HR, 21-09-2010, nr. 09/00834

HR, 21-09-2010, nr. 09/00834

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.

Uitspraak 21‑09‑2010

Inhoudsindicatie

Volstaan met opgave van bewijsmiddelen. Raadsvrouw heeft vrijspraak bepleit. ’s Hofs oordeel dat kon worden volstaan met een opgave van bewijsmiddelen a.b.i. art. 359.3 Sv is onjuist.

21 september 2010

Strafkamer

nr. 09/00834

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof te Arnhem, zitting houdende te Leeuwarden, van 3 oktober 2008, nummer 24/000241-08, in de strafzaak tegen:

[Verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1977, wonende te [woonplaats].

1. Geding in cassatie

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft mr. A.S. ten Doesschate, advocaat te Zwolle, een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal Hofstee heeft geconcludeerd tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing dan wel verwijzing van de zaak teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

2. Beoordeling van het middel

2.1. Het middel klaagt erover dat de motivering van de bewezenverklaring van het tenlastegelegde gebrekkig is in het licht van een door de raadsvrouwe gevoerd verweer.

2.2. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

"1. hij op 22 oktober 2005 in de gemeente Steenwijkerland als bestuurder van een motorrijtuig (personenauto) heeft gereden op de weg, de Blokzijlseweg. zonder dat aan hem door de daartoe bevoegde autoriteit, als bedoeld in artikel 116 lid 1 van de Wegenverkeerswet 1994 een rijbewijs was afgegeven voor de categorie van motorrijtuigen, waartoe dat motorrijtuig behoorde;

2. hij op 22 oktober 2005 in de gemeente Steenwijkerland, toen een opsporingsambtenaar hem als verdachte van een strafbaar feit naar zijn identiteitsgegevens vroeg, aan die opsporingsambtenaar (een) andere dan zijn werkelijke naam en adres en woonplaats en geboortedatum heeft opgegeven;

3. hij op 22 oktober 2005 in de gemeente Steenwijkerland, buiten de bebouwde kom, als bestuurder van een motorvoertuig (personenauto) op de voor het openbaar verkeer openstaande weg, de Blokzijlseweg, niet zijnde een autoweg of autosnelweg, heeft gereden met een snelheid van 113 kilometer per uur."

2.3.1. De aantekening mondeling arrest houdt het volgende in:

"Inhoud van de bewijsmiddelen, voor zover deze tot het bewijs van het (de) ten laste gelegde feit(en) dient, alsmede de vermelding van de redengevende feiten en omstandigheden, voor de beslissing dat het (de) feit(en) door de verdachte(n) is (zijn) begaan (...):

de inhoud van de onder A, B, C, D, E en F genoemde bewijsmiddelen leveren op de redengevende feiten en omstandigheden op grond waarvan het hof bewezen acht en de overtuiging heeft verkregen, dat de ten laste gelegde en hierna bewezenverklaarde feiten door verdachte zijn begaan. In aanmerking genomen de onder A, B, C, en D opgenomen verklaringen van [verdachte], in onderling verband en samenhang beschouwd, twijfelt het hof er niet aan dat die verklaringen inderdaad door [verdachte] zijn afgelegd."

2.3.2. De door het Hof gebezigde bewijsmiddelen onder A tot en met F houden het volgende in:

"A. een schriftelijk stuk, te weten een niet ondertekend "proces-verbaal" nr. 22.10.2005.1331.001926 d.d. 30 november 2005 opgemaakt door [verbalisant 1], brigadier van politie werkzaam bij de Regiopolitie IJsselland, zaaknummer 1307690;

B. een kennisgeving van bekeuring, op ambtseed opgemaakt en ondertekend door [verbalisant 1], met nummer 22100513311926 en zaaknummer 1307690."

"C. een schriftelijk stuk, te weten een niet ondertekend "proces-verbaal" nr. 22.10.2005.1332.001926 d.d. 30 november 2005 opgemaakt door [verbalisant 1], brigadier van politie werkzaam bij de Regiopolitie IJsselland, zaaknummer 1307685;

D. een kennisgeving van bekeuring, op ambtseed opgemaakt en ondertekend door [verbalisant 1], met nummer 22100513311926 en zaaknummer 1307685."

"E. een schriftelijk stuk, te weten een niet ondertekend "proces-verbaal" nr. 22.10.2005.1333.000986 d.d. 28 december 2005 opgemaakt door [verbalisant 2], hoofdagent van politie werkzaam bij de Regiopolitie IJsselland, zaaknummer l306324;

F. een kennisgeving van bekeuring, op ambtseed opgemaakt en ondertekend door ambtenaar nummer 0986, met nummer 22100513310986."

