Rb. Zeeland-West-Brabant, 18-05-2021, nr. BRE-18 , 2936, tm, 2938

De inspecteur heeft aan belanghebbende over de jaren 2007, 2008 en 2009, alle met dagtekening 14 juni 2017, aanslagen schenkingsrecht opgelegd (hierna gezamenlijk: de aanslagen), aanslagnummers respectievelijk [aanslagnummer 1] , [aanslagnummer 2] en [aanslagnummer 3] .

Belanghebbende heeft tegen de aanslagen bezwaar aangetekend op 18 juli 2017.

De inspecteur heeft bij uitspraken op bezwaar, alle van 27 maart 2018, de bezwaren afgewezen en de aanslagen gehandhaafd.

Belanghebbende heeft daartegen bij brief van 7 mei 2018, door de Rechtbank ontvangen op 8 mei 2018, beroep ingesteld. Ter zake van deze beroepen heeft de griffier van belanghebbende een griffierecht geheven van € 138 (3*€ 46).

De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

Op 3 juni 2019 heeft de geheimhoudingskamer van de rechtbank uitspraak1.gedaan.

Partijen hebben vóór de zitting nadere stukken ingediend. Deze stukken zijn telkens in afschrift verstrekt aan de wederpartij.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 1 april 2021 in Breda. Aan die zitting hebben middels een digitale beeld- en geluidsverbinding deelgenomen, belanghebbende, als gemachtigde van belanghebbende mr. J.A. Starreveld , verbonden aan Spigt Dutch Carribean te Willemstad ( Curaçao ), en namens de inspecteur [inspecteur 1] en [inspecteur 2] .

Belanghebbende heeft voor de zitting een pleitnota en een verklaring toegezonden aan de rechtbank en (door tussenkomst van de griffier) aan de wederpartij. Deze pleitnota en de verklaring worden met instemming van partijen geacht ter zitting te zijn voorgedragen.

Van het verder ter zitting verhandelde is een proces-verbaal opgemaakt, waarvan een afschrift aan deze uitspraak is gehecht.

Op grond van de stukken van het geding en het verhandelde ter zitting staat het volgende vast:

Belanghebbende is de zoon en tevens enig kind van [naam] (hierna: vader). Vader stond tot 2011 ingeschreven in de Basisregistratie Personen met een adres in [plaats 1] . In 2011 heeft vader zich met zijn echtgenote uitgeschreven in Nederland en ingeschreven op een adres op [land 1] .

Op of omstreeks 17 december 2001 heeft vader aan [NV A] ., gevestigd op [land 4] (hierna: [NV A] ), opdracht gegeven tot oprichting van [SPF] (hierna: de SPF ), zijnde een Stichting Particulier Fonds , opgericht krachtens artikel 1b van de [land 4] Landsverordening op Stichtingen 1967. [NV B] heeft vervolgens op 19 december 2001 op [land 4] de SPF opgericht. [NV B] behoorde tot de [NV B1] .-groep, naar eigen zeggen een advieskantoor gericht op met name financiële dienstverlening inzake belastingrecht en ondernemingsrecht op [land 4] , [land 2] , [land 3] en de [woonplaats] -eilanden. De SPF is vanaf oprichtingsdatum gevestigd op [land 4] .

Na oprichting van de SPF heeft een samenstel van rechtshandelingen plaatsgevonden dat ertoe heeft geleid dat de SPF middellijk aandeelhouder is geworden van de aandelen [NV C] . (hierna: [NV C] ), [BV 1] (hierna: [BV 1] ), [BV 2] . en [BV 3] De aandelen [BV 2] . en [BV 3] behoorden voordien (indirect) tot het vermogen van vader.

Op 15 september 2009 zijn de aandelen [BV 1] - en daarmee de aandelen [BV 2] . en [BV 3] - door [NV C] verkocht aan een derde.

Op respectievelijk 4 juni 2007, 22 augustus 2008 en 28 september 2009 keert de SPF aan belanghebbende ten titel van schenking bedragen ter grootte van achtereenvolgens € 32.000, € 54.020 en € 442.677 uit (hierna gezamenlijk: de schenkingen). Ter zake van de schenkingen is in Nederland geen schenkingsrecht afgedragen. De inspecteur heeft daarop de aanslagen opgelegd aan belanghebbende.

Per 31 mei 2007 zijn de statuten van de SPF gewijzigd. Artikel 2 (doelomschrijving) van de statuten van de SPF luidde ten tijde van het doen van de schenkingen:

‘1. De Stichting stelt zich ten doel het zich bezig houden met, het bevorderen en het steunen van culturele, educatieve, wetenschappelijke, artistieke, religieuze, charitatieve, weldadige en andere activiteiten in de ruimste zin des woords, alsmede het doen van uitkeringen.

2. De Stichting tracht dit doel te bereiken door het verwerven, beleggen en beheren van haar vermogen als bedoeld in artikel 3; het doen van uitkeringen uit haar vermogen aan personen, rechtspersonen en/of instellingen als waartoe het Bestuur naar eigen goeddunken mocht besluiten, middels donaties, schenkingen, leningen en contributies; en het verschaffen van financiële bijstand aan personen, rechtspersonen en/of instellingen als waartoe het Bestuur naar eigen goeddunken mocht besluiten, door middel van leningen, garanties, lijfrente-overeenkomsten en daarmede vergelijkbare regelingen, en alle andere volgens de wet toegestane regelingen.

Bij het doen van schenkingen aan personen zal de Stichting deze schenkingen te allen tijde doen met de clausule dat het geschonkene, noch de vruchten daarvan zullen vallen in enige gemeenschap van goederen ontstaan door huwelijk of anderszins, noch dat het geschonkene,

noch de vruchten zullen worden betrokken in enig wettelijk of contractueel verrekenbeding.

