HR, 23-11-2010, nr. 09/00502

Het Gerechtshof te Amsterdam heeft bij arrest van 2 februari 2009 verdachte wegens 1 primair ‘oplichting, meermalen gepleegd’, 3. ‘diefstal, waarbij de schuldige het weg te nemen goed onder zijn bereik heeft gebracht door verbreking, meermalen gepleegd’ en 5. ‘oplichting, meermalen gepleegd’ veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van twaalf maanden met aftrek als bedoeld in art. 27 Sr. Voorts heeft het Hof de tenuitvoerlegging gelast van twee eerder aan verdachte voorwaardelijke opgelegde gevangenisstraffen voor de duur van vier maanden respectievelijk één maand. Daarnaast heeft het Hof de vorderingen van drie benadeelde partijen volledig toegewezen en aan verdachte betalingsverplichtingen opgelegd en drie andere benadeelde partijen niet-ontvankelijk verklaard in hun vorderingen, een en ander zoals in het arrest vermeld.

Namens verdachte heeft mr. B.P. de Boer, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur zes middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel behelst de klacht dat de bewezenverklaring van feit 1 niet naar de eis der wet met redenen is omkleed, nu het Hof ten onrechte heeft geoordeeld dat er sprake was van een ‘samenweefsel van verdichtsels’ als bedoeld in art. 326 Sr.

Overeenkomstig de inleidende dagvaarding is ten laste van de verdachte onder 1 bewezenverklaard dat:

De tenlastelegging is wat betreft feit 1 toegesneden op art. 326 Sr. Daarom moet het in de bewezenverklaarde tenlastelegging voorkomende begrip ‘samenweefsel van verdichtsels’ geacht worden aldaar te zijn gebezigd in dezelfde betekenis als daaraan toekomt in art. 326 Sr.

Volgens de wetsgeschiedenis is er is sprake van een ‘samenweefsel van verdichtsels’ in de zin van art. 326 Sr, indien het gaat om een opeenstapeling van leugenachtige opgaven die elkaar over en weer een (bedrieglijke) schijn van werkelijkheid verschaffen ofwel om een leugen die in samenhang met een handeling aan die handeling zodanige schijn verschaft.1.

In de jurisprudentie is vervolgens bepaald dat opgaven van de verdachte die elk op zich zelf geheel of gedeeltelijk in strijd met de waarheid zijn en met elkaar een samenhangend verhaal vormen, als een samenweefsel van verdichtsels in de zin van art. 326 Sr zijn te beschouwen en dat daartoe niet is vereist dat de opgaven tevens elkaar wederkerig een schijn van waarheid of waarschijnlijkheid geven.2. Daarvan is bijvoorbeeld ook sprake, indien de verdachte investeerders beweegt om zeer grote bedragen aan hem te betalen door hun in strijd met de waarheid te laten geloven dat hij de geïnvesteerde bedragen zal terugbetalen met een jaarlijkse rente van 18 % en daartoe verzwijgt dat hij noch de intentie heeft noch in staat is om de afspraken na te komen, terwijl hij ‘promissory notes’ ondertekent en afgeeft aan de investeerders waarmee hij doet voorkomen alsof de gemaakte afspraken zijn gegarandeerd.3. Eén enkele leugen is evenwel onvoldoende voor het aannemen van een samenweefsel van verdichtsels.4.

Het Hof heeft in reactie op een door de raadsvrouw van de verdachte gevoerd verweer5. geoordeeld dat het ‘samenspel’ van leugens van de verdachte een samenweefsel van verdichtsels is. Het Hof heeft daartoe het volgende vastgesteld. De verdachte heeft in strijd met de waarheid tegen autobedrijven gezegd dat hij een auto ter reparatie kwam aanbieden, dat die auto op een later tijdstip door een bergingsbedrijf naar het desbetreffende autobedrijf gebracht zou worden en dat hij niet over zijn papieren kon beschikken omdat die nog in zijn te repareren auto zouden liggen. Voorts heeft hij de door de autobedrijven afgegeven leenauto's niet op eigen initiatief teruggebracht en is zijn beweerdelijk te repareren auto aldaar nooit aangekomen.

Gelet op voornoemde vaststellingen van het Hof, geeft diens oordeel in het licht van hetgeen hiervoor onder 6 is vooropgesteld geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk, mede in aanmerking genomen dat uit de gebezigde bewijsmiddelen bovendien volgt dat de verdachte in strijd met de waarheid tegen de autobedrijven heeft verklaard dat hij met zijn auto een aanrijding had gehad waardoor zijn auto schade had opgelopen (bewijsmiddelen 1, 2, 3 en 6). De bewezenverklaring van feit 1 is derhalve naar de eis der wet met redenen omkleed. Anders dan de steller van het middel aanvoert, doet daaraan niet af dat de omstandigheid dat de verdachte heeft verklaard dat hij niet over zijn papieren kon beschikken omdat deze nog in zijn te repareren auto zouden liggen, niet met zoveel woorden in de bewezenverklaring is opgenomen. Het Hof heeft immers kennelijk mede feitelijke betekenis toegekend aan het begrip ‘samenweefsel van verdichtsels’, hetgeen het Hof heeft kunnen doen.6.

Hetgeen in de toelichting op het middel wordt aangevoerd ten aanzien van het moment waarop de eigenaren van twee autobedrijven ([benadeelde partij 3] en [benadeelde partij 2]) aan de verdachte te kennen hebben gegeven dat hij een leenauto kon meenemen, maakt dat niet anders.7. Zowel [benadeelde partij 3] als [benadeelde partij 2] zijn immers pas tot de daadwerkelijke afgifte van de personenauto overgegaan, nadat de verdachte alle hiervoor genoemde leugens aan hen had medegedeeld. Indien de verdachte de ware toedracht had verteld nadat hem te kennen te was gegeven dat hij een auto kon lenen, was die afgifte ongetwijfeld niet doorgegaan.

In de toelichting op het middel wordt er voorts over geklaagd dat de nadere bewijsoverweging ten aanzien van de afgifte van de Opel Corsa door het autobedrijf van [benadeelde partij 1] niet aan de daaraan te stellen eisen voldoet, nu de omstandigheid dat de verdachte heeft verklaard dat hij niet over zijn papieren kon beschikken omdat deze nog in zijn te repareren auto zouden liggen in dit geval niet uit de gebezigde bewijsmiddelen volgt en het Hof niet heeft aangegeven aan welk bewijsmiddel het deze omstandigheid heeft ontleend.

Het in de klacht bedoelde onderdeel van de overweging van het Hof heeft — gelet op de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen — kennelijk enkel betrekking op de afgifte van de Volkswagen Polo door het autobedrijf van [benadeelde partij 3] (bewijsmiddel 2) en de afgifte van de Daihatsu Cuore door het autobedrijf van [benadeelde partij 2] (bewijsmiddel 3) en niet op de afgifte van de Opel Corsa door het autobedrijf van [benadeelde partij 1].8. Aldus gelezen faalt de klacht bij gebrek aan feitelijke grondslag.

Het middel faalt.

Het tweede middel bevat de klacht dat het Hof de grondslag van de tenlastelegging heeft verlaten door ten aanzien van feit 3 geen beslissing te nemen over diverse in de tenlastelegging opgenomen alternatieven ten aanzien van de plaatsen waar de diefstallen van de verkeersborden zouden zijn gepleegd en ten aanzien van degenen aan wie deze verkeersborden zouden hebben toebehoord.

Aan de verdachte is onder 3 tenlastegelegd dat:

Daarvan is bewezenverklaard dat:

Het middel neemt als uitgangspunt dat het Hof door bewezen te verklaren dat het feit is begaan in Nederland — doch niet te Beverwijk, de Beemster, Egmond aan den Hoef, Castricum, Egmond-Binnen, Heiloo en/of Limmen — en door bewezen te verklaren dat de weggenomen verkeersborden toebehoren aan anderen dan aan de verdachte — doch niet aan de Provincie Noord-Holland, Rijkswaterstaat, de Gemeente Heiloo en/of de Gemeente Castricum — niet heeft beslist op voornoemde in de tenlastelegging opgenomen alternatieven. Dat uitgangspunt berust echter op een verkeerde lezing van de uitspraak van het Hof en mist daardoor feitelijke grondslag.

