HR, 04-12-2012, nr. 10/04386

"De voorzitter gaat over tot bekendmaking van de door het hof genomen beslissing op het door de verdediging gevoerde preliminaire verweer.

Het hof overweegt als volgt.

Artikel 6 van het Wetboek van Strafvordering houdt een bijzondere regeling in voor de relatieve bevoegdheid van rechtbanken bij gevallen van deelneming. De achterliggende gedachte is dat de gelijktijdige berechting van de deelnemers aan een strafbaar feit zoveel mogelijk door één en dezelfde rechterlijke instantie kan worden gedaan.

Aan dit artikel is bij Wet van 15 juni 1983, Stb. 276 een derde lid toegevoegd inhoudende dat ook indien meerdere personen verschillende strafbare feiten hebben begaan, die in zodanig verband tot elkaar staan, en de behandeling voor één rechterlijke instantie gewenst moet worden geacht, deze verschillende feiten worden geacht in vereniging te zijn begaan, zoals bedoeld in het eerste lid van dat artikel. De memorie van toelichting bij voornoemde wetswijziging rept niet alleen van voordelen in het voorbereidend onderzoek en ten aanzien van een goede proceseconomie in het algemeen, maar ook van betere mogelijkheden tot gelijke behandeling van verdachten door het openbaar ministerie en de rechter. Een effectievere bestrijding van criminaliteit, een doelmatig optreden van openbaar ministerie en rechterlijke macht, alsmede een goede onderlinge taakverdeling tussen de gerechten kunnen zijn gebaat bij een concentratie van strafzaken voor één rechtbank. Daarnaast kan ook het belang van verdachten ermee gediend zijn. Een genuanceerde straftoemeting is beter verzekerd wanneer deze aan één rechtbank, die alle aspecten van de zaak kent en alle verdachten voor zich ziet verschijnen, wordt opgedragen dan wanneer verschillende rechtbanken die slechts van bepaalde onderdelen van de zaak hebben kennis genomen uitspraak moeten doen.

Een geconcentreerde vervolging uit een oogpunt van criminaliteitsbestrijding en een maatschappelijk aanvaardbare toepassing van straf of maatregel is derhalve mogelijk en kan gewenst zijn. Er zal echter wel een verband moeten zijn, in die zin dat een wezenlijke samenhang bestaat tussen de verschillende strafzaken, waardoor deze geacht kunnen worden, ook al zijn er verschillende verdachten die niet tot elkaar in enig deelnemingsverband staan, één geheel, één feitencomplex, te vormen, waarvan de behandeling voor één rechtbank gewenst moet worden geacht.

Bij het criterium van "zodanig verband" gaat het niet om formele gelijkheid van de betrokken delicten maar onder andere om een samenhang van criminaliteit uit maatschappelijk oogpunt.

De vraag die thans aan het hof voorligt is of de onderhavige zaak en de strafzaak tegen de medeverdachte [medeverdachte 1] in zodanig verband staan tot de strafzaken tegen de medeverdachten [medeverdachte 2], [medeverdachte 3] en [medeverdachte 4] dat de rechtbank 's-Hertogenbosch terecht kennis heeft mogen nemen van de onderhavige zaak.

Het hof is van oordeel dat, bezien tegen de achtergrond van de inhoud van de dossiers in de verschillende strafzaken, in het bijzonder dat [medeverdachte 5] zowel in de juwelierszaak van de verdachten [verdachte en medeverdachte 1] gevestigd te Rotterdam als in de juwelierszaak van de verdachten [medeverdachte 3] en [medeverdachte 3] gevestigd te Eindhoven (arrondissement 's-Hertogenbosch) betrokken was bij de aankoop van horloges die (beweerdelijk) bestemd waren voor buiten de Europese Unie wonende personen en betrokken was bij de teruggave van de eerder betaalde BTW, sprake is van voldoende connexiteit tussen deze strafzaken van die verdachten. Gelet op de wetsgeschiedenis van artikel 6, derde lid, van het Wetboek van Strafvordering en de interpretatie die het hof daaraan geeft, was het alleszins redelijk om de betreffende strafzaken geconcentreerd aan te brengen, bij voorkeur bij één maar in ieder geval bij zo min mogelijk verschillende gerechtelijke instanties.

Zijdens het openbaar ministerie is desgevraagd aangegeven dat de werklast de achterliggende reden is geweest voor de verdeling van de strafzaken over de rechtbanken Breda en 's Hertogenbosch. Het hof acht dit, gelet op de totale omvang van de verschillende dossiers, een valide argument. De omstandigheid dat de rechtbank 's-Hertogenbosch op grond van de woonplaats van de medeverdachte [medeverdachte 3] bevoegd was om van die strafzaak kennis te nemen brengt met zich dat de rechtbank eveneens bevoegd was om kennis te nemen van de onderhavige strafzaak.

Geheel ten overvloede heeft het hof vastgesteld dat in het geheel niet is gebleken of aannemelijk geworden dat verdachte door deze gang van zaken op enigerlei wijze in zijn verdediging is geschaad.

Het preliminaire verweer wordt verworpen."

"De raadsvrouwe Versteeg merkt op dat zij in hun brief van 9 maart 2010 ook hadden verzocht om een concept van het proces-verbaal en dat op dit verzoek niet beslist is.

De voorzitter deelt hierop mede dat ook het verzoek om een concept van het proces-verbaal wordt afgewezen.

De raadsvrouwe Versteeg voert hierop aan dat zij graag een deel van hetgeen [verdachte en medeverdachte 1] ter zitting van 5 maart 2010 verklaard hebben voorgehouden zouden willen hebben.

De voorzitter deelt hierop mede dat dit, gelet op het feit dat nog geen proces-verbaal van de zitting beschikbaar is, niet mogelijk is.

De raadsvrouwe Versteeg geeft hierop aan dat zij in dat geval op grond van artikel 326, tweede lid van het Wetboek van Strafvordering verzoeken om een woordelijke uitwerking van de verklaringen van verdachte en medeverdachte [verdachte] aan de hand van de audio-opnamen.

De raadsvrouwe overhandigt de voorzitter hierop een schriftelijke weergave van de passages uit de verklaringen van verdachte en medeverdachte [verdachte] ter zitting van het hof op 5 maart 2010 die zij wensen voorgehouden te zien.

De voorzitter deelt hierop mede dat hier wellicht op een later moment tijdens het onderzoek ter terechtzitting naar gekeken kan worden.

(...)

De voorzitter onderbreekt hierop het onderzoek ter terechtzitting voor beraad over het verzoek van de verdediging om een letterlijke weergave van de verklaringen van verdachte en medeverdachte [medeverdachte 1] in het proces-verbaal van de terechtzitting.

Na hervatting van het onderzoek deelt de voorzitter als zijn beslissing mede als volgt.

Artikel 326, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering bepaalt dat het woordelijk opnemen van een verklaring geschiedt op last van de voorzitter. Op grond van dit artikel had de verdediging tijdens het verhoor van verdachte en [verdachte] dit verzoek moeten doen. In dat geval had zelfs een discussie gevoerd kunnen worden over de letterlijke tekst. Die discussie kan nu niet meer gevoerd worden. Ik kan nu enkel toezeggen dat de griffier en ik er voor zullen zorgen dat de vragen en antwoorden zo veel als mogelijk met behulp van de geluidsopnamen zullen worden uitgewerkt in het proces-verbaal van de terechtzitting."

"D.3.

De advocaat-generaal heeft ten aanzien van feit 1, primair en feit 2, primair veroordeling van verdachte gevorderd en de verdediging heeft bepleit dat niet bewezen kan worden dat verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan de feiten 1 en 2 (primair en subsidiair) zodat verdachte dient te worden vrijgesproken.

De verdediging voert hiertoe onder meer - kort samengevat - het navolgende aan.

Ten aanzien van feit 2.:

Ten aanzien van feit 1.:

De (voorwaardelijk) opzet tot het doen van onjuiste aangiften ontbreekt, nu:

Het hof overweegt dienaangaande als volgt.

E.1.

Op grond van het dossier alsmede het verhandelde ter terechtzitting in hoger beroep stelt het hof de navolgende feiten en omstandigheden vast.

Ik kocht goederen voor derden en liet deze goederen factureren op naam van diverse buitenlandse personen. Ik kreeg fotokopieën van paspoorten die ik op mijn beurt meestal kopieerde en aan de door u genoemde juweliers gaf. Soms gaf ik de kopie rechtstreeks aan de betreffende juwelier. De juweliers zetten hierna de NAW-gegevens die ik doorgaf aan de juwelier op de betreffende factuur. Soms schreef ik de naam op de factuur, soms de juwelier. Het was altijd zo dat ik de goederen met BTW in de winkel afrekende en als ik later de afgestempelde bon terugbracht, ik de BTW weer contant ontving. Ik zou niet weten of ik me bekend heb gemaakt als ondernemer bij [verdachte] maar zij weten gewoon dat ik handelaar ben. Ik kocht privé als 'de handelaar [medeverdachte 5]'. Ik ben tenslotte ook ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Ik kwam regelmatig horloges kopen en daarnaast kocht ik Rolexonderdelen, dus ik kan ervan uitgaan dat zij wisten dat ik handelaar in horloges was. Als ik een horloge kocht bij [verdachte] had ik reeds een kopie paspoort (het hof: van een buitenlandse persoon) bij.

In aansluiting hierop overweegt het hof het volgende.

E.2.

Gelet op de namen op de aangetroffen kopieën van paspoorten in de auto van [medeverdachte 5] (i.), de namen op de verkoopbonnen die zijn aangetroffen in de administratie bij [A] (overzicht onder k.) en de omstandigheid dat die namen grotendeels overeenkomen met de namen op deze kopieën van paspoorten, alsmede gelet op de verklaringen van [medeverdachte 5] en [medeverdachte 1] (vide sub n., o., p.) stelt het hof vast dat de onder k. weergegeven leveringen, allen feitelijke leveringen betreffen door [A] aan [medeverdachte 5] op naam van een buitenlandse persoon.

E.3.1.

In gevolge artikel 24 lid 2 van de Wet op de Omzetbelasting 1968 ( hierna: Wet OB) juncto artikel 23a, eerste lid, van de Uitvoeringsbeschikking Omzetbelasting 1968 (hierna: de Beschikking) kan een ondernemer in afwijking van de hoofdregel, het 0 % BTW tarief toepassen in geval hij goederen levert aan een natuurlijk persoon, die zijn normale verblijfplaats heeft in een land buiten de EU en die anders dan als ondernemer, deze goederen uiterlijk het einde van de derde maand na de maand van aankoop bij het verlaten van Nederland in zijn persoonlijke bagage meevoert naar een derde-land, hetzij rechtstreeks hetzij via één of meer andere lidstaten.

E.3.2.

Nu [medeverdachte 5] zelf niet als een persoon kan worden aangemerkt die zijn normale verblijfplaats heeft buiten de EU, zoals bedoeld in de Beschikking, mochten V.O.F. [A] / verdachte in beginsel niet gebruik maken van het, van de hoofdregel afwijkende, 0% BTW tarief.

E.4.1.

Verdachte stelt voorts dat de door [A] verrichtte verkopen van horloges aan [medeverdachte 5] zijn gedaan, waarbij [A] / verdachte kopieën ontving van paspoorten van personen die hun normale verblijfplaats buiten de EU zouden hebben.

Vervolgens werden de facturen op naam van die personen opgemaakt.

E.4.2.

Ofschoon het uitgangspunt van de wettelijke regeling is dat de natuurlijk persoon zelf de aankoop doet van de goederen, die hij in zijn persoonlijke bagage meevoert naar een derde-land, sluit de tekst van de Wet en de Beschikking niet uit dat de natuurlijk persoon daarbij vertegenwoordigd wordt, mits deze vervolgens de goederen conform de voorwaarden in zijn persoonlijke bagage buiten de EU voert.

E.4.3.

Uit het betreffende onder k. opgenomen overzicht blijkt dat in de periode augustus 2004 tot en met februari 2005 20 leveringen door [A] aan [medeverdachte 5] hebben plaatsgevonden op naam van slechts enkele buitenlandse particulieren.

Zo wordt in augustus 2004 (binnen een tijdsbestek van 4 dagen) op naam van twee Russische personen vier keer een exclusief horloge geleverd aan [medeverdachte 5] en vinden er in september en oktober zeven leveringen van exclusieve horloges plaats, waaronder vier maal op naam van dezelfde Rus op wiens naam in augustus al twee maal was gefactureerd.

In december wordt zelfs 7 maal een horloge aan [medeverdachte 5] geleverd, waaronder drie maal op naam van dezelfde persoon op wiens naam in augustus al tweemaal een exclusief en duur horloge was geleverd.

E.4.4.

Het hof is van oordeel dat tijdens het onderzoek ter terechtzitting niet aannemelijk is geworden dat [medeverdachte 5] horloges kocht voor de personen, zoals vermeld op de bedoelde facturen. Tijdens het opsporingsonderzoek noch daarna is maar een begin van aannemelijkheid gebleken, omtrent hun betrokkenheid bij de aankoop van de horloges.

Mede gelet op de hierboven (E.4.3) geconstateerde frequentie zal het hof de stelling dat [medeverdachte 5] voor deze personen heeft gekocht dan ook terzijde stellen. Nu het [medeverdachte 5] was die de horloges bestelde en geleverd kreeg en betaalde, moet [medeverdachte 5] als koper van de horloges worden aangemerkt.

E.5.

Gelet op het bovenstaande is het hof van oordeel dat de facturen valselijk zijn opgemaakt.

Uit de voor het bewijs gebezigde verklaringen leidt het hof als vaststaand af dat de goederen werden geleverd aan [medeverdachte 5] en dat [medeverdachte 5] de in de bewezenverklaring genoemde personen niet vertegenwoordigde.

Derhalve hadden de facturen op naam van [medeverdachte 5] moeten worden gesteld.

E.6.

Het hof overweegt ten overvloede dat, gelet op de frequentie waarin telkens een zelfde naam op de onderscheiden aangetroffen facturen werd vermeld en gelet op de betrekkelijk korte periode waarin diezelfde namen telkens op de facturen werden vermeld, ook niet aannemelijk is geworden dat het natuurlijke personen betroffen, die anders dan als ondernemer de goederen bij het verlaten van Nederland in hun persoonlijke bagage mee hebben gevoerd, één en ander zoals bedoeld in artikel 23a van de Beschikking.

E.7.1.

Verdachte heeft daarentegen gesteld dat hij steeds geheel te goeder trouw heeft gehandeld.

E.7.2.

Het hof is van oordeel dat V.O.F. [A] / verdachte onder bovenbedoelde omstandigheden en bij een dergelijke frequentie van leveringen onder vermelding van telkens een zelfde naam een (nadere) onderzoeksplicht had met betrekking tot de hoedanigheid van [medeverdachte 5] als koper van de horloges en met betrekking tot de identiteit en betrokkenheid van die buitenlandse personen, als mogelijke afnemers van de horloges.

Door dat onderzoek na te laten heeft de V.O.F. [A] en daarmee verdachte als leidinggevende minst genomen willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat de verkoopfacturen op naam van personen werden gesteld die niet werkelijk de kopers van de horloges waren en heeft V.O.F. [A] en daarmee verdachte derhalve valsheid in geschrift gepleegd zoals onder 2. bewezen is verklaard.

Uit het onderzoek ter terechtzitting zijn geen contra-indicaties naar voren gekomen welke tot een ander oordeel zouden moeten leiden.

E.8.1.

Zoals hiervoor onder E.2, E.4.4 en E.6 is overwogen, is het hof van oordeel dat de horloges feitelijk en juridisch werden geleverd aan [medeverdachte 5].

Door onder de genoemde omstandigheden niet een nader onderzoek, zoals hiervoor onder E7.2 bedoeld, in te stellen heeft verdachte naar het oordeel van het hof ook bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat over de leveringen aan [medeverdachte 5] (door de omzetbelasting terug te boeken in de aangifte omzetbelasting op de wijze als weergegeven onder m.) ten onrechte het 0 % BTW-tarief werd toegepast en aldus dat onjuiste aangiften voor de omzetbelasting werden gedaan.

Of [medeverdachte 5] de horloges vervolgens al dan niet heeft doorgeleverd aan de betreffende buitenlandse personen en de horloges feitelijk ook naar het buitenland zijn vervoerd, doet aan het vorenstaande niet af.

E.8.2.

Het hof leidt uit de gehanteerde bewijsmiddelen af dat op basis van de onder k. genoemde facturen - voor zover thans nog van belang - door [A] terugbetalingen van BTW aan [medeverdachte 5] zijn gedaan in de maanden augustus 2004 en januari en februari 2005. Uit de aangiften omzetbelasting over de betreffende maanden blijkt dat [A] in ieder geval een bedrag heeft opgegeven als export buiten de EU.

E.8.3.

Gelet op hetgeen onder E.8.1. is overwogen heeft [A] en daarmee verdachte als leidinggevende in de genoemde maanden over de periode augustus 2004 tot en met februari 2005 ten onrechte de facturen waarover omzetbelasting aan [medeverdachte 5] is teruggegeven verwerkt als leveringen naar landen buiten de EU en aldus over die maanden opzettelijk onjuist aangifte omzetbelasting gedaan zoals onder 1. bewezen is verklaard.

E.8.4.

Het hof zal verdachte vrijspreken voor zover het de maand september 2004 betreft, nu het hof op grond van de inhoud van het dossier niet kan vaststellen of in die maand een onterechte BTW-teruggave heeft plaatsgevonden en dus ook niet of in verband daarmee over die maand onjuist aangifte omzetbelasting is gedaan.

Het hof overweegt in het bijzonder nog het volgende.

E.9

V.O.F. [A] is steeds de persoon die aangifteplichtig is voor de omzetbelasting van [A]. Verdachte is als medevennoot en leidinggevende van [A] verantwoordelijk voor de verkoop in de winkel, het opmaken van de verkoopbonnen en de dagelijkse kas van [A]. Het ligt immers op de weg van verdachte om als goed ondernemer oplettend te zijn en te zorgen dat de administratie, in casu in het bijzonder de facturering, in orde is. Daarnaast is medeverdachte [medeverdachte 1] verantwoordelijk voor het voeren van de administratie van [A] en het doen van de aangiften omzetbelasting aan de hand van de door verdachte aangeleverde documenten.

Het hof verwerpt het verweer in al zijn onderdelen."