HR, 09-06-2009, nr. 08/01416

Het gerechtshof te Arnhem heeft bij arrest van 10 maart 2008 verzoeker wegens het medeplegen van diverse opiumwetdelicten, het voorhanden van wapens en diefstal in vereniging veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van zes jaren en zes maanden en een geldboete van € 6.436,00, subsidiair 62 dagen hechtenis, met onttrekking aan het verkeer, teruggave en bewaring ten behoeve van de rechthebbende van inbeslaggenomen voorwerpen zoals in het arrest omschreven.

Namens verzoeker heeft mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur drie middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel behelst de klacht dat het hof ten aanzien van het onder 1 bewezenverklaarde feit ten onrechte op de voet van art. 359, derde lid, Sv heeft volstaan met een opgave van de bewijsmiddelen naast de op de terechtzitting in hoger beroep van 25 februari 2008 afgelegde verklaring van verzoeker, inhoudende dat het juist is dat hij betrokken is bij dit feit.

Ten laste van verzoeker is onder 1 bewezenverklaard dat:

De aanvulling op het verkorte arrest als bedoeld in art. 365a, tweede lid, Sv houdt, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, het volgende in:

Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 25 februari 2008 houdt, voor zover hier van belang, als verklaring van verzoeker het volgende in, waarbij ik de passages cursiveer die de raadsman van het middel storen:

Het proces-verbaal van die terechtzitting houdt voorts als pleidooi van de raadsman van verzoeker onder meer het volgende in:

De tenlastelegging bevat een — vaak achterwege gelaten, en inderdaad niet noodzakelijke — uitwerking van het medeplegen.3. Waar het op aankomt, is of uit de bewijsmiddelen blijkt van een nauwe en bewuste samenwerking die voldoet aan het wettelijke begrip medeplegen of aan het wettelijke handelen ‘door twee of meer verenigde personen.’ In de voorliggende tenlastelegging zijn de verschillende medepleeg-gedragingen van elkaar gescheiden door de ‘en/of’-constructie. Daarmee is door de steller van de tenlastelegging aangegeven dat het medeplegen op verscheidene gedragingen an worden gebaseerd, maar uiteindelijk ook slechts op één gedraging. Uiteraard moet deze overgebleven gedraging — tezamen met wat verder in het dossier aan bewijs voorhanden is — voldoende ‘medepleegkwaliteit’ hebben. Door een of meer van die gedragingen niet bewezen te verklaren verlaat de rechter de grondslag van de tenlastelegging niet; en zolang de bekennende verklaring van de verdachte voldoende elementen van het tenlastegelegde medeplegen bevat zal de rechter mogen aannemen dat sprake is van een verklaring als bedoeld in art. 359, derde lid, Sv. Dit ingevolge art. 415, eerste lid, Sv ook in hoger beroep van toepassing zijnde artikel luidt als volgt:

In het licht van de wetsgeschiedenis moet art. 359, derde lid, Sv aldus worden verstaan dat slechts kan worden volstaan met een opgave van de bewijsmiddelen indien de verdachte het bewezenverklaarde duidelijk en ondubbelzinnig heeft bekend, tenzij sprake is van de aan het slot van die bepaling genoemde gevallen. De beantwoording van de vraag of de verdachte het bewezenverklaarde heeft bekend in de zin van genoemde bepaling, is mede afhankelijk van de — in cassatie slechts op zijn begrijpelijkheid te toetsen — uitleg door de feitenrechter van de door de verdachte afgelegde verklaring.4.

Het hof, dat deels heeft volstaan met een opgave van bewijsmiddelen, heeft kennelijk geoordeeld dat verzoeker het onder 1 bewezenverklaarde feit, inhoudende het — kort gezegd — medeplegen van opzettelijk 320 kilogram hasj in een vrachtauto vanuit Nederland naar Finland vervoeren, duidelijk en ondubbelzinnig heeft bekend.

Verzoeker heeft op de terechtzitting in hoger beroep van 25 februari 2008 verklaard dat het juist is dat hij samen met anderen betrokken is geweest bij de uitvoer van 320 kilogram hasj naar Finland. Hij heeft op zijn rol wel iets afgedongen, maar onvoldoende om niet meer te kunnen spreken van het bekennen van medeplegen van het drugsdelict. Vervolgens heeft de raadsman van verzoeker op die terechtzitting medegedeeld dat hij zich ten aanzien van feit 1 gelet op de bekentenis van verzoeker refereert aan het oordeel van het hof. Het moge waar zijn dat het Wetboek van Strafvordering een dergelijk woord niet bevat, over de betekenis bestaat onder advocaten — heb ik zo de indruk — geen misverstand: ‘ik heb of geef hier geen oordeel over’. Gelet hierop geeft het oordeel van het hof geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk.5. Anders dan de steller van het middel aanvoert, volgt uit de hiervoor onder 6 weergegeven verklaring van verzoeker in haar geheel bezien, voor zover inhoudende dat hij niet betrokken is geweest bij het ‘regelen’ van de chauffeur van de vrachtwagen (welk onderdeel van het tenlastegelegde medeplegen door het hof inderdaad niet is bewezenverklaard) en dat hij niet de organisator van het feit is (welk verwijt niet in de tenlastelegging is neergelegd) niet dat de bekentenis van verzoeker niet alle onderdelen van het bewezenverklaarde betreft. Dat levert medeplegen van het drugsdelict op.