2.4. Blijkens de aan het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep gehechte pleitnota heeft de raadsvrouwe van de verdachte het volgende aangevoerd:

"Uit het proces-verbaal blijkt dat iemand op 22 oktober 2005 te hard heeft gereden. De persoon die werd staande gehouden, verklaarde dat hij [betrokkene 1] was, geboren op [geboortedatum] 1977 te [geboorteplaats], wonende op de [a-straat 1] te [woonplaats]. [Betrokkene 1] had volgens de gegevens van de politie een rijbewijs.

Op 31 oktober 2005 heeft de politie met een persoon telefonisch contact gehad. Deze persoon zei dat hij [verdachte] was, en dat niet [betrokkene 1], maar hijzelf degene was, die zonder rijbewijs te hard had gereden op 22 oktober 2005.

Méér dan wat hierboven staat, blijkt niet uit het dossier. Op een aantal vragen kan geen antwoord worden gegeven. Zoals gezegd, op 22 oktober 2005 heeft een persoon verklaard [betrokkene 1] te zijn. Waarom zou die persoon niet [betrokkene 1] zijn? Was er een reden om daaraan te twijfelen? Op het moment van staandehouding kennelijk niet. Het is niet bekend waarom op 31 oktober 2005 nog iemand is gehoord. Ook blijkt niet of er überhaupt aan werd getwijfeld aan de identiteit van de bekeurde persoon, laat staan dat blijkt waarom daaraan getwijfeld zou moeten worden. Het enige dat vast staat, is dat iemand 9 dagen na het voorval telefonisch heeft laten weten dat hij niet [betrokkene 1], maar [verdachte] was.

Wie zegt dat de telefonisch gehoorde persoon niet [betrokkene 1] zelf was? Dat was gemakkelijk uit te sluiten geweest, door de persoon aan de telefoon uit te nodigen op het bureau. Dat had - nu de identiteit van de verdacht dubieus was - op de weg van de politie gelegen om te doen. In ieder geval had de identiteit van de persoon moeten worden vastgesteld. Dat is niet gebeurd. Men is er klakkeloos vanuit gegaan dat degene die belde de waarheid sprak, en ook daadwerkelijk degene was die op 22 oktober 2005 te hard had gereden.

De kans dat degene die telefonisch heeft verklaard [verdachte] te zijn, niet [verdachte] was, is minstens even groot als de kans dat de persoon die verklaarde [betrokkene 1] te zijn, niet [betrokkene 1] was. Het is aannemelijk, en in ieder geval niet uit te sluiten, dat de persoon aan de telefoon [betrokkene 1] of iemand anders dan [verdachte] was. Niet wettig en overtuigend kan worden bewezen dat [verdachte] de ten laste gelegde feiten zou hebben begaan. Ik verzoek u dan ook cliënt van alle ten laste gelegde feiten vrij te spreken."

2.5. Art. 359, derde lid, Sv luidt:

"De beslissing dat het feit door de verdachte is begaan, moet steunen op de inhoud van in het vonnis opgenomen bewijsmiddelen, houdende daartoe redengevende feiten en omstandigheden. Voor zover de verdachte het bewezenverklaarde heeft bekend, kan een opgave van bewijsmiddelen volstaan, tenzij hij nadien anders heeft verklaard dan wel hij of zijn raadsman vrijspraak heeft bepleit."

2.6. Uit de bewoordingen van art. 359, derde lid tweede volzin, Sv volgt dat deze bepaling in ieder geval geen toepassing kan vinden indien door of namens de verdachte ter terechtzitting vrijspraak is bepleit. In die bepaling wordt niet onderscheiden naar de grond waarop die vrijspraak is bepleit (vgl. HR 7 november 2006, LJN AY8901, NJ 2007, 108). Het kennelijke oordeel van het Hof dat in het onderhavige geval kon worden volstaan met een opgave van de bewijsmiddelen als bedoeld in art. 359, derde lid, Sv, is - nu de raadsvrouwe ten aanzien van alle tenlastegelegde feiten vrijspraak heeft bepleit - derhalve onjuist. De bewezenverklaring is daarom ontoereikend gemotiveerd.

2.7. Het middel is gegrond.

3. Slotsom

Hetgeen hiervoor is overwogen brengt mee dat de bestreden uitspraak niet in stand kan blijven en als volgt moet worden beslist.

4. Beslissing

De Hoge Raad:

vernietigt de bestreden uitspraak;

wijst de zaak terug naar het Gerechtshof te Arnhem, zitting houdende te Leeuwarden, opdat de zaak op het bestaande hoger beroep opnieuw wordt berecht en afgedaan.

