HR (P-G), 29-11-2011, nr. 09/03558

Het Gerechtshof 's‑Hertogenbosch heeft verdachte op 24 juni 2009 voor 1: Deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, van welke organisatie hij feitelijk bestuurder was, 2: Deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, 3: Medeplegen van opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 3, onder B, van de Opiumwet gegeven verbod, meermalen gepleegd, 4: Witwassen, 6: Medeplegen van valsheid in geschrift, meermalen gepleegd, en 7: Opzettelijk een bij de belastingwet voorziene aangifte onjuist en onvolledig doen, terwijl het feit er toe strekt dat te weinig belasting wordt geheven, begaan door een rechtspersoon, terwijl hij feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, meermalen gepleegd, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 36 maanden, waarvan zes maanden voorwaardelijk.

Mr. E.A.M. van Herwijnen, advocaat te Arnhem, heeft cassatie ingesteld. Mr. R.J. Baumgardt, advocaat te Spijkenisse, heeft een schriftuur ingezonden, houdende vier middelen van cassatie.

Het eerste middel klaagt over de veroordeling voor feit 2. De verdediging had aangevoerd dat er onvoldoende bewijs zou zijn. Het hof heeft daarop gereageerd in een overweging die volgens de steller van het middel ontoereikend is.

De pleitnota van hoger beroep houdt over feit 2 het volgende in:

Bewezenverklaard is als feit 2 dat

In zijn arrest heeft het hof nog in overweging met betrekking tot het bewijs opgenomen. Het onderdeel van die overweging dat betrekking heeft op feit 2 heeft de volgende inhoud:

De bewijsmiddelen 71 tot en met 96 hebben betrekking op de internationale hasjhandel en transporten van hasjiesj naar Duitsland en Italië. In bewijsmiddel 71 geeft verdachte toe dat hij contact heeft gehad met [betrokkene 3], die in de hennephandel zat en dat hij enkele malen tassen met wiet aan [betrokkene 1] heeft verkocht. De bewijsmiddelen 79 tot en met 89 bevatten, naast enige afgeluisterde telefoongesprekken, de verklaringen van [betrokkene 1]. Van die bewijsmiddelen zijn de volgende voor het bewijs van verdachtes aandeel relevant;

En

Voorts komt verdachte ter sprake in de verklaring van [betrokkene 2], de zoon van [betrokkene 1]. Deze verklaring is als bewijsmiddel 91 gebezigd:

De advocaat van verdachte in hoger beroep acht het vreemd dat aan verdachte geen enkel concreet transport is tenlastegelegd. Het enkele feit evenwel dat dit niet is geschied staat er zeker niet aan in de weg dat de verdachte wordt veroordeeld voor het deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven. Uit de gebezigde bewijsmiddelen is op te maken dat [betrokkene 3] hennep liet transporteren naar Duitsland en Italië en daartoe zelf een vrachtwagen heeft gekocht. Verdachte en deze [betrokkene 3] hadden regelmatig contact met elkaar vermoedelijk in verband met de hasjhandel. Er gaat immers geld en hasj heen en weer. Uit de bewijsmiddelen blijkt dat verdachte als het ware de vaste leverancier was voor [betrokkene 3]. [Betrokkene 1] fungeerde als koerier voor geld en hasjiesj en had in die hoedanigheid contacten met verdachte. Veelzeggend is dat [betrokkene 1] op de dag dat [betrokkene 6] bij een hasjtransport is aangehouden (4 januari 2006) contact opneemt met verdachte. [Betrokkene 1] is bang zelf ook aangehouden te worden en moet zijn spullen en apparatuur ergens voor de politie verbergen. Hij denkt aan een loods die ook in gebruik is bij [betrokkene 3]. Telefonisch vraagt hij toestemming aan verdachte om ‘horecaspullen’ in die loods te zetten. Verdachte geeft er in dat telefoongesprek blijk van te weten dat [betrokkene 1] al in het bezit is van een sleutel van de loods. De zoon van [betrokkene 1] verklaart dat hij op 4 januari 2006 inderdaad een grote hoeveelheid sporttassen uit de woning van zijn vader heeft weggebracht naar de loods die in de buurt van de woning van [betrokkene 3] stond.

Vooropgesteld moet worden dat van deelneming aan een organisatie als bedoeld in die bepaling sprake is indien de betrokkene behoort tot het samenwerkingsverband en een aandeel heeft in, dan wel ondersteuning biedt aan, gedragingen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het in dat artikel bedoelde oogmerk.2. Verdachte heeft duurzaam samengewerkt met [betrokkene 1] en [betrokkene 3]. Verdachte was begin- en eindpunt van hasjtransporten die voor of door [betrokkene 3] werden verricht. Hij leverde de hasjiesj en kreeg uiteindelijk zijn geld. Hij had een belangrijk aandeel in de verwezenlijking van het oogmerk van de organisatie. Hij was niet slechts een incidentele leverancier, maar was, zo heeft het hof uit de gebezigde bewijsmiddelen kunnen afleiden, nauwer betrokken bij de hasjbende.3. Verdachte was als leverancier voor de organisatie een vaste waarde en had daarom een aandeel in gedragingen die rechtstreeks verband hielden met de verwezenlijking van het criminele oogmerk. Dat het handelen van verdachte op zichzelf beschouwd ook nog als zelfstandig daderschap is aan te merken staat daaraan niet in de weg.4.

Het middel faalt.

Het tweede middel klaagt dat het hof met betrekking tot feit 4 verzuimd heeft te kiezen tussen de in de tenlastelegging genoemde voorwerpen. De steller van het middel betoogt dat het hof in het midden heeft gelaten of er sprake is geweest van het witwassen van een boot, van een geldbedrag dan wel van beide.

Als feit 4 is bewezen verklaard dat

In zijn arrest heeft het hof over feit 4 nog het volgende overwogen:

De bewijsmiddelen 97 tot en met 117 hebben betrekking op de boot waarop feit 4 ziet. De stelling van verdachte is dat de boot niet van hem is maar van [betrokkene 9], dat verdachte de boot voor [betrokkene 9] heeft gekocht met geld dat deze aan verdachte ter beschikking heeft gesteld. Uit de bewijsmiddelen blijkt dat verdachte zich vanaf 18 juli 2006 gedraagt als verantwoordelijk voor en eigenaar van de boot. De eerste eigenaar in Nederland van de boot blijkt een zekere [betrokkene 10] te zijn geweest (bewijsmiddel 114). Hij heeft de boot in 2000 gekocht en in 2003 weer verkocht. De boot is toen verkocht aan een paar snelle jongens die met een zak met contant geld betaalden (bewijsmiddel 115). Op 18 juli 2006 wordt van de rekening van een bedrijf van verdachte een bedrag overgemaakt naar de rekening van [betrokkene 9], welke betaling binnen twee maanden door twee andere betalingen wordt gevolgd, zodat in totaal een bedrag van € 125.000 wordt betaald. In de woning van [betrokkene 9] treffen verbalisanten bescheiden aan die betrekking hebben op de boot, onder meer een document ‘Eigendomsoverdracht’, gedateerd 19 juli 2006 en betrekking hebbende op de boot, waarin gegevens van een verkoper worden genoemd die niet blijken te kloppen (bewijsmiddel 117).

Uit de overwegingen van het hof maak ik op dat volgens het hof verdachte opzet had op de criminele herkomst van het bedrag van € 125.000 en dat volgens het hof verdachte met dat geld de boot heeft gekocht. De boot kan aldus beschouwd worden als een zgn. indirecte opbrengst van criminele activiteiten. Het misdrijf van artikel 420bis Sr ziet immers ook op de situatie waarin het vermogen ‘middellijk’ van misdrijf afkomstig is, dus bestaat uit vermogensbestanddelen die afkomstig zijn van (vervolg)transacties die zijn uitgevoerd met van misdrijf afkomstige vermogensbestanddelen.5.

