HR, 05-12-2008, nr. C07/136HR

In de onderhavige zaak gaat het om een vordering tot schadevergoeding uit hoofde van de artikelen 7:22 lid 4 en 6:74 BW of, anders gezegd, om een wettelijke verplichting tot schadevergoeding. Bij een wettelijke verplichting tot schadevergoeding komt ingevolge artikel 6:95 BW voor vergoeding in aanmerking ‘vermogensschade’ en ‘ander nadeel’. Het belang van dit onderscheid is vooral hierin gelegen dat vermogensschade een in beginsel steeds en geheel voor vergoeding in aanmerking komende schade is, terwijl voor ‘ander nadeel’ slechts in de door de wet specifiek aangegeven gevallen een naar billijkheid vast te stellen vergoeding kan worden verkregen6.. In verband met dit onderscheid dient de hiervoor in 2.1 onder a opgeworpen vraag in die zin te worden uitgewerkt of genotsderving zelf in aanmerking kan komen voor vergoeding als ‘vermogensschade’ in de zin van artikel 6:95 BW en niet slechts als ‘ander nadeel’ in de zin van dat artikel.

Genotsderving is als vermogensschade erkend ook in gevallen waarin zij op haar beurt niet tot uitgaven of tot een daadwerkelijke realisatie van vermogensverlies heeft geleid. In 1937 oordeelde de Hoge Raad in verband met twee gevallen, waarin eigenaren van een woonhuis als gevolg van hinder in ernstige mate woongenot derfden, ‘dat, daargelaten hoe verre strekking aan het begrip schade in de artikelen 1401–1403 mag worden toegekend, in ieder geval daaronder begrepen is de door onrechtmatige daden of verzuimen van daden veroorzaakte ontneming of vermindering van het genot, waarop iemand krachtens tot zijn vermogen behoorende rechten aanspraak vermag te maken’7.. In 1992 wees de Hoge Raad een arrest, waarin hij oordeelde dat de rechtbank geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting heeft gegeven door een verhuurder te veroordelen tot betaling van een schadevergoeding aan een huurder wegens gederfd huurgenot als gevolg van ernstige hinder van een andere huurder, tegen wie de verhuurder niet tijdig rechtsmaatregelen had getroffen8.. Artikel 7:507 BW verplicht de reisorganisator tot betalen van schadevergoeding aan de reiziger, indien de reis niet verloopt overeenkomstig de verwachtingen die de reiziger redelijkerwijs mocht verwachten. Met betrekking tot een geval waarin iemand een motor heeft gehuurd voor het onstoffelijke voordeel van deelneming aan de Dakar-rally en met het oog daarop naast het huren van de motor aanzienlijke kosten heeft moeten maken en deze kosten hun doel hebben gemist vanwege een aan de verhuurder toe te rekenen gebrek aan de motor, heeft de Hoge Raad in 2005 geoordeeld dat dergelijke kosten (vermogens)schade vormen die, tenzij dit onredelijk zou zijn, op de voet van artikel 6:74 en 6:98 BW volledig moet worden vergoed9..

In de hiervoor vermelde gevallen wordt de genotsderving zelf als vermogensschade opgevat omdat, zo drukt men het wel uit, de genotsderving het vermogen van de gedupeerde ‘raakt’10.. Het raken van het vermogen bestaat hieruit dat inbreuk wordt gemaakt op een vermogensrecht dat op een ook door anderen te respecteren aanspraak op genot geeft, dan wel dat de aanwending van geldmiddelen uit het vermogen niet het genot oplevert dat men redelijkerwijs bij de aanwending van die geldmiddelen mocht verwachten. In de hiervoor vermelde gevallen was er telkens sprake van een ernstige mate van genotsderving.

Goederen, die strekken tot het verschaffen van genot in de particuliere sfeer, of het genot van die goederen zijn veelal niet te verkrijgen dan tegen een geldelijke vergoeding zoals een koopsom, huursom of een ander al dan niet periodiek te betalen geldsbedrag. Ook in geval van aankoop van een genotsgoed weerspiegelt de koopsom niet zelden geheel dan wel in belangrijke mate de geldswaarde van het genot dat de koper van het goed voor kortere of langere tijd verwacht te hebben. Het feit dat financiële middelen moeten worden aangewend om het genot van een goed te verkrijgen, brengt mee dat het niet of niet ten volle kunnen gebruiken van het goed, terwijl dat gepaard gaat met daadwerkelijke genotsderving, — strikt genomen — al vrij snel als vermogensschade is te beschouwen en niet pas wanneer het niet of niet ten volle kunnen gebruiken op zichzelf weer tot extra-uitgaven heeft geleid of wanneer het verlies aan waarde van het betrokken goed daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Wat de oorzaak van de genotsderving is, is hierbij niet van belang. Er kan ook van vermogensschade worden gesproken, indien de genotsderving zijn oorzaak vindt in de aanwezigheid van een gebrek in het betrokken goed en eveneens wanneer zich een te late aflevering voordoet.11.

