1.2.2 Kort geding

Met betrekking tot de référé-procedure (het kort geding) stond men aanvankelijk minder afwijzend tegenover het uitspreken van dwangsomveroordelingen zonder wettelijke basis 1 Over het algemeen werd aanvaard dat de president van de rechtbank partijen een bepaald gedrag kon voorschrijven; de kortgedingrechter werd bovendien een ruimere bevoegdheid toegekend dan de bodemrechter om te bepalen hoe de naleving van zijn uitspraken moest worden verzekerd.2 Het uitspreken van schadevergoedingsveroordelingen in kort geding werd daarentegen bezwaarlijk gevonden, nu daarmee volgens de toen heersende opvatting de rechtsbetrekking tussen partijen definitief zou worden vastgesteld.

Toch legde de Hoge Raad in 1921 ook het uitspreken van dwangsomveroordelingen in kort geding aan banden:3 de Hoge Raad bepaalde in zijn arrest van 29 december 1921 dat subsidiaire geldveroordelingen die geen verband hielden met geleden schade evenmin in kort geding 'bij wijze van straf konden worden opgelegd. De president werd in ditzelfde arrest echter uitdrukkelijk bevoegd geacht om aan de niet-naleving van het vonnis een subsidiaire schadevergoedingsveroordeling te verbinden. De Hoge Raad overwoog: 'dat immers dusdoende de president geen nadeel toebrengt aan de zaak ten principale, doch enkel eene veroordeling uitspreekt, die rechtstreeks en uitsluitend betrekking heeft op de aan zijn oordeel onderworpen, onverwijlde voorziening eischende zaak'. Liever dan de dwangsom te erkennen, trad de Hoge Raad dus de mogelijkheid om schadevergoedingsveroordelingen in kort geding uit te spreken ruimer tegemoet.4 Desondanks doken ook na dit arrest incidenteel nog enkele met dwangsom versterkte veroordelingen in kort geding op.5