Als met geld van (gedeeltelijk) criminele herkomst een boot wordt gefinancierd is daarmee ook die boot ‘afkomstig uit enig misdrijf’. Kennelijk als gevolg van een (herhaalde) vergissing heeft het hof niet tot uitdrukking gebracht dat niet alleen het geldbedrag, maar ook de daarmee betaalde boot uit enig misdrijf afkomstig was. De Hoge Raad kan de bewezenverklaring verbeterd lezen.6.

Daarmee komt het belang dat verdachte bij het derde middel heeft te ontvallen.

Het derde middel klaagt primair over de strafmotivering. Het hof heeft nagelaten te doen blijken dat artikel 63 Sr van toepassing is. Subsidiair klaagt het middel dat het hof verzuimd heeft de artikelen 63 en 420bis Sr aan te halen als wettelijke voorschriften waarop de strafoplegging berust. De steller van het middel wijst op het uittreksel Justitiële Documentatie van 25 mei 2009, waar is te lezen dat verdachte op 24 mei 2004 door het hof te 's‑Gravenhage is veroordeeld tot een geldboeten van € 1500 waarvan € 750 voorwaardelijk, en door de rechtbank te Arnhem op 9 juni 2008 tot een geldboete van € 4000 waarvan € 2000 voorwaardelijk.

Het middel neemt als uitgangspunt voor de toepassing van artikel 63 Sr de tenlastelegging van feit 1.7. Mijns inziens is dat een verkeerd uitgangspunt. Het gaat in wezen om een verlate toepassing van de samenloopregels. Daarvoor is de bewezenverklaring, en niet de tenlastelegging het uitgangspunt. En de bewezenverklaring van feit 1 noemt als pleegperiode 1 september 2005 tot en met 23 januari 2007. De veroordeling door het hof te 's‑Gravenhage van 24 mei 2004 gaat aan deze periode vooraf. Volgens het uittreksel was de pleegdatum van dit delict 1 september 2002.

Alle feiten waarvoor verdachte is veroordeeld dateren wel van voor de veroordeling door de rechtbank te Arnhem van 9 juni 2008.

Artikel 63 Sr heeft de volgende inhoud:

Als zich de situatie voordoet waarop artikel 63 Sr ziet, moet de laatste rechter zich bij de strafoplegging de beperkingen, die artikel 57 Sr aan de cumulatie van straffen stelt, realiseren.8. Zo een beperking doet zich alleen voor voorzover het gevangenisstraf of hechtenis betreft. Geldboetes cumuleren onbeperkt en interfereren niet met de oplegging van een gevangenisstraf. Verdachte is daarom door het verzuim om artikel 63 Sr te vermelden niet in zijn belangen geschaad.9.

Het hof had de artikelen 63 en 420bis Sr wel moeten aanhalen. De Hoge Raad kan op de voet van artikel 441 Sv doen wat het hof had behoren te doen.

Het vierde middel klaagt over schending van de redelijke termijn. Het cassatieberoep is op 7 juli 2009 ingesteld en het dossier is eerst op 23 november 2010 ter administratie van de Hoge Raad ontvangen.

De door de Hoge Raad in een geval als het onderhavige op acht maanden gestelde inzendtermijn is inderdaad in deze zaak met acht maanden en 16 dagen overschreden. Tevens is sinds het instellen van het cassatieberoep tot de dag van vandaag ook al ruim meer dan twee jaar verstreken. Deze schending van de redelijke termijn moet leiden tot een vermindering van de opgelegde straf.

Het vierde middel is gegrond, hetgeen tot een vermindering van de opgelegde straf behoort te leiden. Het eerste middel faalt en kan naar mijn oordeel met de aan artikel 81 RO ontleende motivering worden verworpen. De middelen 2 en 3 wijzen op verzuimen die door de Hoge Raad kunnen worden gerepareerd. Ambtshalve heb ik overigens geen grond aangetroffen die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

Deze conclusie strekt tot vermindering van de opgelegde straf en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden