HR, 20-05-2003, nr. 02121/02U

De Arrondissementsrechtbank te Rotterdam heeft de uitlevering van verzoeker aan het Koninkrijk België ter fine van vervolging voor een deel van de feiten toelaatbaar verklaard. De feiten waarvoor de uitlevering toelaatbaar is verklaard betreffen, kort gezegd, de handel in harddrugs, 'witwassen' en het deelnemen aan een criminele organisatie.

Namens verzoeker heeft mr. A.A. Franken, advocaat te Amsterdam, één middel van cassatie voorgesteld.

Dat middel komt op tegen het oordeel van de Rechtbank dat de uitlevering van de opgeëiste persoon toelaatbaar kan worden verklaard voor wat betreft het 'witwassen'. Er wordt gewezen op een uitspraak van de Rechtbank te 's Gravenhage, gepubliceerd in NJ 2002, 453. In navolging van het in die uitspraak overwogene wordt betoogd dat aan uitlevering in de weg moet staan dat, indien verzoeker - die Nederlander is - in België ter zake van dit feit wordt veroordeeld en de Belgische autoriteiten uitvoering geven aan de reeds gedane toezegging verzoeker terug te leveren voor het in Nederland ondergaan van de opgelegde straf, de rechter in de dan volgende exequatur-procedure gedwongen zou worden om in strijd met het legaliteitsbeginsel een straf te bepalen voor een feit dat in Nederland niet strafbaar was op het moment waarop het werd begaan. Uit de overgelegde stukken volgt dat het feit vóór december 1997 is begaan, terwijl de daarop betrekking hebbende Nederlandse strafbepaling, art. 420bis Sr, eerst op 14 december 2001 in werking is getreden.

Nu de klacht een zuivere rechtsvraag opwerpt wijs ik er slechts ter zijde op dat uit het proces-verbaal van de door de Rechtbank gehouden zitting niet blijkt dat hieromtrent verweer is gevoerd. In de bestreden uitspraak zijn aan dit punt geen overwegingen gewijd.

In de uitspraak die is gepubliceerd in NJ 2002, 453 overwoog de Rechtbank dat art. 16 Grondwet en art. 1, eerste lid, Sr na een veroordeling van de opgeëiste persoon (die de Nederlandse nationaliteit heeft) in de verzoekende Staat zouden verhinderen dat exequatur tot het in Nederland tenuitvoerleggen van de straf zou worden verleend, omdat dit exequatur een inbreuk zou vormen op het in bedoelde bepalingen neergelegde verbod iemand te berechten of te straffen ter zake van feiten die ten tijde van het begaan ervan niet strafbaar waren gesteld. Daarom werd de uitlevering ontoelaatbaar verklaard.

Opmerking verdient dat de officier van justitie cassatie tegen deze uitspraak heeft ingesteld, waarop nog niet is beslist.

Het middel noopt tot beantwoording van twee vragen.

Met betrekking tot de eerste van die twee vragen merk ik het volgende op.

Het is vaste rechtspraak dat de uitleveringsrechter in verband met de toelaatbaarheid van uitlevering van een Nederlandse onderdaan niet bevoegd is te beoordelen of de verzoekende Staat toereikende terugkeergaranties heeft gegeven, nu dat oordeel in art. 4, tweede lid, Uitleveringswet nadrukkelijk aan de Minister van Justitie is voorbehouden (vgl. onder meer HR DD 96.348).

De omstandigheid dat reeds bij de beslissing over de toelaatbaarheid van de uitlevering voorzienbaar is dat bij het latere verzoek tot tenuitvoerlegging van de door de buitenlandse rechter opgelegde straf in Nederland zal moeten worden vastgesteld dat niet aan alle daarvoor geldende vereisten is voldaan vormt naar mijn oordeel geen toereikende grond om af te wijken van de in de Uitleveringswet neergelegde bevoegdheidsverdeling tussen rechter en Minister.

Indien een opgeëiste persoon met de Nederlandse nationaliteit meent dat zijn teruglevering na veroordeling in gevaar komt, zal hij zich met dat bezwaar tot de Minister moeten richten. Zo hij vervolgens meent dat de Minister in redelijkheid niet heeft kunnen oordelen dat de tenuitvoerlegging in Nederland voldoende is gewaarborgd, zal hij tegen diens beslissing een kort geding kunnen aanspannen, vgl HR NJ 1996, 382. Ingrijpen door de rechter zal pas aan de orde kunnen komen indien wordt betoogd dat de Minister geen rechtmatig gebruik heeft gemaakt van de hem voorbehouden bevoegdheden. Diens beslissing zal daarom moeten worden afgewacht. De rechter die over de toelaatbaarheid van de uitlevering heeft te oordelen mag, zelfs indien waarschijnlijk is dat de Minister zal moeten vaststellen dat de tenuitvoerlegging in Nederland van de in het buitenland op te leggen straf op een wettelijke verhindering zal stuiten, op die aan de Minister voorbehouden beslissing niet vooruitlopen.