Zoals hierboven in 2.1 aangegeven, wordt hier uitgegaan van gevallen waarin sprake is van een tijdelijke derving van genot. De koper van een genotgoed — de persoon om wie het vaak zal gaan — heeft een recht op herstel of vervanging van een gebrekkig goed (artikel 7:21 BW) en zal als regel van die rechten gebruik maken. De derving van het genot eindigt, zodra het gebrek is hersteld of de betrokken gebrekkige zaak is vervangen. Het kan gaan om een genotsderving van korte of wat langere duur, terwijl in die periode de mate van derving ook nog kan uiteenlopen van algehele tot slechts gedeeltelijke genotsderving. Ook de aan de genotsderving verbonden gevolgen kunnen zeer uiteenlopen. Een en ander betekent dat het bij genotsderving betrokken geldelijke belang van geval tot geval sterk kan verschillen, maar evenzeer dat het geldelijk belang gering tot heel gering kan zijn. De koper heeft naast het recht op herstel en vervanging ook recht op vergoeding van schade, waaronder vermogensschade (artikelen 7:22 lid 4 en 7:24 BW). De vraag waarbij stil dient te worden gestaan, is of ook in gevallen van genotsderving waarbij slechts een gering geldelijk belang betrokken is en het — als zodanig niet voor vergoeding in aanmerking komende — element ergernis al heel spoedig een overwegende rol kan gaan spelen, ruimte voor schadevergoeding op de voet van vermogensschade moet worden gelaten dan wel of, mede gelet op het recht op herstel en vervanging, aan het op de voet van vermogensschade kunnen verkrijgen van een schadevergoeding een zekere drempel moet worden gesteld? Dit is een vraag waarbij beleidsmatige overwegingen een belangrijke rol spelen. Er zijn vele en veelsoortige goederen waarmee beoogd wordt genot te verschaffen, terwijl die goederen of dat genot alleen tegen betaling zijn te verkrijgen. Niet al deze goederen worden steeds vrij van gebreken geleverd. Bij menige daaruit voortvloeiende derving van genot zal, gelet op de duur en omvang van de genotsderving en op het geldbedrag dat met de verwerving van het betrokken goed of van de aanspraak op genot gemoeid was, de benadeling in geldelijke opzicht gering tot zeer gering zijn. Niettemin kan een dergelijke genotsderving de nodige discussie over een vergoeding doen ontstaan, in eerste instantie buiten rechte maar eventueel ook in rechte. De kans dat het de betrokkene in werkelijkheid veeleer om een genoegdoening voor de ergernis gaat dan om een vergoeding van een geldelijk nadeel, is groot te achten. Anders gezegd, het onbegrensd toelaten van een recht op schadevergoeding bergt het risico in zich dat het recht steun biedt aan het ontstaan van conflicten met een (zeer) beperkt geldelijk belang, die niettemin veel tijd, energie en bij een eventueel gerechtelijk optreden ook nog veel kosten kunnen vergen en waarbij de kans dat het in werkelijkheid niet om vergoeding van een geldelijk belang gaat groot is. Dat lijkt niet gewenst, zeker nu er ook een recht op herstel of vervanging bestaat. Er lijkt aanleiding te bestaan om hier het uitgangspunt dat vermogensschade steeds en volledig dient te worden vergoed niet onverkort aan te houden. Met het stellen van een drempel moet gepoogd worden genoemd risico te keren of te beperken.

De figuur van een drempel komt meer voor. Indien een gekochte zaak niet aan de overeenkomst beantwoordt, heeft de koper recht op vervanging van de geleverde zaak tenzij de afwijking van het overeengekomene te gering is om dit te rechtvaardigen (artikel 7:21 lid 1 sub c BW). De koper heeft ook recht op ontbinding tenzij de afwijking van het overeengekomene, gezien haar geringe betekenis, deze ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt (artikelen 7:22 lid 1 sub a en 6:265 lid 1 BW). Artikel 7:207 BW geeft de huurder het recht om in geval van vermindering van huurgenot als gevolg van een gebrek een evenredige vermindering van de huurprijs te vorderen. In de Memorie van Toelichting bij het ontwerp van de wet houdende vaststelling van titel 7.4 van boek 7 BW wordt hierover opgemerkt dat niet ieder ‘wissewasje’ tot een vermindering van het huurgenot van de gehuurde zaak zal leiden en dat de evenredigheidsmaatstaf ertoe leidt dat alleen een substantiële aantasting van het huurgenot tot huurvermindering zal leiden12..

In zijn hierboven in 2.3 genoemde Dakar rally-arrest van 28 januari 2005 heeft de Hoge Raad in de rov. 3.3.1 en 3.3.2 overwogen, kort weergegeven, dat tevergeefs gemaakte kosten ter verkrijging van een op zichzelf niet op geld waardeerbaar onstoffelijk voordeel vermogensschade vormen die op de voet van de artikelen 6:74 en 6:98 BW volledig moet worden vergoed tenzij dit onredelijk zou zijn. De Hoge Raad neemt dus tot uitgangspunt dat het gederfde onstoffelijk voordeel, voor zover dat vermogensschade vormt, volledig vergoed moet worden, maar verbindt daaraan tevens het voorbehoud van: tenzij dit onredelijk zou zijn. Wat onder dit voorbehoud valt, is niet ten volle duidelijk. Dat de Hoge Raad bij het opnemen van het voorbehoud ook het oog heeft gehad op de gevallen van tijdelijke genotsderving met een (heel) beperkt geschonden geldelijk belang, kan niet met zekerheid worden aangenomen. Omdat een dergelijk geval niet voorlag, zal het er voor moeten worden gehouden dat de vraag of er ook ruimte is voor schadevergoeding op de voet van vermogensschade in gevallen waarin vanwege de aard en omvang van de genotsderving slechts sprake kan zijn van een (heel) beperkt geldelijk belang, nog open is.

Het willen hanteren van een drempel maakt het omschrijven van de drempel wenselijk. Vanwege de grote verscheidenheid aan gevallen waarin het hanteren van de drempel aan de orde kan zijn, zal de omschrijving slechts in algemene termen kunnen geschieden en niet meer dan het aanreiken van richtsnoeren kunnen inhouden. Hoezeer de aanleiding voor het vorderen en eventueel toekennen van een vergoeding gelegen is in het verlies van een onstoffelijk voordeel, zal, omdat het gaat om vergoeding van vermogensschade, mede moeten worden aangeknoopt bij het vermogen van de gedupeerde rakende omstandigheden. Bij de navolgende poging tot omschrijving van de drempel zijn de hiervoor in 2.3 vermelde voorbeelden van gevallen, waarin een vergoeding van vermogensschade is aanvaard, in aanmerking genomen. Vanuit vorenstaande uitgangspunten kan tot de volgende omschrijving van de drempel worden gekomen: In geval van een tijdelijke genotsderving (waaronder is te verstaan het tijdelijk geheel of gedeeltelijk missen van een onstoffelijk voordeel), is er in beginsel ruimte voor vergoeding van vermogensschade, indien de aard, omvang en/of ernst van de genotsderving en de overige omstandigheden van het geval zodanig zijn, dat er sprake is van een rechtens ontoelaatbare inbreuk op het vermogensrecht, waaraan het genot word ontleend; en/of dat gezegd kan worden dat de financiële investering die ter verkrijging van het genot is gedaan, in een relevante mate het beoogde doel mist; en/of dat het gerechtvaardigd zou zijn dat kosten zouden worden gemaakt om de genotsderving te ondervangen of te beperken.

De rechter begroot de schade op de wijze die het meest met de aard ervan in overeenstemming is, aldus artikel 6:97 BW. Deze bepaling strekt er niet toe om ten aanzien van vermogensschade het beginsel op te heffen dat vermogensschade steeds en zo volledig mogelijk wordt vergoed. Dat beginsel blijft het uitgangspunt. De bepaling geeft aan de rechter meer vrijheid om in het concrete geval aan dat beginsel zoveel mogelijk gestalte te geven.

Die vrijheid bestaat uit een geringere gebondenheid van de rechter aan de regels omtrent stelplicht en bewijs in die zin dat de rechter lichtere eisen mag stellen ten aanzien van de stelplicht en het bewijs bij de beoordeling van de vragen of schade is geleden en, zo ja, in welke omvang. Daar waar naar het oordeel van de rechter een nauwkeurige bepaling van de schade niet mogelijk is, mag de rechter volstaan met een schatting. De tweede volzin van artikel 6:97 BW biedt hiervoor de ruimte.

Met de bepaling is ook beoogd de rechter de ruimte te geven om voor het concrete geval te bepalen wat de meest geëigende methode is voor het vaststellen van de schade of, anders gezegd, van het in geld vaststellen van het verschil tussen de situatie vóór en die na het schade-evenement. Voor zover de wet op dit punt zwijgt, zal de rechter— d.w.z. de feitenrechter onder controle van de Hoge Raad — de te hanteren maatstaf moeten kiezen en zal hij daarbij ook onder ogen moeten zien hoe ‘concreet’ of hoe ‘abstract’ de berekening dient te geschieden. Met dit laatste wordt gedoeld op de mate waarin bij de berekening van de schade met de concrete omstandigheden van de gelaedeerde persoon rekening dient te worden gehouden. Daar waar er ruimte is voor een abstracte schadeberekening, mag de gedupeerde overigens voor een concrete berekening van zijn schade kiezen.13.

Als de geëigende maatstaf voor het bepalen van de schade bestaande uit genotsderving in de particuliere sfeer wegens het tijdelijk niet of in verminderde mate kunnen gebruiken van een zaak wordt als regel genoemd de redelijke kosten, die gemoeid zouden zijn geweest met het treffen van een voorziening ter ondervanging van de genotsderving. Vaak zal het dan gaan om de kosten van de huur van een vervangende zaak14..

Bij het tijdelijk niet of in verminderde mate kunnen gebruiken van een zaak komt de vraag van concrete of abstracte schadeberekening vooral hierop neer of er reeds ruimte voor schadevergoeding is bij het enkele feit dat een zaak niet volgens de bedoeling/ verwachting kan worden gebruikt, of dat daartoe mede vereist is dat de zaak in de periode dat de zaak niet kan worden gebruikt, ook werkelijk zou zijn gebruikt en er dus gesproken kan worden van een daadwerkelijk missen van genot15.. Op dit punt bestaat er geen communis opinio. Bloembergen beantwoordt in zijn dissertatie de vraag bevestigend, zij het onder de aantekening: ‘Het valt niet te ontkennen dat men sterk kan aarzelen of de abstracte schadeberekening hier billijk werkt, want de man die de zaak toch niet gebruikt of verhuurd zou hebben ondervindt van het gemis van de zaak geen nadeel.’ De mening van Bloembergen wordt gedeeld door Van Opstall en, zo lijkt het althans, ook door S.D. Lindenbergh16.. Als tegenstanders van toekenning van schadevergoeding in het hier bedoelde geval hebben zich verklaard G.R.J. de Groot en R.A. Salomons17.18..

Mede gelet op de aantekening van Bloembergen, verdient hier wellicht de volgende benadering aanbeveling. Zeker bij een zaak waar regelmatig gebruik te verwachten is, zou van het vermoeden kunnen worden uitgegaan dat de betrokken zaak in de periode, waarin hij niet of minder gebruikt kan worden, wel zou zijn gebruikt, maar zou tevens aan de aansprakelijke persoon de ruimte moeten worden gelaten om het tegendeel aan te tonen. Hem komt immers ook het recht toe het verweer te voeren dat de gedupeerde zich onvoldoende heeft ingespannen om de belemmering van het gebruik op te heffen en aldus de schade te beperken.

Het cassatiemiddel richt zich tegen rov. 4.2 uit het bestreden arrest, waarin het hof met een weergave van de feiten aangeeft waarom het in de onderhavige zaak gaat, en tegen de rov. 4.10 t/m 4.14 (lees: 4.12). In deze rechtsoverwegingen onderzoekt het hof of [eiser] op de voet van vermogensschade een vergoeding toekomt wegens verminderd gebruik door [eiser] van het bij [verweerster] gekochte jacht in de periode midden juli 2001 tot 2 november 2002. Het hof komt tot de slotsom dat dit niet het geval is. Tot die slotsom komt het hof vanuit de volgende twee invalshoeken:

Een en ander betekent, zo besluit het hof, dat de eigen stellingen van [eiser] zijn schadevordering niet kunnen dragen en dat om die reden aan zijn bewijsaanbod kan worden voorbijgegaan (rov. 4.12).

Het cassatiemiddel bestaat uit vier onderdelen. Van onderdeel 2 is de strekking dat het hof de schadevordering van [eiser] heeft beoordeeld uitgaande van een onjuist, nl. te beperkt, beeld van het verminderd gebruik van het jacht. Nu de feitelijke grondslag van groot belang is voor de verdere beoordeling van de zaak, wordt eerst bij onderdeel 2 stilgestaan.

Het inleidende gedeelte van onderdeel 2 bevat een klacht waarmee beoogd wordt het oordeel van het hof in rov. 4.11.2 te bestrijden dat [eiser] het jacht slechts gedurende een relatief korte periode, nl. gedurende ‘een aantal dagen vanwege reparatie’, niet heeft kunnen gebruiken. Er wordt verwezen naar in vier groepen verdeelde, als essentieel aangemerkte, stellingen van [eiser], waarvan gezegd wordt dat het hof op hen niet is ingegaan en dat zij 's hofs oordeel omtrent (de aard en omvang van) het verminderde gebruik onjuist althans onbegrijpelijk doen zijn.

De stellingen van de eerste groep houden in, dat [eiser] het jacht in het vaarseizoen 2001 al in augustus voor reparatie naar [plaats] heeft moeten terugbrengen en hij daardoor het jacht voor een gedeelte van het vaarseizoen niet heeft kunnen gebruiken. Hier wordt uit het oog verloren dat deze stelling bij pleidooi in appel is teruggenomen; zie Pleitnotitie van Mr. Van 't Grunewold, blz. 9. Op deze stellingen hoefde het hof derhalve niet in te gaan.

Wat de stellingen uit de tweede groep betreft, voor zover deze slaan op het niet kunnen maken van uitgebreide tochten als voorgenomen, heeft het hof met die stellingen wel rekening gehouden, te weten in rov. 4.11.3. In die rechtsoverweging gaat het hof ervan uit dat [eiser] met het jacht met minder hoge snelheid heeft kunnen varen en minder grote tochten heeft kunnen maken. Verder treft men op de aangegeven vindplaatsen geen uitgewerkte en onderbouwde stellingen aan die het hof aanleiding hadden moeten geven om aan te nemen dat de gebreken het gebruik van het jacht onverantwoord deden zijn, ook voor zover dat gebruik niet bestond uit het varen met grote snelheid of het maken van grote tochten19.. Er bestaat dan ook geen grond voor het maken van een verwijt aan het hof dat het aan dergelijke stellingen is voorbijgegaan.

In de derde groep gaat het om stellingen, die inhouden dat los van het niet kunnen gebruiken van het jacht tijdens de uitvoering van de reparaties er ook sprake is geweest van verminderd gebruik in verband met het moeten brengen van het jacht naar en van andere plaatsen ([plaats] en [plaats]) ten behoeve van reparaties en inspecties en in verband met stilstand tijdens de herhaaldelijke inspecties. Het hof spreekt in rov. 4.11.2 van het niet kunnen gebruiken van het jacht gedurende ‘een aantal dagen vanwege reparatie’. Het hof heeft daarbij het oog op dagen in de vaarseizoenen. Er is alleen op 11 juli 2002 tijdens de inspectie van Volvo Penta een reparatie uitgevoerd (aandraaien van de bypass filter). Uit het feit dat het hof spreekt van een ‘aantal dagen’ en van ‘vanwege reparatie’ en het hof ook nog opmerkt dat de reparaties voornamelijk tijdens de winterberging na het eerste en tweede vaarseizoen zijn verricht, valt af te leiden dat het hof onder ‘het aantal dagen vanwege reparatie’ mede de dagen voor het brengen en ophalen van het jacht heeft begrepen.

Wat de inspecties betreft gaat het om drie inspecties: 21 augustus 2001 inspectie van [betrokkene 2] en [betrokkene 3]; 12 juni 2002 inspectie van [betrokkene 1]; 11 juli 2002 inspectie van Volvo Penta. De inspecties waren bedoeld om vast te stellen of reparatie geboden was. Tijdens de laatstgenoemde inspectie is ook een reparatie uitgevoerd. Het komt alleszins aannemelijk voor dat het hof ook de dagen van inspectie tot het ‘aantal dagen vanwege reparatie’ heeft gerekend. Kortom, het hof is niet voorbijgegaan aan de stellingen uit groep drie.

De vierde groep heeft betrekking op de stelling dat in de periode van juli 2001 tot september 2002 steeds kleine reparaties hebben plaatsgevonden. Met die stelling wordt een tegenwerping beoogd tegen het oordeel van het hof in rov. 4.11.2 dat de reparaties voornamelijk tijdens de winterberging plaatsvonden. Deze tegenwerping gaat echter niet op. Ook uit de eigen stellingen van [eiser] blijkt dat de werkelijke reparaties aan het jacht tijdens de winterberging werden uitgevoerd. Tegen het einde van beide vaarseizoenen bracht [eiser] het jacht bij [verweerster] en overhandigde hij een ‘Mängelliste’; zie de Akte inlichtingen in conventie d.d. 6 januari 2005, onder 10, 11, 20 t/m 22. Behalve de reparatie bij [plaats] in juli 2001 en die tijdens de inspectie op 11 juli 2002, zijn er tijdens de vaarseizoenen geen werkelijke reparaties uitgevoerd. Dus ook hier kan niet gezegd worden dat het hof aan een essentiële stelling is voorbijgegaan.

Het voorgaande brengt mee dat niet opgaat dat het hof een beeld van het verminderd gebruik van het jacht geeft dat onjuist of onbegrijpelijk is in het licht van de stellingen van [eiser], waarnaar in het inleidend gedeelte van onderdeel 2 wordt verwezen. De klacht in de inleiding van onderdeel 2 treft derhalve geen doel. Hetzelfde geldt voor de klachten in de subonderdelen 2.1 en 2.2. Zij bouwen immers voort op de klacht in het inleidend gedeelte van onderdeel 2.

Onderdeel 1 is opgebouwd uit een inleiding en vijf subonderdelen. In de inleiding komen vier algemene klachten voor, waarvan vervolgens gezegd wordt dat deze in de subonderdelen worden uitgewerkt en aangevuld. Het valt moeilijk vast te stellen of dan wel in hoeverre aan de algemene klachten naast de klachten in de subonderdelen nog zelfstandige betekenis toekomt, waardoor zij nog een afzonderlijke bespreking zouden behoeven. In de toelichting van de zijde van [eiser] op onderdeel 1 worden de algemene klachten niet apart besproken. Mede hierin is aanleiding gevonden om hierna de bespreking van de algemene klachten in de inleiding en die van de klachten in de subonderdelen te laten samenvallen.

De bovenstaande beschouwingen naar aanleiding van de in het kader van onderdeel 1 aangevoerde klachten voeren tot de volgende twee conclusies:

De klachten in de onderdelen 3 en 4 zijn alleen van belang voor de schadevergoedingsvordering, voor zover deze betrekking heeft vergoeding van de waardevermindering in de periode juli 2001 tot november 2002, de renteschade en de in genoemde periode gemaakte kosten in verband met verzekeringen, liggeld e.d. Hierboven is reeds uiteengezet dat en waarom de afwijzing van die vorderingen door het hof in cassatie tevergeefs worden bestreden. Dat brengt mee dat de klachten in de onderdelen 3 en 4 reeds geen doel kunnen treffen bij gebrek aan belang.

Omtrent onderdeel 3 wordt — in het licht van wat hiervoor in 3.18 is aangevoerd ten overvloede — nog het volgende opgemerkt.

In dat onderdeel wordt het oordeel van het hof in rov. 4.11.2 bestreden dat het feit dat de eigenaar van een jacht dat jacht gedurende enige dagen niet kan gebruiken in verband met daaraan te verrichten reparaties, behoort tot de aan het bezit van een jacht klevende risico's die de bezitter daarvan voor lief heeft te nemen. Betoogd wordt dat dit oordeel onjuist is. Indien het door het hof genoemde niet kunnen gebruiken van het jacht is toe te schrijven aan een aan een ander toe te rekenen fout, dan levert dat gemiste gebruik vermogensschade op die voor vergoeding in aanmerking komt.

Indien opgeld doet hetgeen hierboven in 2.6 t/m 2.8 is opgemerkt over het stellen van een drempel voor het aanvaarden van een vergoedingsverplichting, dan gaat dit betoog uit van een te vergaande vergoedingsverplichting bij een toerekenbare fout. Het bestreden oordeel van het hof is te zien als een toepassing van de eis dat schadevergoeding pas in aanmerking komt, wanneer met de genotsderving een zekere drempel wordt overschreden. In het oordeel dat het gedurende een relatief korte periode niet kunnen gebruiken van het jacht behoort tot de aan het bezit van het jacht klevende risico's, ligt besloten, zo schijnt toe, dat naar het oordeel van het hof van een dergelijke drempeloverschrijding hier geen sprake is. In onderdeel 3 komt niet een hiertegen gerichte klacht voor.