Inleiding

Het algemene belang van de rechtszekerheid beïnvloedt de werking van de redelijkheid en billijkheid. Het begrip ‘rechtszekerheid’ is echter niet eenduidig. Onder de noemer rechtszekerheid vallen twee verschillende algemene belangen.1 Beide belangen beïnvloeden de werking van de redelijkheid en billijkheid. Zij staan hierbij tegenover elkaar.

Ik behandel in § 6.4.1.1 de invloed van het algemene belang van de ‘rechtszekerheid in de zin van rechtsduidelijkheid’. De deelnemers aan het maatschappelijk leven hebben belang bij duidelijkheid over hun rechten en plichten. Deze rechten en plichten blijken uit rechtsnormen en overeenkomsten. Een partij moet kunnen vertrouwen op de toepassing en afdwingbaarheid van deze regels en afspraken. De uitspraak van de rechter in een eventueel proces dient voorspelbaar te zijn. Dit is niet mogelijk als een rechtsnorm of een overeenkomst op ieder moment buiten spel kan worden gezet. Een dergelijke onvoorspelbaarheid tast de algemene belangen aan. Rechtsonzekerheid zou kunnen leiden tot meer en duurdere rechterlijke procedures en het achterwege laten van economisch nuttige activiteiten.2

Ik bespreek in § 6.4.1.2 de invloed van het algemene belang van ‘rechtszekerheid in de zin van rechtsbescherming’. Het recht reguleert de samenleving. Het beschermt de gerechtvaardigde belangen en verwachtingen van de deelnemers aan het maatschappelijk leven. Een goed functionerende maatschappij vereist dat de deelnemers kunnen vertrouwen op deze bescherming. Een strikte toepassing van de rechtsnormen biedt deze bescherming niet altijd. Zij biedt bijvoorbeeld niet noodzakelijk bescherming tegen een schending van vertrouwen,3 de plotselinge afname van een recht4 of onfatsoenlijk gedrag.5