3. De stichting is gerechtigd tot het beleggen van haar vermogen in effecten, waaronder begrepen aandelen en andere bewijzen van deelgerechtigdheid en obligaties, depositobewijzen alsmede rentedragende vorderingen, hoe ook genaamd en in welke vorm dan ook. De Stichting kan risico's aangaan uit belegging- en herbeleggingactiviteiten, met inbegrip van risico's voortvloeiende uit derivaten, doch zij kan geen activiteiten ondernemen welke zouden kunnen leiden tot het aangaan van een commercieel risico of commerciële aansprakelijkheid, en zodanige activiteiten worden hierbij uitdrukkelijk verboden en uitgezonderd. De Stichting is tevens bevoegd registergoederen en roerende zaken te verkrijgen en bezitten, indien het Bestuur zulks nodig of wenselijk acht.

4. Het Bestuur kan andere stichtingen oprichten of trusts naar het recht van enig Anglo-Amerikaans of Nederlands Antilliaans rechtstelsel, en uitkeringen doen aan deze stichtingen of trusts.

5. De Stichting is voorts gerechtigd om, al dan niet ter bescherming van haar vermogen, zodanig vermogen geheel dan wel gedeeltelijk al dan niet herroepelijk over te dragen aan een trust opgericht naar het recht van enig Anglo-Amerikaans of Nederlands Antilliaans rechtstelsel, en/of bedoeld vermogen fiduciair in eigendom over te dragen aan één of meer trustees of vertrouwenspersonen die natuurlijke personen of rechtspersonen kunnen zijn, met dien verstande dat bedoeld vermogen door de trustees of vertrouwenspersonen zal worden gehouden ten behoeve van de Stichting, crediteuren, de persoon (personen) met oprichtersbevoegdheden of andere personen door het Bestuur aangewezen, een en ander overeenkomstig de bepalingen krachtens welke zodanige trustverhouding of fiduciaire eigendom is aangegaan.

6. De Stichting is niet gerechtigd winst te maken door middel van het uitoefenen van een bedrijf.‘

Artikel 4 (bestuur) van de statuten van de SPF luidde ten tijde van het doen van de schenkingen:

‘1. De Stichting wordt bestuurd door een bestuur bestaande uit ten minste één bestuurder. Het bestuur kan, indien gewenst, begeleid worden door een Raad van Advies, indien benoemd conform het in artikel 5 lid 1 bepaalde. Zowel natuurlijke als rechtspersonen kunnen optreden als bestuurder.

2. Het eerste bestuur wordt door de Oprichter benoemd bij deze akte. In vacatures in het bestuur wordt voorzien door het bestuur, zulks, indien gewenst, door het bestuur onder begeleiding van de Raad van Advies, indien benoemd. Iedere bestuurder kan te allen tijde worden ontslagen door de rechter op verzoek van een belanghebbende of het Openbaar Ministerie.

Indien er meer dan één bestuurder wordt benoemd, zal één bestuurder door het bestuur tot Voorzitter worden benoemd.

3. Een bestuurder kan te allen tijde aftreden door per aangetekende brief hiervan kennisgeving te doen aan de stichting. De functie van bestuurder eindigt voorts:

a. door zijn overlijden of, indien een rechtspersoon, door de ontbinding van

de rechtspersoon;

b. indien de bestuurder zelf surséance van betaling of zijn faillissement aanvraagt;

c. indien hij failliet wordt verklaard; en

d. indien hij onder curatele wordt gesteld.

4. Ingeval van een of meer vacatures in een meerhoofdig bestuur zullen de bevoegdheden van het bestuur op generlei wijze worden aangetast; zodanige bevoegdheden berusten alsdan bij de overblijvende bestuurder(s) totdat in de vacature(s) zal zijn voorzien.

5. Indien te eniger tijd geen bestuurders in functie zijn dan wel bij belet of ontstentenis van alle bestuurders en indien in de vacatures niet wordt voorzien door de Raad van Advies, zal de Rechter in Eerste Aanleg nieuwe bestuurders aanstellen op verzoek van de meest gerede belanghebbende partij.

6. Het Bestuur kan een secretaris en zodanige andere functionarissen benoemen en ontslaan als het raadzaam geacht, welke personen zodanige bevoegdheden zullen hebben en uitoefenen als door het Bestuur aan hun toegekend. Indien en zodra het Bestuur hiertoe besluit, zullen zij een vergoeding ontvangen voor hun werkzaamheden. De secretaris en eventueel overige functionarissen kunnen, maar behoeven geen, bestuurders zijn. Een persoon kan meerdere functies bekleden.‘

Bij oprichting van de SPF is [NV B] tot enig bestuurslid benoemd. Op of omstreeks 19 december 2001 is [NV B] afgetreden als enig bestuurslid en opgevolgd door [NV A] . De SPF is vanaf datum oprichting tot 2006 gevestigd geweest op het vestigingsadres van [NV A] . Per 3 januari 2006 is [NV A] afgetreden als enig bestuurslid van de SPF en opgevolgd door [naam 2] Management Company N.V. te [land 4] ( [naam 2] ). In 2006 is het vestigingsadres van de SPF gewijzigd naar het vestigingsadres van [naam 2] .

Artikel 5 (Raad van Toezicht/Advies) van de statuten van de SPF luidde ten tijde van het doen van de schenkingen, voor zover van belang:

‘1. Het bestuur kan een Raad van Advies instellen.

Indien een Raad van Advies is ingesteld, zal zij het Bestuur gevraagd en ongevraagd van advies dienen op alle gebieden die te maken hebben met het beheer van het vermogen van de Stichting en zal zij die bevoegdheden uitoefenen die elders in deze statuten aan haar worden toegekend.

2. Voor de eerste keer worden de leden van de Raad van Advies door het Bestuur benoemd.

Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen kunnen optreden als lid van de Raad van Advies.

3. Het lidmaatschap van de Raad van Advies wordt beëindigd:

a. door een bericht middels een aangetekend schrijven aan de Raad van Advies van het lid dat bedankt;

b. (…);

4. Ingeval van een of meer vacatures in de Raad van Advies zal de Raad van Advies de vacatures zelf vervullen. De Raad van Advies bepaalt alsdan het aantal leden van de Raad van Advies.

