor beide situaties geldt in gelijke mate dat belanghebbende nimmer het vruchtgebruik heeft gehad. De enkele omstandigheid dat in het onderhavige geval het vruchtgebruik, als onderdeel van de eigendom, reeds aanwezig was bij de vennootschappen terwijl dat in het geval van gesplitste aankoop niet was, rechtvaardigt geen verschil in fiscale behandeling. Temeer niet nu in de wetsgeschiedenis een ruime uitleg wordt voorgestaan. Dat het onderhavige geval niet expliciet in de wetsgeschiedenis wordt genoemd is daarbij niet van belang. Gelet hierop komt de rechtbank tot het oordeel dat in het onderhavige geval de ter beschikkingsstellingsregeling van artikel 3.92 van de Wet IB 2001 van toepassing is.

rechtbank voegt hieraan toe dat door deze uitleg het meeste recht wordt gedaan aan de ratio van de wettelijke regeling, namelijk het voorkomen van ongewenste belastingarbitrage 'waarbij in gelieerde verhoudingen op oneigenlijke wijze zou kunnen worden geprofiteerd van de verschillen in grondslag en tarief die in het analytische stelsel van de Wet IB 2001 zijn opgenomen' (MvA, Kamerstukken I 1999/2000, 26 727 en 26 728, nr. 202a, blz. 38-39). Immers, ook hier wordt door toepassing van artikel 3.92 van de Wet IB 2001 voorkomen dat belanghebbende en zijn vennootschappen in de ondernemingssfeer belaste bestanddelen van de winst op niet bedoelde wijze om kunnen zetten in inkomen uit sparen en beleggen.

In mijn conclusies van 3 februari 2011, NTFR 2011/1010 betoogde ik dat over het antwoord geen enkele twijfel zou hebben bestaan wanneer belanghebbende de onroerende zaken in volle eigendom had bezeten en daarop vervolgens een vruchtgebruik ten behoeve van de vennootschappen had gevestigd. Gelet op zowel de ratio van de regeling (de aangroei van de blote-eigendomswaarde tot volle waarde komt aan belanghebbende toe) als de ruime wettekst, zou het daarmee in strijd zijn wanneer het onderhavige geval voor de heffing van inkomstenbelasting anders zou worden behandeld. Ten overvloede ging ik in op de 'gesplitste aankoop':

In het onderhavige geval heeft belanghebbende (een gedeelte van) de blote eigendom van het onroerend goed krachtens erfrecht verkregen na het overlijden van zijn grootvader in 1985. Het vruchtgebruik is opvolgend gelegateerd aan zijn grootmoeder, zijn vader en zijn moeder. Vader heeft zijn recht van vruchtgebruik in 1995 verkocht aan de BV, waarin belanghebbende een aanmerkelijk belang houdt.

Hoewel van een aankoop van de blote eigendom geen sprake is en evenmin sprake is van een gelijktijdige verkrijging van de blote eigendom door belanghebbende en het vruchtgebruik door de BV, is het thans te berechten geval nauw verwant met de zogenoemde 'gesplitste aankoop' waarbij de belastingplichtige de blote eigendom en de vennootschap het vruchtgebruik verkrijgt van een derde.

In de wetsgeschiedenis heeft de wetgever het standpunt ingenomen dat geen enkele twijfel kan bestaan over het antwoord op de vraag of de 'gesplitste aankoop' onder de terbeschikkingstellingsregeling valt (zie 4.4). Onder verwijzing naar - onder meer - die wetsgeschiedenis, komt het Hof tot zijn oordeel dat ook belanghebbendes geval onder de reikwijdte van artikel 3.92 Wet IB 2001 valt. Het middel is tegen dit oordeel gericht.

Blijkens de arresten van 18 november 2011, nrs. 10/00290, 10/00291, 10/00292 en 10/00294 (zie 4.8), acht de Hoge Raad - in afwijking van de kritische literatuur (zie 4.11 tot en met 4.13) en anders dan ik in de in die zaken genomen conclusies betoogde - de wijze van totstandkoming van de splitsing tussen de blote eigendom en het vruchtgebruik niet van doorslaggevend belang.

In het onderhavige geval is uiteindelijk een situatie ontstaan die in economisch opzicht gelijk is aan de eerder berechte gevallen die vanaf 2001 onder de terbeschikkingstellingsregeling vallen (zie ook HR 9 juli 2010, nr. 09/02649; zie 4.7). Mede gelet op i) de uitlating hieromtrent in de wetsgeschiedenis, ii) de ratio van de terbeschikkingstellingsregeling en iii) de ruime uitleg die de wetgever aan de begrippen 'ter beschikking stellen' en 'rendabel maken' heeft gegeven, dient de terbeschikkingstellingsregeling ook in dit geval toepassing te vinden. Het economisch gelijke wordt op die manier fiscaal ook gelijk behandeld.

Noch in de wettekst, noch in de totstandkomingsgeschiedenis is steun te vinden voor de opvatting dat de wetgever met de ruime uitleg van het begrip 'ter beschikking stellen' slechts het oog heeft gehad op gevallen van misbruik. Evenmin is hierin steun te vinden voor de opvatting dat artikel 3.92 Wet IB 2001 buiten toepassing blijft wanneer de blote eigendom ziet op een onverdeeldheid.

De ruime wettekst brengt mee dat het voor de toepassing van artikel 3.92 Wet IB 2001 niet relevant is of de onroerende zaken waarop het vruchtgebruik betrekking heeft binnen de vennootschap worden aangewend of, zoals in dit geval, aan derden worden verhuurd.

Voor zover belanghebbende er ten slotte over klaagt dat hij fiscaal anders wordt behandeld dan zijn twee zusters, faalt die klacht evenzeer. Het verschil in behandeling is een gevolg dat door de wetgever is verbonden aan de omstandigheid dat hij - anders dan zijn zusters - een aanmerkelijk belang heeft in de BV.

Het voorgaande leidt mij tot de slotsom dat het oordeel van het Hof dat de terbeschikkingstellingsregeling van toepassing is op de blote eigendom van belanghebbende, juist is. Het middel faalt in alle onderdelen.

De conclusie strekt ertoe dat het beroep in cassatie van belanghebbende ongegrond dient te worden verklaard.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

Advocaat-Generaal