Hof 's-Hertogenbosch, 12-10-2011, nr. 20-003277-08

feit 1 primair: verkrachting, meermalen gepleegd;

feit 3: ontucht met iemand beneden de leeftijd van 16 jaren, meermalen gepleegd;

feit 4 primair: seksueel binnendringen van het lichaam van iemand beneden twaalf jaar, meermalen gepleegd;

feit 6 primair: ontucht met een aan zijn zorg en waakzaamheid toevertrouwde minderjarige;

werd veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 4 jaren, met aftrek van voorarrest, en waarbij de maatregel van terbeschikkingstelling met dwangverpleging werd opgelegd.

Hoger beroep

De verdachte en de officier van justitie hebben tegen voormeld vonnis hoger beroep ingesteld.

hij in of omstreeks de periode van 1 januari 2004 tot en met 27 april 2005 in de gemeente Venlo, meermalen, althans eenmaal, door geweld of (een) andere feitelijkhe(i)d(en) [minderjarige 1], geboren op

[1996], heeft gedwongen tot het ondergaan van (een) handeling(en) die bestond(en) uit of mede bestond(en) uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [minderjarige], hebbende verdachte (telkens) zijn, verdachtes, penis in de anus van genoemde [minderjarige] geduwd, althans gebracht en bestaande dat geweld of die andere feitelijkhe(i)d(en) (telkens) hierin dat verdachte genoemde [minderjarige] op een bed heeft gegooid, althans geduwd en vervolgens op genoemde [minderjarige] is gaan liggen;

Door de verdediging is het verweer gevoerd dat het openbaar ministerie in zijn strafvervolging niet-ontvankelijk dient te worden verklaard omdat onherstelbare vormfouten zijn gemaakt die, afzonderlijk en tezamen bezien, op onaanvaardbare wijze de rechten van de verdachte hebben geschaad. Er is doelbewust, althans met grove veronachtzaming van de rechten van verdachte inbreuk gemaakt op zijn recht op een eerlijk proces. Ter onderbouwing van dit standpunt heeft de raadsman het navolgende aangevoerd.

Het hof overweegt het volgende.

Bij de beoordeling van het verweer tot niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie moet het volgende worden vooropgesteld.

Niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in de vervolging komt als in art. 359a Wetboek van Strafvordering voorzien rechtsgevolg slechts in uitzonderlijke gevallen in aanmerking. Daarvoor is alleen plaats ingeval het vormverzuim daarin bestaat dat met de opsporing of vervolging belaste ambtenaren ernstig inbreuk hebben gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekortgedaan.

Zo er al vanuit wordt gegaan dat de zedenaanspreekofficier niet is geconsulteerd, valt bij gebreke van een nadere toelichting door de verdediging niet in te zien waarom deze omstandigheid zou moeten leiden tot de gevolgtrekking dat het recht van de verdachte op een eerlijke behandeling van zijn zaak is geschonden.

De Aanwijzing bevat regels met betrekking tot de opsporing en vervolging van seksueel misbruik in het algemeen en in afhankelijkheidsrelaties en regels voor de bejegening van slachtoffers van zedendelicten. Volgens de Aanwijzing is het, gezien de complexiteit van misbruik in afhankelijkheidsrelaties, wenselijk de aanloop tot een aangifte te omschrijven aan de hand van onderwerpen die aan de orde moeten komen in het informatieve gesprek. Bij het informatieve gesprek moet de betrokkene zo goed als mogelijk de kans krijgen het gehele verhaal te vertellen en worden de consequenties van het doen van aangifte besproken. In bijlage 1 van de Aanwijzing wordt vermeld wat in het informatief gesprek aan de orde moet komen, zoals wat er (globaal) is gebeurd, hoe dat bekend is geworden, waar en wanneer het is gebeurd en wie de verdachte is.

Door de verdediging is niet dan wel niet voldoende geconcretiseerd op welk(e) onderde(e)l(en) de Aanwijzing niet is nageleefd en waarom dit zou moeten leiden tot de gevolgtrekking dat het recht van de verdachte op een eerlijke behandeling van zijn zaak is geschonden.

Niet valt in te zien dat door het horen in een verhoorstudio de rechten van de verdediging tot toetsing van de verklaring worden gefrustreerd en geblokkeerd. Van de studioverhoren zijn audiovisuele opnamen gemaakt waarvan de verdediging kennis heeft kunnen nemen. Wel is het zo dat de verdediging niet op enig moment de gelegenheid heeft gehad te kinderen vragen te (doen) stellen. De politie en het openbaar ministerie zijn echter niet zonder meer gehouden de verdediging die mogelijkheid te geven. De Aanwijzing verwoordt dit als volgt: ‘In beginsel heeft verdachte recht op het horen van getuige(n) (onder wie ook het slachtoffer). Er moet echter altijd een belangenafweging worden gemaakt tussen de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de veiligheid en gezondheid van het slachtoffer en het recht van de verdachte om het slachtoffer te (doen) ondervragen (…)’.

Door het openbaar ministerie is gedurende de procedure het standpunt ingenomen dat de belangen van de kinderen prevaleren. Dat daarvoor moet zijn aangetoond dat het horen van de kinderen hen schade zou kunnen toebrengen, is in dit kader een te zware eis. Dat het openbaar ministerie in de onderhavige zaak deze belangenafweging heeft gemaakt brengt niet mee dat daarmee het openbaar ministerie heeft gehandeld in strijd met een eerlijk proces.