5. Ingeval dat te eniger tijd er geen leden van de Raad van Advies zijn of ingeval van ontstentenis of belet van alle leden van de Raad van Advies, zal het Bestuur nieuwe leden van de Raad van Advies benoemen.

6. De Raad van Advies is verplicht het Bestuur te informeren over enige wijzigingen in de Raad van Advies en andere besluiten die het Bestuur betreffen.’

Per 19 december 2001 zijn [NV B] en [NV B1] . benoemd tot leden van de Raad van Toezicht/Advies (hierna: RvT). Op of omstreeks 19 november 2002 zijn [NV B] en [NV B1] . als leden van de RvT afgetreden en is [naam 1] (hierna: [naam 1] ) benoemd tot enig lid van de RvT. [naam 1] , woont in Nederland, is de fiscaal adviseur van vader en is werkzaam bij een fiscaal advieskantoor in [plaats 2] .

Met datum 30 mei 2007 is [naam 1] afgetreden als (enig) lid van de RvT van de SPF maar na deze datum heeft [naam 1] feitelijk nog werkzaamheden verricht ten bate van de SPF .

Artikel 8 (Oprichters Bevoegdheden) van de statuten van de SPF luidde ten tijde van het doen van de schenkingen, voor zover van belang (met de ‘Stichting’ wordt de SPF bedoeld):

‘1. De Oprichter kan schriftelijk wensen kenbaar maken aan het Bestuur.

2. De in het eerste lid genoemde schriftelijk kenbaar gemaakte wensen zijn echter op geen enkele manier bindend en uitvoering daarvan kan niet door de Oprichter of enig ander persoon juridisch worden afgedwongen. Het Bestuur besluit wanneer en of er uitkeringen plaatsvinden; een begunstigde kan geen uitkering eisen van de Stichting.

3. De bevoegdheden van de Oprichter zijn persoonlijk en kunnen niet worden uitgeoefend door een ander persoon en gaan niet over op zijn erfgenamen.

(…)

4. (…)

5. (…)’

Op 6 april 2006 heeft [naam 2] aan vader een Bestuursovereenkomst (hierna: Bestuursovereenkomst) en een Vrijwaringsovereenkomst (hierna: Vrijwaringsovereenkomst) gestuurd, beide met de SPF en [naam 2] als contractspartijen. De Bestuursovereenkomst is namens de SPF en [naam 2] ondertekend en geregistreerd, de Vrijwaringsovereenkomst is door vader en [naam 2] ondertekend. Beide overeenkomsten treden in werking op de dag waarop [naam 2] enig bestuurder is geworden van de SPF , zijnde 3 januari 2006.

De Bestuursovereenkomst, waarin [naam 2] wordt aangeduid als ‘ [naam 2] ’ en de SPF als ‘Stichting Particulier Fonds ’, luidt, voor zover van belang, als volgt:

‘artikel 1

[naam 2] is benoemd tot Bestuurder van de Stichting Particulier Fonds welke

benoeming door [naam 2] is aanvaard.

Als Bestuurder zal [naam 2] , hetzij alleen of tezamen met een of meerdere andere

bestuurder(s), de Stichting Particulier Fonds besturen en naar eigen bevoegdheid en inzicht

met inachtneming van deze overeenkomst de taken verrichten die krachtens de wet of

statuten van de Stichting Particulier Fonds aan het Bestuur zijn toebedeeld met inachtneming

van de beperkingen opgelegd door de wet, de statuten en de besluiten van de bevoegde

organen van de Stichting Particulier Fonds .

[naam 2] zal met name de navolgende taken verrichten in overeenstemming met

hetgeen ter zake statutair is bepaald:

Stichting Particulier Fonds op [land 4] behoefte heeft.

Het Bestuur zal zich verder houden aan de algemene richtlijnen die de organen van de

Stichting Particulier Fonds van tijd tot tijd mochten vaststellen.

artikel 2

(…)

Het Bestuur zal het vermogen van de Stichting Particulier Fonds beheren c.q. doen beheren (…)

Het Bestuur zal jaarlijks over het afgelopen boekjaar aan de hand van de door haar gevoerde

administratie een balans en een winst- en verliesrekening opmaken en deze aan de Organen

van de Stichting Particulier Fonds ter beschikking stellen.

artikel 3

De Stichting Particulier Fonds zal het Bestuur te allen tijde volledig vrijwaren tegen enige en

alle handelingen, processen, gerechtelijke vervolgingen, vorderingen, verplichtingen, eisen,

verlies, schade, kosten, veroorzaakt of ten gevolge van iedere doen of nalaten van het Bestuur

voortvloeiende uit deze overeenkomst.

Het bovenstaande lijdt slechts uitzondering indien de schade of aansprakelijkheid te wijten is

aan grove schuld en opzet van de zijde van het Bestuur.

Beëindiging van deze overeenkomst zal de Stichting Particulier Fonds niet ontslaan van haar

verplichtingen tot volledige vrijwaring van het Bestuur van enig handelen of nalaten voor de

beëindiging.

artikel 4

a. de Stichting Particulier Fonds zal aan [naam 2] als beloning voor het verlenen

van haar diensten jaarlijks vergoeden USD 2.000,-.

(…)‘

De Vrijwaringsovereenkomst, waarin vader als ‘Inbrenger’, [naam 2] als ‘Bestuurder’ en de SPF als ‘Stichting Particulier Fonds ’ worden aangeduid, luidt, voor zover van belang, als volgt:

‘AANGEZIEN:

leggen, onverminderd het bepaalde in de Bestuursovereenkomst.

KOMEN OVEREEN

artikel 1

Inbrenger garandeert jegens Bestuurder dat de Stichting Particulier Fonds te allen tijde haar

verplichtingen uit hoofde van de Bestuursovereenkomst jegens het Bestuur zal nakomen.

In het geval dat uitvoering door Bestuurder van haar taken uit hoofde van de

Bestuursovereenkomst mocht leiden tot aansprakelijkheid van Bestuurder jegens Inbrenger,

zal deze aansprakelijkheid beperkt zijn tot schade als gevolg van grove nalatigheid of

opzettelijk handelen bij de uitvoering door Bestuurder van haar taken.

Inbrenger, zowel voor zichzelf alswel zijn/haar erfgenamen en/of rechtsopvolgers en/of

persoonlijke vertegenwoordigers, zal Bestuurder te allen tijde volledig vrijwaren tegen alle

(reeds ontstane, aanhangige of toekomstige) aanspraken, hoe ook genaamd en geen

uitgezonderd, van derden tot vergoeding van schade ontstaan als gevolg van de uitvoering

door Bestuurder van haar taken uit hoofde van de Bestuursovereenkomst en/of ontstaan uit

hoofde van de daaruit voortvloeiende functie van Bestuurder als gevolg van het handelen of

nalaten van voormalige bestuursleden, mede-bestuursleden en/of procuratiehouders van de

Stichting Particulier Fonds , tenzij die schade het gevolg is van grove nalatigheid of

opzettelijk handelen van Bestuurder. De aan Bestuurder gegeven vrijwaring omvat - onder

dezelfde beperking - mede alle schaden en verliezen die bestuurder te eniger tijd mocht lijden

dan wel boetes en bedragen welke Bestuurder mocht voldoen bij wijze van schikking, kosten

en verschotten.

Bij beëindiging van deze overeenkomst zal Inbrenger niet zijn ontslagen van zijn/haar

verplichting tot volledige vrijwaring van Bestuurder van enig handelen of nalaten voor de

beëindiging.

artikel 2

Onder artikel 1.1 van de Bestuursovereenkomst zal Bestuurder naar eigen inzicht de besluiten

en algemene richtlijnen naleven en uitvoeren. Inbrenger zal naar beste vermogen ervoor

zorgdragen dat dergelijke besluiten en richtlijnen zullen worden genomen en vastgesteld door

de daartoe geëigende organen van de Stichting Particulier Fonds in de vorm en met

inachtneming van de beperkingen die door de wet en de statuten daarvoor worden

voorgeschreven.

Indien -suggesties voor- besluiten en algemene richtlijnen kenbaar worden gemaakt door een

vertegenwoordiger van de Inbrenger, zal Bestuurder deze in acht mogen nemen na ontvangst

van een deugdelijke bevestiging dat die vertegenwoordiger bevoegd is suggesties voor

besluiten en algemene richtlijnen van tijd tot tijd kenbaar te maken. Deze bevestiging wordt

geacht van kracht te blijven totdat Bestuurder schriftelijk bericht ontvangt van het tegendeel.

artikel 3

De Inbrenger staat er voor in dat Bestuurder zal worden voorzien van alle informatie die

noodzakelijk is voor een behoorlijke uitoefening van haar taken uit hoofde van de

Bestuursovereenkomst, waaronder doch niet beperkt tot:

Gedurende de periode die Bestuurder in functie is als bestuurder van de Stichting Particulier

Fonds staat de Inbrenger ervoor in dat de Stichting Particulier Fonds is voorzien van voldoende fondsen om haar in staat te stellen haar financiële verplichtingen na te komen.

Inbrenger verplicht zich hierbij Bestuurder onverwijld te informeren van iedere

adreswijziging van hemzelf. Inbrenger of diens rechtsvertegenwoordiger, verklaart hierbij dat

wijziging van begunstigde(n) van toekomstige uitkeringen schriftelijk medegedeeld wordt aan Bestuurder.

artikel 4

Inbrenger zal Bestuurder voorzien van alle informatie die noodzakelijk is voor een

behoorlijke uitoefening van haar taken uit hoofde van deze overeenkomst.

(…)’

Vader is sedert 2002 client van [naam 2] . In een ‘Client Acceptatie Formulier’ van 30 september 2002 wordt vader aangemerkt als beneficial owner van [naam] Holding B.V., welke vennootschap toentertijd was gevestigd te Willemstad , Curaçao . In een ‘Intakeformulier nieuwe relaties’ van 4 januari 2006 vermeldt [naam 2] bij “naam vennootschap/ principaal”: ‘ [naam] Holding B.V./ [naam] Beleggingen B.V./ [NV C] / [stichting] / De heer [naam] ’ en als adres het toenmalige woonadres van vader in [plaats 1] .

In het ‘Client Mutatie Formulier’ van 18 april 2006 identificeert [naam 2] vader ten aanzien van de SPF als ‘aandeelhouder’/inbrenger’. Met datum 24 mei 2007 identificeert [naam 2] vader als uiteindelijk belanghebbende/ inbrenger/ begunstigde betreffende alle activa die gedeponeerd en gehouden worden op een niet nader omschreven bankrekeningnummer ten name van de SPF en in het ‘Reviewformulier’ d.d. 11 oktober 2007 identificeert [naam 2] vader als ‘(principaal)/ inbrenger’. Ook heeft [naam 2] vader in een ander stuk - betreffende de SPF - geïdentificeerd als:

Door de Fiscale inlichtingen en opsporingsdienst (FIOD) is in de periode december 2017 tot medio 2018 jegens vader, [naam 1] en het fiscale advieskantoor waar [naam 1] werkzaam was, een strafrechtelijk onderzoek ingesteld wegens het door of namens vader opzettelijk onjuist of onvolledig doen van aangiften inkomstenbelasting 2007 en 2009 en het valselijk opmaken of vervalsen van de aangiften inkomstenbelasting 2005, 2006 en 2008. Een kopie van het strafrechtelijk dossier van de FIOD betreffende vader (hierna: het Strafdossier) is door de inspecteur overgelegd. Het Strafdossier bestaat - naast het overzichtsprocessen-verbaal van de FIOD - uit de volgende documenten:

Met betrekking tot de schenkingen die zijn gedaan aan belanghebbende, heeft vader tegenover de FIOD onder meer verklaard:

[naam 1] [rechtbank: [naam 1] ] zei er zit straks geld in die SPF en dat mag je dan schenken aan je zoon, die krijgt het. Het was van het begin af aan duidelijk dat het geld voor mijn zoon bedoeld was. Ik heb altijd gezegd, als er straks geld in komt dan is het voor mijn zoon. Dat is destijds duidelijk afgesproken. Dat is afgesproken met [naam 2] en [naam] zat er ook bij‘.