Het middel faalt.

Het tweede middel bevat de klacht dat bewezenverklaring van het onder 3 tenlastegelegde feit niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, nu uit die bewijsmiddelen niet kan volgen dat sprake is van voorbereidingshandelingen die erop gericht waren cocaïne binnen het grondgebied van Nederland te brengen.

Ten laste van verzoeker is onder 3 bewezenverklaard dat:

Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat het hof ten aanzien van dit feit het volgende heeft vastgesteld. Verzoeker heeft via een wederzijdse kennis ([betrokkene 2]) telefonisch contact gezocht met [betrokkene 4], die in het verleden is veroordeeld wegens de invoer van cocaïne — verpakt in cadeaupapier en vervoerd in koffers — vanuit Curaçao naar Nederland en die samen met verzoeker in de gevangenis heeft gezeten (bewijsmiddelen 15.1 en 15.2). Tijdens dit telefoongesprek heeft verzoeker bij [betrokkene 4] geïnformeerd naar diens drugscontacten in Brazilië en met hem afgesproken dat zijn zoon ([betrokkene 5]) bij [betrokkene 4] in Panama langs zou komen (bewijsmiddel 15.1). [Betrokkene 5] heeft [betrokkene 4] vervolgens in Panama bezocht, in de aanloop van welk bezoek verzoeker verschillende keren met [betrokkene 4] heeft gebeld (bewijsmiddel 15.1). Toen [betrokkene 5] in Panama aangekomen aan [betrokkene 4] vroeg of deze hem in contact wilde brengen met zijn drugscontact in Brazilië, heeft [betrokkene 4] hem medegedeeld dat zijn contact voor een week naar zijn familie in Libanon was (bewijsmiddel 15.1). Enige tijd later heeft [betrokkene 5] aan [betrokkene 4] gevraagd om op zijn kosten naar Sao Paolo te gaan, teneinde in Brazilië in contact te komen met dat Braziliaanse contact (bewijsmiddel 15.1). Daarna is [betrokkene 4] samen met [betrokkene 6] naar Sao Paolo gevlogen, alwaar zij [betrokkene 5] hebben ontmoet (bewijsmiddelen 14.1, 14.2, 15.1 en 15.2). [Betrokkene 5] heeft hun bij deze ontmoeting gevraagd of zij voor hem een contactpersoon in Brazilië hadden die hem aan cocaïne zou kunnen helpen (bewijsmiddelen 14.1 en 14.2). [Betrokkene 4] heeft [betrokkene 5] toen wederom medegedeeld dat zijn contact niet kon komen (bewijsmiddel 15.2).

Uit de gebezigde bewijsmiddelen heeft het hof kunnen afleiden dat verzoeker tezamen en in vereniging met een ander ter voorbereiding van de invoer van cocaïne naar Nederland anderen heeft getracht te bewegen daartoe inlichtingen te verschaffen. Verzoeker heeft immers contact gezocht met [betrokkene 4] teneinde van hem informatie te verkrijgen betreffende diens drugscontacten in Brazilië. Vervolgens is de zoon van verzoeker tot twee maal toe (tevergeefs) naar Zuid Amerika afgereisd om in contact te komen met zo'n contactpersoon, die hem/hen aan cocaïne had moeten helpen.

Juist omgekeerd aan wat de steller van het middel aanvoert, is de omstandigheid dat de zoon van verzoeker elf géén idee had hoe hij cocaïne naar Nederland moest krijgen (bewijsmiddel 14.2) wel degelijk redengevend voor de bewezenverklaring van de voorbereidingshandelingen ter zake van de invoer van cocaïne. Uit die omstandigheid kan immers worden afgeleid dat de zoon hulp nodig had van anderen, meer in het bijzonder van de drugscontacten van [betrokkene 4] in Brazilië, om aan drugs in Brazilië te komen en om een lijn naar Nederland op te zetten.

In de toelichting op het middel wordt er tenslotte over geklaagd dat het opzet van verzoeker op het medeplegen niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen, nu daaruit niet kan worden afgeleid dat verzoeker bij het arrangeren van het contact tussen zijn zoon, [betrokkene 6] en [betrokkene 4] wist dat een en ander ten behoeve van het bewezenverklaarde strekte.