Het Hof heeft immers onder het hoofd ‘beslissing’9. wettig en overtuigend bewezen verklaard dat de verdachte het onder feit 3 tenlastegelegde heeft begaan zoals onder het hoofd ‘bewezenverklaarde’ is omschreven en voorts niet wettig en overtuigend bewezen verklaard hetgeen de verdachte onder feit 3 meer of anders is tenlastegelegd en de verdachte daarvan vrijgesproken.

Het middel faalt.

Het derde middel behelst de klacht dat het Hof in strijd met art. 359, derde lid, Sv ter motivering van de bewezenverklaring van feit 3 gebruik heeft gemaakt van een verklaring, die feiten en omstandigheden bevat die niet redengevend zijn voor die bewezenverklaring.

Het middel doelt op bewijsmiddel 10 in de aanvulling op het verkorte arrest (een op 17 oktober 2006 bij de politie afgelegde verklaring van [getuige 2]) en meer in het bijzonder op de navolgende passage:

Anders dan de steller van het middel aanvoert, doet aan de redengevendheid van de in het middel bedoelde verklaring niet af dat deze betrekking heeft op een waarneming die is gedaan na de bewezenverklaarde periode. De omstandigheid dat [getuige 2] op 14 oktober 2006 's ochtends vroeg op de achterbank van de auto van de verdachte ‘zeker tien verkeersborden’ zag liggen, is wel degelijk redengevend voor de ten laste van de verdachte bewezenverklaarde diefstal van verkeersborden in de periode van 6 oktober 2006 tot en met 12 oktober 2006. Bovendien heeft het Hof onder het hoofd ‘gevoerd verweer ten aanzien van feit 3’ onder meer overwogen dat het de verklaring van de getuige Sas betrouwbaar acht voor zover deze heeft verklaard over de rode Daihatsu met het kenteken [AA-00-BB], nu uit het onder 1 bewezenverklaarde feit blijkt dat de verdachte in de desbetreffende periode de beschikking heeft gehad over die auto. Aldus heeft voornoemde verklaring kennelijk ook bijdragen aan de vaststelling van het Hof betreffende het kenteken van de auto die Sas ook eerder (op 12 oktober 2006 en derhalve in de bewezenverklaarde periode) had waargenomen en aan diens vaststelling dat de verdachte ten tijde van de bewezenverklaarde periode over die auto beschikte.

Het middel faalt.

Het vierde middel bevat de klacht dat de bewezenverklaring van feit 3 niet naar de eis der wet met redenen is omkleed, nu uit de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen niet kan volgen dat de verdachte ‘door middel van verbreking’ als bedoeld in art. 311 Sr de verkeersborden onder zijn bereik heeft gebracht.

De tenlastelegging is wat betreft feit 3 toegesneden op art. 311 Sr. Daarom moet de in de bewezenverklaarde tenlastelegging voorkomende zinsnede ‘onder zijn bereik heeft gebracht door middel van verbreking’ geacht worden aldaar te zijn gebezigd in dezelfde betekenis als daaraan toekomt in art. 311, eerste lid aanhef en onder 5^o, Sr.

Deze strafverzwarende omstandigheid is alleen aanwezig, indien de verbreking door de verdachte is aangewend tot het onder zijn bereik brengen van het goed. Onder verbreking valt dus niet het afbreken of uitbreken van het voorwerp zelf, nu dit niet het middel is om het goed onder zijn bereik te brengen maar om het goed weg te nemen. De verbreking dient aan de wegneming vooraf te gaan. Wanneer de verbreking samenvalt met het wegnemen, is er geen ruimte voor deze strafverzwarende omstandigheid. Indien het wegnemen evenwel pas later is voltooid, kan er onderscheid worden gemaakt tussen het voorbereidend handelen — de verbreking — en de delictshandeling.10.

Het wegnemen van een lam door het doorsnijden van het touw waarmee het lam in een schuur aan een paal is vastgebonden, valt naar gewoon spraakgebruik niet onder verbreking in de zin van art. 311, eerste lid aanhef en onder 5^o, Sv.11. Ook het losrukken van een horloge dat met een ketting aan de kleding is bevestigd, valt naar gewoon spraakgebruik niet onder verbreking.12. Voorts levert het aftrekken van een beveiligingslabel van een trui in een winkel niet zonder meer het ‘onder zijn bereik brengen’ als bedoeld in voornoemde bepaling op, nu het van algemene bekendheid is dat beveiligingslabels die aan winkelgoederen worden bevestigd niet zijn bestemd om te verhinderen dat iemand die goederen in die winkel onder zijn bereik brengt maar ertoe dienen om te kunnen signaleren dat die goederen zonder betaling uit de winkel worden meegenomen.13. Daarnaast is het onklaar maken van een slot van een deur van een bedrijfspand door de vergrendeling van die deur tegen te gaan door een sigarettenpeuk in het slot te stoppen en vervolgens een computer uit dat bedrijfspand weg te nemen, onvoldoende om aan te nemen dat de verdachte het weg te nemen goed onder zijn bereik heeft gebracht door verbreking van een toegangsdeur van het bedrijfspand.14. Daarentegen is de vernieling van een alarminstallatie, waardoor die installatie bij het binnentreden van het daarmee beveiligde pand niet werkt en de verdachte aldus niet wordt verhinderd de door hem voorgenomen diefstal ten uitvoer te brengen, aan te merken als ‘braak’ in de zin van art. 311, eerste lid aanhef en onder 5^o, Sr. Tenslotte kan ten aanzien van degene die kentekenplaten van een auto afbreekt en deze daarna in zijn auto legt, worden aangenomen dat hij door het afbreken van die kentekenplaten deze onder zijn bereik heeft gebracht door middel van verbreking en dat hij de kentekenplaten vervolgens heeft weggenomen.15.

Uit de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen volgt enkel dat de verdachte tussen 6 oktober en 12 oktober 2006 verschillende verkeersborden heeft weggenomen en dat hij deze achterin zijn auto heeft gelegd (bewijsmiddelen 8 tot en met 10). Uit die bewijsmiddelen kan evenwel niet worden afgeleid dat hij de verkeersborden onder zijn bereik heeft gebracht door middel van verbreking. De bewezenverklaring is in zoverre niet naar de eis der wet met redenen omkleed.16. Ten overvloede zij opgemerkt dat ook uit de overige stukken van het geding niet volgt dat de verdachte de verkeersborden eerst door deze af te breken dan wel los te schroeven van de bijbehorende palen onder zijn bereik heeft gebracht en dat hij de verkeersborden vervolgens heeft weggenomen door deze achterin zijn auto te leggen.17. Uit het onderliggende proces-verbaal van de voor het bewijs gebezigde aangifte van [aangever] (bewijsmiddel 8)18. volgt weliswaar dat hij tegen de politie heeft verklaard dat hij aan niemand het recht of de toestemming heeft gegeven om door middel van braak/verbreking verkeersborden weg te nemen. Daaruit volgt evenwel niet dat de verdachte de verkeersborden heeft afgebroken dan wel losgeschroefd. Bovendien voert het naar mijn mening te ver om als feit van algemene bekendheid aan te nemen dat verkeersborden vastzitten aan palen, die in de grond zijn bevestigd, en dat verkeersborden derhalve enkel door middel van verbreking van die palen kunnen worden losgemaakt. Dit zou immers betekenen dat een gat in de bewijsvoering wordt gedicht door een gekwalificeerde omstandigheid als feit van algemene bekendheid te beschouwen.

Het middel slaagt.

Het vijfde middel klaagt erover dat het Hof in strijd met art. 359a Sv niet dan wel niet voldoende heeft gerespondeerd op het door de raadsvrouw van de verdachte ten aanzien van feit 5 gevoerde verweer strekkende tot uitsluiting van het bewijs van de uitkomsten van de enkelvoudige spiegelconfrontaties.

