HR, 10-09-2024, nr. 22/01648

HR, 10-09-2024, nr. 22/01648

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 10‑09‑2024

Inhoudsindicatie

Mensenhandel m.b.t. vrouw in prostitutie (art. 273f.1 Sr). 1. Vordering benadeelde partij. Hof heeft bij begroting materiële schade door verdachte gemaakte kosten in mindering gebracht. Heeft hof kosten juist berekend? 2. Oplegging vrijheidsbeperkende maatregel, art. 1.1 en 38v Sr. Ad 1. HR: Middel slaagt om redenen vermeld in CAG. CAG: Bij berekening van gemiddeld bedrag aan kosten per week heeft hof bedrag aan kosten dat volgt uit ontnemingsrapport gedeeld door 295 weken, terwijl in ontnemingsrapport kosten over 240 weken bij berekening zijn betrokken. Wijze waarop hof hoogte van de door verdachte gemaakte kosten heeft berekend is derhalve niet zonder meer begrijpelijk. Ad 2. HR ambtshalve: Hof heeft verdachte voor de jegens slachtoffer in periode van 1-3-2009 tot en met 31-1-2015 gepleegde mensenhandel onder meer veroordeeld tot vrijheidsbeperkende maatregel van 3 jaren die inhoudt dat verdachte op geen enkele wijze(direct of indirect) contact zal opnemen, zoeken of hebben met slachtoffer. Art. 38v Sr voorziet in mogelijkheid vrijheidsbeperkende maatregel op te leggen. Deze bepaling is ingevoerd bij Wet rechterlijk gebieds- of contactverbod (Stb. 2011, 546), die op 1-4-2012 in werking is getreden. Invoering van deze bepaling houdt, in het licht van art. 1.1 Sr, wijziging in van toepasselijke regels van sanctierecht. In aanmerking genomen dat bewezenverklaard feit, dat door hof als 1 misdrijf is gekwalificeerd, mede vóór 1-4-2012 is begaan heeft hof miskend dat genoemde bepaling buiten toepassing moet blijven (vgl. HR:2018:79 en HR:2018:80). HR zal zaak in dit opzicht zelf afdoen en oplegging van vrijheidsbeperkende maatregel vernietigen. N.a.v. CAG merkt HR op dat rechtspraak van HR inhoudt dat voor verdachte nadelige wijziging van toepasselijke regels van sanctierecht buiten toepassing moet blijven als bewezenverklaard feit 1 (voortdurend) delict betreft en dat feit mede voor inwerkingtreding van die wijziging is begaan. In geval dat bewezenverklaring niet 1, maar meerdere delicten omvat, zal per delict, mede aan hand van bewezenverklaarde periode, moeten worden vastgesteld of feit (mede) voor dan wel na inwerkingtreding van betreffende wijziging is begaan. Hierbij is van belang dat, als sprake is van verrichten van strafbare gedragingen gedurende zekere periode, beantwoording van vraag of sprake is van 1 (voortdurend) delict dan wel meerdere delicten, mede wordt bepaald door inrichting van tll. en van(op grondslag van die tll. aangenomen) bewezenverklaring, alsmede wijze waarop rechter het bewezenverklaarde kwalificeert. Bij toepassing van hiervoor genoemde rechtspraak gaat HR uit van bewezenverklaring en kwalificatie zoals deze door feitenrechter in bestreden uitspraak is opgenomen. Volgt partiële vernietiging en terugwijzing t.a.v. beslissing op vordering b.p. en oplegging van schadevergoedingsmaatregel. CAG: anders t.a.v. oplegging van vrijheidsbeperkende maatregel. Samenhang met 22/01640 P.

Partij(en)

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

STRAFKAMER

Nummer 22/01648

Datum 10 september 2024

ARREST

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het gerechtshof Amsterdam van 25 april 2022, nummer 23-003856-18, in de strafzaak

tegen

[verdachte] ,

geboren in [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1985,

hierna: de verdachte.

1. Procesverloop in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft J. Kuijper, advocaat in Amsterdam, bij schriftuur cassatiemiddelen voorgesteld.

Namens de benadeelde partij [slachtoffer] heeft L.A.M.G. Wellen, advocaat in ’s-Gravenhage, een verweerschrift ingediend.

De advocaat-generaal D.J.C. Aben heeft geconcludeerd tot vernietiging van de bestreden uitspraak wat betreft de vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38v Sr, doch uitsluitend de duur daarvan, en met bepaling dat de maatregel voor ten hoogste twee jaren wordt opgelegd, en wat betreft de opgelegde gevangenisstraf, en tot vermindering daarvan aan de hand van de gebruikelijke maatstaf. Deze conclusie strekt bovendien tot vernietiging wat betreft de toewijzing van de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer] en de oplegging van de daarmee corresponderende schadevergoedingsmaatregel, en slechts wat betreft deze vordering en deze schadevergoedingsmaatregel tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Amsterdam teneinde in zoverre op het bestaande beroep te worden berecht en afgedaan. Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.

2. Beoordeling van het tweede cassatiemiddel

2.1

Het cassatiemiddel richt zich tegen de toewijzing door het hof van de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer] en de oplegging van de schadevergoedingsmaatregel. Het klaagt onder meer over de berekening door het hof van de door de verdachte gemaakte kosten.

2.2

Voor zover het cassatiemiddel hierover klaagt, slaagt het. De redenen daarvoor staan vermeld in de conclusie van de advocaat-generaal onder 15, 17 en 18.

2.3

Gelet op de beslissing die hierna volgt, is bespreking van het restant van het cassatiemiddel niet nodig.

3. Ambtshalve beoordeling van de bestreden uitspraak en beoordeling van het eerste cassatiemiddel

3.1.1

Het hof heeft de verdachte voor de jegens [slachtoffer] in de periode van 1 maart 2009 tot en met 31 januari 2015 gepleegde mensenhandel onder meer veroordeeld tot een vrijheidsbeperkende maatregel van drie jaren die inhoudt dat de verdachte op geen enkele wijze – direct of indirect – contact zal opnemen, zoeken of hebben met [slachtoffer].

3.1.2

Artikel 38v van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) voorziet in de mogelijkheid een vrijheidsbeperkende maatregel op te leggen. Deze bepaling is ingevoerd bij de Wet van 17 november 2011, Stb. 2011, 546 (Wet rechterlijk gebieds- of contactverbod), die op 1 april 2012 in werking is getreden. De invoering van deze bepaling houdt, in het licht van artikel 1 lid 1 Sr, een wijziging in van de toepasselijke regels van sanctierecht.In aanmerking genomen dat het bewezenverklaarde feit, dat door het hof als één misdrijf is gekwalificeerd, mede vóór 1 april 2012 is begaan heeft het hof miskend dat genoemde bepaling buiten toepassing moet blijven (vgl. HR 23 januari 2018, ECLI:NL:HR:2018:79 en ECLI:NL:HR:2018:80). De Hoge Raad zal de zaak in dit opzicht zelf afdoen en de oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel vernietigen. Dat brengt met zich dat bespreking van het eerste cassatiemiddel niet nodig is.

3.1.3

Naar aanleiding van de conclusie van de advocaat-generaal onder 27 tot en met 34 merkt de Hoge Raad nog het volgende op. De – mede in 3.1.2 aangehaalde – rechtspraak van de Hoge Raad houdt, voor zover hier van belang, in dat een voor de verdachte nadelige wijziging van de toepasselijke regels van het sanctierecht buiten toepassing moet blijven als het bewezenverklaarde feit één (voortdurend) delict betreft en dat feit mede voor de inwerkingtreding van die wijziging is begaan. In het geval dat de bewezenverklaring niet één, maar meerdere delicten omvat, zal per delict, mede aan de hand van de bewezenverklaarde periode, moeten worden vastgesteld of het feit (mede) voor dan wel na de inwerkingtreding van de betreffende wijziging is begaan. Hierbij is van belang dat, als sprake is van het verrichten van strafbare gedragingen gedurende een zekere periode, de beantwoording van de vraag of sprake is van één (voortdurend) delict dan wel meerdere delicten, mede wordt bepaald door de inrichting van de tenlastelegging en van de – op grondslag van die tenlastelegging aangenomen – bewezenverklaring, alsmede de wijze waarop de rechter het bewezenverklaarde kwalificeert. Bij de toepassing van de hiervoor genoemde rechtspraak gaat de Hoge Raad uit van de bewezenverklaring en de kwalificatie zoals deze door de feitenrechter in de bestreden uitspraak is opgenomen.

3.2

De Hoge Raad doet verder uitspraak nadat meer dan twee jaren zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6 lid 1 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden is overschreden. Dit moet leiden tot vermindering van de opgelegde gevangenisstraf van 42 maanden.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

- vernietigt de uitspraak van het hof, maar uitsluitend wat betreft (i) de duur van de opgelegde gevangenisstraf, (ii) de oplegging van de maatregel strekkende tot beperking van de vrijheid inhoudende dat de veroordeelde voor de duur van drie jaren op geen enkele wijze - direct of indirect - contact zal opnemen, zoeken of hebben met [slachtoffer], en (iii) de beslissing op de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer] en de oplegging van de schadevergoedingsmaatregel;

- vermindert de duur van de opgelegde gevangenisstraf in die zin dat deze veertig maanden beloopt;

- wijst de zaak terug naar het gerechtshof Amsterdam, opdat de zaak ten aanzien van de hiervoor onder (iii) genoemde beslissingen opnieuw wordt berecht en afgedaan;

- verwerpt het beroep voor het overige.

Dit arrest is gewezen door de vice-president M.J. Borgers als voorzitter, en de raadsheren A.L.J. van Strien en M. Kuijer, in bijzijn van de waarnemend griffier E. Schnetz, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 10 september 2024.

Conclusie 28‑05‑2024

Inhoudsindicatie

Conclusie AG. Mensenhandel. Eerste middel klaagt over het opgelegde contactverbod. De oplegging daarvan is niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd nu hof kenbaar heeft gemaakt dat maatregel wordt opgelegd ter voorkoming van nieuwe strafbare feiten en omdat er rekening mee gehouden moet worden dat de verdachte zich, net als in het verleden, belastend naar het slachtoffer toe zal gedragen. Tweede middel is terecht voorgesteld voor zover geklaagd wordt over de berekening van de door de verdachte gemaakte kosten. Het hof heeft de kosten naar evenredigheid verminderd en daarbij de weken dat geen uitbuiting plaatsvond ook meegerekend. Dat is niet zonder meer begrijpelijk. Wat betreft de klacht dat het hof bij de berekening van de kosten ten onrechte één maand gelijk heeft gesteld aan vier weken heeft de verdachte evident geen belang omdat het hof hetzelfde heeft gedaan bij de berekening van (een deel van) de opbrengsten voor de verdachte. Ambtshalve opmerking over (de duur van) de vrijheidsbeperkende maatregel van art. 38v Sr. Hof heeft bewezen verklaarde gekwalificeerd als één misdrijf ('mensenhandel'), begaan van 1 maart 2009 tot en met 31 januari 2015. Delict is dus voor een belangrijk deel begaan vóór 1 april 2012 en in zijn geheel vóór 2015. Oplegging van het contactverbod voor de duur van drie jaren niet toegestaan op grond van art. 1 lid 1 Sr. De AG is verder van oordeel dat - hoewel art. 38v Sr pas op 1 april 2012 in werking trad - oplegging van het contactverbod in onderhavige zaak niet in strijd is met art. 1 lid 2 Sr. Ambtshalve opmerking over redelijke termijn. Conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak wat betreft de vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38v Sr, doch uitsluitend de duur daarvan, en met bepaling dat de maatregel voor ten hoogste twee jaren wordt opgelegd en tot vernietiging van de bestreden uitspraak wat betreft de opgelegde gevangenisstraf, en tot vermindering daarvan aan de hand van de gebruikelijke maatstaf. Deze conclusie strekt bovendien tot vernietiging wat betreft de toewijzing van de vordering van de benadeelde partij en de oplegging van de daarmee corresponderende schadevergoedingsmaatregel, en slechts wat betreft deze vordering en deze schadevergoedingsmaatregel tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Amsterdam teneinde in zoverre op het bestaande beroep te worden berecht en afgedaan.

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Nummer22/01648

Zitting 28 mei 2024

CONCLUSIE

D.J.C. Aben

In de zaak

[verdachte] ,

geboren in [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1985,

hierna: de verdachte.

Inleiding

1. De verdachte is bij arrest van 25 april 2022 door het gerechtshof Amsterdam wegens "mensenhandel" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 42 maanden, met aftrek van voorarrest. Daarnaast heeft het hof de verdachte een contactverbod (‘vrijheidsbeperkende maatregel’) voor de duur van drie jaren opgelegd, waarbij vervangende hechtenis van één week wordt toegepast bij iedere keer dat niet aan de maatregel wordt voldaan. Verder is aan de verdachte een schadevergoedingsmaatregel opgelegd en heeft het hof een (daarmee corresponderende) beslissing genomen op de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer] .

2. Er bestaat samenhang met de tegen de verdachte aanhangige ontnemingszaak onder nummer 22/01640 P. In deze zaak zal ik vandaag ook concluderen.

3. Het cassatieberoep is ingesteld namens de verdachte. J. Kuijper, advocaat in Amsterdam, heeft twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel

4. Het eerste middel behelst de klacht dat de oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel onvoldoende is gemotiveerd. Hoewel ik hieronder uiteen zal zetten dat (en waarom) de oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel (het contactverbod) in casu niet verenigbaar is met rechtspraak van de Hoge Raad, bespreek ik deze motiveringsklacht toch. De reden hiervoor is dat ik (in weerwil van die rechtspraak) zal verdedigen dat de oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel toch tot de mogelijkheden zou moeten behoren.

De beslissing van het hof en de motivering van de vrijheidsbeperkende maatregel

5. Ten laste van de verdachte is bewezen verklaard dat:

“hij in de periode van 1 maart 2009 tot en met 31 januari 2015 te Amsterdam en Heemskerk en elders in Nederland een ander, te weten [slachtoffer] (geboren [geboortedatum] 1984),

(sub 1 )

door geweld en een andere feitelijkheid en dreiging met geweld en misleiding en misbruik van een kwetsbare positie heeft geworven, vervoerd, overgebracht, gehuisvest en opgenomen, met het oogmerk van uitbuiting van [slachtoffer]

en

(sub 4) die [slachtoffer] met één of meer van de voornoemde middelen heeft gedwongen en bewogen zich beschikbaar te stellen tot het verrichten van arbeid of diensten (te weten: escort- en/of prostitutiewerkzaamheden)

en

(sub 6) opzettelijk voordeel heeft getrokken uit de uitbuiting van die [slachtoffer]

en

(sub 9) die [slachtoffer] met één of meer van de voornoemde middelen heeft gedwongen en bewogen hem, verdachte, te bevoordelen uit de opbrengst van de seksuele handelingen van die [slachtoffer] met of voor een derde, immers is/heeft hij, verdachte

- met die [slachtoffer] een relatie aangegaan en die [slachtoffer] voorgehouden dat hij, verdachte, voor haar zou sparen en

- die [slachtoffer] onder druk gezet om voor hem, verdachte, in de prostitutie te werken en die [slachtoffer] meermalen mishandeld (door haar te slaan en/of te schoppen) en

- wanneer die [slachtoffer] wilde stoppen met prostitutiewerkzaamheden gechanteerd door te dreigen dat hij, verdachte, bekend zou maken dat die [slachtoffer] HIV besmet is en

- die [slachtoffer] bewogen om zeven dagen per week in de prostitutie te werken en

- ervoor gezorgd dat die [slachtoffer] met een advertentie op de site www.kinky.nl kwam te staan en

- voor die [slachtoffer] hotelkamers geboekt voor seksafspraken en naar hotelkamers gebracht (met de auto) en

- die [slachtoffer] haar verdiensten uit prostitutiewerkzaamheden telkens af laten staan.”

6. Het hof heeft met betrekking tot de sanctieoplegging het volgende overwogen:

“Het hof heeft in hoger beroep de op te leggen straf en maatregel bepaald op grond van de ernst van het feit en de omstandigheden waaronder dit is begaan en gelet op de persoon van de verdachte. Het hof heeft daarbij in het bijzonder het volgende in beschouwing genomen.

De verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan mensenhandel door het slachtoffer gedurende een aantal jaren seksueel uit te buiten. Het slachtoffer heeft in die periode geruime tijd en soms dagelijks escort- en/of prostitutiewerkzaamheden verricht. Hierbij heeft het slachtoffer onder druk van de verdachte seksuele handelingen verricht zoals anale seks en pijpen zonder condoom, omdat hij vond dat er te weinig geld binnenkwam. Het slachtoffer heeft al haar verdiensten aan de verdachte afgestaan en heeft schulden opgebouwd, terwijl de verdachte haar heeft voorgehouden dat hij de verdiensten voor hen zou sparen. De verdachte heeft het slachtoffer verschillende malen mishandeld en haar daarbij letsel toegebracht, alsmede haar gechanteerd als zij wilde stoppen met de prostitutie. Ook moest het slachtoffer van de verdachte tatoeages met zijn naam laten zetten. Het slachtoffer heeft gedurende deze periode meermalen hulp gezocht en ook gekregen om de prostitutie uit te gaan, maar is telkens niet in staat gebleken zich aan de greep van de verdachte te onttrekken. Het heeft jaren geduurd voordat zij de stap heeft gezet om aangifte te doen.

Door zijn handelswijze heeft de verdachte op indringende wijze inbreuk gemaakt op de lichamelijke en geestelijke integriteit van het slachtoffer en eveneens op haar vrijheid om haar eigen leven vorm te geven. Ook is gebleken dat het slachtoffer tot op heden kampt met de (geestelijke) gevolgen hiervan. De verdachte heeft zich slechts laten leiden door zijn zucht naar financieel gewin en het belang van het slachtoffer bij het behoud van haar waardigheid en zelfbeschikkingsrecht daaraan volledig ondergeschikt gemaakt.

Blijkens een de verdachte betreffend uittreksel uit de Justitiële Documentatie van 28 maart 2022 is hij eerder onherroepelijk veroordeeld, hetgeen in zijn nadeel weegt.

Gelet op de ernst van het bewezenverklaarde kan daarop niet anders worden gereageerd dan met oplegging van een gevangenisstraf van aanzienlijke duur. Het hof ziet in de door de verdachte aangevoerde persoonlijke omstandigheden geen grond om de duur van de gevangenisstraf te beperken tot de tijd die de verdachte reeds in voorlopige hechtenis heeft doorgebracht. Het hof acht, alles afwegende, in beginsel een gevangenisstraf van 48 maanden passend en geboden. Gelet op het tijdsverloop vanaf de aanvang van deze strafzaak in hoger beroep tot aan de einduitspraak van heden dient bij de bepaling van de duur van de gevangenisstraf rekening te worden gehouden met het recht op berechting binnen een redelijke termijn zoals bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Naar het oordeel van het hof is sprake van een overschrijding van de redelijke termijn met ongeveer 18 maanden, terwijl die overschrijding niet aan de verdachte kan worden toegerekend. Om die reden zal het hof de op te leggen gevangenisstraf matigen tot de duur van 42 maanden met aftrek van de tijd die de verdachte in voorarrest heeft doorgebracht.

Het hof acht het voorts passend en geboden aan verdachte ter beveiliging van de maatschappij en ter voorkoming van strafbare feiten, in het bijzonder jegens het [slachtoffer] , tevens een contactverbod op te leggen in de vorm van een vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38v, tweede lid, sub b van het Wetboek van Strafrecht. Alhoewel niet is gebleken dat de verdachte tijdens de schorsing van de voorlopige hechtenis contact met haar heeft opgenomen, kan het hof niet uitsluiten dat de verdachte in de toekomst wel contact zal opnemen. Het hof ziet termen om de duur van het contactverbod te beperken tot drie jaren. Voor het dadelijk uitvoerbaar verklaren van het contactverbod bestaat naar het oordeel van het hof geen grond.”

7. Bij de strafoplegging heeft het hof onder meer het volgende bepaald (p. 12):

“Legt op de maatregel strekkende tot beperking van de vrijheid inhoudende dat de veroordeelde voor de duur van 3 jaren op geen enkele wijze - direct of indirect - contact zal opnemen, zoeken of hebben met [slachtoffer] . Beveelt dat vervangende hechtenis zal worden toegepast voor het geval niet aan de maatregel wordt voldaan. De duur van deze vervangende hechtenis bedraagt een (1) week voor iedere keer dat niet aan de maatregel wordt voldaan.”

De toelichting op het eerste middel

8. In de toelichting op het eerste middel wordt geklaagd dat het hof niet heeft gemotiveerd waarom er rekening mee moet worden gehouden dat de verdachte opnieuw een strafbaar feit zal plegen of zich belastend naar het slachtoffer zal gedragen. Ook kan volgens de steller van het middel niet worden vastgesteld dat de maatregel nodig is om de maatschappij te beveiligen.

Het beoordelingskader: de motivering van de vrijheidsbeperkende maatregel

9. Op grond van artikel 38v lid 1 Sr kan de rechter een vrijheidsbeperkende maatregel opleggen,1.waaronder een contactverbod, indien iemand wegens een strafbaar feit wordt veroordeeld.2.De toepassing van de maatregel wordt beperkt door het wettelijk omschreven doel: de maatregel moet dienen ter beveiliging van de maatschappij of ter voorkoming van strafbare feiten. Dat houdt in, zo volgt uit de wetsgeschiedenis, dat de rechter de maatregel alleen kan opleggen “indien hij oordeelt dat er rekening mee moet worden gehouden dat de verdachte opnieuw een strafbaar feit zal plegen dan wel zich belastend naar personen toe zal gedragen.”3.

10. De Hoge Raad stelt geen uitgebreide motiveringseis in gevallen waarin de rechter een vrijheidsbeperkende maatregel oplegt. Uit de (betrekkelijk schaarse) rechtspraak van de Hoge Raad over de motiveringseisen van artikel 38v Sr kan worden opgemaakt dat de rechter in ieder geval behoort te motiveren dat de maatregel wordt opgelegd ter beveiliging van de maatschappij of ter voorkoming van strafbare feiten. Ontbreekt elke vorm van motivering, dan wordt gecasseerd.4.Ook casseerde de Hoge Raad in een geval waarin het hof had vastgesteld dat de verdachte na de pleegdatum van het bewezen verklaarde feit weliswaar geen contact meer had gehad met het slachtoffer, maar dat het contactverbod werd opgelegd omdat het hof dit wenselijk achtte voor het gevoel van veiligheid van het slachtoffer.5.,6.

De bespreking van het eerste middel

11. Het hof heeft de verdachte een contactverbod opgelegd en heeft daaromtrent overwogen dat het deze maatregel passend en geboden acht ter beveiliging van de maatschappij en ter voorkoming van strafbare feiten, in het bijzonder jegens het slachtoffer. Dat oordeel acht ik niet onbegrijpelijk en bovendien toereikend gemotiveerd. Daarbij neem ik in aanmerking dat het hof in het kader van de motivering van de sanctieoplegging tevens het volgende heeft vastgesteld:

- de verdachte chanteerde het slachtoffer als zij wilde stoppen met de prostitutie;

- het slachtoffer heeft meermalen hulp gezocht om de prostitutie te verlaten en die hulp ook gekregen. Telkens is zij niet in staat gebleken om zich aan de greep van de verdachte te onttrekken;

- de verdachte is eerder onherroepelijk veroordeeld.

12. Uit het voorgaande kan worden opgemaakt dat het hof de maatregel heeft opgelegd ter voorkoming van nieuwe strafbare feiten en omdat er rekening mee moet worden gehouden dat de verdachte zich, net als in het verleden, belastend naar het slachtoffer toe zal gedragen. Immers, uit de vaststellingen volgt dat de verdachte eerder strafbare feiten heeft gepleegd en daarnaast dat bij hem een patroon bestaat van het zoeken van contact met het slachtoffer op momenten dat zij zich aan zijn greep probeert te onttrekken, hetgeen er meermalen toe heeft geleid dat het slachtoffer opnieuw in de prostitutie is beland. Dat is kennelijk ook wat het hof tot uitdrukking heeft willen brengen door te overwegen dat niet is gebleken dat de verdachte tijdens de schorsing van de voorlopige hechtenis contact met het slachtoffer heeft opgenomen, maar “niet uitgesloten kan worden” dat de verdachte in de toekomst wel contact met haar zal opnemen.

13. De klacht faalt.

Het tweede middel

14. Het tweede middel bevat klachten over het oordeel dat de materiële schade € 294.028,48 bedraagt. Meer specifiek wordt geklaagd over de berekening van de hoogte van de door de verdachte gemaakte kosten. Indien de klacht terecht is voorgesteld, heeft dit gevolgen voor zowel de hoogte van de schadevergoedingsmaatregel als de omvang van schadevergoeding aan de benadeelde partij [slachtoffer] , aldus begrijp ik het middel.

15. Het hof heeft omtrent de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer] tot vergoeding van materiële schade7.en de daarmee corresponderende schadevergoedingsmaategel het volgende overwogen:

“(...). Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 2 bewezenverklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden. Het hof heeft bij de beoordeling van de vordering acht geslagen op het proces-verbaal berekening wederrechtelijk verkregen voordeel per delict van 3 april 2018 (verder: het ontnemingsrapport).

Materiële schade

Het hof volgt de raadsman voor wat betreft de opbrengsten van de benadeelde partij uit de prostitutiewerkzaamheden. De benadeelde partij heeft in de jaren 2009 tot 2015, met uitzondering van het jaar 2012, verdiensten verkregen uit prostitutiewerkzaamheden.

2009 - € 65.000,00

Het hof stelt vast dat de benadeelde partij in het jaar 2009 ongeveer negen maanden in de prostitutie heeft gewerkt en in die periode ongeveer € 25.000,00 per drie maanden heeft verdiend. De benadeelde partij verdiende blijkens het dossier echter steeds minder. Het hof stelt gelet daarop vast dat zij in het jaar 2009 € 65.000,00 heeft verdiend en is daarbij uitgegaan van een vermindering van € 10.000,00.

2010 - € 65.000,00

De benadeelde partij heeft in het jaar 2010 ook ongeveer negen maanden in de prostitutie gewerkt, waardoor de opbrengsten in beginsel worden geschat op € 75.000,00. Nu zij in deze periode minder werkte dan in het jaar 2009, past het hof een vermindering van € 10.000,00 toe, waardoor een bedrag van € 65.000,00 toewijsbaar is voor het jaar 2010.

2011 - € 50.000,00

De benadeelde partij heeft in het jaar 2011 ongeveer zes maanden prostitutiewerkzaamheden verricht en daarmee € 50.000,00 (tweemaal € 25.000,00 per drie maanden) verdiend.

2012 - geen verdiensten

Gebleken is dat de benadeelde partij in het jaar 2012 geen prostitutiewerkzaamheden heeft verricht, nu zij in dit jaar tweemaal in Frankrijk is verbleven en in [plaats] heeft gewoond, en zij geen of nauwelijks contact had met de verdachte.

2013 en 2014 - € 180.000,00

De benadeelde partij heeft in het jaar 2013 ongeveer zes maanden prostitutiewerkzaamheden verricht. Zij werkte in deze periode vijf dagen per week en verdiende gemiddeld € 500,00 per dag, dat wil zeggen € 10.000,00 per maand en dus € 60.000,00 gedurende zes maanden. In het laatste kwartaal van 2013 tot het jaar 2015 heeft de benadeelde partij ongeveer twaalf maanden gewerkt. De verdiensten in die maanden komen neer op een totaal van € 120.000,00.

Gelet op het voorgaande heeft de benadeelde partij een totaalbedrag van € 360.000,00 aan prostitutiewerkzaamheden verdiend, die zij aan de verdachte heeft moeten afstaan.

Het hof stelt op grond van het ontnemingsrapport en aan de hand van een conservatieve schatting vast dat € 117.600,00 aan kosten is gemaakt in een periode van 295 weken. Dat betekent dat de hoogte van de kosten per week ongeveer € 398,64 bedraagt (€ 117.600,00 gedeeld door 295 weken).

Uit het dossier blijkt dat de benadeelde partij in totaal ongeveer 42 maanden in de prostitutie heeft gewerkt. Het hof is bij de berekening van de kosten ervan uitgegaan dat één maand gelijk staat aan vier weken. Dat betekent dat de benadeelde partij in de bewezenverklaarde periode 168 weken (42 vermenigvuldigd met 4 weken) werkzaam is geweest in de prostitutie. Het totaalbedrag aan kosten dient daarom te worden berekend door het aantal werkweken te vermenigvuldigen met de kosten per week. Dat brengt het hof tot de conclusie dat de totaal gemaakte kosten € 66.971,52 bedragen.

Het hof stelt daarnaast vast dat de benadeelde partij € 1.000,00 aan materiële schade heeft geleden voor het verwijderen van diverse tatoeages van de naam van de verdachte.

De geleden materiële schade bedraagt:

Opbrengen prostitutiewerkzaamheden € 360.000,00

Verwijderen van de tatoeages € 1.000, 00

Kosten (minus) € 66.971,52

Totaal € 294.028,48

en ligt voor toewijzing gereed.

(…).

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.”

De toelichting op het tweede middel

16. De steller van het middel stelt zich op het standpunt dat het hof het bedrag aan kosten zoals dat volgt uit het ontnemingsrapport, te weten € 117.600, in mindering had moeten brengen. Beoogd wordt – zo lees ik de toelichting – te klagen dat het hof de door de verdachte gemaakte kosten op onjuiste wijze naar evenredigheid heeft verminderd. Hierdoor zijn ook de weken waarin geen uitbuiting plaatsvond meegerekend, terwijl de verdachte in die weken geen kosten heeft gemaakt. Verder heeft het hof volgens de steller van het middel ten onrechte tot uitgangspunt genomen dat één maand uit vier weken bestaat. Daardoor is de hoogte van de feitelijke kosten te laag vastgesteld.

De bespreking van het tweede middel

17. Het hof heeft de kosten bepaald op € 66.971,52. Bij de vaststelling hiervan heeft het hof de kostenberekening in het ontnemingsrapport, zulks ter hoogte van € 117.600, tot uitgangspunt genomen. Dit uitgangspunt is in cassatie niet bestreden. Het hof heeft de kosten per week berekend door dit totaalbedrag te delen door 295, wat neerkomt op € 398,64 per week. Het getal van ‘295’ betreft het aantal weken van de onderzochte periode.8.Vervolgens heeft het hof het aantal door het slachtoffer daadwerkelijk gewerkte weken bepaald op 168 (42 maanden x 4 weken), waarbij het als uitgangspunt heeft genomen dat één maand gelijkstaat aan vier weken. Het totale bedrag aan kosten is berekend door 168 weken te vermenigvuldigen met € 398,64, hetgeen resulteert in € 66.971,52.9.

18. Hierover het volgende. Het bedrag van € 117.600, dat volgt uit het ontnemingsrapport en dat het hof tot uitgangspunt heeft genomen, heeft betrekking op een periode die niet gelijk is aan de periode uit de bewezenverklaring.10.Het hof heeft namelijk aangenomen dat [slachtoffer] gedurende bepaalde periodes niet beschikbaar was voor prostitutiewerkzaamheden. Het hof heeft becijferd dat [slachtoffer] gedurende 168 weken daadwerkelijk als prostituee heeft gewerkt. Bij de berekening van het gemiddelde bedrag aan kosten per week heeft het hof echter € 117.600 gedeeld door 295 (het totaal aantal weken van de door de financieel rapporteur ‘onderzochte periode’), terwijl uit het ontnemingsrapport volgt dat de financieel rapporteur aannam dat [slachtoffer] gedurende de onderzochte periode daadwerkelijk (slechts) 240 weken heeft gewerkt. Uitsluitend over die (240) weken heeft de rapporteur (‘directe’) kosten in de berekening betrokken.11.Het hof had dus (zijn eigen gedachtegang volgend) het bedrag van € 117.600 moeten delen door 240 en niet door 295. Hierdoor is het hof uitgekomen op een lager gemiddeld bedrag aan directe kosten per week, als gevolg waarvan de kosten die voor vermindering in aanmerking komen ook aanzienlijk lager uitvallen.12.De wijze waarop het hof de hoogte van de door de verdachte gemaakte kosten heeft berekend is derhalve niet zonder meer begrijpelijk. Voor zover het middel hierover klaagt, is het terecht voorgesteld.

19. Wat betreft de klacht dat het hof bij de berekening van de kosten ten onrechte een maand gelijk heeft gesteld aan vier weken merk ik nog het volgende op. Het hof is bij de berekening van de opbrengst van het delict over de jaren 2013-2014 (zulks omvat reeds de helft van de totaalopbrengst van het delict) óók uitgegaan van de gelijkstelling van één maand (= gemiddeld 30,5 dagen) met vier weken (= 28 dagen). Immers, het hof is uitgegaan van € 500 opbrengst per dag bij een vijfdaagse werkweek en heeft daarbij (kennelijk) vier weken per maand (= € 10.000 per maand) tot uitgangspunt genomen, aangezien de totaalopbrengst is berekend op € 180.000. Mijn punt is nu het volgende. Als de omvang van de kostenaftrek moet worden gecorrigeerd voor de onjuiste gelijkstelling van vier weken met één maand (zoals de steller van het middel betoogt), dan moet dat uiteraard ook gebeuren met de omvang van de opbrengst uit de jaren 2013-2014.13.Nu de totale kosten zoals die volgen uit het ontnemingsrapport reeds een lager bedrag inhouden dan de opbrengsten uit de jaren 2013-2014, wordt de verdachte benadeeld bij een consequente toepassing van de – door de steller van het middel voorgestane – correctie.14.De verdachte heeft op dit punt al met al evident geen belang bij cassatie.

20. Het middel slaagt ten dele.

Ambtshalve opmerking over (de duur van) de vrijheidsbeperkende maatregel van art. 38v Sr

Kader en beoordeling

21. Zoals onder randnummer 7 weergegeven, heeft het hof een vrijheidsbeperkende maatregel als bedoeld in artikel 38v Sr opgelegd, te weten een contactverbod, zulks voor de duur van drie jaren.

22. Niet eerder dan op 1 april 2012 werd met de inwerkingtreding van artikel 38v Sr op deze wettelijke grondslag de oplegging van een vrijheidsbeperkende maatregel als een gebiedsverbod of een contactverbod mogelijk.15.Onmiskenbaar houdt deze inwerkingtreding een wijziging in van de toepasselijke regels van sanctierecht. In artikel 38v lid 3 (oud) Sr is bepaald dat de maatregel voor een periode van ten hoogste twee jaren kan worden opgelegd.

23. Met ingang van 1 juli 2015 is artikel 38v Sr gewijzigd. Daarbij is in het derde lid de maximale duur van de op te leggen vrijheidsbeperkende maatregel verhoogd van twee jaren naar vijf jaren.16.De verhoging van de maximale duur van de maatregel heeft eveneens te gelden als een wijziging van de toepasselijke regels van sanctierecht.

24. Het hof heeft het bewezen verklaarde gekwalificeerd als één misdrijf, te weten ‘mensenhandel’. Het delict is volgens de bewezenverklaring begaan in de periode van 1 maart 2009 tot en met 31 januari 2015, en dus voor een belangrijk deel vóór 1 april 2012 en in z’n geheel vóór 1 juli 2015.

25. Uit rechtspraak van de Hoge Raad maak ik voor dergelijke gevallen het volgende op. In het licht van artikel 1 lid 1 Sr is de oplegging van de maatregel voor de duur van drie jaren onverenigbaar met artikel 38v lid 3 Sr, zoals dat luidde vóór 1 juli 2015, nu het delict in z’n geheel is begaan vóór 1 juli 2015.17.Bovendien had artikel 38v Sr sowieso buiten toepassing moeten blijven, nu het delict mede is begaan vóór de inwerkingtreding van deze bepaling.18.

26. Indien de Hoge Raad vasthoudt aan thans geldende rechtspraak, kan hij de zaak in zoverre zelf afdoen door de bestreden uitspraak voor wat betreft de oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38v Sr te vernietigen. Het contactverbod komt daarmee te vervallen.

Toelichting, enige discussie en eigen opvatting

27. Ik sta bij het voorgaande iets langer stil. Ik acht het niet bevredigend dat het contactverbod ex artikel 38v Sr in dit geval – volgens de jurisprudentie waarnaar ik in voetnoten heb verwezen – niet tot de wettelijke mogelijkheden behoort. Het bewezen verklaarde delict van mensenhandel is namelijk voor een substantieel deel (gedurende ruim drie jaren) begaan in de periode ná 1 april 2012. In die (deel)periode was het contactverbod ex artikel 38v Sr reeds aan het rechterlijk sanctiearsenaal toegevoegd (met dien verstande dat die maatregel tot 1 juli 2015 ten hoogste twee jaren kon duren).19.

28. Eerst iets over een bepaalde eigenschap van het bewezen verklaarde delict. Het delict (mensenhandel) is volgens de bewezenverklaring begaan gedurende een periode van bijna zes jaren, te weten van 1 maart 2009 tot 31 januari 2015. Niettemin heeft het hof het bewezen verklaarde, zoals gezegd, als één misdrijf gekwalificeerd, en dus niet als een samenloop van afzonderlijke misdrijven.20.Om die reden zal in cassatie moeten worden aangenomen dat het bewezen verklaarde heeft te gelden als één, gedurende deze periode ‘voortdurend’ delict. Als regel betreffen voortdurende delicten de – door een handelen of nalaten teweeggebrachte – onafgebroken instandhouding van een verboden toestand.21.

29. De crux is nu dat de Hoge Raad oordeelt dat voortdurende delicten qua tijdsbepaling moeten worden beschouwd als één en ondeelbaar. Dit geldt overigens niet alleen voor de toepassing van artikel 1 Sr op wijzigingen in regels van sanctierecht. Dit oordeel loopt namelijk in de pas met rechtspraak over de verjaringsregeling. Voortdurende delicten verjaren niet gaandeweg en dus niet iedere dag een beetje. Van oudsher geldt dat de verjaringstermijn voor het gehele voortdurende delict aanvangt op de dag ná hetgeen de Hoge Raad aanmerkt als ‘de voltooiing van het voortdurende delict’ en dat betreft het moment waarop de verboden toestand is beëindigd en de dader niet langer in gebreke is.22.

30. Een andere opvatting over de ondeelbaarheid van voortdurende delicten is m.i. verdedigbaar. Wanneer de Hoge Raad zou hebben bepaald dat – wat betreft wijzigingen in de toepasselijke regels van sanctierecht – voortdurende delicten deelbaar zijn, had de rechter in (bijvoorbeeld) de voorliggende zaak artikel 38v Sr volgens de in dat tijdvak geldende redactie kunnen toepassen indien en voor zover het delict (mensenhandel) is begaan gedurende de periode van 1 april 2012 tot 1 juli 2015.23.Tegengeworpen zou kunnen worden dat het bewezen verklaarde in deze zaak ‘mede’ is begaan vóór 1 april 2012, en dus ook in een periode waarin artikel 38v Sr nog niet in werking was getreden. Dit gebrek aan een wettelijke grondslag voor het contactverbod moet volgens die tegenwerping – op de voet van artikel 1 lid 2 Sr – als gunstiger worden beschouwd en dus worden toegepast op het geheel. Deze tegenwerping verliest (volgens de opvatting dat het voortdurende delict qua tijdsbepaling ‘deelbaar’ is) uit het oog dat voor zover het delict is begaan na 1 april 2012 (en vóór 1 juli 2015) er in die periode géén gunstigere bepaling is, maar alleen het bepaalde in artikel 38v Sr in de redactie die gold van 1 april 2012 tot 1 juli 2015. De verzwaarde strafdreiging is daarmee niet (in strijd met artikel 1 lid 1 Sr) van toepassing verklaard op feiten die voorafgaand aan de inwerkingtreding van de wet zijn begaan. De maatregel wordt immers uitsluitend opgelegd voor zover het delict ná 1 april 2012 is begaan.

31. Door voortdurende delicten qua tijdsbepaling echter wél als één en ondeelbaar te beschouwen, ontstaat m.i. de ongerijmdheid dat door een eventuele beperking van de in de tenlastelegging c.q. bewezenverklaring opgenomen periode (bijvoorbeeld een beperking tot de periode van 1 april 2012 tot 31 januari 2015) wordt bereikt dat het delict zwaarder kan worden bestraft. Minder delict, méér strafdreiging. Een dergelijke ongerijmdheid is er niet indien voortdurende delicten qua tijdsbepaling als deelbaar worden beschouwd. In dat geval is op ieder moment dat de verboden toestand voortduurt steeds de dán geldende sanctiebepaling van toepassing. Dat is verenigbaar met artikel 1 lid 1 Sr.24.

32. Daarmee wordt bovendien aangesloten bij de wijze waarop artikel 1 lid 1 Sr toepassing vindt op wettelijke wijzigingen in de reikwijdte van de strafbaarheid (zoals wijzigingen in delictsbestanddelen). Ik geef een voorbeeld. Wanneer een bepaald ‘middel’ wordt opgenomen in de bij de Opiumwet behorende lijst I, zal het opzettelijk aanwezig hebben ervan vanaf de datum van inwerkingtreding van deze wijziging verboden en strafbaar zijn. Dat wordt volgens mij niet anders ingeval in de tenlastelegging c.q. bewezenverklaring van het opzettelijk aanwezig hebben van het inmiddels verboden middel (onnodig) een aan de inwerkingtreding van het verbod voorafgaande deelperiode is opgenomen (bijvoorbeeld omdat de verdachte reeds vóór de inwerkingtreding van het verbod over het betreffende middel beschikte). Het verweer dat het opzettelijk aanwezig hebben van het (thans verboden) middel is aangevangen vóór de inwerkingtreding van het verbod en dat dit opzettelijk aanwezig hebben daardoor (vanwege artikel 1 lid 2 Sr) voor wat betreft de gehele ten laste gelegde (‘ondeelbare’) periode niet strafbaar is, zal naar mijn verwachting geen succes hebben. Dat laat zich alleen goed verklaren als in dat verband wordt uitgegaan van de deelbaarheid van de tijdsbepaling van het voortdurende delict.25.

33. Ik merk ten slotte op dat artikel 7 EVRM allerminst dwingt tot de door de Hoge Raad omarmde opvatting.26.

34. Afsluitend gaat mijn voorkeur uit naar de opvatting dat voortdurende delicten (in verband met de toepassing van artikel 1 Sr) qua tijdsbepaling deelbaar zijn. Om die reden zal ik hieronder voorstellen dat de Hoge Raad de oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38v Sr uitsluitend vernietigt voor wat betreft de duur ervan, de zaak in zoverre zelf afdoet en de door het hof opgelegde vrijheidsbeperkende maatregel zal bepalen op de maximaal mogelijke duur van twee jaren.27.Mocht de Hoge Raad niettemin willen vasthouden aan zijn thans geldende rechtspraak, dan zal hij de oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel (geheel) dienen te vernietigen.

Slotsom

35. Het eerste middel faalt en kan worden afgedaan met een aan artikel 81 lid 1 RO ontleende motivering. Het tweede middel is (deels) terecht voorgesteld.

36. Ambtshalve wijs ik er bovendien op dat de Hoge Raad geen uitspraak zal doen binnen twee jaar na het instellen van cassatieberoep. Dit zal dienen te leiden tot strafvermindering aan de hand van de gebruikelijke maatstaf. Andere ambtshalve gronden die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven heb ik, naast de reeds genoemde, niet aangetroffen.

37. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak

- wat betreft de vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38v Sr, doch uitsluitend de duur daarvan, en met bepaling dat de maatregel voor ten hoogste twee jaren wordt opgelegd;

- wat betreft de opgelegde gevangenisstraf, en tot vermindering daarvan aan de hand van de gebruikelijke maatstaf.

Deze conclusie strekt bovendien tot vernietiging wat betreft de toewijzing van de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer] en de oplegging van de daarmee corresponderende schadevergoedingsmaatregel, en slechts wat betreft deze vordering en deze schadevergoedingsmaatregel tot terugwijzing van de zaak naar het gerechtshof Amsterdam teneinde in zoverre op het bestaande beroep te worden berecht en afgedaan.28.

Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.

De procureur-generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG

Beroepschrift 24‑10‑2022

De Hoge Raad der Nederlanden

Griffienummer: S 22/01648

SCHRIFTUUR VAN CASSATIE

in de zaak van [verdachte], geboren op [geboortedatum] 1985, verzoeker van cassatie van een hem betreffende uitspraak van het gerechtshof Amsterdam van 25 april 2022 (parketnummer 23-003856-18) alsmede van de onder dat parketnummer gewezen overige (tussen)beslissingen.

Verzoeker van cassatie dient hierbij de navolgende middelen in:

Middel I:

Het recht is geschonden en/of er zijn vormen verzuimd, waarvan niet-naleving met nietigheid is bedreigd of zodanige nietigheid voortvloeit uit de aard van de niet in acht genomen vormen. In het bijzonder zijn de artikelen 38v en 38w Sr, 350, 358, 359 en 415 Sv geschonden, doordat het gerechtshof heeft verzuimd de oplegging van de gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel (genoegzaam) te motiveren en/of is, mede in het licht van het verhandelde ter zitting, oplegging van die maatregel onbegrijpelijk. Mitsdien lijdt het arrest aan nietigheid.

Toelichting:

1.

Het gerechtshof heeft bij de oplegging van de in het middel bedoelde maatregel het volgende overwogen:

‘Het hof acht het voorts passend en geboden aan verdachte ter beveiliging van de maatschappij en ter voorkoming van strafbare feiten, in het bijzonder jegens het slachtoffer [slachtoffer], tevens een contactverbod op te leggen in de vorm van een vrijheidsbeperkende maatregel ex artikel 38v, tweede lid, sub b van het Wetboek van Strafrecht. Alhoewel niet is gebleken dat de verdachte tijdens de schorsing van de voorlopige hechtenis contact met haar heeft opgenomen, kan het hof niet uitsluiten dat de verdachte in de toekomst wel contact zal opnemen. Het hof ziet termen om de duur van het contactverbod te beperken tot drie jaren. Voor het dadelijk uitvoerbaar verklaren van het contactverbod bestaat naar het oordeel van het hof geen grond.’

2.

