7.2.4 Verschil in financiële positie

Ik verwijs naar § 4.8 voor een uitgebreidere omschrijving van de invloed van de financiële positie van één van de partijen op de werking van de redelijkheid en billijkheid.

De factor ‘verschil in financiële positie’ beïnvloedt de werking van de redelijkheid en billijkheid. Ik geef enkele voorbeelden. De matiging van een vordering tot schadevergoeding is op grond van art. 6:109 lid 1 BW afhankelijk van de draagkracht van de partijen. Hierbij moet zijdelings rekening worden gehouden met het verschil in draagkracht.1

Een partij sluit onder de invloed van een geestelijke stoornis een voor haar nadelige overeenkomst. De uitvoering van deze overeenkomst zou tot het faillissement van het bedrijf van de partij leiden. Haar wederpartij was niet op de hoogte van de geestelijke stoornis en heeft gerechtvaardigd vertrouwd op de totstandkoming van de voor haar voordelige overeenkomst. Zij kan het nadeel dat zou worden veroorzaakt door het niet uitvoeren van de overeenkomst gemakkelijk dragen. Het verschil in de financiële positie pleit voor het beperken van de gevolgen van het gerechtvaardigd vertrouwen op grond van de redelijkheid en billijkheid.2

De factor ‘verschil in financiële positie’ speelt ook een rol buiten de redelijkheid en billijkheid. Het recht op levensonderhoud is afhankelijk van de financiële positie van de onderhoudsgerechtigde.3 De omvang van dit recht is echter zowel afhankelijk van de behoeften van de onderhoudsgerechtigde als van de draagkracht van de onderhoudsplichtige.4 Zijn er verschillende partijen tot uitkering verplicht, dan beïnvloeden de financiële posities van deze partijen de verdeling van deze verplichting.5

De factor speelt ook een rol in andere rechtsstelsels. Het verschil in financiële positie beïnvloedt de eventuele matiging van een vordering ook in het Zwitserse recht.6 Het verschil in financiële positie beïnvloedt daarnaast in verschillende landen en het DCFR de aansprakelijkheid van een partij met een jonge leeftijd of een geestelijk handicap. Het verschil beïnvloedt deze aansprakelijkheid naast de financiële positie van de schuldenaar.7

De factor ‘verschil in financiële positie’ vertoont een overlap met verschillende factoren. Ik heb de overlap met de factoren ‘financiële positie’, ‘verschil in maatschappelijke positie of professionaliteit’ en ‘verschil in de mogelijkheden tot belangenbehartiging’ besproken in de §§ 4.8, 7.2.1 en 7.2.3.

De factor vertoont daarnaast een overlap met de factor ‘verschil in de omvang van de belangen van de partijen bij de rechtsbetrekking’.8 De partij met een sterkere financiële positie kan de gevolgen van een tegenvaller gemakkelijker verwerken. De gevolgen zijn groter voor de partij met een zwakkere positie. Deze overlap is te vergelijken met de in § 4.8 besproken overlap tussen de factoren ‘financiële positie’ en ‘omvang belang’. De factor ‘verschil in financiële positie’ spreekt een vermoeden uit over de factor ‘verschil in de omvang van de belangen van de partijen bij de rechtsbetrekking’. De factor ‘verschil in de omvang van de belangen van de partijen bij de rechtsbetrekking’ is de uiteindelijke relevante factor. Een beroep op deze factor is echter niet altijd duidelijk. De precieze gevolgen van een tegenvaller zijn immers niet altijd duidelijk vast te stellen.