Uit de gebezigde bewijsmiddelen heeft het hof kunnen afleiden dat bij verzoeker het opzet aanwezig was op het medeplegen van voorbereidingshandelingen gericht op de invoer van cocaïne naar Nederland. Verzoeker, die in het verleden samen met [betrokkene 4] in de gevangenis had gezeten, wist immers dat [betrokkene 4] was veroordeeld wegens het invoeren van cocaïne vanuit Curaçao naar Nederland, op welke wijze [betrokkene 4] deze cocaïne had ingevoerd en dat [betrokkene 4] drugscontacten had in Brazilië. Gewapend met deze wetenschap heeft verzoeker telefonisch contact gezocht met [betrokkene 4], waarbij hij hem heeft gevraagd naar zijn contacten in Brazilië en vervolgens met hem heeft afgesproken dat de zoon van verzoeker bij [betrokkene 4] in Panama langs zou komen. Gelet hierop was ten tijde van het arrangeren van de afspraak tussen [betrokkene 4] en de zoon van verzoeker bij verzoeker het opzet — minst genomen in voorwaardelijke vorm — aanwezig dat bij die afspraak gesproken zou worden over de mogelijkheid om met behulp van de drugscontacten van [betrokkene 4] in Brazilië cocaïne naar Nederland in te voeren.

Het middel faalt.

Het derde middel klaagt erover dat het hof ten aanzien van het onder 3 bewezenverklaarde feit ten onrechte voor het bewijs gebruik heeft gemaakt van een verklaring van [betrokkene 4], inhoudende dat hij het gevoel had dat verzoeker en zijn zoon [betrokkene 5] iets wilden doen wat niet strookt met de letter van de wet, nu die verklaring een mening, gissing of conclusie behelst.

De in het middel bedoelde bij de politie afgelegde verklaring van [betrokkene 4] is in het arrest als bewijsmiddel 15.1 opgenomen. Op dit bewijsmiddel berust mede mijn weergave (zie boven, 15) van de gang van zaken in Panama en Brazilië. Ik houd het kort: tijdens het verhoor van [betrokkene 4], wanneer in het verhaal betrokkenen inmiddels in Brazilië zijn gearriveerd en het Libanese contact ‘afwezig’ blijkt te zijn, wordt de getuige de vraag gesteld (Aanvulling, p. 9):

Een getuigenverklaring moet een mededeling behelzen van feiten en omstandigheden die de getuige zelf heeft waargenomen of ondervonden. Bij waarneming moet worden gedacht aan zintuiglijke kennisneming van externe gegevens. Een mening, gissing of gevolgtrekking behelst als zodanig geen mededeling van feiten of omstandigheden die de getuige zelf heeft waargenomen of ondervonden. Zeker is de mening of gissing ontoelaatbaar als deze een aan de rechter voorbehouden oordeel bevat. Een dergelijke conclusie is niet bruikbaar voor het bewijs, tenzij de rechter op grond van andere bewijsmiddeen heeft geoordeeld en heeft kunnen oordelen dat een zodanige conclusie terecht is getrokken. In dat laatste geval stemt de conclusie immers overeen met de conclusie die de rechter zelf heeft getrokken. Geen gissingen in de zin der wet zijn gevoelens of gedachten die bij een getuige zijn opgekomen naar aanleiding van zijn waarneming.7.

De verklaring van de getuige [betrokkene 4] bevat geen mening, gissing of gevolgtrekking. Uit zijn verklaring volgt immers dat [betrokkene 4], nadat hij met verzoeker en diens zoon [betrokkene 5] had gesproken over zijn drugscontact in Brazilië en had meegemaakt hoeveel moeite [betrokkene 5] zich had getroost en hoeveel kosten deze had gemaakt om in contact met [betrokkene 4]s Braziliaanse relatie te komen, het gevoel had dat zij iets wilden doen wat niet strookt met de letter van de wet. De in het middel bedoelde zinsnede uit de getuigenverklaring van [betrokkene 4] is door het hof kennelijk verstaan — en kon ook worden verstaan — als behelzende een mededeling van [betrokkene 4] nopens gedachten die bij hem zijn opgekomen naar aanleiding van zijn eerder in de verklaring gerelateerde waarnemingen in de vorm van gesprekken met verzoeker en [betrokkene 5]. Aldus verstaan behelst die verklaring niets wat niet kan worden aangemerkt als een mededeling van feiten en omstandigheden door [betrokkene 4] zelf waargenomen of ondervonden.8.

Het middel faalt

De middelen falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Ambtshalve gronden waarop Uw Raad de aangevallen beslissing zou moeten vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

A-G