Blijkens de op de terechtzitting in hoger beroep van 19 januari 2009 overgelegde pleitaantekeningen heeft de raadsvrouw van de verdachte bepleit dat de verdachte dient te worden vrijgesproken van het onder 5 tenlastegelegde feit, nu de resultaten van de enkelvoudige spiegelconfrontaties gelet op de schending van art. 359a Sv van het bewijs dienen te worden uitgesloten. De raadsvrouw heeft daartoe aangevoerd dat de desbetreffende politieambtenaren niet bevoegd waren dergelijke confrontaties uit te voeren en dat de confrontaties niet op de juiste wijze (conform de toepasselijke richtlijnen19.) zijn uitgevoerd.20.

Het Hof heeft dit verweer onder het hoofd ‘gevoerd verweer ten aanzien van feit 5’ als volgt samengevat en verworpen:

Het Hof heeft de resultaten van de enkelvoudige spiegelconfrontaties door middel van de volgende bewijsmiddelen voor het bewijs van feit 5 gebezigd:

Indien het gaat om vormverzuimen begaan tijdens het voorbereidend onderzoek kan bewijsuitsluiting als in art. 359a Sv voorzien rechtsgevolg uitsluitend aan de orde komen als het bewijsmateriaal door het verzuim is verkregen en voorts door de onrechtmatige bewijsgaring een (belangrijk) strafvorderlijk voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden. Zulks moet worden beoordeeld in het licht van de wettelijke beoordelingsfactoren van art. 359a, tweede lid, Sv en van de omstandigheden van het geval.21. Alleen wanneer de rechter het materiaal ten aanzien waarvan een beroep is gedaan op bewijsuitsluiting, niet voor het bewijs heeft gebezigd, heeft de verdachte geen belang heeft bij een bespreking van zijn tot bewijsuitsluiting strekkende verweer.22.

In de hiervoor onder 31 weergegeven overwegingen heeft het Hof geoordeeld dat het beroep op bewijsuitsluiting wordt verworpen, omdat de resultaten van de spiegelconfrontaties niet het enige bewijs zijn waaruit de betrokkenheid van de verdachte bij feit 5 naar voren komt. Het Hof heeft derhalve in het midden gelaten of sprake is van een vormverzuim als bedoeld in art. 359a Sv en in het verlengde daarvan evenmin getoetst in hoeverre is voldaan aan de voorwaarden voor bewijsuitsluiting. Aldus heeft het Hof hetgeen hiervoor onder 33 is vooropgesteld miskend, in aanmerking genomen dat het Hof de resultaten van de spiegelconfrontaties voor het bewijs heeft gebezigd en gelet op het onderbouwde verweer van de raadsvrouw van de verdachte. Ik wijs er nog op dat het verweer tevens inhield dat de verklaring van verdachte welke is afgelegd op basis van de herkenningen als vrucht van de onrechtmatige herkenningen diende te worden uitgesloten van het bewijs. Hoewel het middel zich daar niet uitdrukkelijk over uitlaat, meen ik dat deze klacht wel in het middel ligt besloten en constateer ik dat het Hof aan dat onderdeel van het verweer volledig is voorbijgegaan. Immers in de aanvulling met bewijsmiddelen zijn onder 11 en 14 verklaringen van verdachte opgenomen en gelet op de overweging van het Hof (onder 31) meent het Hof kennelijk dat hier sprake is van ‘ander’ bewijs waaruit de betrokkenheid van verdachte kan worden afgeleid. Ook dat maakt de bewijsmotivering er niet begrijpelijker op.

Het middel slaagt.

Het zesde middel behelst de klacht dat de bewezenverklaring van feit 5 niet voldoende begrijpelijk is gemotiveerd, nu het Hof ten onrechte heeft geoordeeld dat er sprake was van een ‘samenweefsel van verdichtsels’ als bedoeld in art. 326 Sr.

Overeenkomstig de inleidende dagvaarding is ten laste van de verdachte onder 5 bewezenverklaard dat:

De tenlastelegging is wat betreft feit 5 toegesneden op art. 326 Sr. Daarom moet het in de bewezenverklaarde tenlastelegging voorkomende begrip ‘samenweefsel van verdichtsels’ geacht worden aldaar te zijn gebezigd in dezelfde betekenis als daaraan toekomt in art. 326 Sr.