Het hof heeft kennis genomen van de processen-verbaal, inhoudende de verklaringen die de verdachte bij de politie heeft afgelegd. Uit geen van die processen-verbaal komt naar voren dat door de verhorende verbalisanten zou zijn gehandeld in strijd met het zogenaamde pressieverbod, ook niet indien daarbij in aanmerking wordt genomen de zwakbegaafdheid van verdachte. Ook overigens is van een handelen in strijd met het pressieverbod niet gebleken. Het hof merkt daarbij nog op dat de enkele omstandigheid dat een verdachte herhaalde malen zegt zich op zijn zwijgrecht te beroepen, de feiten ontkent en zegt te willen stoppen, nog niet meebrengt dat de verhorende ambtenaar is gehouden het verhoor te beëindigen. De verhorende ambtenaar mag desondanks de verdachte confronteren met getuigenverklaringen of ander bewijsmateriaal.

Voor wat betreft het verweer van de verdediging dat verdachte door de verhorende verbalisanten op het verkeerde been is gezet overweegt het hof dat aan het doen van dergelijke mededelingen, voor zover deze al onjuist zijn geweest (verdachte is op 4 juli 2007 ook gehoord over seksueel misbruik van [minderjarige 4]) door het hof niet de gevolgtrekking wordt verbonden dat de verbalisanten de rechten van de verdachte op onaanvaardbare wijze hebben geschonden. Deze gevolgtrekking verbindt het hof evenmin aan de door de verbalisant aan de verdachte gestelde vraag wat hij denkt wat [minderjarige 4] in Eindhoven kan gaan verklaren, noch aan de omstandigheid dat aan de verdachte foto’s zijn getoond zonder dat daarbij uitsluitsel zou zijn gegeven over de herkomst. De enkele door de verdediging geopperde suggestie dat niet valt uit te sluiten dat ‘zo maar’ wat aan de verdachte is voorgehouden in de hoop dat hij gaat praten, is onvoldoende om daaruit te concluderen dat de rechten van de verdachte op onaanvaardbare wijze zijn geschonden.

Nog daargelaten dat uit het dossier blijkt dat een aantal kinderen wel degelijk medisch is onderzocht, betekent het ontbreken van een medisch onderzoek niet dat een deugdelijke onderbouwing van de verdenking terzake seksueel misbruik ontbreekt. Het dossier bevat voldoende aanwijzingen om tot aanhouding van de verdachte en vervolging ter zake van seksueel misbruik over te gaan.

Het verweer van de verdediging wordt in al zijn onderdelen verworpen.

Het hof heeft ook overigens geen aanwijzingen gevonden dat een ernstige inbreuk is gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekortgedaan.

Vrijspraak van het onder feit 1 en feit 3 ten laste gelegde.

De advocaat-generaal heeft zich op het standpunt gesteld dat de feiten 1 en 3 wettig en overtuigend bewezen kunnen worden verklaard, nu naast de verklaringen van [minderjarige 1] en [minderjarige 2] zoals vastgelegd in de studioverhoren van deze kinderen, als steunbewijs gebruik gemaakt kan worden van de verklaring van verdachte dat [minderjarige 1] en [minderjarige 2] bij hem hebben ingewoond en dat hij op hen gepast heeft. Bovendien hebben [minderjarige 1] en [minderjarige 2] over en weer verklaard over het misbruik van de ander door verdachte.

Het hof heeft uit het onderzoek ter terechtzitting niet door de inhoud van wettige bewijsmiddelen de overtuiging bekomen dat verdachte het onder 1 en 3 ten laste gelegde heeft begaan, zodat verdachte daarvan behoort te worden vrijgesproken.

Het hof overweegt het volgende.

Zowel [minderjarige 1] als [minderjarige 2] hebben op respectievelijk 17 januari 2006 en 22 juni 2006 verklaringen afgelegd tijdens studioverhoren op het politiebureau in Eindhoven met betrekking tot ontuchtige handelingen gepleegd door verdachte.

De verdediging heeft niet de gelegenheid gehad [minderjarige 1] en [minderjarige 2] vragen te (doen) stellen.

De verklaringen zijn grotendeels betrouwbaar, respectievelijk gedeeltelijk verminderd betrouwbaar bevonden door de deskundige Prof. dr. J. Frenken.

Anders dan de advocaat-generaal stelt en mede gelet op de bevindingen van Frenken, bevestigen deze verklaringen elkaar over en weer niet ten aanzien van de ten laste gelegde handelingen voor zover aan het oordeel van het hof onderworpen. De verklaringen kunnen derhalve niet als steunbewijs dienen.

De aangiftes en de getuigenverklaringen over het misbruik zijn feitelijk afkomstig uit dezelfde bron, te weten de verklaringen van [minderjarige 1] en [minderjarige 2].

Verdachte heeft verklaard dat het gezin, waartoe deze kinderen behoorden, bij hem inwoonde, doch heeft de ten laste gelegde handelingen ontkend.

Alles afwegend is naar het oordeel van het hof in de onderhavige zaak voor de verklaringen van de kinderen niet in voldoende mate steun te vinden in andere bewijsmiddelen. Het hof zal de verdachte van deze feiten vrijspreken.

Uit het onderzoek ter terechtzitting zijn ook overigens geen feiten en/of omstandigheden naar voren gekomen die zouden moeten leiden tot andere oordelen dan hiervoor gegeven.

Vrijspraak voor de onder feit 4 primair en 6 primair ten laste gelegde feiten.

Het hof is van oordeel dat niet wettig en overtuigend bewezen is dat de ontuchtige handelingen ten aanzien van [slachtoffer 1] (feit 4 primair) gepaard zijn gegaan met binnendringing van het lichaam van [slachtoffer 1] en dat [slachtoffer 2] op het moment dat de ontucht plaatsvond aan de zorg en/of waakzaamheid van verdachte was toevertrouwd (feit 6 primair). Verdachte zal voor die feiten worden vrijgesproken.

Uit het onderzoek ter terechtzitting zijn ook overigens geen feiten en/of omstandigheden naar voren gekomen die zouden moeten leiden tot andere oordelen dan hiervoor gegeven.