Dit arrest is gewezen door de vice-president A.J.A. van Dorst als voorzitter, en de raadsheren J.W. Ilsink en H.A.G. Splinter-van Kan, in bijzijn van de waarnemend griffier E. Schnetz, en uitgesproken op 21 september 2010.

Conclusie 15‑06‑2010

Mr. Hofstee

Partij(en)

Conclusie inzake:

[verdachte = verzoeker]

1.

Verzoeker is bij arrest van 3 oktober 2008 door het gerechtshof te Arnhem, zittinghoudende te Leeuwarden, wegens 1. ‘overtreding van het bepaalde bij artikel 107, eerste lid, van de Wegenverkeerswet 1994’, 2. ‘door het bevoegd gezag naar zijn naam gevraagd een valse naam opgeven’ en 3. ‘overtreding van het bepaalde bij artikel 21 aanhef en onder a van het Reglement verkeersregel en verkeerstekens 1990’, veroordeeld tot vier weten hechtenis, een geldboete van € 200,-, subsidiar 4 dagen hechtenis, en een geldboete van € 205,-, subsidiair 4 dagen hechtenis.

2.

Namens verzoeker heeft mr. A.S. ten Doesschate, advocaat te Zwolle, één middel van cassatie voorgesteld.

3.

Alvorens het middel te bespreken vraag ik ambtshalve aandacht voor het volgende. Op grond van art. 359, derde lid, tweede volzin, Sv kan worden volstaan met een opgave van bewijsmiddelen voorzover de verdachte heeft bekend, tenzij hij nadien anders heeft verklaard dan wel hij of zijn raadsman vrijspraak heeft bepleit. De achterliggende gedachte van deze bepaling is dat de eisen die aan de motivering van een strafvonnis dienen te worden gesteld vooral worden bepaald door hetgeen door partijen naar voren is gebracht.1. Is er geen geschilpunt2., dan kan van een opsomming van de inhoud van de, voor de bewezenverklaring redengevende, bewijsmiddelen worden afgezien. De keerzijde daarvan is echter, dat als bijvoorbeeld een verweer strekkende tot vrijspraak is gevoerd, de explicatiefunctie van de motivering van de bewezenverklaring meebrengt dat de inhoud van de bewijsmiddelen wordt weergegeven, ook al heeft de verdachte bekend.3. In dat geval is ‘gewoon’ de eerste volzin van het derde lid van art. 359 Sv van toepassing. Gelet op de belangrijke waarborgfunctie van een rechterlijke motivering, en zeker met betrekking tot de bewezenverklaring, ziet de Hoge Raad terecht strikt toe op juiste naleving van deze bepaling(en).4. Nu de raadsvrouw van verzoeker, blijkens de aan 's hofs zittingsverbaal gehechte pleitnota, vrijspraak heeft bepleit, had het hof niet kunnen volstaan met de enkele opgave van bewijsmiddelen. Aldus is de bewezenverklaring ontoereikend gemotiveerd. Dat brengt mee dat het arrest van het hof reeds om die reden zal moeten worden vernietigd, wat betreft de beslissingen terzake van het onder 1 t/m 3 tenlastegelegde.

4.

Nu het middel. Daarin ligt de klacht vervat dat het hof ten onrechte niet, althans ondeugdelijk, de redenen heeft opgegeven, die hebben geleid tot de beslissing dat de bewezen verklaarde feiten door verzoeker zouden zijn begaan, terwijl deze conclusie afwijkt van de door verzoeker uitdrukkelijk onderbouwde standpunten. De steller van het middel doelt daarbij niet op hetgeen ik onder punt 3 aan de orde heb gesteld, maar op een hierna uiteen te zetten motiveringsgebrek van het hof.

5.

Op 's hofs terechtzitting heeft de raadsvrouw het woord ter verdediging gevoerd overeenkomstig de aan het zittingsverbaal gehechte pleitnota. Gezien de pleitnota is namens verzoeker het volgende verweer gevoerd:

‘Bewijsverweer

Uit het proces-verbaal blijkt dat iemand op 22 oktober 2005 te hard heeft gereden. De persoon die werd staande gehouden, verklaarde dat hij [betrokkene 1] was, geboren op [geboortedatum] 1977 te [geboorteplaats], wonende op de [a-straat 1] te [woonplaats]. [Betrokkene 1] had volgens de gegevens van de politie een rijbewijs.

Op 31 oktober 2005 heeft de politie met een persoon telefonisch contact gehad. Deze persoon zei dat hij [verdachte] was, en dat niet [betrokkene 1], maar hijzelf degene was, die zonder rijbewijs te hard had gereden op 22 oktober 2005.

Méér dan wat hierboven staat, blijkt niet uit het dossier. Op een aantal vragen kan geen antwoord worden gegeven. Zoals gezegd, op 22 oktober 2005 heeft een persoon verklaard [betrokkene 1] te zijn. Waarom zou die persoon niet [betrokkene 1] zijn? Was er een reden om daaraan te twijfelen? Op het moment van staandehouding kennelijk niet. Het is niet bekend waarom op 31 oktober 2005 nog iemand is gehoord. Ook blijkt niet of er überhaupt aan werd getwijfeld aan de identiteit van de bekeurde persoon, laat staan dat blijkt waarom daaraan getwijfeld zou moeten worden. Het enige dat vast staat, is dat iemand 9 dagen na het voorval telefonisch heeft laten weten dat hij niet [betrokkene 1], maar [verdachte] was.

Wie zegt dat de telefonisch gehoorde persoon niet [betrokkene 1] zelf was? Dat was gemakkelijk uit te sluiten geweest, door de persoon aan de telefoon uit te nodigen op het bureau. Dat had — nu de identiteit van de verdacht dubieus was — op de weg van de politie gelegen om te doen. In ieder geval had de identiteit van de persoon moeten worden vastgesteld. Dat is niet gebeurd. Men is er klakkeloos vanuit gegaan dat degene die belde de waarheid sprak, en ook daadwerkelijk degene was die op 22 oktober 2005 te hard had gereden.

De kans dat degene die telefonisch heeft verklaard [verdachte] te zijn, niet [verdachte] was, is minstens even groot als de kans dat de persoon die verklaarde [betrokkene 1] te zijn, niet [betrokkene 1] was. Het is aannemelijk, en in ieder geval niet uit te sluiten, dat de persoon aan de telefoon [betrokkene 1] of iemand anders dan [verdachte] was. Niet wettig en overtuigend kan worden bewezen dat [verdachte] de ten laste gelegde feiten zou hebben begaan. Ik verzoek u dan ook cliënt van alle ten laste gelegde feiten vrij te spreken.’

6.

Het hof heeft dit verweer als volgt verworpen:

‘(-)

de inhoud van de onder A, B, C, D, E en F genoemde bewijsmiddelen leveren op de redengevende feiten en omstandigheden op grond waarvan het hof bewezen acht en de overtuiging heeft verkregen, dat de ten laste gelegde en hierna bewezenverklaarde feiten door verdachte zijn begaan. In aanmerking genomen de onder A, B, C, en D opgenomen verklaringen van [verdachte], in onderling verband en samenhang beschouwd, twijfelt het hof er niet aan dat die verklaringen inderdaad door [verdachte] zijn afgelegd.’

7.

Volgens de toelichting op het middel blijkt uit het arrest weliswaar dat maar niet waarom het hof er niet aan twijfelt dat verzoeker degene is geweest die beide verklaringen heeft afgelegd. Omdat 's hofs weerlegging van het uitdrukkelijk onderbouwde standpunt van de verdediging niet met redenen is omkleed, terwijl deze weerlegging evenmin uit de bewijsmiddelen zelf kan worden afgeleid, is sprake van strijd met het bepaalde in art. 359, tweede lid, Sv, aldus de steller van het middel.

8.

De raadsvrouw heeft het gelijk aan haar zijde. Hier doen de gevolgen van de ontoereikende motivering van de bewezenverklaring als hierboven onder punt 3 bedoeld, zich gevoelen. Zelfs los van de vraag of het door de raadsvrouw op 's hofs terechtzitting gevoerde betoog als een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt valt aan te merken (welke vraag ik trouwens bevestigend beantwoord), kunnen uit de inhoud van het arrest niet de redengevende feiten en omstandigheden worden afgeleid op grond waarvan het hof bewezen acht en het de overtuiging heeft bekomen dat en waarom de tenlastegelegde feiten door verzoeker zijn begaan. Dit nu is een van de nadelen van het niet-opnemen van de inhoud van de bewijsmiddelen. Nu niet duidelijk is (gemaakt) om welke redengevende feiten en omstandigheden het hier gaat, heeft het hof het namens verzoeker gevoerde verweer — naar mijn oordeel bezwaarlijk anders te verstaan dan als een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt — onvoldoende gemotiveerd verworpen en is het oordeel van het hof, dat verzoeker de bewezenverklaarde feiten heeft begaan, onbegrijpelijk.

9.

Het middel is derhalve terecht voorgesteld.

10.

Afgezien van hetgeen ik hierboven onder punt 3 heb opgemerkt, heb ik geen gronden aangetroffen, waarop de Hoge Raad van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, gebruik zou moeten maken.

11.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en terugwijzing naar het hof dan wel verwijzing naar een aangrenzend hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG

Deze functie is alleen te gebruiken als je bent ingelogd.