HR, 04-01-2011, nr. 09/00501

HR, 04-01-2011, nr. 09/00501

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 04‑01‑2011

Inhoudsindicatie

Getuigenverzoek. Vervolg op HR LJN BA8469. Een door de raadsman gedaan verzoek om getuigen te horen is een verzoek waaromtrent de rechter ingevolge art. 330 Sv op straffe van nietigheid uitdrukkelijk een gemotiveerde beslissing moet geven. Een dergelijke beslissing dient te zijn vervat in het verkorte vonnis of arrest, voor zover op het verzoek niet reeds ter terechtzitting is beslist (vgl. HR LJN BA0490). Nu noch het p-v van de terechtzitting in hoger beroep noch het verkorte arrest een zodanige beslissing inhoudt, lijdt de bestreden uitspraak aan nietigheid.

4 januari 2011

Strafkamer

nr. 09/00501

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof te Amsterdam van 23 januari 2009, nummer 23/001577-08, in de strafzaak tegen:

[Verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1977, wonende te [woonplaats].

1. Geding in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft mr. B.P. de Boer, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal Knigge heeft geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest en tot zodanige op art. 440 Sv gebaseerde beslissing als de Hoge Raad gepast zal voorkomen.

2. Beoordeling van het eerste middel

2.1. Het middel klaagt dat het Hof heeft verzuimd (tijdig) te beslissen op het verzoek getuigen te horen.

2.2. Blijkens de aan het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep gehechte pleitnota heeft de raadsman van de verdachte aldaar het volgende aangevoerd:

"Mocht u overigens op het punt van de sleutel twijfelen aan het verhaal van mijn cliënt, oftewel niet geloven dat er op het moment waarop hij in de auto stapte wel degelijk een sleutel in het contactslot van de auto zat, dan verzoek ik u in deze zaak op te roepen als getuige medeverdachte [betrokkene 1] opdat hij (afgestraft en wellicht mede daarom iets opener) gehoord kan worden op dit punt en in ieder geval aan hem gevraagd kan worden of er inderdaad een sleutel in het contactslot zat op het moment waarop cliënt bij hem instapte. Bij die gelegenheid zal hem dan ook het een en ander kunnen worden gevraagd over wat cliënt aan hem heeft gevraagd voorafgaande aan het instappen en hoe hij daarop heeft gereageerd.

In dit kader is overigens ook van groot belang dat nergens uit blijkt dat er (zichtbaar) sprake was van het doorverbinden van contactdraden, een (zichtbaar) geforceerd contactslot, terwijl juist wel blijkt dat de politie met behulp van een schroevendraaier de motor van de auto kon uitschakelen (p. 97). Stuk voor stuk aanwijzingen in de richting van het verhaal van de afgebroken sleutel. Dat er geen nader onderzoek is gedaan naar het al dan niet afgebroken zijn van een (passende) autosleutel kan aan cliënt niet worden tegengeworpen. Dat onderzoek had eerder kunnen en moeten worden uitgevoerd. De auto is echter, voor zover blijkt uit het dossier, zonder dat er op dat punt enig onderzoek is gedaan al heel snel terug gegeven aan de 'nieuwe eigenaar', te weten [A] BV te Almere.

Gelet op dat laatste acht de verdediging het eveneens noodzakelijk dat, indien uw Hof niet tot een integrale vrijspraak komt, als getuige in deze zaak wordt gehoord [betrokkene 2], ongetwijfeld te bereiken via het adres zoals dat staat vermeld op pagina 232 van het dossier, althans dat er (al dan niet door tussenkomst van de A-G) in ieder geval bij [A] BV navraag wordt gedaan met betrekking tot de vraag of nog te achterhalen is of zich een afgebroken autosleutel in het contactslot bevond.

(...)

De verdediging stelt zich dus primair op het standpunt dat cliënt van het tenlastegelegde moet worden vrijgesproken. Subsidiair stelt de verdediging zich op het standpunt dat er nader onderzoek zou moeten plaatsvinden."

2.3. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep houdt het volgende in:

"De voorzitter verklaart het onderzoek gesloten en deelt mede dat volgens de beslissing van het hof de uitspraak zal plaatsvinden ter terechtzitting van 23 januari 2009 om 13:30 uur. Het hof zal bij deze uitspraak tevens een beslissing nemen op het verzoek van de raadsman [betrokkene 1] en [betrokkene 2] als getuige te horen.

Waarvan is opgemaakt dit proces-verbaal, dat door de voorzitter en de griffier is vastgesteld en ondertekend.

(...)

Noot voorzitter: Achteraf is gebleken dat in de uitspraak van 23 januari 2008 (de Hoge Raad leest:

23 januari 2009) is nagelaten de beslissing op het getuigenverzoek te vermelden. Het hof had dienaangaande beslist dat de noodzaak tot het horen van de getuigen [betrokkene 1 en 2] niet is gebleken."

2.4. Het hiervoor onder 2.2 weergegeven verzoek is een verzoek waaromtrent de rechter ingevolge art. 330 Sv op straffe van nietigheid uitdrukkelijk een gemotiveerde beslissing moet geven. Een dergelijke beslissing dient te zijn vervat in het verkorte vonnis of arrest, voor zover op het verzoek niet reeds ter terechtzitting is beslist (vgl. HR 17 april 2007, LJN BA0490, NJ 2007/252). Nu noch het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep noch het verkorte arrest een beslissing op het in het middel bedoelde verzoek inhoudt, lijdt de bestreden uitspraak aan nietigheid. Daaraan kan de in dat proces-verbaal opgenomen "noot voorzitter" niet afdoen.

2.5. Het middel slaagt.

3. Slotsom

Hetgeen hiervoor is overwogen brengt mee dat de bestreden uitspraak niet in stand kan blijven, het tweede middel geen bespreking behoeft en als volgt moet worden beslist.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt de bestreden uitspraak;

verwijst de zaak naar het Gerechtshof te 's-Gravenhage, opdat de zaak op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan.

Dit arrest is gewezen door de vice-president F.H. Koster als voorzitter, en de raadsheren B.C. de Savornin Lohman en C.H.W.M. Sterk, in bijzijn van de waarnemend griffier J.D.M. Hart, en uitgesproken op 4 januari 2011.

Conclusie 02‑11‑2010

Mr. Knigge

Partij(en)

Conclusie inzake:

[Verdachte]

1.

Na terugwijzing door de Hoge Raad der Nederlanden bij arrest van 16 oktober 2007 heeft het Gerechtshof te Amsterdam verdachte bij arrest van 23 januari 2009 wegens ‘medeplegen van schuldheling’ veroordeeld.

2.

Tegen deze uitspraak is namens verdachte cassatieberoep ingesteld.

3.

Namens verdachte heeft mr. B.P. de Boer, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

4.

Het eerste middel betoogt dat 's Hofs onderzoek ter terechtzitting nietig is, nu het Hof heeft verzuimd ter zitting in hoger beroep danwel in het bestreden arrest te beslissen op het door de verdediging gedane verzoek tot het doen horen van twee getuigen.

5.

Blijkens het proces-verbaal van de zitting van 9 januari 2009 in hoger beroep en de daaraan gehechte pleitaantekeningen heeft de raadsman van verdachte primair vrijspraak van het (onder 1) tenlastegelegde bepleit. Subsidiair heeft de raadsman van verdachte zich op het standpunt gesteld dat er nader onderzoek moest plaatsvinden. In dat verband is door de verdediging verzocht om [betrokkene 1 en 2] als getuige te horen.1.

6.

Het slot van het proces-verbaal van de zitting van 9 januari 2009 luidt als volgt:

‘De voorzitter verklaart het onderzoek gesloten en deelt mede dat volgens de beslissing van het hof de uitspraak zal plaatsvinden ter terechtzitting van 23 januari 2009 om 13.30 uur. Het hof zal bij deze uitspraak tevens een beslissing nemen op het verzoek van de raadsman [betrokkene 1 en 2] als getuige te horen.’

7.

Een dergelijke beslissing ontbreekt echter in het bestreden arrest van 23 januari 2009. Kennelijk heeft het Hof dit verzuim willen herstellen door het — ná 23 januari 2009 — uitgewerkte proces-verbaal van de zitting in hoger beroep van 9 januari 2009 te besluiten met de volgende voetnoot:

‘Noot voorzitter: Achteraf is gebleken dat in de uitspraak van 23 januari 20082. is nagelaten de beslissing op het getuigenverzoek te vermelden. Het hof had dienaangaande beslist dat de noodzaak tot het horen van de getuigen [betrokkene 1 en 2] niet is gebleken.’

8.

Het door de verdediging ter zitting in hoger beroep gedane verzoek (tot het doen horen van twee getuigen) is een verzoek waaromtrent het Hof krachtens het bepaalde in art. 330 Sv in verbinding met art. 415 Sv op straffe van nietigheid uitdrukkelijk een gemotiveerde beslissing moest geven. Vaststaat dat het Hof op het verzoek van de verdediging niet ter zitting in hoger beroep heeft beslist. Een dergelijke beslissing is, als gezegd, evenmin in het verkort arrest van het Hof opgenomen. Nu rijst de vraag of het Hof dit verzuim kon repareren door achteraf — nadat het arrest was gewezen — zijn beslissing op het verzoek van de verdediging in een voetnoot van het proces-verbaal van de zitting op te nemen. Het antwoord op deze vraag luidt m.i. ontkennend. Dit leid ik af uit de jurisprudentie van de Hoge Raad waarin het opnemen van een beslissing in de zin van art. 330 Sv in de aanvulling op het verkort vonnis of arrest wordt afgekeurd. Zo overwoog de Hoge Raad in zijn arrest van 17 april 2007, LJN: BA0490, NJ 2007, 252:

‘3.3.

Het hiervoor onder 3.2.1. weergegeven verzoek is een verzoek waaromtrent de rechter ingevolge art. 330 Sv op straffe van nietigheid uitdrukkelijk een gemotiveerde beslissing moet geven. Een dergelijke beslissing dient te zijn vervat in het verkorte vonnis of arrest, voorzover op het verzoek niet reeds ter terechtzitting is beslist (vgl. HR 23 maart 2004, LJN AO3254). Nu noch het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep noch het verkorte arrest een zodanige beslissing inhoudt, slaagt de dienaangaande opgeworpen klacht.’

9.

Nu een beslissing in de zin van art. 330 Sv niet in de aanvulling op het verkort vonnis of arrest mag worden opgenomen, spreekt het voor zich dat een dergelijke beslissing evenmin mag worden opgenomen in een voetnoot van het — na datum arrest opgemaakte — proces-verbaal van de zitting in hoger beroep, zonder dat die beslissing daadwerkelijk ter zitting in hoger beroep is genomen.

10.

Het eerste middel slaagt.

11.

Het tweede middel betoogt dat het Hof bij de bewezenverklaring van het medeplegen van schuldheling is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting omtrent het — aan art. 417bis Sv ontleende — begrip ‘redelijkerwijs had moeten vermoeden’, althans dat onbegrijpelijk is 's Hofs oordeel dat verdachte ten tijde van het voorhanden krijgen van de auto ‘redelijkerwijs had moeten vermoeden’ dat het een door misdrijf verkregen goed betrof.

12.

Ten laste van verdachte is bewezenverklaard dat:

‘hij op 29 september 2005 te Zandvoort, tezamen en in vereniging met een ander een personenauto van het merk Alfa Romeo, type 164, voorzien van het kenteken [AA-00-BB] voorhanden heeft gehad, terwijl hij ten tijde van het voorhanden krijgen van die personenauto redelijkerwijs had moeten vermoeden dat het een door misdrijf verkregen goed betrof.’

13.

Uit de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen blijkt

(i)

dat verdachte aan zijn medeverdachte, de eerder genoemde [betrokkene 1], had gevraagd of hij hem naar Zandvoort wilde brengen;

(ii)

dat hij bij die [betrokkene 1] in de auto, een rode Alfa Romeo, is gestapt;

(iii)

dat verdachte had gezien dat de betreffende auto Duitse kentekenplaten had (hij zag dat de kentekenplaten wit waren);

(iv)

dat verdachte [betrokkene 1] niet goed kende maar dat hij wel weet dat [betrokkene 1] in het verleden een aantal keer met de politie in aanraking is geweest;

(v)

dat verdachte aan [betrokkene 1] heeft gevraagd of de auto ‘eerlijk’ was, welke vraag bevestigend werd beantwoord en

(vi)

dat verdachte en [betrokkene 1] vervolgens in Zandvoort door de politie zijn aangehouden.

14.

De in cassatie bestreden bewijsoverweging van het Hof luidt als volgt:

‘Het hof baseert het bewijs van het tenlastegelegde op de verklaring van de verdachte dat hij op het moment dat hij in de auto stapte zag dat er Duitse kentekenplaten op de auto zaten en dat hij wist dat zijn medeverdachte in het verleden een aantal keren met de politie in aanraking was geweest. Op grond van het een in combinatie met het ander had de verdachte naar het oordeel van het hof redelijkerwijs moeten vermoeden dat de auto van misdrijf afkomstig was. Dat de verdachte, zoals hij stelt, zag dat er sleutels in het contact zaten en dat de medeverdachte op verdachte's vraag of de auto eerlijk was bevestigend knikte doet daaraan niet af.’

15.

Artikel 417bis lid 1 sub a Sr, dat schuldheling strafbaar stelt, vereist dat ten tijde van het voorhanden krijgen van het goed sprake is van schuld ten aanzien van de omstandigheid dat het goed door misdrijf is verkregen: de (mede)pleger heeft dit — aldus de wettekst — ‘redelijkerwijs moeten vermoeden’. Uit de jurisprudentie van de Hoge Raad blijkt dat het hier gaat om ‘grove of aanmerkelijke onvoorzichtigheid’ en daarvan is sprake indien de (mede)pleger bij enig nadenken over de hem bekende gegevens over het goed, had kunnen vermoeden dat het goed gestolen was en hij zonder nader onderzoek niet had mogen handelen.3.

16.

's Hofs oordeel geeft mijns inziens geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting omtrent het begrip ‘redelijkerwijs moeten vermoeden’ zoals dat in de zin van art. 417bis Sr is bewezenverklaard. Wel acht ik 's Hofs oordeel dat verdachte redelijkerwijs had moeten vermoeden dat de auto van misdrijf afkomstig was, niet zonder meer begrijpelijk. Ik begrijp, gelet op het gebruik van de zinsnede ‘zoals hij stelt’, 's Hofs overweging aldus dat het Hof heeft geoordeeld dat in het midden kan blijven of juist is

(1)

dat [betrokkene 1] bevestigend had geantwoord op verdachtes vraag of de auto ‘eerlijk’ was en

(2)

dat verdachte bij het instappen had gezien dat er sleutels in het contactslot van de auto zaten.4.

Dit omdat de eventuele juistheid daarvan aan het oordeel van het Hof dat sprake was van grove of aanmerkelijke onvoorzichtigheid niet kan afdoen. Ten aanzien van de onder (1) bedoelde omstandigheid kan ik, als deze omstandigheid op zichzelf wordt beschouwd, het Hof nog wel volgen. Het stellen van de vraag (‘is de auto eerlijk?’) lijkt te bevestigen dat de verdachte besefte dat er reden was om te vermoeden dat de auto gestolen was. Het wantrouwen dat gepast was, maakte dat ook ten aanzien van het antwoord dat [betrokkene 1] gaf — waarin geen verklaring werd gegeven voor het feit dat de auto Duitse kentekenplaten had — argwaan op zijn plaats was. Met de mogelijkheid dat [betrokkene 1] er weinig voor voelde zichzelf tegenover verdachte te incrimineren, had de verdachte rekening moeten houden. Dit te meer nu verdachte deze [betrokkene 1] niet goed kende, zodat van een onderlinge vertrouwensband geen sprake lijkt te zijn geweest. Anders ligt het ten aanzien van de onder (2) genoemde omstandigheid. Als juist is dat de sleutels in het contactslot zaten, vormt dat een objectief gegeven dat erop wijst dat de auto inderdaad ‘eerlijk’ was, hetgeen maakt dat de verdachte reden had om het door [betrokkene 1] gegeven antwoord voor juist te houden. Waarom het Hof desondanks meent dat dit zijn oordeel dat sprake is van grove of aanmerkelijke onvoorzichtigheid niet anders zou maken, is zonder nadere uitleg niet begrijpelijk.5.

17.

Beide middelen slagen.

18.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

19.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en tot zodanige op art. 440 Sv gebaseerde beslissing als de Hoge Raad gepast zal voorkomen.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,

AG

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.