Verklaringen van de verdachte.

Door de raadsman is aangevoerd dat de verklaringen van de verdachte dienen te worden uitgesloten van het bewijs nu de verdachte iedere mogelijkheid tot rechtsbijstand voorafgaand en tijdens het verhoor is onthouden. Bovendien is de verdachte zwakbegaafd. Zijn beperking is van invloed op zijn verklaringen.

De raadsman heeft voorts aangevoerd dat de verklaringen die de verdachte heeft afgelegd voordat wegens de gewijzigde samenstelling van het hof de behandeling van de zaak opnieuw is aangevangen, niet voor het bewijs mogen worden gebruikt.

Het hof overweegt het volgende.

Ter terechtzitting van het hof van 3 februari 2010 en 27 oktober 2010 heeft de verdachte verklaringen afgelegd over de ten laste gelegde feiten. Ter terechtzitting van 1 maart 2011 is door de voorzitter meegedeeld dat het hof de zaak niet in dezelfde samenstelling verder kan behandelen. Bij brief van 10 maart 2011, gericht aan de strafgriffie van het hof, heeft de raadsman te kennen gegeven niet in te stemmen met hervatting van het onderzoek in de stand waarin het zich op het tijdstip van de schorsing bevond. Op de terechtzitting van

18 maart 2011 is het onderzoek opnieuw aangevangen. Ter terechtzitting van 22 juni 2011 is de korte inhoud meegedeeld van de processen-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep, waaronder de verklaringen van de verdachte, afgelegd ter terechtzitting van het hof. De raadsman heeft meegedeeld dat de stukken voldoende zijn voorgehouden.

De omstandigheid dat het onderzoek opnieuw is aangevangen staat er niet aan in de weg dat het hof de processen-verbaal van de terechtzittingen inhoudende de toen door de verdachte afgelegde verklaringen, voor het bewijs gebruikt (HR 16 december 1997, NJ 1998, 387).

Zoals uit de bewijsmiddelen blijkt maakt het hof slechts gebruik van de processen-verbaal van de terechtzittingen van het hof inhoudende de toen door de verdachte afgelegde verklaring. De verdachte werd bijgestaan door zijn raadsman.

De enkele omstandigheid dat de verdachte zwakbegaafd is, leidt nog niet tot de gevolgtrekking dat dit aan het gebruik van zijn verklaringen voor het bewijs in de weg staat. Het hof ziet in hetgeen door de verdediging is aangevoerd geen aanleiding om te twijfelen aan de juistheid van de verklaringen van de verdachte voor zover deze zijn gebruikt voor het bewijs.

Nu het hof geen gebruik maakt van de verklaringen die de verdachte bij de politie heeft afgelegd, behoeven de verweren voor het overige geen bespreking.

Het verzoek tot het horen van [minderjarige 1], [minderjarige 2], [minderjarige 3], [minderjarige 5], [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] en van [moeder van slachtoffer 1] als getuige.

IIa. Het verzoek tot het horen van [minderjarige 1], [minderjarige 2], [minderjarige 3], [minderjarige 5], [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] als getuige.

1. De raadsman heeft verzocht de genoemde personen als getuige te horen (naar het hof begrijpt mede over de mogelijkheid dat sprake kan zijn geweest van een zogenaamd ‘borrowed scenario’). De raadsman heeft daartoe onder meer aangevoerd dat het recht op een eerlijk proces meebrengt dat de verdediging de gelegenheid moet krijgen de verklaringen op geloofwaardigheid en betrouwbaarheid te toetsen. De raadsman heeft voorts de conclusie van de deskundigen om de kinderen niet te horen, betwist.

2. Het oordeel van het hof.

2.1 Het hof heeft ter terechtzitting van 4 maart 2009 beslist dat, alvorens een beslissing te nemen op dit verzoek, het hof zich wenst te voorzien van een deskundig oordeel over de vraag of al dan niet het gegronde vermoeden bestaat dat de gezondheid of het welzijn van genoemde personen door het afleggen van een verklaring ter zitting of bij de raadsheer-commissaris of rechter-commissaris (eventueel door middel van een studioverhoor) in gevaar wordt gebracht.

De deskundige Prof. dr. W.H.G. Wolters, klinisch psycholoog-psychotherapeut, heeft bij brief van 15 juli 2009 gerapporteerd.

Ter terechtzitting van 12 maart 2010 heeft het hof bepaald dat het hof zich door een tweede deskundige voorgelicht wenst te zien over de vraag of en in hoeverre de gezondheid en/of het welzijn van genoemde personen door het als getuige afleggen van een verklaring in de onderhavige strafzaak in gevaar wordt gebracht. Het hof heeft daarbij bepaald dat de deskundige zijn visie voor ieder van de genoemde personen afzonderlijk dient te geven, als verhoor niet mogelijk is voor ieder van de genoemde personen afzonderlijk gemotiveerd dient aan te geven waarom verhoor niet mogelijk is en als verhoor wel mogelijk is voor ieder van de genoemde personen afzonderlijk dient aan te geven of daarvoor beperkende voorwaarden hebben te gelden, uitgaande van de verhoormogelijkheden in een verhoorstudio, een verhoor bij de rechter-commissaris of een verhoor op de terechtzitting van het hof.

Op 7 oktober 2010 heeft drs. A. Laurijssen-Timmers, psycholoog, na een psychologisch onderzoek, gerapporteerd over voormelde vraag. De deskundige heeft de vraag of genoemde personen ter terechtzitting kunnen worden gehoord, dan wel bij de rechter-commissaris of in het kader van een studioverhoor telkens afzonderlijk bekeken.

Het hof heeft ter terechtzitting van 8 december 2010 beide deskundigen gehoord. Nadat het onderzoek ter terechtzitting van het hof wegens de gewijzigde samenstelling opnieuw was aangevangen, is op de terechtzitting van 22 juni 2011 de korte inhoud meegedeeld van de inhoud van de processen-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep, waaronder de verklaringen van de deskundigen drs. A. Laurijssen-Timmers en Prof. dr. W.H.G. Wolters.

2.2.1 De verdediging heeft de resultaten van het onderzoek van de deskundigen drs. A. Laurijssen-Timmers en Prof. dr. W.H.G. Wolters betwist. De verdediging heeft daartoe onder meer aangevoerd dat een aantal kinderen op de hoogte was van de reden van het onderzoek en dat mogelijk een ‘strategie’ is ontwikkeld om te voorkomen dat zij gehoord zouden worden. De verdediging vindt het onbegrijpelijk hoe de deskundige een objectief, onafhankelijk en deskundig oordeel heeft kunnen geven indien de kinderen voorbereid waren op het onderzoek en de achterliggende reden. Voorts heeft de verdediging aangevoerd dat Wolters geen deskundigenoordeel kan geven over het al dan niet horen van de kinderen zonder hen gesproken te hebben. Er is sprake van wetenschappelijk onverantwoorde onderzoeken die geen grondslag kunnen bieden voor het afwijzen van het verzoek van de verdediging om de kinderen te horen.

2.2.2 Beide deskundigen hebben naar het oordeel van het hof genoegzaam verslag gedaan van hun ervaringen op hun deskundigheidsgebied en van hun bij het onderzoek gevolgde werkwijze.

Uit de rapporten van de deskundige Laurijssen-Timmers en uit haar verklaring blijkt onder meer dat zij met elk kind afzonderlijk een gesprek heeft gehad en dat testen zijn afgenomen. De informatie van opvoeder, voogd, school, behandelaars en/of hulpverleners is door de deskundige getoetst en bleek congruent te zijn. De deskundige heeft haar advies uitgebreid toegelicht en onderbouwd.

Door de deskundige Wolters is beargumenteerd waarom hij ook zonder een gesprek met alle kinderen tot zijn conclusie is gekomen. Hij heeft daartoe onder meer verklaard dat het bij de kinderen steeds gaat om dezelfde kwetsbare omgeving en dezelfde kwetsbare kinderen met dezelfde psychologische problematiek en dat, gelet op de situatie waarin de kinderen verkeren en op de persoonlijkheid van de kinderen, een nieuw verhoor zal leiden tot gevaar voor benadeling van hun gezondheid en welzijn en dat dit gevaar zo groot is dat een dergelijk verhoor niet mag plaatsvinden.

Het hof ziet in hetgeen door de verdediging is aangevoerd geen reden om te twijfelen aan de deskundigheid van drs. A. Laurijssen-Timmers en Prof. dr. W.H.G. Wolters, aan de door hen gevolgde werkwijze en aan hun beoordeling en advies. Het hof merkt daarbij op dat de omstandigheid dat een aantal kinderen op de hoogte was van de reden van het onderzoek niet betekent dat geen objectief en onafhankelijk deskundig oordeel mogelijk is over de vraag of de gezondheid of het welzijn van de kinderen in de weg staat aan een verhoor. De door de raadsman opgeworpen suggestie dat mogelijk in overleg met de ouders en BJZ een ‘strategie’ is ontwikkeld om te bewerkstelligen dat wordt geadviseerd de kinderen niet te horen en dat de deskundigen derhalve een onjuist beeld hebben gekregen, is door de verdediging niet met steekhoudende argumenten onderbouwd.

In hetgeen door de verdediging overigens is aangevoerd (er is niet gebleken van ernstig en relevant afwijkend gedrag) ziet het hof evenmin reden om te twijfelen aan de deskundigheid van beide rapporteurs en de resultaten van hun onderzoek. Het hof merkt daarbij nog op dat het hof de stelling van de verdediging dat de kinderen ‘feitelijk emotieloos “hun” verhaal afdraaien’ niet onderschrijft.

De deskundigen hebben het hof voldoende en adequaat voorgelicht om een beslissing te kunnen nemen op het verzoek van de verdediging om de kinderen te horen.

2.3 Het hof heeft ter terechtzitting van 21 september 2011 het verzoek van de verdediging om [minderjarige 1], [minderjarige 2], [minderjarige 3], [minderjarige 5], [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] als getuige te horen gemotiveerd afgewezen omdat, gelet op de inhoud van de adviezen, het gegronde vermoeden bestaat dat de gezondheid of het welzijn van genoemde personen door het afleggen van een verklaring, al dan niet ter terechtzitting of al dan niet in een verhoorstudio, in gevaar wordt gebracht en, gezien de aan de adviezen ten grondslag liggende overwegingen, bij afweging van de belangen van genoemde personen tegen het belang van de verdachte hen als getuige te kunnen horen, het voorkomen van dit gevaar in casu zwaarder weegt dan het belang om die personen als getuige te kunnen ondervragen.

Het hof ziet geen aanleiding om deze beslissing te herzien. Het hof merkt daarbij nog op dat alleen al op grond van de bevindingen van A. Laurijssen-Timmers het gegronde vermoeden bestaat dat de gezondheid of het welzijn van de genoemde personen door het afleggen van een verklaring, al dan niet ter terechtzitting of al dan niet in een verhoorstudio, in gevaar wordt gebracht en dat bij afweging van hun belangen tegen het belang van de verdachte om hen als getuige te kunnen horen, het voorkomen van dit gevaar in casu zwaarder weegt dan het belang om de genoemde personen als getuige te kunnen ondervragen.

Het hof wijst het verzoek van de verdediging om de kinderen te horen op de hiervoor genoemde gronden af.

IIb. Het verzoek tot het rechtstreeks horen van [moeder van slachtoffer 1] als getuige.

1. De raadsman heeft verzocht om [moeder van slachtoffer 1] rechtstreeks te kunnen bevragen.

2. De rechtbank heeft ter terechtzitting van 13 september 2007 op verzoek van de verdediging de zaak verwezen naar de rechter-commissaris teneinde [moeder van slachtoffer 1] als getuige te horen.

Uit het proces-verbaal van bevindingen d.d. 28 november 2007 blijkt dat de rechter-commissaris heeft besloten om, gelet op de persoon van deze getuige, het verhoor in een verhoorstudio te laten plaatsvinden. Ter terechtzitting van 5 december 2007 heeft de rechtbank geoordeeld dat de rechter-commissaris in redelijkheid tot de beslissing heeft kunnen komen om [moeder van slachtoffer 1] in een verhoorstudio te horen. De rechtbank heeft de zaak wederom verwezen naar de rechter-commissaris om de getuige te horen. Uit een brief van J.A. Cleven, griffier bij het kabinet rechter-commissaris d.d. 12 december 2007 aan de raadsman van verdachte, blijkt dat de raadsman in de gelegenheid is gesteld voorafgaand aan het verhoor zijn vragen in te dienen. Op 9 januari 2008 heeft een studioverhoor van de getuige plaatsgevonden. Uit het proces-verbaal van het verhoor blijkt dat de raadsman van verdachte bij dit verhoor in de regiekamer aanwezig was, dat tijdens het verhoor is geïnventariseerd of er nog vragen waren en dat er op enig moment is vastgesteld dat er geen vragen meer waren.

3. Het oordeel van het hof.

Hoewel de verdediging de getuige niet rechtstreeks heeft kunnen bevragen, is de verdediging wel in staat gesteld om voorafgaand aan het verhoor vragen in te dienen en in de regiekamer het verhoor te volgen. De verdediging heeft niet aangevoerd in welk opzicht, anders dan dat de verdediging niet rechtstreeks vragen heeft kunnen stellen, aan het ondervragingsrecht is tekort gedaan. Zo is bijvoorbeeld niet aangevoerd dat vragen van de verdediging niet aan de getuige zijn gesteld en, zo er vragen niet zijn gesteld, welke vragen dit geweest zijn en welke relevantie die vragen hadden voor de toetsing van de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid van de verklaring.

Gelet hierop en in aanmerking genomen de redenen om de getuige in een verhoorstudio te horen, is de verdediging voldoende de gelegenheid geboden de getuige vragen te doen stellen en de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van haar verklaring te toetsen.

Ook de omstandigheid dat [moeder van slachtoffer 1] bij het studioverhoor op onderdelen anders heeft verklaard dan bij de politie is voor het hof geen aanleiding om haar alsnog als getuige te (doen) horen. Tijdens het studioverhoor is zij op essentiële onderdelen bij haar eerder bij de politie afgelegde verklaring gebleven. De opmerking van de getuige dat, zoals het hof begrijpt, men haar woorden heeft verdraaid, heeft geen betrekking op het voor het bewijs gebruikte deel van haar verklaring.

Het hof acht, gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, een verhoor van de getuige niet noodzakelijk en wijst het daartoe strekkende verzoek van de verdediging af.

Gevolgen van het niet (rechtstreeks) kunnen horen van de getuigen.

IIIa. Ten aanzien van de kinderen.

1. Door de verdediging is aangevoerd dat de verklaringen moeten worden uitgesloten van het bewijs omdat de verdediging niet de mogelijkheid heeft gehad de getuigen te ondervragen. Het bekijken van de audiovisuele opnamen van de verhoren en het door Prof. dr. J. Frenken verrichte onderzoek naar de betrouwbaarheid van de verklaringen bieden geen compensatie. De verdediging betwist voorts de resultaten van het door Frenken verrichte onderzoek. Zouden de verklaringen voor het bewijs worden gebruikt, dan wordt daarmee gehandeld in strijd met het recht op een eerlijk proces als bedoeld in art. 6 EVRM.

2. Het hof heeft de verklaringen van [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] gebruikt voor het bewijs en overweegt dienaangaande het volgende.

2.1 Hoewel de verdediging niet in enig stadium van het geding de gelegenheid heeft gehad [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] te (doen) ondervragen, staat art. 6 EVRM aan het gebruik tot het bewijs van de processen-verbaal van de studioverhoren bij de politie, inhoudende hun verklaring, niet in de weg.

Het hof overweegt daartoe dat de betrokkenheid van de verdachte bij de hem ten laste gelegde feiten in voldoende mate steun vindt in andere bewijsmiddelen. Daaruit blijkt dat, anders dan door de verdediging wordt gesteld, geen sprake is van (telkens) één bewijsmiddel uit één en dezelfde bron.

Bovendien is aan de verdediging voldoende compensatie geboden voor het ontbreken van de mogelijkheid tot ondervraging.

Door de deskundige Prof. dr. J. Frenken, psycholoog, em.-hoogleraar Seksuologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum en verbonden aan de Rutgers Nisso Groep/Nederlands Instituut voor Sociaal Sexuologisch Onderzoek te Utrecht, vast gerechtelijk deskundige inzake zedenzaken, is een onderzoek verricht naar de betrouwbaarheid van de door [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] afgelegde verklaringen. De deskundige heeft daarvoor de audiovisuele opnamen van de studioverhoren bekeken en geanalyseerd. De deskundige is in aanwezigheid van de verdediging ter terechtzitting van de rechtbank hierover gehoord. Het hof heeft zowel kennis genomen van het deskundigenrapport als van zijn bij de rechtbank afgelegde verklaring.

