Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/333:333 Bij welke partij berust het bewijsrisico dat de schuldeiser/koper (al dan niet) tijdig heeft geklaagd?

Bevrijdende verweren (BPP nr. XXII) 2023/333

333 Bij welke partij berust het bewijsrisico dat de schuldeiser/koper (al dan niet) tijdig heeft geklaagd?

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Op grond van de hoofdregel van art. 150 Rv zou de schuldenaar/verkoper de overschrijding van de termijn moeten stellen en zo nodig bewijzen (hij doet een beroep op een bevrijdend verweer en zijn wederpartij betwist een en ander gemotiveerd). De ratio van de bepalingen beoogt daarentegen juist de schuldenaar/verkoper te beschermen tegen te late klachten.

Daarom heeft het even geduurd voordat duidelijkheid werd verkregen over de vraag bij welke partij stelplicht en bewijslast berusten ingeval verweerder een beroep doet op het verzaken van de klachtplicht door eiser. In het arrest Ploum/Smeets (2007) oordeelde de Hoge Raad dat het aan de koper is te stellen en eventueel te bewijzen dat en hoe hij (tijdig) heeft geklaagd.1 De Hoge Raad verwijst naar de strekking van de bepalingen. Verschillende auteurs betitelden de uitspraak van de Hoge Raad als een vergissing en gaven aan dat de Hoge Raad zou moeten terugkomen van zijn bewijsbeslissing.2 Bovendien waren zij van mening dat de beslissing onvoldoende was gemotiveerd. In het arrest Kramer/Van Lanschot (2013) werd uitdrukkelijk de klacht verworpen dat de Hoge Raad zou moeten terugkomen van zijn oordeel met betrekking tot de stelplicht- en bewijslastverdeling.3 De Hoge Raad geeft aan dat de bewijslastverdeling zoals voorgestaan in het arrest Ploum/Smeets aldus moet worden verstaan dat de bedoelde stelplicht en bewijslast pas aan de orde komen indien de schuldenaar/verkoper het verweer voert dat niet tijdig is geklaagd. In het arrest FAR Trading/Edco (2014) verduidelijkt de Hoge Raad de te nemen stappen.

FAR heeft een partij petten verkocht aan Edco. FAR vordert veroordeling van Edco tot betaling van de koopprijs. Edco meent dat de petten non-conform de getoonde monsters waren; FAR doet een beroep op verzaken van de klachtplicht.4

“De stelplicht en bewijslast met betrekking tot de feiten die een beroep op de art. 6:89 of 7:23 BW kunnen dragen, rusten in beginsel op de schuldenaar (verkoper), omdat het door hem gevoerde verweer dat niet tijdig is geklaagd, een bevrijdend verweer is. Het ligt dan ook op zijn weg voldoende feiten en omstandigheden te stellen, en zo nodig te bewijzen, waaruit kan volgen op welk moment de schuldeiser (koper) heeft ontdekt of bij een redelijkerwijs van hem te vergen onderzoek had behoren te ontdekken dat de verrichte prestatie (de afgeleverde zaak) niet aan de overeenkomst beantwoordt, alsmede dat het tijdsverloop vanaf dat moment tot aan het moment waarop de schuldeiser geklaagd heeft, zo lang is geweest dat in het licht van de hiervoor in 5.6.1 bedoelde maatstaven niet kan worden gesproken van een tijdige klacht als bedoeld in de art. 6:89 of 7:23 lid 1 BW.

Deze bewijslastverdeling strookt met die ter zake van het bevrijdende verweer van rechtsverwerking, waar de stelplicht en bewijslast met betrekking tot de feiten en omstandigheden die tot rechtsverwerking kunnen leiden eveneens op de schuldenaar rusten. De art. 6:89 en 7:23 BW moeten immers opgevat worden als specifieke, in de wet geregelde vormen van rechtsverwerking. Ingevolge deze beide bepalingen is evenwel voor beantwoording van de vraag of het recht van de schuldeiser (koper) is vervallen, noodzakelijk dat wordt vastgesteld of, en zo ja op welk moment, door hem over het gebrek in de prestatie is geklaagd. In verband met deze bijzonderheid dient in zoverre een bijzondere regel van bewijslastverdeling als bedoeld in art. 150 Rv te gelden dat, indien de schuldenaar (verkoper) een op art. 6:89 of art. 7:23 BW gebaseerd verweer voert, het op de weg van de schuldeiser (koper) ligt om gemotiveerd te stellen en zo nodig te bewijzen dat en op welk tijdstip hij heeft geklaagd.5 Daartoe is redengevend dat te zeer afbreuk zou worden gedaan aan de strekking van genoemde bepalingen om de schuldenaar (verkoper) te beschermen, indien op hem ook het bewijsrisico ter zake van de klacht zelf en het tijdstip daarvan zou rusten, terwijl de in dat verband relevante feiten vooral gelegen zijn in het domein van de schuldeiser (koper).”

De Hoge Raad moest twee uitgangspunten zien te verzoenen: enerzijds de ratio van de klachtplicht (ter bescherming van de schuldenaar/verkoper heeft de schuldeiser/koper een korte termijn om over het gebrek in de prestatie te klagen) en anderzijds het beroep van de schuldenaar/verkoper op rechtsverwerking (uitdrukkelijk betiteld als bevrijdend verweer met bewijslast voor de schuldenaar/verkoper).6 Op grond van het beschermingsperspectief heeft de Hoge Raad voor deze (gesplitste) stelplicht- en bewijslastverdeling gekozen. Twee elementen uit de op grond van het bevrijdend verweer door de schuldenaar/verkoper te bewijzen feiten worden overgeheveld naar de schuldeiser/koper. De stelplicht- en bewijslastverdeling wordt ‘verdeeld’ over partijen: de schuldeiser/koper zal moeten stellen en bewijzen dàt is geklaagd en het tijdstip waarop is geklaagd; de schuldenaar/verkoper dat gelet op de concrete omstandigheden niet-tijdig is geklaagd. Zo wordt het evenwicht bewaard. De reacties op deze uitspraak zijn positief.7

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.