Dit neemt niet weg dat de rechter die de uitlevering toelaatbaar heeft bevonden in het advies aan de Minister dat ingevolge art. 30, tweede lid, Uw bij de uitspraak gevoegd moet worden kan wijzen op een eventueel beletsel voor latere teruglevering van de opgeëiste persoon en het daaraan te verbinden gevolg.

Reeds in verband met het bovenstaande kan het middel geen doel treffen.

Met betrekking tot de tweede hierboven geformuleerde vraag heeft naar mijn inzicht het volgende te gelden.

Eén van de voorwaarden voor het in Nederland tenuitvoerleggen van een straf die in het buitenland (aan een Nederlandse onderdaan) is opgelegd is dat het buitenlandse gewijsde een feit betreft dat ook naar Nederlands recht strafbaar is. Dat wordt geacht het geval te zijn indien krachtens de Nederlandse wet eenzelfde inbreuk op de Nederlandse rechtsorde als door de buitenlandse rechter bewezen werd verklaard strafbaar is, vgl art. 3, eerste lid sub c, en tweede lid Wet overdracht tenuitvoerlegging strafvonnissen (WOTS). Dezelfde eis is gesteld in art. 3, eerste lid onder e, van het Verdrag inzake de overbrenging van gevonniste personen (Trb 1983, 74, Trb 1987, 163 en Trb 1995, 193): "Een gevonniste persoon kan overeenkomstig de bepalingen van dit Verdrag slechts onder de navolgende voorwaarden worden overgebracht; (...) indien het handelen of het nalaten op grond waarvan de veroordeling werd uitgesproken een strafbaar feit oplevert naar het recht van de Staat van tenuitvoerlegging of een strafbaar feit zou opleveren indien dit op zijn grondgebied zou zijn gepleegd (...)".

Blijkens de wetsgeschiedenis is het wenselijk geacht ten aanzien van de 'executie-overdracht' zoveel mogelijk aansluiting te zoeken bij de wijze waarop de toelaatbaarheid van uitlevering onderzocht moet worden, vgl Kamerstukken II, 1983-1984, 18 129, nr 3, p. 25 - 26 en 28.

Bij beoordeling van de toelaatbaarheid van een uitlevering ter fine van strafvervolging dient de vraag of de feiten naar Nederlands recht strafbaar zijn te worden beantwoord aan de hand van de wettelijke voorschriften die gelden op het moment waarop de rechter beslist, vgl HR NJ 1995, 186 en HR 31 augustus 1999, griffienr 112.071 U.

Indien overname van strafvervolging aan de orde is, lijkt het aangewezen om de in art. 7 van het daarop betrekking hebbende Verdrag (Trb 1973, 84 en Trb 1992, 89) gestelde eis aldus uit te leggen dat het in de aangezochte Staat (verder) te vervolgen feit aldaar ten tijde van het begaan ervan strafbaar was gesteld. Een andere uitleg zou immers meebrengen dat de aangezochte Staat gedwongen wordt mee te werken aan een veroordeling die in strijd is met het, ook door art. 7 EVRM beschermde, legaliteitsbeginsel.

Bij overname van de tenuitvoerlegging van een door een buitenlandse rechter opgelegde straf is het legaliteitsbeginsel niet in volle omvang aan de orde. Wèl zal voorkomen moeten worden dat de aangezochte Staat wordt gedwongen mee te werken aan de strafrechtelijke sanctionering van een gedraging die deze Staat zelf buiten het bereik van de strafwetten wenst te houden. Daartoe volstaat de vaststelling dat het in het buitenlandse vonnis bewezenverklaarde feit in de aangezochte Staat strafbaar is op het moment waarop tot overname van de strafexecutie wordt beslist. Daarnaast dient de exequaturprocedure er uiteraard toe te verzekeren dat de ten uitvoer te leggen straf in overeenstemming is met nationale voorschriften en opvattingen. Overname van de tenuitvoerlegging van een buitenlands vonnis houdt evenwel niet in dat in de aangezochte Staat (de Staat van tenuitvoerlegging) een straf op het feit wordt gesteld. Dat is geschied in het buitenlandse vonnis, dat zijn rechtskracht behoudt. Van een schending van nationale voorschriften zoals art. 1, eerste lid, Sr kan derhalve geen sprake zijn.

Er is geen reden om, afwijkend van hetgeen de wetgever op dit punt voor wenselijk heeft gehouden, bij een verzoek tot overname van de tenuitvoerlegging van een door een buitenlandse rechter opgelegde straf ten aanzien van de strafbaarheid van de feiten naar Nederlands recht een andere maatstaf aan te leggen dan heeft te gelden bij het onderzoek naar de toelaatbaarheid van uitlevering ter fine van strafvervolging. Bepalend dient te zijn of de feiten strafbaar zijn gesteld op het moment waarop verlof tot het in Nederland tenuitvoerleggen van die straf moet worden gegeven.

Bijgevolg behoefde de Rechtbank er niet vanuit te gaan dat de Minister van Justitie bij zijn beslissing op dit uitleveringsverzoek onvoldoende waarborgen zal vinden dat verzoeker, zo hij in de verzoekende Staat tot een vrijheidsstraf wordt veroordeeld, naar Nederland kan terugkeren om die straf hier te ondergaan.

Ook daarom faalt het middel.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.