Voorts zijn de beelden van de studioverhoren ter terechtzitting van het hof getoond en zijn op verzoek van de verdediging bij de rechter-commissaris getuigen gehoord onder meer met betrekking tot de betrouwbaarheid van de afgelegde verklaringen.

2.2 Ten aanzien van het onderzoek naar de betrouwbaarheid van de afgelegde verklaringen overweegt het hof het volgende.

Frenken heeft zijn bij het onderzoek gehanteerde methode, de zogenaamde ‘Statement Validity Assessment’ (SVA), beschreven in par. 2 van het rapport. Bij de beoordeling van de afgelegde verklaringen heeft hij er voorts op gelet of de verklaring werd beïnvloed door aspecten van de interviewsituaties en condities voor onbetrouwbare getuigenissen.

In zijn briefrapport van 24 september 2011 heeft de deskundige verduidelijkt waarom hij heeft gekozen voor de hiervoor genoemde methode en uitgelegd waarom de ‘Criteria Based Content Analysis’ (CBCA), een onderdeel van de SVA, niet als een ‘harde, wetenschappelijk geijkte methode’ kan worden beschouwd. De deskundige heeft daarmee naar het oordeel van het hof genoegzaam verslag gedaan van zijn bij het onderzoek gehanteerde methode en gevolgde werkwijze.

Het hof ziet in hetgeen door de verdediging is aangevoerd geen reden om te twijfelen aan de deskundigheid van Prof. dr. J. Frenken, noch aan de door hem gehanteerde methode en gevolgde werkwijze en zijn beoordeling en advies. Ook is er geen aanleiding om te veronderstellen dat, zoals de verdediging stelt, het onderzoeksmateriaal ‘onjuist is verkregen’.

Het hof ziet ook geen aanleiding om zijn eerder genomen beslissing op het verzoek om Prof. dr. J. Frenken te horen en een nieuw deskundigenonderzoek te bevelen naar de betrouwbaarheid en de geloofwaardigheid van de afgelegde verklaringen te herzien. Het hof acht zich ter zake voldoende voorgelicht.

Het hof acht het horen van de deskundige Frenken en het laten verrichten van een nieuw onderzoek door deskundigen naar de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van de afgelegde verklaringen en het horen van die deskundigen dan ook niet noodzakelijk en wijst de daartoe strekkende verzoeken van de verdediging af.

Het hof merkt daarbij nog op dat de omstandigheid dat het hier, zoals Frenken opmerkt, niet om een ‘harde, wetenschappelijk geijkte methode’ gaat, niet betekent dat de toegepaste methode niet valide zou zijn.

2.3 De verdediging heeft voorts verzocht om [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] psychologisch en psychiatrisch te laten onderzoeken teneinde een oordeel te kunnen geven over de betrouwbaarheid van de afgelegde verklaringen.

Het hof heeft ter terechtzitting van 21 september 2011 op dit verzoek beslist. Het hof acht zich ter zake voldoende voorgelicht en ziet geen aanleiding om de eerdere beslissing op het verzoek te herzien.

Het hof acht een onderzoek zoals door de verdediging is verzocht dan ook niet noodzakelijk en wijst het verzoek af.

2.4 Gelet op de redenen die ten grondslag liggen aan de beslissing om de kinderen niet te (doen) horen, de omstandigheid dat de verklaringen van de kinderen over de betrokkenheid van de verdachte bij de hem ten laste gelegde feiten in voldoende mate steun vinden in andere bewijsmiddelen en de omstandigheid dat voldoende compensatie is geboden voor het niet kunnen (doen) horen van [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] door de verdediging, is door het niet horen van die kinderen het recht op een eerlijk proces als bedoeld in art. 6 EVRM niet geschonden.

Het hof verwerpt het verweer.

IIIb. Ten aanzien van [moeder van slachtoffer 1]

1. Door de verdediging is aangevoerd dat de verklaringen moeten worden uitgesloten van het bewijs omdat de verdediging geen mogelijkheid heeft gehad de getuige rechtstreeks te ondervragen. Art. 6 EVRM verzet zich tegen het gebruik van de verklaringen voor het bewijs.

2. Het hof heeft de verklaringen van [moeder van slachtoffer 1] gebruikt voor het bewijs en overweegt dienaangaande het volgende.

2.1 Zoals hiervoor is weergegeven is de verdediging genoegzaam in de gelegenheid gesteld de getuige te bevragen en de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van haar verklaring te toetsen. Dat dit in het kader van een studioverhoor is gebeurd en de verdediging niet rechtstreeks vragen heeft kunnen stellen brengt niet mee dat het recht op een eerlijk proces is geschonden. Het hof merkt nog op dat door de verdediging niet is aangevoerd dat vragen van de verdediging niet aan de getuige zijn gesteld en, zo er vragen niet zijn gesteld, welke vragen dit geweest zijn en welke relevantie die vragen hadden voor de toetsing van de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid van de verklaring.

Art. 6 EVRM verzet zich derhalve niet tegen het gebruik van de verklaringen voor het bewijs. Het hof verwerpt het verweer.

2.2 De verdediging heeft verzocht om [moeder van slachtoffer 1] psychologisch en psychiatrisch te laten onderzoeken teneinde een oordeel te kunnen geven over de betrouwbaarheid van de afgelegde verklaringen.

Het hof heeft ter terechtzitting van 21 september 2011 op dit verzoek beslist. De verdediging is voldoende in de gelegenheid gesteld de getuige vragen te stellen en de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van haar verklaring te toetsen. Het hof acht zich ter zake voldoende voorgelicht en ziet geen aanleiding om de eerdere beslissing op het verzoek te herzien.

Het hof acht een onderzoek zoals door de verdediging is verzocht dan ook niet noodzakelijk en wijst het verzoek af.

Geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van de voor het bewijs gebruikte verklaringen.

IVa. De verklaringen van [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1].

1. Door de verdediging is de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid van de verklaringen betwist. Zo zijn er aanwijzingen dat de kinderen zijn geïnstrueerd, is met of in hun bijzijn over de feiten gesproken en is mogelijk sprake van ‘collaborative storytelling’. Voorts kan er sprake zijn van seksueel misbruik door een ander dan de verdachte en kunnen zij redenen hebben om de verdachte –ten onrechte- te beschuldigen. Bovendien is niet genoeg doorgevraagd. De verklaringen zijn innerlijk tegenstrijdig en in ieder geval op onderdelen ongeloofwaardig en onbetrouwbaar. Aan de verklaringen van de kinderen kan dan ook geen geloof worden gehecht. De verdediging heeft in dit kader verzocht om de toevoeging aan het dossier van het dossier omtrent de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing.

2. Het hof overweegt het volgende.

2.1 Uit de bewijsmiddelen blijkt dat de verklaringen van [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] voldoende steun vinden in andere bewijsmiddelen. Het hof acht de verklaringen van [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] geloofwaardig en betrouwbaar.

Zo heeft [slachtoffer 2] tijdens het verhoor in de verhoorstudio meerdere keren verklaard dat de verdachte over haar borsten heeft gewreven en dat dit in haar bed gebeurde. Op de vraag of andere mensen wel eens zoiets bij haar hebben gedaan heeft zij ontkennend geantwoord.

Door de moeder van [slachtoffer 2], [naam], is onder meer verklaard dat de verdachte wel eens bleef slapen en dan bij [slachtoffer 2] op haar slaapkamer sliep.

vraagt mij naar de alinea op pagina 56 van het rapport, waarin ik zeg dat gaandeweg de observatieperiode zijn verhalen vol blijken te zitten met discrepanties en feitelijke onjuistheden en dat hij een opportunistische en leugenachtige indruk maakt. Het is juist dat ik dit vrij stellig geformuleerd heb en ik sta daar nog steeds achter. Sommige dingen zijn zo duidelijk dat het niet aan zijn intelligentie kan liggen. Hij zegt dan iets omdat het hem goed uitkomt. Soms lijkt het dom of ongeloofwaardig, soms is het minder bewust. Maar soms weet hij het bewust in zijn eigen voordeel te gebruiken. Soms kloppen dingen zo evident niet met elkaar dat het leugens moeten zijn. Als hij daarmee geconfronteerd wordt, geeft hij er weer een draai aan. Dit gebeurt niet onbewust.

(…)

Een groot verschil tussen 1997 en nu is dat hij destijds open stond voor een gesprek over zijn seksuele problematiek. Op dat moment kun je spreken over ziektebesef, probleembesef, fantasieën en de reden om over te gaan tot ongewenst gedrag. In die situatie is het mogelijk om minder restrictieve vormen van behandeling te overwegen.

Dit keer was de seksuele binnenwereld helemaal niet, of nauwelijks bespreekbaar. Dan weet je niet hoe die seksuele binnenwereld eruit ziet. De seksuele afwijking kan zo geïntegreerd zijn met de persoonlijkheidsstoornis dat er helemaal geen probleembesef is.

Het kan ook zijn dat er wel een probleembesef is, maar dat hij dat voor zichzelf houdt om behandeling te voorkomen.

(…)

Het advies voor een langdurige behandeling in een gesloten setting is gebaseerd op het feit dat sprake is van een moeilijk te behandelen stoornis en dat het probleeminzicht niet is in te schatten. De behandeling moet meer gericht zijn op resocialisatie. Als hij in de juiste behandelsetting komt waar hij zal moeten meewerken, dan zou het misschien lukken om iets tot stand te brengen waar hij kan resocialiseren. Vanwege zijn zwakbegaafdheid en zijn persoonlijkheidsstoornis is het belangrijk om meer controle van buitenaf te houden. Het is belangrijk dat hij meer mensen om zich heen krijgt die hem corrigeren en begeleiden, zodat hij het niet bij kinderen hoeft te zoeken.

Het feit dat hij ook relaties met volwassen vrouwen heeft gehad is niet een aanwijzing dat er geen sprake van pedofilie zou zijn. Pedofilie heb je in exclusieve en niet exclusieve typen.

(…)

Op zich is het mogelijk dat mensen met een pedofiele stoornis op een bepaald moment de knop omzetten. Als zij gewetensremming hebben bij hun seksuele behoeftes kunnen zij zichzelf ervan weerhouden, maar daar hebben zij dan wel hulp bij nodig. Zij gaan dan in therapie om meer controle te krijgen over zichzelf.

Ik denk dat verdachte zichzelf overschat. Hij heeft therapie aangeboden gekregen, maar er geen gebruik van gemaakt.

Er was toen al sprake van een gedragspatroon. Het is moeilijk om dat stop te zetten als je weinig alternatieven hebt. Ik bedoel daarmee dat het bestendig is.

(…)

Het feit dat verdachte consistent is in zijn ontkenning heeft mijn conclusie niet anders gemaakt. Bij seksuele delicten ontkennen heel veel mensen en dit houden zij soms heel lang vol. Dat is een enorme belemmering, maar niet een reden om anders te werk gaan. Het is niet zo dat, omdat hij ontkend heeft, wij tot een zwaardere pathologie zijn gekomen.

(…)

De deskundige H.A. van Kempen heeft ter terechtzitting van het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch van 27 oktober 2010, zoals daarvan blijkt uit het proces-verbaal van die terechtzitting, onder meer verklaard:

(…)

Over de diagnose van de persoonlijkheidsstoornis hebben we uitvoerig gediscussieerd. Het is niet een doorsnee antisociale man. Het is dan de vraag hoe je in de omschrijving duidelijk maakt dat er andere aspecten in zitten. De beschouwing, de conclusie en het advies worden door de psycholoog en de psychiater gedragen.

Er is geconcludeerd dat er sprake is van pedofilie, zowel op het emotionele als op het seksuele vlak. Tot die bevinding ben ik als volgt gekomen. Allereerst bleek dat hij erg gericht was op jonge kinderen, met name meisjes. Die kwamen in zijn verhalen veelvuldig voor. Zo had hij het bijvoorbeeld over de vrouw van een kermisexploitant, die twee jonge dochters had. Dit hoeft op zich niet te betekenen dat er sprake is van pedofilie, maar het zegt wel wat over het feit dat hij erg opvallend gericht is op jonge kinderen. Meer dan andere volwassenen.

Emotioneel is hij zeer sterk op kinderen en hun belevingswereld gericht. Dat uit zich in het feit dat hij zich nogal gelijkschakelt met hen. Nu is het zo dat door zijn zwakbegaafdheid zijn belevingswereld wat kinderlijker is dan gemiddeld, zodat hij meer op dat niveau functioneert en beleeft. Echter dit verklaart zijn preoccupatie met kinderen niet voor het grootste deel. Niet iedereen met zwakbegaafdheid heeft dezelfde preoccupatie voor kinderen.

Daarnaast zijn er feiten en aanwijzingen die maken dat hij ook in seksuele zin geïnteresseerd blijkt te zijn in kinderen. Allereerst is er de veroordeling voor ontucht met jonge meisjes. In die tijd heeft hij inzicht gegeven in hoe hij fantaseerde over die kinderen en wat hij in seksuele zin met één van die meisjes gedaan had. Dat geeft een duidelijk beeld van een persoon die niet toevallig een keer verdwaald is maar gericht en gefixeerd is op seksueel contact met kinderen.

Dat is dus een sterke aanwijzing voor pedofiele gerichtheid. Ook in het rapport van Jacob uit 1997 wordt al melding gemaakt dat zijn omgeving zich zorgen maakte over zijn contact met kinderen in seksuele zin. Verder is er een vrij lange lijst van de kinderbescherming met meldingen van mensen uit de omgeving van Achten. Mensen die beweren dat zij gezien hebben dat hij kinderen aanraakte op een seksuele manier. Eigenlijk hetzelfde als wat er in 1997 is gezien. Toen vroeg een meisje hem haar handstand te leren in het bos en de volgende dag kwam zij terug om het verder te leren. Dan zie je situaties die duidelijk een seksuele richting op gaan. Ik betrek daarbij ook zijn eigen mededeling dat hij in bed heeft gelegen met een meisje, dat hij haar heeft geholpen met haren wassen en dat hij veelvuldig meisjes naar bed brengt. Dat zijn allemaal grensoverschrijdende activiteiten. Een normaal persoon van 40 jaar oud begeeft zich niet in dergelijke intieme situaties. Ook niet als je gek bent op kinderen. Voorlezen of naar de winkel gaan kan voorkomen, maar niet dit soort intieme situaties.

(…)

Daartoe is aangevoerd dat het hof op basis van het uitgebrachte rapport van de psycholoog en de psychiater niet kan en mag aannemen dat verdachte een gebrekkige ontwikkeling of een ziekelijk stoornis heeft en pedofiel is.

Volgens de raadsman deugen die rapporten op vele onderdelen niet en zijn ze onbegrijpelijk, zodat ernstig getwijfeld moet worden aan de vakinhoudelijke conclusies die de deskundigen trekken. Ook staan er tegenstrijdigheden in het rapport, zoals de stelling dat verdachte verzorgend en dienend is, maar ook antisociaal en egocentrisch.

Van een onbevangen en onafhankelijk deskundigenonderzoek is geen sprake.

Dit betekent, aldus de raadsman, dat niet voldaan is aan het vereiste van de aanwezigheid van een gedragsdeskundig advies waaronder een psychiater, zodat om die reden de maatregel van terbeschikkingstelling (nader: TBS) niet kan worden opgelegd.

Ook het feit dat de deskundige Frenken heeft geoordeeld dat de verklaringen van de meisjes (op onderdelen) ongeloofwaardig zijn betekent dat aan de oordeelsvorming (pedofilie en TBS) van de psychiater en psycholoog getwijfeld dient te worden, zodat TBS niet kan worden opgelegd op basis van deze rapporten.

Verdachte is geen gevaar voor anderen. Sterker nog, hij helpt anderen. De verdediging wijst er verder op dat er geen aanwijzingen zijn dat verdachte geweld heeft gebruikt of daarmee heeft gedreigd.

Vanuit een oogpunt van proportionaliteit is dan het opleggen van de maatregel TBS, in welke vorm dan ook, niet te rechtvaardigen (Hof ‘s-Hertogenbosch 14 december 2007, LJN: BC 0227 en BC 0236).

subsidiair ten laste gelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte onder 4 subsidiair en 6 subsidiair meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het bewezen verklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van 27 maanden.

Beveelt dat de tijd die door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in enige in artikel 27, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht bedoelde vorm van voorarrest is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering zal worden gebracht, voor zover die tijd niet reeds op een andere straf in mindering is gebracht.

Gelast dat de verdachte ter beschikking wordt gesteld en beveelt dat hij van overheidswege zal worden verpleegd.

Aldus gewezen door

mr. M.J.H.J. de Vries-Leemans, voorzitter,

mr. A.R.O. Mooy en mr. J. Buhrs-Platschorre, raadsheren,

in tegenwoordigheid van mw. C.M. Sweep, griffier,

en op 12 oktober 2011 ter openbare terechtzitting uitgesproken.

De griffier is buiten staat dit arrest mede te ondertekenen.