De maatregel ex artikel 38v Sv, per 1 april 2012 in werking getreden, dient ter beveiliging van de maatschappij en ter voorkoming van strafbare feiten. In de Memorie van Toelichting is ten aanzien daarvan het volgende opgenomen1.:

‘‘4. Gevallen waarin de maatregel kan worden toegepast
4.1. Algemene toepasbaarheid maatregel

In de praktijk doen zich strafbare feiten voor waarbij niet kan worden volstaan met geldboetes, taakstraffen of (lichte) vrijheidsstraffen, maar waar gerichte maatregelen nodig zijn om de omgeving te beschermen. Het kan hier gaan om situaties van aanhoudende overlast doordat personen strafbare feiten plegen die de leefbaarheid in bepaalde wijken aantast of om verdachten die — bijvoorbeeld bij bepaalde voetbalwedstrijden of tijdens het uitgaan — bij herhaling vernielingen aanrichten of openlijk geweld plegen. Tevens kan het gaan om een verdachte van een strafbaar feit, bijvoorbeeld eenvoudige mishandeling, die ernstig belastend gedrag jegens het slachtoffer of een getuige vertoont. In dergelijke situaties moet voorkomen worden dat de getuige of het slachtoffer ongevraagd op hinderlijke wijze met de verdachte dreigt geconfronteerd te worden. Zoals aan de orde is gesteld in het spoeddebat over het bericht dat Eindhoven een pedoseksueel niet mag weren (Handelingen II 2009/10, blz. 3665–3674), zijn ook buiten deze gevallen situaties denkbaar waarin de rechtsorde door het gedrag van verdachte dusdanig geschokt is dat het gewenst is dat de rechter een gerichte vrijheidsbeperkende maatregel kan opleggen. Om die reden wordt — mede op grond van het advies van het openbaar ministerie — voorgesteld de sanctie niet te beperken tot bepaalde in de wet omschreven gevallen maar deze algemeen toepasbaar te maken. Het wordt aan het oordeel van de strafrechter overgelaten in welke concrete gevallen een wijkverbod, contactverbod of meldplicht een passende sanctie is. De toepassing van de maatregel wordt wel beperkt door het wettelijk omschreven doel van de maatregel: de beveiliging van de maatschappij of de voorkoming van strafbare feiten. Dit betekent dat de rechter de maatregel alleen kan opleggen indien hij oordeelt dat er rekening mee moet worden gehouden dat de verdachte opnieuw een strafbaar feit zal plegen dan wel zich belastend naar personen toe zal gedragen.

4.2. Aantasting leefomgeving

(…)

Ook bij gevallen waarin een strafbaar feit is begaan waarbij gegronde vrees bestaat voor ernstig belastend gedrag van de verdachte jegens personen, kan een vrijheidsbeperkende maatregel uitkomst bieden. Het kan gaan om een verdachte van een strafbaar feit, bijvoorbeeld eenvoudige mishandeling, die ernstig belastend gedrag jegens het slachtoffer of een getuige vertoont. Het kan gaan om belastend gedrag zoals telefoneren, aanbellen of langslopen, waarbij de getuige of het slachtoffer ongevraagd op hinderlijke wijze met de verdachte geconfronteerd wordt. Dit kan voor hen belastend zijn omdat de verdachte zich ongevraagd meldt, mogelijk tracht hen te beïnvloeden of angst aan te jagen of zelfs een nieuw strafbaar feit pleegt, zoals een misdrijf bedoeld in artikelen 285 Sr (bedreiging), 285a Sr (intimidatie) of 285b Sr (stalking). Als een slachtoffer of een getuige — gelet op de uitingen of het gedrag van de verdachte — redelijkerwijs kan vrezen voor ernstig belastend gedrag door de verdachte, kan de rechter oordelen tot het opleggen van een vrijheidsbeperking. De vrees voor belastend gedag kan zich ook voordoen bij het groepsgewijs of herhaaldelijk plegen van strafbare feiten zoals vernieling of beschadiging aan een winkel, woning of tuin, waardoor eigenaars of bewoners worden geïntimideerd. De rechter kan oordelen dat het recht van de verdachte om zich vrij te bewegen minder zwaar weegt dan het belang van bewoners om gevrijwaard te zijn van nieuwe strafbare feiten of de angst daarvoor.

(…).’ (onderstrepingen JK)’

3.

Uit de wetsgeschiedenis bij art. 38v Sr blijkt derhalve dat de maatregel kan worden opgelegd ter beveiliging van de maatschappij of ter voorkoming van het — opnieuw — begaan van strafbare feiten waarbij er ‘rekening mee moet worden gehouden dat de verdachte opnieuw een strafbaar feit zal plegen dan wel zich belastend naar personen toe zal gedragen’.

4.

Door de raadsman is aangevoerd dat er geen enkele aanwijzing is dat verzoeker ‘in de afgelopen tijd contact (…) heeft gezocht’ (proces-verbaal zitting 11 april 2022, p. 6) en voorts (p. 7, in dupliek):

‘De advocaat-generaal en de advocaten van de benadeelde partijen hanteren niet de juiste maatstaf voor wat betreft de oplegging van contactverboden. Kortgezegd stellen zij dat het geen probleem is om het op te leggen. De Hoge Raad hanteert een strikte maatstaf: er dient ernstig rekening mee te worden gehouden dat iemand contact zoekt. De verdachte heeft totaal geen behoefte aan contact met de benadeelde partijen. Ik verzoek, in geval van oplegging van een contactverbod, de duur daarvan te beperken tot drie jaren.’

5.

Uit de motivering van de oplegging van de maatregel door het gerechtshof komt niet naar voren dat er rekening mee moet worden gehouden dat verzoeker opnieuw een strafbaar feit zal plegen dan wel zich belastend naar personen (in dit geval aangeefster [slachtoffer]) zal gedragen. Het enige dat het gerechtshof overweegt, is dat het ‘niet uitsluit dat verdachte in de toekomst contact met [slachtoffer] zal opnemen’. Het niet uitsluiten van opnemen van contact is, mede gelet op wat in de Memorie van Toelichting daarover is opgemerkt, voor oplegging van de maatregel niet toereikend; uit de motivering zal (ook) moeten blijken dat er redenen zijn waarom met strafbaar/belastend gedrag rekening moet worden gehouden. Bij gebruik van een criterium als ‘niet uitsluiten’ wordt het toepassingsbereik van de maatregel veel te groot, in ieder geval groter dan de wetgever voor ogen heeft gestaan, nu in het leven heel weinig situaties kunnen worden ‘uitgesloten’.

6.

Bovendien moet het bij de beoordeling of de gedrags- en vrijheidsbeperkende maatregel zich leent voor toepassing gaan om een bepaalde kans dat opnieuw een strafbaar feit wordt gepleegd en/of belastend gedrag naar bepaalde personen wordt vertoond. Het enkele door het gerechsthof in de overwegingen genoemde ‘contact opnemen’ is niet als een dergelijke kans aan te merken.

7.

Nu ook overigens niet kan worden vastgesteld dat de maatregel nodig is om de maatschappij te beveiligen of het — opnieuw — begaan van strafbare feiten te voorkomen, moet worden geconcludeerd dat oplegging van de maatregel onbegrijpelijke is en/of onvoldoende met redenen is omkleed. Het arrest lijdt als gevolg daarvan aan nietigheid.

Middel II:

Het recht is geschonden en/of er zijn vormen verzuimd waarvan niet-naleving met nietigheid is bedreigd of zodanige nietigheid voortvloeit uit de aard van de niet in acht genomen vormen. In het bijzonder betreft dit de artikelen de artikelen 36f Sr en 51a, 51f en 361 Sv doordat het oordeel van het gerechtshof dat de hoogte van het door verzoeker aan aangeefster te vergoeden en het verplicht aan de Staat te betalen bedrag € 294.028,48 aan (materiële) schade bedraagt onbegrijpelijk is en/of onvoldoende met redenen is omkleed. Mitsdien lijdt het arrest aan nietigheid.

Toelichting:

1.

