1.2.3 De Franse astreinte

Het oneigenlijk gebruik van de schadevergoedingsveroordeling zoals hierboven omschreven bleef niet zonder kritiek. Belangrijk bezwaar daartegen was bijvoorbeeld gelegen in het feit dat de toekomstige schadevergoeding nog uitsluitend met het oog op het afschrikwekkend effect begroot werd, in plaats van met het oog op de werkelijk door eiser te lijden schade.

Door, naar Frans voorbeeld, de bevoegdheid van de rechter te aanvaarden om een subsidiaire geldveroordeling werkelijk als indirect executiemiddel uit te spreken, zou aan deze praktijk een einde kunnen worden gemaakt. Franse rechters verbonden al vanaf het begin van de negentiende eeuw voorwaardelijke schadevergoedingsveroordelingen ('astreintes') aan hun uitspraken, met als doel de naleving van die uitspraken af te dwingen.1 In de loop der tijd had de astreinte zich in de Franse jurisprudentie als afzonderlijke rechtsfiguur naast de schadevergoeding kunnen ontwikkelen. Over de wenselijkheid van die ontwikkeling was men in Frankrijk overigens evenmin eensgezind: met name de rechterlijke bevoegdheid om astreintes uit te spreken was omstreden, vanwege het ontbreken van een wettelijke basis daarvoor. Esmein betoogde dat die rechterlijke bevoegdheid besloten lag in de imperatieve bevoegdheid, die de rechter naast zijn rechtsprekende bevoegdheid bezat,2 op basis van art. 1036 van de Code de Procédure civi1.3 Daarentegen werd ook het standpunt verdedigd dat de astreinte alleen toelaatbaar was voor zover deze werkelijk op in de toekomst te lijden schade zag.4 Een uitdrukkelijke wettelijke basis voor de astreinte liet in Frankrijk lang op zich wachten: pas in 1972 werd een wettelijke regeling met betrekking tot de astreinte ingevoerd 5