HR, 07-10-2003, nr. 01719/03U

De Rechtbank te Breda heeft de uitlevering van verzoeker aan de Republiek Frankrijk ontoelaatbaar verklaard voor zover de in het uitleveringsverzoek omschreven feiten overtredingen van de Douanewetgeving betreffen, en voor het overige toelaatbaar verklaard.

Tegen deze beslissing is door zowel de officier van justitie als verzoeker cassatie ingesteld. De officier van justitie en, namens verzoeker, mr M. van Stratum, advocaat te Amsterdam, hebben bij tijdig ingediende schrifturen cassatiemiddelen voorgesteld.

Deze zaak vertoont samenhang met de zaak die bij de Hoge Raad bekend is onder griffienummer 01710/03 U, waarin ik heden eveneens concludeer.

Het middel van de officier van justitie betreft de ontoelaatbaarverklaring van de verzochte uitlevering voor zover de daarin genoemde feiten strafbaar zijn gesteld in de Franse Douanewet.

Dienaangaande heeft de Rechtbank overwogen:

Terecht wijst de officier van justitie er op dat de Hoge Raad, zijn tot dan toe gevormde rechtspraak preciserend, in het arrest van 4 februari 2003, griffienr 01679/02 U, LJN AF0451, heeft overwogen:

Gelijkluidende overwegingen zijn te vinden in HR 4 februari 2003, griffienr 01830/02 U, LJN AF0455.

Nu de Rechtbank feitelijk, en gelet op het uitleveringsverzoek niet onbegrijpelijk, heeft vastgesteld dat de feiten, ook voor zover zij in de Franse Douanewet strafbaar zijn gesteld, de import en smokkel van absoluut verboden goederen betreffen, terwijl uit het uitleveringsverzoek niet blijkt dat de in Frankrijk tegen verzoeker ingestelde vervolging strekt tot handhaving van fiscale belangen als in de zo-even overwegingen van de Hoge Raad omschreven in r.o. 3.7 onder a en b, getuigt de bestreden uitspraak, voor zover de uitlevering van verzoeker ontoelaatbaar is verklaard, van een onjuiste rechtsopvatting.

Het middel van de officier van justitie treft derhalve doel.

Het eerste middel dat namens verzoeker is voorgesteld betreft schending van art. 365 Sv, nu de bestreden uitspraak alleen door de voorzitter en de griffier is ondertekend, en niet blijkt dat de oudste en de jongste rechter tot ondertekening buiten staat zijn geweest.

De steller van het middel geeft zich er rekenschap van dat de wet geen nietigheid verbindt aan het niet-naleven van de in art. 365 Sv opgenomen voorschriften, terwijl ook in de rechtspraak niet is aanvaard dat zulk verzuim, indien het in een strafprocedure is opgetreden, tot nietigheid moet voeren.

Hij stelt zich evenwel op het standpunt dat in een uitleveringsprocedure anders geoordeeld moet worden, omdat "mede gelet op de internationale dimensie" geen enkel misverstand mag bestaan over de vraag of alle leden van de meervoudige kamer verantwoordelijkheid voor de beslissing hebben genomen. Het ontbreken van de handtekeningen van de oudste en de jongste rechter zou onzeker maken of er sprake is van een "dissenting opinion", zodat het er voor gehouden zou moeten worden dat de twee leden van de kamer die de uitspraak niet hebben ondertekend daarvoor geen verantwoordelijkheid wensen te nemen.

