132 Ambtshalve toepassing van EU-recht?

Reeds in hoofdstuk 3 is aan de orde gekomen dat EU-recht (waartoe het Handvest moet worden gerekend) voorrang heeft boven nationaal recht. Een taakverdeling tussen de rechter en partijen waarbij de partijautonomie vooropstaat, kan de doorwerking van EU-recht in de nationale rechtsorde evenwel beperken.1 De vraag in hoeverre een dergelijke beperking houdbaar is, is in verschillende arresten van het HvJ EU behandeld. Kern van deze jurisprudentie is dat het EU-recht de nationale rechter er niet toe verplicht ambtshalve een rechtsgrond ontleend aan EU-recht in het geding te brengen, indien hij daarvoor de hem passende lijdelijkheid zou moeten verzaken door buiten de grenzen van de rechtsstrijd te treden.2 Hiermee geeft het HvJ EU blijk van de eerbied voor nationale regels over de taakverdeling tussen rechter en partijen. Dat betekent dat geen uitzondering behoeft te worden gemaakt voor rechtsgronden van EU-recht; deze dienen net als rechtsgronden van nationaal recht in beginsel binnen de grenzen van de rechtsstrijd te worden aangevuld.3

Uit de Luxemburgse rechtspraak volgt evenwel dat de nationale rechter in uitzonderingsgevallen ertoe gehouden kan zijn het EU-recht ambtshalve toe te passen, zo nodig buiten de grenzen van de rechtsstrijd. Deze verplichting is nu weer verankerd in het doeltreffendheidsbeginsel en het beginsel van effectieve rechtsbescherming,4 en dan weer in het gelijkwaardigheidsbeginsel.5 Het onderscheid zal hierna worden verduidelijkt.