4.6.3.2 Voldoende toegang tot rechtspraak

Ook het belang van een voldoende toegang tot rechtspraak kan reden zijn voor het aannemen van dwingend recht. Hiervoor is gebleken dat, om de rechtsvrede te kunnen waarborgen, partijen voldoende mogelijkheid moeten hebben om hun daadwerkelijke geschil aan de rechter voor te leggen. Procesovereenkomsten mogen de toegang tot de rechter niet te zeer belemmeren.1 Het gaat daarbij niet enkel om de toegang tot het gerecht op zichzelf, maar ook om toegang tot een procedure die in ieder geval aan een aantal minimumwaarborgen voldoet. Ook indien een partij niet de mogelijkheid heeft een eerlijk proces te verkrijgen, komt de rechtsvrede immers in 2gevaar.

Wanneer belemmert een procesovereenkomst de toegang tot de rechter nu te zeer? Het is lastig om hier algemene criteria voor te geven. Aangenomen kan worden dat van een dergelijke belemmering niet al te snel sprake is. Het is partijen in artikel 153 Rv immers uitdrukkelijk toegestaan om een bewijsovereenkomst te sluiten. Ook door middel van een dergelijke overeenkomst kunnen partijen de toegang tot de rechter aanmerkelijk beperken. Zo sluiten partijen in het kader van een mediation vaak een bewijsovereenkomst, waarbij zij de stukken die in de mediation aan de orde zijn geweest en de verklaring van de mediator als bewijsmiddelen uitsluiten.3 In feite wordt het voor partijen hierdoor vrijwel onmogelijk om te bewijzen wat zich tijdens de mediation heeft voorgedaan, zodat de toegang tot de rechter in geschillen die zich rond de mediation voordoen, zeer beperkt is.

Zie over de toelaatbaarheid van afspraken waarbij de toegang tot rechtspraak wordt belemmerd ook hoofdstuk 5.