Het betoog lijkt mij niet sterk. In het wettelijk systeem ligt besloten dat rechterlijke uitspraken, gewezen door meervoudige kamers van rechtbanken en hoven, slechts tot stand kunnen komen indien ten minste twee van de drie leden van de kamer menen dat in bepaalde zin beslist moet worden. Het is denkbaar dat één van de leden van een meervoudige kamer zich bij de beraadslaging in raadkamer voorstander van andersluidende beslissingen betoont, doch indien het meningsverschil onoverbrugbaar blijkt, en de andere leden aan hun standpunt vasthouden, zal het lid met een afwijkende opinie zich daarbij neer moeten leggen. Hij zal voorts verantwoordelijkheid moeten accepteren voor de uitspraak zoals zij wordt gedaan, en hij mag zich daarvan buiten de raadkamer niet distantiëren. Het ontbreken van eenstemmigheid staat aan het nemen van een beslissing in bepaalde zin slechts in de weg indien de wet die eenstemmigheid vereist, vgl art. 424 Sv. Overigens wordt die bepaling in de rechtspraak aldus uitgelegd dat in een uitspraak niet uitdrukkelijk behoeft te worden vermeld dat de vereiste eenstemmigheid is bereikt, HR NJ 1994, 613.

De enkele omstandigheid dat de bestreden uitspraak tot stand is gekomen brengt derhalve dwingend mede dat ten minste twee van de drie leden van de kamer de daarin genomen beslissingen volledig onderschrijven, terwijl, zo er bij de beraadslaging al verschil van inzicht is blijven bestaan, geen van de leden van de kamer zich daarvan zou kunnen distantiëren op de wijze die de steller van het middel kennelijk voor mogelijk houdt.

In (wat de steller van het middel noemt) de "internationale dimensie' die een uitspraak betreffende de toelaatbaarheid van uitlevering aankleeft zie ik evenmin reden om de vraag of het ontbreken van de handtekeningen van de oudste en de jongste rechter consequenties moet hebben voor de geldigheid van de uitspraak anders te beantwoorden dan ten aanzien van een uitspraak in een strafproces zou geschieden.

Het middel faalt.

Het tweede middel klaagt over schending van art. 47, eerste lid, Uw en art. 20 EUV, doordat in het dictum van de bestreden uitspraak niets te vinden is ten aanzien van voorwerpen die onder verzoeker in beslag zijn genomen, ofschoon de Rechtbank blijkens haar voorafgaande overwegingen van oordeel is dat de vordering tot overdracht van die voorwerpen aan de verzoekende Staat moet worden afgewezen, nu niet gebleken is dat die voorwerpen relevant zijn voor beoordeling van de feiten door de Franse autoriteiten.

Dat manco is, op zichzelf beschouwd, snel te herstellen. Nu de beslissing, en de grond daarvoor, in de overwegingen van de Rechtbank zijn terug te vinden kan de Hoge Raad het dictum verbeterd lezen, of, na vernietiging in zoverre, de beslissing alsnog in het dictum opnemen.

De reden die de Rechtbank heeft gevonden om de vordering in dit opzicht af te wijzen lijkt mij evenwel niet steekhoudend. De Rechtbank overwoog:

De enkele omstandigheid dat er twee jaren zijn verstreken tussen het begaan van het feit waaromtrent in de verzoekende Staat verdenking bestaat en het inbeslagnemen van de voorwerpen kan, dunkt mij, bezwaarlijk de gevolgtrekking dragen dat het inbeslaggenomene geen aanwijzingen kan bevatten die van belang zijn voor beoordeling van het feit door de met vervolging en berechting belaste instanties in de verzoekende Staat.

Dat klemt temeer in verband met de aard van de inbeslaggenomen voorwerpen. Op verzoek van de Franse autoriteiten en op last van de rechter-commissaris is een doorzoeking verricht in twee woningen (het adres waarop verzoeker staat ingeschreven en een ander adres van verzoeker dat bij de politie bekend was). De resultaten daarvan zijn opgenomen in een proces-verbaal, dat voor een niet gering deel bestaat uit een opsomming van de inbeslaggenomen voorwerpen. Daarbij zijn onder (veel) meer vermeld: diverse vliegtickets en andere reisbescheiden, ontvangstbewijzen en "money transfers", alsmede een paspoort ten name van [betrokkene 4], wiens uitlevering eveneens is gevraagd en - deels - toelaatbaar verklaard (dat is de zaak die bij de Hoge Raad bekend is onder griffienummer 01710/03 U).