‘(…) In het begin is afgesproken dat het naar mijn zoon zou gaan die is de begunstigde. Dat is zo afgesproken met de beheerder van de SPF . Het was voor iedereen duidelijk dat het geld van de SPF naar mijn zoon zou gaan.‘

‘Het was de opdracht dat schenkingen naar mijn zoon moesten plaatsvinden.’

‘Ik hou me vast aan datgene wat we bij de oprichting mondeling hebben afgesproken en dat is dat de schenkingen naar [belanghebbende] [rechtbank: belanghebbende] zouden gaan’

‘Vraag verbalisanten Wie heeft bepaald om schenkingen vanuit de SPF te doen?

Antwoord gehoorde [rechtbank: vader] Dat heb ik bepaald. [naam 2] vroeg aan mij waar de schenkingen naar toe moesten. Nou, naar [belanghebbende] , en die heeft de schenkingen ook gekregen.’

In de archieven van het fiscaal advieskantoor waar [naam 1] werkzaam was heeft de FIOD een niet gedateerde noch ondertekende versie van een Letter of Wishes (LoW) aangetroffen, gericht aan het bestuur van de SPF . In deze LoW zijn onder het kopje “C. Begunstigden” met de hand de namen van vader en zijn echtgenote en de geboortedatum van de echtgenote geschreven. [naam 1] heeft hierover aan de FIOD verklaard:

‘(…) Bij mijn weten was er geen letter of wishes. Hij is niet getekend, dat zie ik wel. Dit document ondergraaft wel het irrevocable discretionary karakter. Deze brief wil niet zeggen dat het bestuur deze wensen ook toepast. U vind het vreemd dat ik hier niet van af wist omdat deze in de archiefruimte van [naam 3] is gevonden. Het is niet mijn handschrift en ik herken het handschrift ook niet. Alhoewel, de term ‘ [naam 4] ' lijkt op mijn handschrift, maar dat andere niet.‘

De SPF is op 31 december 2009 ontbonden en haar vermogen is op die datum vereffend. Vader heeft tegenover de FIOD verklaard dat hij het besluit tot liquidatie heeft genomen en dat de aanleiding hiervoor was gelegen in het door [naam 1] ondertekende advies met bijlagen van 20 november 2008, waarvan de inhoud - voor zover van belang - als volgt luidde:

‘Beste [rechtbank: geanonimiseerde voornaam vader],

Bijgaand zenden wij je een passage uit een recente brief van staatssecretaris van financiën [naam 5] m.b.t. nieuwe successiewetgeving die op 1-1-2010 in moet gaan.

De passage betreft de aanpak van doelvermogens waaronder de Stichting Particulier Fonds . Het komt erop neer dat er op basis van de wetsvoorstellen die er nu liggen na 1-1-2010 door de Stichting Particulier Fonds heen gekeken gaat worden. Dit betekent in feite dat eventuele dividenden uit [BV 2] . met 25% inkomstenbelasting (aanmerkelijk belang heffing) belast zullen gaan worden.

Om die reden stellen wij het volgende voor.

1) Jij richt een nieuwe B.V. op die als holding zal gaan fungeren;

2) Deze B.V. wordt door jou met € 500.000 kapitaal of een lening + een bedrag voor oprichtingskosten gefinancierd;

3) Zodra de resultaten van [BV 2] . het toelaten kan er kapitaal aan jou terugbetaald worden of kan de lening worden afgelost;

4) De nieuwe holding koopt de aandelen van [BV 2] . van [BV 1] voor een prijs van € 500.000 of een nader te bepalen bedrag dat zakelijk is;

5) [BV 1] keert haar reserves (waaronder de van de nieuwe holding ontvangen € 500.000) uit aan [NV C] onder inhouding en afdracht van 8,3% dividendbelasting;

6) Het zou ook een gedachte kunnen zijn om [BV 1] als kasgeld B.V. te verkopen. Dan is eerdergenoemde 8,3% dividendbelasting niet verschuldigd. Daaraan zijn wel aanzienlijke kosten verbonden. Die kosten moeten wel tegen de baten opwegen;

7) [NV C] keert het daarbij betrokken bedrag zonder inhouding van dividendbelasting als dividend uit aan [stichting] .;

8) Op basis van een besluit van het bestuur van [stichting] schenkt deze stichting eerdergenoemd bedrag aan een nader te bepalen persoon of personen;

9) [BV 4] ., [BV 1] , [NV C] en [stichting] worden geliquideerd.

(…)

Het lijkt ons zinvol om één en ander te bespreken. Zoals je weet is ondergetekende volgende week op [land 4] .

Hij zal contact met je opnemen om bij je langs te komen op [land 1] .

(…)’

In geschil is het antwoord op de volgende vragen:

Heeft de inspecteur in de bezwaarfase en/of in beroep alle op de zaak betrekking hebbende stukken verstrekt dan wel ter inzage gelegd.

Heeft de inspecteur het motiveringsbeginsel geschonden?

Heeft vader de beschikkingsmacht behouden over het vermogen van de SPF ?

Was de SPF in Nederland gevestigd?

Belanghebbende beantwoordt de vragen I, III en IV ontkennend en vraag II bevestigend. De inspecteur is de tegenovergestelde mening toegedaan.

Partijen doen hun standpunten steunen op de gronden die daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken. Belanghebbende concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraak op bezwaar en vernietiging van de aanslagen. De inspecteur concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

Vraag I

Belanghebbende heeft gesteld dat bij hem de indruk bestaat dat de inspecteur niet alle op de zaak betrekking hebbende stukken - in de zin van de artikelen 7:4 en 8:42 Awb - heeft overgelegd. Belanghebbende heeft hierbij gewezen op:

Bij de beantwoording van de vraag of de inspecteur alle op de zaak betrekking hebbende stukken als bedoeld in artikel 8:42 Awb heeft overgelegd, stelt de rechtbank voorop dat tot die stukken behoren alle stukken die de inspecteur ter raadpleging ter beschikking staan of hebben gestaan en die van belang kunnen zijn voor de beslechting van de geschilpunten. Tot die stukken behoren ook stukken die pas in de loop van de beroepsprocedure ter beschikking van de inspecteur zijn gekomen. Indien stukken ter beschikking van de inspecteur komen na afloop van de in artikel 8:42 Awb bedoelde termijn, dient hij deze alsnog onverwijld aan de rechter toe te sturen. Tot de stukken als bedoeld in artikel 8:42 Awb behoren niet stukken die zich bevinden onder derden (bijvoorbeeld het Openbaar Ministerie) en die niet aan de inspecteur zijn verstrekt, ook al is de inspecteur bekend met het bestaan daarvan (vgl. HR 4 mei 20182., r.o. 3.4.2).

De inspecteur heeft bij brief van 14 juni 2018 aan de rechtbank een verzoek gedaan als bedoeld in artikel 8:29 Awb met betrekking tot op de zaak betrekking hebbende stukken. In het verweerschrift heeft de inspecteur opgemerkt dat hij niet alles behoeft te overleggen, dat ambtenaren van de Belastingdienst vrijelijk met elkaar moeten kunnen overleggen en hun strategie bepalen en dat uit de jurisprudentie blijkt dat ook de Belastingdienst recht heeft op vrijheid en vertrouwelijkheid van juridisch beraad, en dus op geheimhouding van interne (kennisgroepen) of extern (lands- of Rijksadvocaat) ingewonnen juridische sterkte/ zwakte-analyses en beschouwingen. In zijn reactie van 2 november 2018 heeft belanghebbende gesteld dat in de bezwaarfase een (objectieve) heroverweging dient plaats te vinden door een inspecteur die niet bij het vaststellen van de aanslag betrokken is geweest en dat de indruk is ontstaan dat die objectieve heroverweging niet heeft plaatsgevonden en dat dit kan blijken uit niet-overgelegde interne stukken.

Met datum 3 juni 2019 heeft de geheimhoudingskamer van de rechtbank op het verzoek van de inspecteur (onderdeel 4.3) beslist. Ter zitting van de geheimhoudingskamer heeft de inspecteur toegezegd een stuk met de titel ‘Memo’ alsnog aan belanghebbende toe te sturen. Ter zake van de andere stukken waar bedoeld verzoek van de inspecteur op zag (hierna: de geheimgehouden stukken), heeft de geheimhoudingskamer geoordeeld:

‘2.6. De door de inspecteur aangevoerde reden voor geheimhouding is dat ook de Belastingdienst recht heeft op vrijheid en vertrouwelijkheid van juridisch beraad, en dus op geheimhouding van zijn interne (kennisgroepen) of extern (lands- of Rijksadvocaat) ingewonnen juridische sterkte / zwakte analyses en beschouwingen.

De geheimhoudingskamer stelt in dat kader vast dat de geheimgehouden stukken

strategiebesprekingen en persoonlijk opmerkingen van belastingambtenaren betreffen die niet zonder rechtvaardiging aan belanghebbende mogen worden geopenbaard. Gezien de inhoud van de geheimgehouden stukken is de geheimhoudingskamer van oordeel dat de door de inspecteur voor geheimhouding aangevoerde reden aanzienlijk zwaarder weegt dan het belang van belanghebbende bij onbeperkte kennisneming van deze stukken. De rechtbank is van oordeel dat daarmee sprake is van gewichtige redenen die de volledige geheimhouding rechtvaardigen. Het beroep van de inspecteur op artikel 8:29, eerst lid, van de Awb slaagt derhalve.‘

De inspecteur heeft ter zitting van de rechtbank verklaard alle overige bij de inspecteur in bezit zijnde dossierstukken - niet zijnde de geheimgehouden stukken - te hebben overgelegd en overigens niet te beschikken over genoemd Preweegdocument of het strafdossier betreffende [naam 1] .

De rechtbank acht de in onderdeel 4.5 vermelde verklaring van de inspecteur geloofwaardig en is daarom van oordeel - mede gelet op de uitspraak van de geheimhoudingskamer - dat de inspecteur niet gehouden is méér stukken over te leggen.

Belanghebbende heeft onvoldoende aannemelijk gemaakt dat de inspecteur beschikt over de door belanghebbende (onderdeel 4.1) genoemde stukken noch heeft belanghebbende duidelijk gemaakt welke relevantie deze stukken zouden kunnen hebben voor de beoordeling van het geschil.

Gesteld noch gebleken is dat de inspecteur het Strafdossier heeft verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat dit verkrijgen onder alle omstandigheden onrechtmatig is. Het Strafdossier werpt bovendien licht op de betrokkenheid van vader bij de SPF en is daardoor van belang bij de beantwoording van de vraag of vader over het in de SPF aanwezige vermogen heeft kunnen beschikken als ware het zijn eigen vermogen. De rechtbank rekent het Strafdossier daarom tot de op de zaak betrekking hebbende stukken.

Vraag I wordt bevestigend beantwoord.

Vraag II

Belanghebbende heeft gesteld dat de inspecteur (het opleggen van) de aanslagen onvoldoende heeft gemotiveerd en daarmee heeft gehandeld in strijd met de algemene

beginselen van behoorlijk bestuur, meer specifiek het motiveringsbeginsel.

Met datum 8 augustus 2016 zijn door de inspecteur aangiften schenkingsrecht over de jaren 2007, 2008 en 2009 uitgereikt aan belanghebbende. Hieruit kan worden afgeleid dat de inspecteur van mening is dat (mogelijk) sprake is van in Nederland belastbare schenkingen.