Uit de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen (bewijsmiddelen 11 t/m 23) en de bewijsoverwegingen in de aanvulling op het verkorte arrest volgt dat het Hof ten aanzien van dit feit het volgende heeft vastgesteld. De verdachte heeft van 20 november 2006 tot 9 maart 2007 telefonisch contact gezocht met [slachtoffer 1], [slachtoffer 2], [slachtoffer 3], [slachtoffer 4], [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6]. Deze personen hadden op internet (op de site van ‘Marktplaats’) dan wel via een advertentie bij de supermarkt aangegeven op zoek te zijn naar woonruimte in Amsterdam c.q Purmerend. De verdachte heeft hen onder de naam ‘[alias 2 verdachte]’ en ‘[alias 1 verdachte]’ benaderd en heeft hun in strijd met de waarheid verteld dat hij als makelaar werkzaam was bij een makelaarskantoor c.q. een aantal panden in Amsterdam had, dat zijn secretaresse de geplaatste advertentie had gezien, en dat hij op diverse adressen in Amsterdam en Purmerend woonruimte te huur had. Na deze telefoongesprekken heeft de verdachte ‘op locatie’ met hen afgesproken, omdat zijn makelaarskantoor zogenaamd zou worden verbouwd. Bij die afspraken heeft hij hun gevraagd een inschrijfformulier in te vullen dan wel hun persoonlijke gegevens op te geven. Voorts heeft hij hun € 45,- inschrijfgeld laten betalen, welk bedrag onder meer bedoeld zou zijn om de potentiële huurders na te trekken bij het Bureau Krediet Registratie (BKR). Daarna is de verdachte met hen overeengekomen dat zij woningen op specifieke adressen in Amsterdam en Purmerend zouden gaan huren, waarbij hij heeft aangegeven dat die woningen niet direct bezichtigd konden worden, onder meer omdat er nog dingen aan de woningen gerepareerd moesten worden. Vervolgens is de verdachte niet komen opdagen bij verschillende afspraken om de woningen te bezichtigen. Uiteindelijk was de verdachte helemaal niet meer te bereiken voor [slachtoffer 1], [slachtoffer 2], [slachtoffer 3], [slachtoffer 4], [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6].

In de bestreden uitspraak ligt als het oordeel van het Hof besloten dat het samenspel van leugens van de verdachte naast ‘het aannemen van een valse naam’ ([alias 2 verdachte] en [alias 1 verdachte]) en ‘het aannemen van een valse hoedanigheid’ (makelaar) tevens ‘een samenweefsel van verdichtsels’ oplevert. Gelet op de hiervoor onder 39 weergegeven vaststellingen van het Hof, geeft diens oordeel in het licht van hetgeen bij de bespreking van het eerste middel onder 6 is vooropgesteld geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het niet onbegrijpelijk. De bewezenverklaring van feit 5 is derhalve naar de eis der wet met redenen omkleed. Anders dan de steller van het middel aanvoert, doet hieraan niet af dat ten aanzien van [slachtoffer 2], [slachtoffer 3], [slachtoffer 4], [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6] in de bewezenverklaring enkel de omstandigheid is opgenomen dat de verdachte tegen hen heeft gezegd dat hij woonruimte zou kunnen regelen en ten aanzien van [slachtoffer 1] in de bewezenverklaring naast voornoemde omstandigheid slechts is opgenomen dat de verdachte tegen haar heeft gezegd dat zij een inschrijfformulier moest invullen. Het Hof heeft immers kennelijk mede feitelijke betekenis toegekend aan het begrip ‘samenweefsel van verdichtsels’, hetgeen het Hof heeft kunnen doen.23.

Het middel faalt

Het vierde en het vijfde middel slagen. De overige middelen falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende overweging. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de beslissingen ten aanzien van de onder 3 en onder 5 tenlastegelegde feiten en de strafoplegging en tot terugwijzing van de zaak naar het Gerechtshof te Amsterdam teneinde in zoverre op het bestaande beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan. Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG