4.2.4.2.c Neutraliteit

In paragraaf 4.2.4.2.a kwam aan de orde dat art. 4.17 Wet IB 2001 niet kan worden toegepast als de huwelijksgemeenschap door overlijden wordt ontbonden. Op het moment van overlijden van de erflater kan art. 4.17a Wet IB 2001 wel worden toegepast voor zover de waarde van de aandelen ziet op ondernemingsvermogen. Indien de aandelen vervolgens als gevolg van de verdeling van de huwelijksgemeenschap worden toegedeeld aan de langstlevende volgt echter alsnog afrekening, zowel over het ondernemings- als over het beleggingsvermogen.1

In gemeenschap van goederen gehuwde echtgenoten kunnen afrekening over zowel het ondernemings- als het beleggingsvermogen voorkomen door de huwelijksgemeenschap reeds tijdens leven te verdelen. Zo kunnen ze in het zicht van overlijden besluiten nog tijdens leven huwelijkse voorwaarden op te stellen en de huwelijksgemeenschap zodanig te verdelen dat de ab-aandelen worden toegedeeld aan degene die de ander vermoedelijk overleeft.2 Dit heeft een verstorende werking. Partijen passen hun gedrag aan om een faciliteit te kunnen benutten. Dit levert alleen tijdelijk uitstel van belastingheffing op omdat bij overlijden van de langstlevende in ieder geval afgerekend moet worden over het in de aandelen begrepen beleggingsvermogen. Het gedeelte dat ziet op het ondernemingsvermogen kan bij het overlijden van de langstlevende wel verder worden doorgeschoven op grond van art. 4.17a Wet IB 2001.

Ik ben van mening dat de wetgever geen onderscheid zou moeten maken tussen een ontbinding van de huwelijksgemeenschap bij leven en bij overlijden. Bij een overgang tijdens leven is de regering van mening dat de aanleiding hiervoor niet is het tot stand brengen van een bedrijfsoverdracht van de ene echtgenoot op de andere. Ik zie niet in waarom dit bij overlijden anders is. De regering is evenwel een andere mening toegedaan. Op grond van het draagkrachtbeginsel behoort de erflater bij overlijden over zijn totaalwinst af te rekenen. Hiervoor wordt alleen een uitzondering gemaakt indien het ondernemingsvermogen betreft. Waar het gaat om beleggingsvermogen is er geen reden doorschuiving toe te staan. Ook de verzorgingsbehoefte tussen echtelieden acht de regering geen dragende grond om doorschuiving toe te staan.3 Naar mijn mening moet de wetgever een duidelijke keuze maken. Er behoort geen verschil in fiscale behandeling te bestaan tussen de ontbinding van een huwelijksgemeenschap door overlijden, dan wel door echtscheiding. Ik ben dan ook van mening dat in beide situaties volledige doorschuiving moet worden toegestaan.4