Samengevat komen de in het uitleveringsverzoek omschreven feiten er op neer dat drie personen, die op 25 augustus 2001 op de luchthaven Orly zijn aangehouden omdat zij bolletjes cocaïne op en in hun lichaam verborgen hadden, hebben verklaard dat de drugs bestemd waren voor verzoeker, en dat die drugs hen waren meegegeven door [betrokkene 4], met wiens zuster verzoeker gehuwd is. [Betrokkene 4] zou met de koeriers zijn meegereisd naar Cayenne, vanwaar de koeriers naar Parijs zijn gevlogen.

Dit maakt het denkbaar dat sommige van de inbeslaggenomen voorwerpen, zoals tickets, visa-stempels in reisdocumenten, maar ook bewijzen van geldovermaking, een agenda of foto's, van belang zijn voor de waarheidsvinding in de vervolging die de Franse autoriteiten tegen verzoeker (en [betrokkene 4]) hebben ingesteld. Of dat het geval is kan thans niet worden vastgesteld. Daarvoor zijn de inbeslaggenomen bescheiden onvoldoende omschreven. Zo zijn bij enkele vliegtickets en sommige documenten betreffende geldovermakingen geen data vermeld. De door de Rechtbank gevolgde redenering dat reeds het verstrijken van twee jaren meebrengt dat zulke bescheiden van geen belang kunnen zijn voor de beoordeling van de feiten door de Franse autoriteiten lijkt mij evenwel niet vol te houden.

Van andere inbeslaggenomen goederen, zoals contant geld en sieraden die zijn aangetroffen in een handtas van zekere [betrokkene 7], die in één van de woningen is aangehouden, kan daarentegen worden vastgesteld dat zij ongeschikt zijn om in de Franse procedure de waarheidsvinding te dienen. Dat geldt ook voor zulke zaken als treinkaartjes van de NS voor het traject Tilburg - Zwolle vice versa en een aantal bolletjes met cocaïne. Overigens hebben de verbalisanten vermeld dat geen verder onderzoek wordt ingesteld naar de in verzoekers woning aangetroffen drugs.

Nu van sommige inbeslaggenomen voorwerpen niet aanstonds duidelijk is of zij in het Franse proces de waarheidsvinding kunnen dienen, en andere voorwerpen in dat proces zeker geen bewijsfunctie kunnen hebben, zou de officier van justitie de Rechtbank een dienst hebben bewezen door zijn vordering tot inbehandelingneming van het uitleveringsverzoek in dit opzicht nader te onderbouwen. Dat zou wellicht des te gemakkelijker zijn geweest omdat uit de door de politie samengestelde stukken blijkt dat Franse opsporingsambtenaren in staat zijn gesteld bij de doorzoekingen aanwezig te zijn.

Intussen gaat het mij te ver om in het kader van dit cassatieberoep nadere inlichtingen te vragen ten aanzien van de bewijsfunctie die de diverse inbeslaggenomen bescheiden en andere voorwerpen in de Franse procedure nog kunnen hebben. Daarbij neem ik in aanmerking dat de Hoge Raad, indien het Openbaar Ministerie cassatie instelt tegen beslissingen die in een strafzaak zijn genomen, bij voorkeur niet ten nadele van een verdachte casseert op andere dan de door het Openbaar Ministerie aangedragen gronden. In de onderhavige zaak is mede door het Openbaar Ministerie cassatie ingesteld, maar de officier van justitie klaagt niet over de beslissing die de Rechtbank ten aanzien van de inbeslaggenomen goederen heeft genomen.

Daartegenover geef ik mij er rekenschap van dat het hier een uitleveringszaak betreft, terwijl de rechter - met inbegrip van de Hoge Raad - zijn beslissingen in een uitleveringsprocedure niet los kan zien van de verdragsrechtelijke verplichting aan verzoeken om rechtshulp zoveel mogelijk gehoor te geven, vgl HR 19 maart 2002, LJN ZD2927 en HR 10 december 2002, griffienr 02173/01 B.

Niettemin lijkt het mij een begaanbare weg om aan de ontoereikende onderbouwing van de beslissing ten aanzien van de inbeslaggenomen voorwerpen voorbij te gaan. Opmerking verdient dat bij de door de politie bijeengebrachte stukken een Nederlandse vertaling is opgenomen van een verzoek om rechtshulp, uitgegaan van de rechter-commissaris in de Arrondissementsrechtbank te Créteil, gedateerd 9 januari 2003, waarin - in het kader van een strafvervolging tegen zekere [betrokkene 5] - onder meer wordt verzocht huiszoeking te verrichten op het adres van verzoeker dat de rechter-commissaris bekend was en zonodig op andere plaatsen, en de voor het onderzoek nuttige voorwerpen in beslag te nemen.

Uit dit verzoek om rechtshulp blijkt dat het daarin bedoelde onderzoek betrekking heeft op de feiten ter zake waarvan ook verzoekers uitlevering wordt verzocht. Daarom kan, naar mij voorkomt, de eventuele overdracht van de inbeslaggenomen voorwerpen niet alleen grondslag vinden in het onderhavige uitleveringsverzoek, maar ook in het verzoek om rechtshulp dat (eerder) van de rechter-commissaris in de Arrondissementsrechtbank te Créteil is uitgegaan.

Zo de beslissing op het onderhavige uitleveringsverzoek blijft inhouden dat geen overdracht van inbeslaggenomen voorwerpen wordt toegestaan zal dat er naar mijn inzicht niet aan in de weg staan dat de officier van justitie bevordert dat ten aanzien van die voorwerpen een machtiging als bedoeld in art. 552p, tweede lid, Sv wordt verleend. Dat zal de officier van justitie in overweging gegeven kunnen worden door het Ministerie van Justitie, dat op de gebruikelijke wijze in het bezit zal worden gesteld van een afschrift van het arrest van de Hoge Raad op de onderhavige cassatieberoepen.

Zo de officier van justitie aanleiding vindt een machtiging als zo-even bedoeld uit te lokken zal er de gelegenheid zijn de Rechtbank alsnog te voorzien van de nadere gegevens op grond waarvan vastgesteld zal kunnen worden in hoeverre de inbeslaggenomen voorwerpen in de Franse procedure aan de waarheidsvinding kunnen bijdragen.

Ik stel de Hoge Raad daarom voor de beslissing ten aanzien van de inbeslaggenomen voorwerpen in stand te laten, en slechts de omissie in het dictum van de uitspraak te herstellen.

Het derde middel bevat de klacht dat uit de bestreden uitspraak niet of onvoldoende blijkt of de uitlevering ter fine van strafvervolging, dan wel ter fine van tenuitvoerlegging van een opgelegde straf is toegestaan.

Dat heeft de Rechtbank inderdaad niet vermeld, en de kwestie is van belang omdat in de bestreden uitspraak is vastgesteld dat verzoeker over de Nederlandse nationaliteit beschikt.

Het uitleveringsverzoek en de daartoe overgelegde stukken laten er evenwel geen enkele onduidelijkheid over bestaan dat de uitlevering van verzoeker is gevraagd teneinde hem te kunnen vervolgen. Ook dit gebrek in de bestreden uitspraak kan derhalve aanstonds worden hersteld.

Het door de officier van justitie voorgestelde middel noopt tot vernietiging van de bestreden uitspraak. De Hoge Raad kan de zaak zelf afdoen zonder in een nieuw onderzoek naar de feiten te treden. Daarbij kunnen ook omissies worden hersteld die zijn gesignaleerd in het tweede en het derde namens verzoeker voorgestelde middel.

Redenen voor ambtshalve vernietiging van de bestreden uitspraak heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt ertoe