HR, 30-11-2010, nr. 09/02290

Verzoeker is door het gerechtshof te 's‑Gravenhage wegens ‘opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 3, onder B van de Opiumwet gegeven verbod’ veroordeeld tot drie maanden voorwaardelijke gevangenisstraf en tot 240 uren werkstraf, subsidiair 120 dagen hechtenis.

Namens verzoeker heeft mr. R.A. van der Horst, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt dat 's hofs verwerping van het verweer strekkende tot bewijsuitsluiting van de verklaringen van verzoeker wegens de inbreuk die is gemaakt op verzoekers recht op rechtsbijstand, mede gezien art. 6 EVRM en het zogenoemde Salduz-arrest van het Europese Hof voor de rechten van de mens, blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting, althans onbegrijpelijk is dan wel onvoldoende is gemotiveerd.

In het bestreden arrest overweegt het hof, voor zover hier van belang:

Het door het hof in zoverre bevestigde vonnis in eerste aanleg van de politierechter houdt voorts in, voor zover hier van belang:

De Hoge Raad heeft uit de rechtspraak van het EHRM — en met name ook uit de uitspraak in de zaak Salduz tegen Turkije1. — onder meer afgeleid dat een verdachte die door de politie is aangehouden, aan art. 6 EVRM een aanspraak op rechtsbijstand kan ontlenen en dat hem vóór de aanvang van het eerste verhoor dient te worden gewezen op zijn recht op raadpleging van een advocaat. De verdachte zal binnen de grenzen van het redelijke de gelegenheid moeten worden geboden om dat recht te verwezenlijken, tenzij hij ondubbelzinnig afstand heeft gedaan van dat recht. Uit de hier van toepassing zijnde rechtspraak van het EHRM kan volgens de Hoge Raad echter niet worden afgeleid dat de verdachte een absoluut recht heeft op de aanwezigheid van een advocaat bij het politieverhoor. Wel is het zo, dat indien de verdachte niet de hiervoor bedoelde gelegenheid is geboden, dit naar het oordeel van de Hoge Raad een vormverzuim oplevert als bedoeld in art. 359a Sv. Omdat alsdan een belangrijk (strafvorderlijk) voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden, dient dat verzuim in de regel te leiden tot uitsluiting van het bewijs van de verklaringen van de verdachte die zijn afgelegd voordat hij een advocaat kon raadplegen.2.

Gezien het voorgaande heeft het hof zonder blijk te geven van een onjuiste rechtsopvatting en niet onbegrijpelijk overwogen dat de Salduz-uitspraak niet een algemeen geldende aanspraak biedt op de aanwezigheid van een raadsman bij het eerste politieverhoor. Het hof heeft daaraan evenwel de overweging toegevoegd dat art. 6 EVRM niet is geschonden, omdat verzoeker niet om vooroverleg heeft gevraagd met een raadsman en geen bijzonder kwetsbaar persoon is terwijl de piketregeling een spoedige bijstand van een advocaat effectief regelt. Daarmee heeft het hof miskend dat verzoeker hoe dan ook had moeten worden gewezen op zijn recht op raadpleging van een advocaat voorafgaand aan het eerste politieverhoor.3. Nu het hof geen blijk ervan heeft gegeven te hebben onderzocht of dat is gebeurd en of verzoeker ook de gelegenheid is geboden om van dat recht gebruik te maken dan wel of hij daarvan ondubbelzinnig afstand heeft gedaan, is 's hofs verwerping van het verweer naar het mij voorkomt ontoereikend gemotiveerd. Bovendien — en ik verwijs hiervoor naar hetgeen ik onder punt 6 heb opgemerkt — geeft het door het hof bevestigde oordeel van de politierechter dat de inbreuk op verzoekers recht op rechtsbijstand niet tot bewijsuitsluiting leidt van de door verzoeker bij de politie afgelegde verklaringen nu geen sprake is van een belangrijk (strafvorderlijk) voorschrift of rechtsbeginsel dat in aanzienlijke mate is geschonden, blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

Het middel slaagt dus.

Het tweede middel klaagt over de verwerping van het verweer strekkende tot bewijsuitsluiting van de resultaten van de doorzoeking in de woning (van verzoeker) aan de [a-straat], omdat bij gebreke van een redelijk vermoeden van schuld de binnentreding erin onrechtmatig was.

Het middel faalt. Blijkens de daartoe stekkende en zich in het dossier bevindende machtiging, is binnengetreden op grond van art. 9 Opiumwet. De politierechter heeft bij zijn, door het hof bevestigde, verwerping van het bedoelde verweer in aanmerking genomen dat er een (anonieme) melding was binnengekomen bij de recherche, waarna uit onderzoek bij de wijkagent bleek dat ook onder buurtbewoners van verzoeker het vermoeden was gerezen dat verzoeker betrokken was bij hennepteelt, en waarna een verbalisant bij de woning van verzoeker een niet gebruikelijk ventilatierooster met daarop donkere vlekken heeft gezien terwijl het die verbalisant ambtshalve bekend was dat dergelijke vlekken kunnen ontstaan door de afvoer van henneplucht. De politierechter heeft derhalve kunnen oordelen, zoals hij heeft gedaan, dat die omstandigheden in onderling verband en samenhang bezien een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit als bedoeld in de Opiumwet opleverden.4. De verwerping van het verweer op die grond geeft dus geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk. Voor een verdere toetsing van dat aan de feitenrechter voorbehouden oordeel is in cassatie geen plaats.5. Hetgeen in de toelichting op het middel wordt aangevoerd doet daaraan niet af. Zo sluit de omstandigheid dat de signalen van buurtbewoners op zichzelf niet concreet genoeg waren om hierop actie te ondernemen niet uit dat deze signalen in samenhang met andere omstandigheden daarvoor wel voldoende grond vormden. Voorts gaat de steller van het middel eraan voorbij dat de politierechter zich rekenschap heeft gegeven van de omstandigheid dat ook andere, vergelijkbare woningen in de wijk eenzelfde rooster hebben, maar niettemin heeft overwogen dat die omstandigheid onverlet laat dat de waarnemingen van de verbalisant in combinatie met de melding een redelijk vermoeden van schuld opleverden.

De klacht in de toelichting op het middel dat de rechercheur die de melding heeft doorgegeven aan zijn collega ingevolge art. 152 Sv de inhoud van die melding in een proces-verbaal had moeten vastleggen en dat de politierechter daaromtrent niets heeft overwogen, treft mijns inziens geen doel. Verbalisant Brebde heeft in een proces-verbaal gerelateerd dat er een melding van een rechercheur van een ander bureau was binnengekomen en wat de inhoud daarvan was, te weten dat er bij [verdachte] van de [a-straat] te [woonplaats] een hennepkwekerij op zijn zolder zich zou bevinden.6. Gelet daarop heeft de politierechter zonder nadere motivering kunnen oordelen dat sprake was van een toereikende verslaglegging daaromtrent. Ik merk ten overvloede op dat het ter beoordeling van de (feiten)rechter is of en, zo ja, in hoeverre aan het achterwege blijven van het opmaken van een proces-verbaal enig rechtsgevolg dient te worden verbonden. De wet verbindt immers aan de niet-naleving van het bepaalde in art. 152 Sv geen rechtsgevolgen.7.

Het tweede middel kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen waarop het bestreden arrest zou dienen te worden vernietigd.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en terugwijzing naar het Hof dan wel verwijzing naar een aangrenzend Hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG