HR, 08-07-1998, nr. 108 057
ECLI:NL:HR:1998:ZD6926
- Instantie
Hoge Raad
- Datum
08-07-1998
- Zaaknummer
108 057
- LJN
ZD6926
- Vakgebied(en)
Inkomstenbelasting (V)
- Brondocumenten en formele relaties
ECLI:NL:HR:1998:ZD6926, Uitspraak, Hoge Raad, 08‑07‑1998; (Cassatie)
Conclusie: ECLI:NL:PHR:1998:21
ECLI:NL:PHR:1998:21, Conclusie, Hoge Raad (Parket), 21‑04‑1998
Arrest Hoge Raad: ECLI:NL:HR:1998:ZD6926
- Vindplaatsen
V-N 1999/11.14 met annotatie van Redactie
Uitspraak 08‑07‑1998
Inhoudsindicatie
Belastingfraude. Opzettelijk in zijn aangiftebiljetten inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen een te laag belastbaar inkomen opgeven door bestuurder van Liechtensteinse Anstalt (meermalen gepleegd), art. 69 AWR. 1. Mocht hof ttz. in e.a. afgelegde verklaring van verdachte tot bewijs bezigen, nu verdachte ttz. in h.b. heeft verklaard dat herroeping van eerdere verklaring is ingegeven door gewijzigd inzicht in strafbaarheid van zijn handelwijze? 2. Is verdachte belastingplichtig, nu vraag of Anstalt in fiscaalrechtelijke zin transparant is niet moet worden beoordeeld naar Nederlands recht maar naar recht van Liechtenstein? Ad 1. Geen wettelijk voorschrift verbiedt rechter voor bewijs gebruik te maken van verklaring van verdachte, indien deze verklaring afwijkt van zijn latere verklaring ttz. Hof heeft verweren die ertoe strekken dat verdachte alles heeft aangegeven waartoe hij wettelijk verplicht was, verworpen, waaruit volgt dat Hof uitleg, die verdachte heeft gegeven voor afleggen en nadien weer herroepen van zijn bekennende verklaring, niet als juist heeft aanvaard. Het stond Hof vrij bekennende verklaring tot bewijs te bezigen zonder daarvan verantwoording af te leggen. Ad 2. Ex art. 1 Wet IB wordt directe belasting geheven waaraan o.m. natuurlijke personen die in Nederland wonen zijn onderworpen. Hof heeft vastgesteld dat verdachte in Nederland woont en derhalve binnenlandse belastingplichtige is. Bij bepaling van het op te geven bedrag aan belastbaar inkomen a.b.i. art. 3 Wet IB is "onzuiver inkomen" (als nader omschreven in art. 4 Wet IB) het uitgangspunt. Onzuiver inkomen bestaat volgens die bepaling uit gezamenlijk bedrag van hetgeen belastingplichtige geniet als o.m. zuivere inkomsten uit vermogen. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt naar gelang die inkomsten binnen dan wel buiten Nederland zijn genoten. Hieruit volgt dat bij het doen van aangifte voor inkomstenbelasting/premies volksverzekeringen naar in Nederlands belastingrecht ontwikkelde maatstaven bepaald moet worden of, en zo ja tot welke bedragen, binnenlandse belastingplichtige inkomsten uit vermogen heeft genoten. Dit geldt ook v.zv. belastingplichtige over het in stichting aanwezige vermogen kan beschikken als ware het zijn eigen vermogen, zodat overeenkomstig HR BNB 1986/16 het in die stichting aanwezige vermogen voor heffing van inkomstenbelasting en premieheffing volksverzekeringen moet worden behandeld als ware het vermogen van die belastingplichtige zelf. ’s Hofs oordeel dat voor toepassing van rechtsregel uit voornoemd arrest Anstalt op één lijn moet worden gesteld met stichting, berust op uitleg van diens statuten in samenhang met recht van Liechtenstein. Deze uitleg, die enerzijds van feitelijke aard is en anderzijds recht van vreemde staat betreft, is niet onbegrijpelijk en kan (mede gelet op art. 99.1.2 RO) in cassatie niet verder worden getoetst. Volgt verwerping.
8 juli 1998
Strafkamer
nr. 108.057
SM
Hoge Raad der Nederlanden
Arrest
op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof te Amsterdam van 21 februari 1997 en de tussenarresten alsmede tegen alle op de terechtzitting van dit Hof gegeven beslissingen in de strafzaak tegen:
[verdachte] , geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1942, wonende te [woonplaats].
1. De bestreden einduitspraak
1.1. Het Hof heeft in hoger beroep – met vernietiging van een vonnis van de Arrondissementsrechtbank te Alkmaar van 16 februari 1995 – de verdachte ter zake van ‘’opzettelijk een bij de belastingwet voorziene aangifte onjuist en onvolledig doen, terwijl daarvan het gevolg zou kunnen zijn dat te weinig belasting zou kunnen worden geheven, meermalen gepleegd’’ veroordeeld tot één jaar gevangenisstraf, voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren, alsmede tot een geldboete van éénhonderdduizend gulden, subsidiair zes maanden hechtenis.
1.2. Het bestreden arrest is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
2. Het cassatieberoep
Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft mr H.K. ter Brake, advocaat te Hoorn, bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
3. De conclusie van het Openbaar Ministerie
De Advocaat-Generaal Machielse heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.
4. Beoordeling van het eerste middel
4.1. Blijkens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 29 oktober 1996 is aldaar onder meer verklaard:
door de verdachte:
‘’Ik blijf niet bij de door mij in eerste aanleg afgelegde verklaring omdat mij thans door mijn adviseurs duidelijk gemaakt is dat ik alles aangegeven heb waartoe ik wettelijk verplicht was.’’ En
door de getuige [getuige] , belastingadviseur:
‘’(…)
Verdachte heeft mij gevraagd hem bij te staan inzake zijn geschillen met de belastinginspectie en – vooral – de FIOD. (…)
Verdachte is de oprichter (Gründer) van voornoemde ([A]) Anstalt. Mijns inziens dient te worden geoordeeld dat hij weliswaar het beschikkingsrecht over het in de Anstalt verzamelde vermogen heeft doch niet de beschikkingsmacht. Deze berust bij de ‘’Verwalter’’. Verdachte heeft dus geen zeggenschap over dit vermogen dan wel over de Anstalt. Vandaar dat wij verdachte ook hebben geadviseerd op zijn in eerste instantie afgelegde, bekennende verklaring terug te komen: hij genoot immers geen in deze zaak relevante inkomsten. (…)’’.
4.2. Het middel bevat de klacht dat het Hof niet zonder nadere motivering de door de verdachte ter terechtzitting in eerste aanleg afgelegde (in het bestreden arrest als bewijsmiddel 1 opgenomen) verklaring tot het bewijs mocht bezigen, nu de door deze ter terechtzitting in hoger beroep opgegeven verklaring, voorzover hiervoor onder 4.1 is weergegeven, inhoudt dat de herroeping van de eerstbedoelde verklaring ‘’niet is ingegeven door wijziging van zijn lezing van de feitelijke gebeurtenissen, maar is ingegeven door een gewijzigd inzicht in de strafbaarheid van zijn handelwijze’’.
4.3. Geen wettelijk voorschrift verbiedt de rechter voor het bewijs gebruik te maken van een verklaring van de verdachte, opgenomen in een in de wettelijke vorm door een daartoe bevoegde autoriteit opgemaakt proces-verbaal, indien deze verklaring afwijkt van zijn – door de rechter ter zijde gelaten – latere verklaring ter terechtzitting.
4.4. Het Hof heeft in het bestreden arrest (blz. 2-4) de verweren die ertoe strekken dat de verdachte alles heeft aangegeven waartoe hij wettelijk verplicht was, verworpen. Hieruit volgt dat het Hof de uitleg, die de verdachte heeft gegeven voor het afleggen en nadien weer herroepen van zijn bekennende verklaring, niet als juist heeft aanvaard.
Het stond het Hof vrij bekennende verklaring tot het bewijs te bezigen zonder daarvan in het bestreden arrest verantwoording af te leggen.
Het middel faalt dus.
5. Beoordeling van het tweede middel
5.1. Het middel, dat betoogt dat "er van zogeheten fiscale transparantie geen sprake is en de verdachte mitsdien niet belastingplichtig is", berust op de opvatting dat de vraag of de [A] Anstalt in fiscaalrechtelijke zin transparant is, niet - zoals het Hof heeft overwogen - moet worden beoordeeld naar Nederlands recht maar naar het recht van Liechtenstein.
5.2. Ingevolge art. 1 Wet op de inkomstenbelasting 1964 (Wet IB) wordt een directe belasting geheven waaraan onder meer natuurlijke personen die in Nederland wonen (binnenlandse belastingplichtigen) zijn onderworpen.
Het Hof heeft in de bestreden uitspraak vastgesteld dat de verdachte te [woonplaats] , woont en derhalve in Nederland. Deze is derhalve een binnenlandse belastingplichtige.
5.3. Aan de verdachte wordt verweten, kort samengevat, dat hij voor de in de tenlastelegging genoemde kalenderjaren opzettelijk in zijn aangiftebiljetten Inkomstenbelasting/Premie Volksverzekeringen telkens een te laag belastbaar inkomen heeft opgegeven.
Bij de bepaling van het op te geven bedrag aan belastbaar inkomen, als omschreven in art. 3 Wet IB, is het "onzuivere inkomen", als nader omschreven in art. 4 Wet IB, het uitgangspunt. Het onzuivere inkomen bestaat volgens die bepaling uit het gezamenlijke bedrag van hetgeen de belastingplichtige geniet als onder meer zuivere inkomsten uit vermogen; in deze wordt geen onderscheid gemaakt naar gelang die inkomsten binnen dan wel buiten Nederland zijn genoten.
Hieruit volgt dat bij het doen van aangifte voor de Inkomstenbelasting/Premies Volksverzekeringen naar in het Nederlands belastingrecht ontwikkelde maatstaven bepaald moet worden of, en zo ja tot welke bedragen, de binnenlandse belastingplichtige inkomsten uit vermogen heeft genoten. Zulks geldt ook voorzover de belastingplichtige over het in een stichting aanwezige vermogen kan beschikken als ware het zijn eigen vermogen, zodat overeenkomstig HR 30 oktober 1985, BNB 1986, 16, het in die stichting aanwezige vermogen voor de heffing van de inkomstenbelasting en premieheffing volksverzekeringen moet worden behandeld als ware het vermogen van die belastingplichtige zelf.
Het oordeel van het Hof dat voor de toepassing van de rechtsregel die is neergelegd in het arrest van de Hoge Raad van 30 oktober 1985, [A] Anstalt op één lijn moet worden gesteld met een stichting, berust op een uitleg van diens statuten, in samenhang met het recht van Liechtenstein. Deze uitleg, die enerzijds van feitelijke aard is en anderzijds het recht van een vreemde staat betreft, is niet onbegrijpelijk en kan - mede gelet op art. 99, eerste lid onder 2°, RO - in cassatie niet verder worden getoetst.
5.4. Uit het voorgaande volgt dat het middel tevergeefs is voorgesteld.
6. Slotsom
Nu geen van de middelen tot cassatie kan leiden, terwijl de Hoge Raad ook geen grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden uitspraak ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, moet het beroep worden verworpen.
7. Beslissing
De Hoge Raad verwerpt het beroep.
Dit arrest is gewezen door de vice-president Haak als voorzitter, en de raadsheren Davids en Schipper, in bijzijn van de waarnemend griffier Van Woensel, en uitgesproken op 8 juli 1998.
Conclusie 21‑04‑1998
Inhoudsindicatie
Belastingfraude. Opzettelijk in zijn aangiftebiljetten inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen een te laag belastbaar inkomen opgeven door bestuurder van Liechtensteinse Anstalt (meermalen gepleegd), art. 69 AWR. 1. Mocht hof ttz. in e.a. afgelegde verklaring van verdachte tot bewijs bezigen, nu verdachte ttz. in h.b. heeft verklaard dat herroeping van eerdere verklaring is ingegeven door gewijzigd inzicht in strafbaarheid van zijn handelwijze? 2. Is verdachte belastingplichtig, nu vraag of Anstalt in fiscaalrechtelijke zin transparant is niet moet worden beoordeeld naar Nederlands recht maar naar recht van Liechtenstein? Ad 1. Geen wettelijk voorschrift verbiedt rechter voor bewijs gebruik te maken van verklaring van verdachte, indien deze verklaring afwijkt van zijn latere verklaring ttz. Hof heeft verweren die ertoe strekken dat verdachte alles heeft aangegeven waartoe hij wettelijk verplicht was, verworpen, waaruit volgt dat Hof uitleg, die verdachte heeft gegeven voor afleggen en nadien weer herroepen van zijn bekennende verklaring, niet als juist heeft aanvaard. Het stond Hof vrij bekennende verklaring tot bewijs te bezigen zonder daarvan verantwoording af te leggen. Ad 2. Ex art. 1 Wet IB wordt directe belasting geheven waaraan o.m. natuurlijke personen die in Nederland wonen zijn onderworpen. Hof heeft vastgesteld dat verdachte in Nederland woont en derhalve binnenlandse belastingplichtige is. Bij bepaling van het op te geven bedrag aan belastbaar inkomen a.b.i. art. 3 Wet IB is "onzuiver inkomen" (als nader omschreven in art. 4 Wet IB) het uitgangspunt. Onzuiver inkomen bestaat volgens die bepaling uit gezamenlijk bedrag van hetgeen belastingplichtige geniet als o.m. zuivere inkomsten uit vermogen. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt naar gelang die inkomsten binnen dan wel buiten Nederland zijn genoten. Hieruit volgt dat bij het doen van aangifte voor inkomstenbelasting/premies volksverzekeringen naar in Nederlands belastingrecht ontwikkelde maatstaven bepaald moet worden of, en zo ja tot welke bedragen, binnenlandse belastingplichtige inkomsten uit vermogen heeft genoten. Dit geldt ook v.zv. belastingplichtige over het in stichting aanwezige vermogen kan beschikken als ware het zijn eigen vermogen, zodat overeenkomstig HR BNB 1986/16 het in die stichting aanwezige vermogen voor heffing van inkomstenbelasting en premieheffing volksverzekeringen moet worden behandeld als ware het vermogen van die belastingplichtige zelf. ’s Hofs oordeel dat voor toepassing van rechtsregel uit voornoemd arrest Anstalt op één lijn moet worden gesteld met stichting, berust op uitleg van diens statuten in samenhang met recht van Liechtenstein. Deze uitleg, die enerzijds van feitelijke aard is en anderzijds recht van vreemde staat betreft, is niet onbegrijpelijk en kan (mede gelet op art. 99.1.2 RO) in cassatie niet verder worden getoetst. Volgt verwerping.
Nr. 108.057
Zitting 21 april 1998
Mr Machielse
Conclusie inzake:
[verdachte]
Edelhoogachtbaar College,
1. Wegens – kort gezegd – belastingfraude is verzoeker op 21 februari 1997 bij arrest van het gerechtshof te Amsterdam veroordeeld tot een gevangenisstraf van één jaar voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar en een geldboete van honderdduizend gulden subsidiair zes maanden hechtenis.
2. Namens verzoeker heeft mr H.K. ter Brake, advocaat te Hoorn, twee middelen van cassatie voorgesteld.
3. Het eerste middel behelst de klacht dat het hof niet zonder nadere motivering gebruik had mogen maken van een verklaring van de verdachte, die hij later gemotiveerd heeft herroepen.
4. Het middel faalt, aangezien het er ten onrechte van uit gaat dat het hof uitdrukkelijk moet verantwoorden waarom het hof de eerder afgelegde en later herroepen verklaring van verzoeker voor het bewijs heeft gebezigd.1.Daaraan doet niet af dat de herroeping zou zijn ingegeven door een gewijzigd inzicht in de strafwaardigheid van zijn handelwijze. Het gerechtshof heeft op p. 2 van zijn arrest een aantal gevoerde verweren besproken en daarbij als zijn oordeel gegeven dat het standpunt waarop de adviseurs van verzoeker zich beriepen en naar welk standpunt verzoeker verwees om zijn eerdere verklaring in te trekken onjuist was. Het hof heeft aldus ook tot uitdrukking gebracht dat de eerdere verklaring van verzoeker de door het hof aangenomen situatie juist beschreef en dat aldus deze verklaring voor het bewijs dienstig was. Tot een nadere motivering was het hof niet gehouden.
5. In het tweede middel en de toelichting daarop wordt de klacht geuit dat ’s hofs oordeel dat op grond van uitsluitend het Nederlandse belastingrecht moet worden aangenomen dat er sprake is van fiscale transparantie rechtens onjuist is, althans zonder nadere motivering onbegrijpelijk, tengevolge waarvan de bewezenverklaring niet naar de eis der wet met redenen omkleed is.
6. Ter terechtzitting heeft de verdediging aangevoerd dat naar het recht van Liechtenstein er ten aanzien van de Anstalt geen sprake is van fiscale transparantie. Blijkens de pleitnota was daartoe aangevoerd dat volgens het Nederlandse internationaal privaatrecht op grond van de zogenaamde incorporatieleer de structuur van de rechtspersoon, de inrichting en de verhouding tussen de organen dienen te worden bepaald aan de hand van het recht van de statutaire zetel, te weten het recht van Liechtenstein.
Het hof heeft met betrekking tot het verweer onder meer overwogen ‘’dat de vraag of er sprake is van transparantie in fiscaalrechtelijke zin, dient te worden beantwoord naar regels van Nederlands belastingrecht’’.
7. Naar mijn mening miskent de steller van het middel dat weliswaar volgens de incorporatieleer de rechtspersoonlijkheid van een rechtspersoon en alle vragen met betrekking tot de struktuur, inrichting, de verhouding tussen organen, de rechten van aandeelhouders, ‘’doorbraak’’ van aansprakelijkheid etc., moeten worden beoordeeld aan de hand van het recht van het land waar de statutaire zetel van de rechtspersoon zich bevindt2., maar dat dat niet met zich meebrengt dat fiscaalrechtelijke vragen die in strafrechtelijk verband in een ander land kunnen rijzen volgens dat recht van die vreemde staat moeten worden beantwoord. Kortom, dat op de privaatrechtelijke vraagstukken die in een ander land kunnen rijzen ten aanzien van zo’n ‘’Anstalt’’ het buitenlandse recht van toepassing is laat onverlet dat dit niet het geval is op de vraag of er sprake is van fiscale transparantie en of revenuen uit de ‘’Anstalt’’ naar regels van Nederlandse inkomstenbelasting als inkomsten van een Nederlandse belastingplichtige hebben te gelden. De ter terechtzitting overgelegde verklaringen noopten het hof niet tot een nadere motivering, te meer nu uit deze verklaringen ‘’slechts’’ naar voren komt dat de [A] Anstalt als rechtspersoon naar Liechtensteins recht moet worden geaccepteerd in Nederland – hetgeen het hof naar mijn mening ook niet bestrijdt – terwijl daarin niet wordt gesproken over de toepasselijkheid van het recht van Liechtenstein ten aanzien van fiscale transparantie. Wél heeft het hof nog ten overvloede gewezen op passages in het advies van Dr. Nigg die juist afbreuk doen aan de door de verdediging bepleite opvatting. Ook overigens zie ik geen reden om het recht van Liechtenstein te dezen toe te passen. Het oordeel van het hof geeft derhalve geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is ook zonder nadere motivering niet onbegrijpelijk.
Het middel faalt.
8. De middelen zijn tevergeefs voorgesteld. Gronden waarop Uw Raad gebruik zou behoren te maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.
9. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.
De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,
Voetnoten
Voetnoten Conclusie 21‑04‑1998
Strikwerda, Inleiding tot het Nederlandse Internationaal Privaatrecht, 5e, p. 227 e.v.