Het gerechtshof heeft in zijn verkort arrest berekend dat aangeefster een bedrag van € 360.000,00 aan inkomsten uit prostitutie niet heeft ontvangen en dat dit bedrag plus een bedrag van € 1.000,- aan kosten voor het verwijderen van tatoeages en minus een bedrag van € 66,971,52 aan (door verzoeker betaalde) kosten, als rechtstreekse schade uit de bewezenverklaarde mensenhandel heeft te gelden. Het totaalbedrag komt daarmee, aldus het gerechtshof, op € 294.028,48:

‘Materiële schade

Het hof volgt de raadsman voor wat betreft de opbrengsten van de benadeelde partij uit de prostitutiewerkzaamheden. De benadeelde partij heeft in de jaren 2009 tot 2015, met uitzondering van het jaar 2012, verdiensten verkregen uit prostitutiewerkzaamheden.

2009- €65.000,00

Het hof stelt vast dat de benadeelde partij in het jaar 2009 ongeveer negen maanden in de prostitutie heeft gewerkt en in die periode ongeveer € 25.000,00 per drie maanden heeft verdiend. De benadeelde partij verdiende blijkens het dossier echter steeds minder. Het hof stelt gelet daarop vast dat zij in het jaar 2009 € 65.000,00 heeft verdiend.en is daarbij uitgegaan van een vermindering van € 10.000,00.

2010- €65.000,00

De benadeelde partij heeft in het jaar 2010 ook ongeveer negen maanden in de prostitutie gewerkt, waardoor de opbrengsten in beginsel worden geschat op € 75.000,00. Nu zij in deze periode minder werkte dan in het jaar 2009, past het hof een vermindering van € 10.000,00 toe, waardoor een bedrag van € 65.000,00 toewijsbaar is voor het jaar 2010.

2011- €50.000,00

De benadeelde partij heeft in het jaar 2011 ongeveer zes maanden prostitutiéwerkzaamheden verricht en daarmee € 50.000,00 (tweemaal € 25.000,00 per drie maanden) verdiend.

2012- geen verdiensten

Gebleken is dat de benadeelde partij in het jaar 2012 geen prostitutiewerkzaamheden heeft verricht, nu zij in dit jaar tweemaal in Frankrijk is verbleven en in [a-plaats] heeft gewoond, en zij geen of nauwelijks contact had met de verdachte.

2013 en 2014- € 180.000,00

De benadeelde partij heeft in het jaar 2013 ongeveer zes maanden prostitutiewerkzaamheden verricht. Zij werkte in deze periode vijf dagen per week en verdiende gemiddeld € 500,00 per dag, dat wil zeggen € 10.000,00 per maand en dus € 60.000,00 gedurende zes maanden. In het laatste kwartaal van 2013 tot hetjaar 2015 heeft de benadeelde partij ongeveer twaalf maanden gewerkt. De verdiensten in die maanden komen neer op een totaal van € 120.000,00.

Gelet op het voorgaande heeft de benadeelde partij een totaalbedrag van € 360.000,00 aan prostitutiewerkzaamheden verdiend, die zij aan de verdachte heeft moeten afstaan.

Het hof stelt op grond van het ontnemingsrapport en aan de hand van een conservatieve schatting vast dat € 117.600,00 aan kosten is gemaakt in een periode van 295 weken. Dat betekent dat de hoogte van de kosten per week ongeveer € 398,64 bedraagt (€ 117.600,00 gedeeld door 295 weken).

Uit het dossier blijkt dat de benadeelde partij in totaal ongeveer 42 maanden in de prostitutie heeft gewerkt. Het hof is bij de berekening van de kosten ervan uitgegaan dat één maand gelijk staat aan vier weken. Dat betekent dat de benadeelde partij in de bewezenverklaarde periode 168 weken (42 vermenigvuldigd met 4 weken) werkzaam is geweest in de prostitutie. Het totaalbedrag aan kosten dient daarom te worden berekend door het aantal werkweken te vermenigvuldigen met de kosten per week.

Dat brengt het hof tot de conclusie dat de totaal gemaakte kosten € 66.971,52 bedragen.

Het hof stelt daarnaast vast dat de benadeelde partij € 1.000,00 aan materiële schade heeft geleden voor het verwijderen van diverse tatoeages van de naam van de verdachte.

De geleden materiële schade bedraagt:

•

Opbrengsten prostitutiewerkzaamheden

€ 360.000,00

•

Verwijderen van de tatoeages

€ 1.000,00

•

Kosten (minus)

€ 66.971,52

Totaal

€ 294.028,48

en ligt voor toewijzing gereed.’

2.

Onduidelijk is waarom het hof niet uitgaat van een kostenaftrek van € 117.600,00. Het moge zo zijn dat de totale periode waarover kosten zijn gemaakt de periode tussen 1 maart 2009 en 31 januari 2015 is, maar aan geen enkel bewijsmiddel kan worden ontleend dat er evenveel kosten zijn gemaakt in de 29 maanden waarin van uitbuiting geen sprake is geweest als in de 42 maanden waarin daarvan wel sprake was.2.,3.

3.

Het ligt evenwel in de rede, gelet op het in de aanvulling op het verkort arrest in de ontnemingszaak vermelde bewijsmiddel 7 en het daarin opgenomen overzicht uit het ontnemingsrapport waaraan het gerechtshof in de strafzaak kennelijk refereert, ziet op de kosten betrekking hebbend op de periode dat [slachtoffer] werkzaam is geweest. Het betreffen ook, zoals in de aanhef van dat bewijsmiddel 7 staat, de kosten ‘per delict’. Het gerechtshof gaat er kennelijk vanuit dat de in het overzicht vermelde kosten ook kosten betreffen die zijn gemaakt in de periode waarin [slachtoffer] niet werkzaam was, terwijl daarvan niet kan blijken en dit ook overigens niet aannemelijk is.

4.

Daarbij komt dat het gerechtshof bij de bepaling van die kosten ten onrechte als uitgangspunt heeft genomen dat een maand uit 4 weken bestaat. Een jaar heeft 52 weken, niet 48. Daarmee duurt een maand gemiddeld 4,33 weken, niet 4. Het gerechtshof heeft een periode van 42 maanden geconverteerd in 168 weken en heeft daarmee de hoogte van de feitelijke kosten miskend. Er is, gegeven de gemakkelijke beschikbaarheid van deze gegevens, geen reden te bedenken die het wegcijferen van 7,5% aan kosten kan rechtvaardigen. Uitgaande van de overigens door het gerechtshof gehanteerde uitgangspunten, had het daarom € 398,64 moeten vermenigvuldigen met 182, waarmee het bedrag aan kosten hoger is en het gerechtshof te weinig kosten in mindering heeft gebracht.

5.

Een en ander brengt mee dat het oordeel van het gerechtshof dat uit het ontnemingsrapport volgt ‘dat de betrokkene € 117.600,00 aan kosten in een periode van 295 weken had (dat wil zeggen € 398,64 per week)’ en dat ‘(g)elet op de periode waarin [slachtoffer] werkzaam is geweest’ er € 66.971,52 aan kosten is gemaakt binnen 42 maanden (€ 398,64 per week vermenigvuldigd met — uitgaande van 4 weken per maand — 168 weken), onbegrijpelijk is en/of onvoldoende met redenen is omkleed en dat bij de bepaling van de hoogte van het bedrag aan schadevergoeding en de daarop gebaseerde schadevergoedingsmaatregel van een bedrag van € 117.600,- aan kosten uit moet worden gegaan die integraal op de gederfde inkomsten in mindering dienen te worden gebracht.

6.

Het arrest lijdt daardoor aan nietigheid.

Deze schriftuur wordt ondertekend en ingediend door Mr. J. Kuijper, advocaat te Amsterdam, aldaar kantoorhoudende aan de Amstel 326, 1017 AR Amsterdam die verklaart tot deze ondertekening en indiening bepaaldelijk te zijn gevolmachtigd door verzoeker van cassatie.

Amsterdam, 24 oktober 2022

J. Kuijper

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.