In de brief van de inspecteur aan gemachtigde van 19 oktober 2016 - betreffende belanghebbende - merkt de inspecteur onder meer op:

‘Op basis van de mij bekende feiten en omstandigheden is er wel degelijk sprake

van schenkingen die in 2007, 2008 respectievelijk 2009 in Nederland belastbaar

zijn.

Ik stel mij op het standpunt dat de SPF naar de vader toe, de heer [naam]

fiscaal transparant was. Op basis van bij de inspecteur bekende informatie neemt

deze het standpunt in dat de heer [naam] de beschikkingsmacht over het

vermogen van de stichting had.

De Hoge Raad overweegt in zijn arrest van 30 oktober 1985, nr. 22 715, BNB

1986/16, r.o. 4.2:

"Indien vaststaat dat een belastingplichtige over het in een stichting aanwezige

vermogen kan beschikken als ware het zijn eigen vermogen, behoeft niet aan

de in het middel bedoelde nadere vereisten te worden voldaan om het in de

stichting aanwezige vermogen voor de heffing van de inkomsten- en

vermogensbelasting te behandelen als ware het vermogen van de

belastingplichtige zelf."

De zelfstandigheid van de stichting ontbreekt indien diegene over het vermogen

van de stichting kan beschikken als ware het zijn eigen vermogen, aldus het voor

de inkomstenbelasting gewezen arrest. Alsdan kan door de stichting heen worden

gekeken en wordt het vermogen van de stichting en de inkomsten daaruit in

aanmerking genomen bij diegene(n) die daarover de beschikkingsmacht hebben.

(…)

Om het inzicht in de feiten en omstandigheden te vergroten, ontvang ik graag van

u de volgende gegevens en inlichtingen: (…)

Omkering van de bewijslast betekent dat ik zal moeten schatten welke inkomsten

en welk vermogen dat verband houdt met het buitenlandse doelvermogen waarbij

uw cliënt betrokken is, bij hem in aanmerking dient te worden genomen. In dat

geval moet hij in een latere procedure overtuigend aantonen dat, en in hoeverre,

een hierop betrekking hebbende (navorderings)aanslag onjuist is. (…)‘

Uit de in onderdeel 4.10 genoemde brief is voor belanghebbende, die in 2016 werd bijgestaan door een professioneel gemachtigde, voldoende duidelijk op te maken, althans had voor hem voldoende duidelijk kunnen zijn, dat de inspecteur van mening was dat en waarom in genoemde jaren sprake was van in Nederland belastbare schenkingen en voorts dat de inspecteur voornemens was (navorderings)aanslagen op te leggen. De tekstpassages waarin de inspecteur te kennen geeft zich op het standpunt te stellen dat de SPF voor fiscale doeleinden transparant is omdat vader de beschikkingsmacht heeft behouden over het SPF -vermogen, bieden naar het oordeel van de rechtbank, zeker voor bedoelde professioneel gemachtigde, voldoende inzicht in de gedachtegang van de inspecteur die ten grondslag heeft gelegen aan de aanslagen. Dit geldt temeer nu de inspecteur hiermee voortbouwde op eerdere correspondentie met de gemachtigde ter zake de SPF en de gedane schenkingen. De rechtbank wijst hierbij in het bijzonder op de brief van de gemachtigde van 29 september 2016 aan de inspecteur, waarin door de gemachtigde specifiek onderscheid wordt aangebracht tussen van vader en van de SPF verkregen schenkingen.

Dat in de brief van de inspecteur van 19 oktober 2016 aanvullende informatie wordt gevraagd doet aan het voorgaande niet af. Vraag II wordt ontkennend beantwoord.

Vraag III

Indien vermogen door een natuurlijke persoon wordt overgedragen aan een rechtspersoonlijkheid bezittende entiteit, zoals een stichting, dan is dat vermogen in algemene zin daarna onttrokken aan de beschikkingsmacht van de natuurlijke persoon. In het arrest van 30 oktober 19853.heeft de Hoge Raad geoordeeld dat dit anders kan zijn als komt vast te staan dat een belastingplichtige over het in de stichting aanwezige vermogen kan beschikken als ware het zijn eigen vermogen. In dat geval kan dat vermogen worden behandeld als ware het vermogen van die natuurlijke persoon zelf. Niet vereist is - aldus de Hoge Raad - dat er in feite geen onderscheid bestaat tussen het vermogen van de stichting en van de natuurlijke persoon noch dat de natuurlijke persoon zich in feite als rechthebbende van het vermogen van de stichting gedraagt. Naar het oordeel van de rechtbank geldt bovenstaand oordeel van de Hoge Raad in het arrest van 30 oktober 1985 niet enkel voor stichtingen maar in bredere zin voor rechtspersoonlijkheid bezittende entiteiten, waaronder de SPF (vgl. HR 8 juli 19984.).

Belanghebbende heeft gesteld dat:

 Vader weliswaar initiator was van de SPF maar door de inspecteur geen bewijs is geleverd noch stukken zijn overgelegd waaruit zou blijken dat vader ultimate beneficial owner of schenker was.

De inspecteur heeft in dit kader allereerst gesteld dat formeel binnen de SPF geen sprake was van een onafhankelijk bestuur, omdat:

De rechtbank kan de inspecteur niet volgen in diens stelling dat formeel - naar de rechtbank begrijpt ten tijde van het doen van de schenkingen - binnen de SPF geen sprake was van een onafhankelijk bestuur. De rechtbank is van oordeel dat de statuten zoals die luiden per 1 juni 2007 - na de statutenwijziging per 31 mei 2007 - en de Bestuursovereenkomst hierbij relevant zijn. Uit de statuten zoals die luiden per 1 juni 2007 (hierna: de statuten) blijkt niet van de door de inspecteur gestelde beperkingen van de bevoegdheden van het bestuur van de SPF zowel in absolute als in relatieve zin. Ook blijkt uit de statuten noch uit de Bestuursovereenkomst dat de RvT het bestuur te allen tijde kon vervangen door een haar welgevallig bestuur. In artikel 4 van de statuten was bepaald dat iedere bestuurder te allen tijde kon worden ontslagen door de rechter, op verzoek van een belanghebbende of het Openbaar Ministerie.

De rechtbank kan de inspecteur ook niet volgen in diens stelling dat vader op basis van de statuten vrijelijk kon beschikken over de in de SPF aanwezige inkomens- en vermogensbestanddelen. Uit de statuten blijkt dat het bestuur van de SPF naar eigen goeddunken kon besluiten tot het doen van (onder meer) schenkingen aan personen en dat het bestuur - indien gewenst - daarbij geadviseerd kon worden door de RvT. Uit de statuten blijkt niet dat vader - die geen zitting had in het bestuur of de RvT - zonder toestemming van het bestuur kon beschikken over de in de SPF aanwezige inkomens- en vermogensbestanddelen.

Voor zover de inspecteur heeft willen stellen dat vader als Oprichter van de SPF kan worden aangemerkt en in die hoedanigheid het bestuur instructies en opdrachten kon geven die de aanwending en het beheer van of het beschikken over het in de SPF aanwezige vermogen betroffen, stuit die stelling formeel af op hetgeen in artikel 8, lid 2 van de statuten (onderdeel 2.10) is bepaald.

De rechtbank ziet zich vervolgens gesteld voor de vraag of vader - ondanks alle formele bepalingen dienaangaande - feitelijk de beschikkingsmacht heeft behouden over het vermogen van de SPF .

De inspecteur heeft in dit kader gesteld dat:

De rechtbank acht aannemelijk dat [naam 1] enkel de wensen en opdrachten van vader heeft uitgevoerd, dat [naam 2] binnen de SPF geen bestuurshandelingen heeft verricht noch (materieel) in staat was dergelijke handelingen te verrichten en dat vader en [naam 1] feitelijk het bestuur binnen de SPF hebben gevoerd. De rechtbank is van oordeel dat aan de formele vrijheid die [naam 2] als bestuurder had geen materiële betekenis kan worden toegekend. Aannemelijk is dat [naam 2] , mede gezien het feit dat vader reeds geruime tijd voorafgaand aan januari 2006 een belangrijke klant was van de [naam 2] -groep , niet anders dan overeenkomstig de wensen van vader heeft gehandeld en zou handelen.

Aan het vorenstaande verbindt de rechtbank de conclusie dat [naam 2] bij het bepalen van het beleid en het nemen van beslissingen binnen de SPF niet de onafhankelijkheid heeft gehad die kan worden geëist om te kunnen spreken van de SPF die in economisch en fiscaal opzicht kon worden onderscheiden van vader5..

Steun voor de in onderdeel 4.20 opgenomen oordelen ontleent de rechtbank aan het volgende:

Uit de stukken noch uit hetgeen belanghebbende heeft gesteld en heeft overgelegd, is gebleken van door [naam 2] zelfstandig, naar eigen inzicht of goeddunken en/of op eigen initiatief genomen bestuursbesluiten.

Omdat vader - en niet [naam 2] - feitelijk het bestuur binnen de SPF heeft gevoerd, kon vader in de jaren 2007-2009 vrijelijk beschikken over de in de SPF aanwezige inkomens- en vermogensbestanddelen als ware het zijn eigen vermogen. Deze inkomens- en vermogensbestanddelen hebben nimmer feitelijk het vermogen van vader verlaten en de SPF dient voor wat betreft deze jaren als verlengstuk en onderdeel van vaders vermogen te worden beschouwd. De schenkingen uit het vermogen van de SPF moeten daarom als schenkingen van vader aan belanghebbende aangemerkt worden.

Omdat vader in de jaren 2007 tot en met 2009 in Nederland woonachtig was, is belanghebbende op basis van het in artikel 1, lid 1, ten derde, Successiewet 1956 bepaalde schenkingsrecht verschuldigd betreffende de schenkingen. Vraag III wordt bevestigend beantwoord. Hierdoor behoeft vraag IV geen beantwoording meer en dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

De rechtbank ziet geen aanleiding voor een proceskostenveroordeling.

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan op 18 mei 2021 door mr. drs. P.C. van der Vegt, voorzitter, mr. J.M. van der Vegt en mr. H.J. Cosijn, leden, in tegenwoordigheid van mr. A. Muller, griffier.

Als gevolg van maatregelen rondom het Coronavirus is deze uitspraak niet uitgesproken op een openbare uitsprakenzitting. Zodra het openbaar uitspreken weer mogelijk is, wordt deze uitspraak alsnog in het openbaar uitgesproken.

De griffier, De rechter,

mr. A. Muller mr. drs. P.C. van der Vegt

Afschrift aangetekend verzonden aan partijen op:

Aan deze uitspraak hoeft eerst uitvoering te worden gegeven als de uitspraak onherroepelijk is geworden. De uitspraak is onherroepelijk als niet binnen zes weken na verzending van de uitspraak een rechtsmiddel is aangewend of onherroepelijk op het aangewende rechtsmiddel is beslist (artikel 27h, derde lid en artikel 28, zevende lid AWR).

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te ‘s-Hertogenbosch (belastingkamer), Postbus 70583, 5201 CZ ’s-Hertogenbosch. De rechters die deze uitspraak hebben gedaan, zijn normaal gesproken als raadsheer werkzaam bij het gerechtshof ’s-Hertogenbosch. Zij zijn in 2021 als rechter-plaatsvervanger gedetacheerd bij de rechtbank Zeeland-West-Brabant. Een eventueel hoger beroep moet worden ingediend bij het gerechtshof te ’s-Hertogenbosch, maar zal worden behandeld door raadsheren van het gerechtshof Den Haag, dat als nevenzittingsplaats van het gerechtshof te ’s-Hertogenbosch is aangewezen.

Bij het instellen van hoger beroep dient het volgende in acht te worden genomen:

1. bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd;2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. een dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het hoger beroep is ingesteld;

d. de gronden van het hoger beroep.

Voor burgers is het mogelijk hoger beroep digitaal in te stellen. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van de formulieren op Rechtspraak.nl / Digitaal loket bestuursrecht.