CRvB, 09-05-2014, nr. 12-1570 WIA-T

De rechtbank heeft het beroep tegen het bestreden besluit gegrond verklaard met veroordeling van het Uwv in de proceskosten en tot vergoeding van het griffierecht. Daartoe is overwogen dat betrokkene in feite een beroep heeft gedaan op de terugwerkende kracht van zijn aanvraag, nu hij heeft aangevoerd dat hij vanaf de aanvang van zijn ziekte regelmatig bij het Uwv is geweest, dat hem toen wel is geadviseerd om een WW-uitkering aan te vragen, maar dat met geen woord is gerept over een vervroegde IVA-aanvraag. De rechtbank heeft verwezen naar artikel 64, elfde lid, van de Wet WIA, waarin is bepaald dat een aanvraag een terugwerkende kracht heeft van maximaal 52 weken en dat in bijzondere gevallen van die termijn kan worden afgeweken. Deze bepaling is volgens de rechtbank ook van toepassing op aanvragen voor een verkorte wachttijd als bedoeld in artikel 23, zesde lid, van de Wet WIA. De rechtbank is van oordeel dat de wettekst niet uitsluit dat een te late aanvraag kan leiden tot een arbeidsongeschiktheidsuitkering met een verkorte wachttijd.

Het Uwv heeft in hoger beroep aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat op grond van artikel 64, elfde lid, van de Wet WIA afgeweken kan worden van de in artikel 23, zesde lid, van de Wet WIA genoemde termijnen. Het dwingendrechtelijk karakter van dit laatstgenoemde artikellid staat daaraan volgens het Uwv in de weg.

De Raad komt tot de volgende beoordeling.

Tussen partijen is allereerst in geschil of de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat

artikel 64, elfde lid, van de Wet WIA ook van toepassing is op aanvragen voor een verkorte wachttijd als bedoeld in artikel 23, zesde lid, van de Wet WIA.

Artikel 23, zesde lid, van de Wet WIA luidt als volgt: “Op aanvraag van de verzekerde stelt het Uwv, in afwijking van het eerste lid, een verkorte wachttijd vast indien de verzekerde volledig en duurzaam arbeidsongeschikt is als bedoeld in artikel 4, tweede lid, en bij de aanvraag artikel 66 in acht is genomen. Een verkorte wachttijd bedraagt ten minste 13 weken en ten hoogste 78 weken. Het einde van een verkorte wachttijd wordt niet eerder vastgesteld dan tien weken na de dag waarop de aanvraag daartoe is ingediend.”

Zoals al eerder is overwogen in de uitspraak van 25 mei 2013 (ECLI:NL:CRVB:2013:CA1558) volgt uit de tekst van artikel 23, zesde lid, van de Wet WIA dat de aanvraag voor de verkorte wachttijd, nu deze wachttijd ten hoogste 78 weken bedraagt, uiterlijk in de 68e ziekteweek moet zijn ingediend. De wetgever heeft gekozen voor een maximale termijn van 78 weken om te voorkomen dat iemand bij afwijzing van de verkorte wachttijd twee keer binnen een half jaar gekeurd zou worden. Hierbij heeft de wetgever geen ruimte gelaten voor beoordeling van bijzondere omstandigheden in het geval van (overschrijding van) de termijn van indiening van de aanvraag. Dit betekent dat ten aanzien van de verkorte wachttijd sprake is van specifieke dwingend wettelijk voorgeschreven termijnen waarvan in het algemeen niet afgeweken kan worden. Uit deze vaststelling vloeit tevens voort dat artikel 64, elfde lid, van de Wet WIA geen toepassing kan vinden ten aanzien van aanvragen voor een verkorte wachttijd. Het hoger beroep van het Uwv slaagt derhalve in zoverre.

Voorts is tussen partijen in geschil of het Uwv de ingangsdatum van de aan betrokkene toegekende IVA-uitkering terecht heeft bepaald op 19 augustus 2009 nu betrokkene vanaf die datum geen uitkering meer ontving uit Duitsland. Het geschil spitst zich derhalve toe op de vraag of betrokkene over de periode van 13 maart 2009 tot 19 augustus 2009 recht heeft op een IVA-uitkering.

Ten aanzien van de beoordeling van dit geschilpunt moet voorop worden gesteld dat de periode in geding wordt bepaald door de verschillende wachttijden van onderscheidenlijk 18 maanden en 104 weken die Duitsland en Nederland hanteren voordat een (pro rata) arbeidsongeschiktheidsuitkering kan worden toegekend. Betrokkene bevindt zich als gevolg daarvan in een situatie die in diverse opzichten overeenkomst vertoont met de situatie die aan de orde was in het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (Hof) van 1 oktober 2009 (C-3/08, Leyman).

In het arrest Leyman heeft het Hof, zoals ook in eerdere arresten, overwogen dat het gemeenschapsrecht de bevoegdheid van de lidstaten om hun socialezekerheidsstelsels te organiseren, niet aantast. Het is aan de lidstaten om in hun wetgeving de voorwaarden voor toekenning van socialezekerheidsuitkeringen vast te stellen, waaronder de mogelijkheid de toekenning van deze uitkeringen te laten afhangen van het verstrijken van een wachttijd. Niettemin moeten de lidstaten bij de uitoefening van deze bevoegdheid het gemeenschapsrecht eerbiedigen, in het bijzonder de bepalingen betreffende het vrije verkeer van werknemers.

Het staat vast dat het doel van artikel 45 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) niet zou worden bereikt indien migrerende werknemers, ten gevolge van de uitoefening van hun recht van vrij verkeer, voordelen op het gebied van de sociale zekerheid zouden verliezen die hun door de wettelijke regeling van een lidstaat zijn gewaarborgd. Een dergelijk gevolg zou een werknemer in de Europese Unie er immers van kunnen weerhouden zijn recht van vrij verkeer uit te oefenen, en daarmee een belemmering voor dit vrije verkeer kunnen opleveren.

Een divergentie van wettelijke regelingen brengt mee dat het in artikel 4, derde lid, van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde beginsel van loyale samenwerking de bevoegde nationale organen verplicht alle hun ter beschikking staande middelen aan te wenden om het doel van artikel 45 VWEU te bereiken.

Het Uwv heeft in hoger beroep opgemerkt dat diverse oplossingen mogelijk zijn om voor grensarbeiders de gevolgen van de verschillende wachttijden voor de aanspraak op een arbeidsongeschiktheidsuitkering in de praktijk te beperken. Daartoe behoren onder meer het toekennen van een WW-uitkering als sprake is van gedeeltelijke werkloosheid, het hanteren van een verkorte wachttijd voor de Wet WIA en het toekennen van een aanvulling tot het minimumloon op grond van de Toeslagenwet. Ten aanzien van betrokkene heeft het Uwv aangevoerd dat een IVA-uitkering met een verkorte wachttijd is toegekend en dat een eerdere toekenning daarvan niet mogelijk is, omdat voor een verkorte wachttijd een aanvraag nodig is. Een verdragsconforme uitleg van deze voorwaarde heeft het Uwv ertoe gebracht de

WIA-aanvraag van betrokkene tevens te beschouwen als aanvraag voor de verkorte wachttijd. Betrokkene heeft aangevoerd dat hij al veel eerder navraag heeft gedaan bij het Uwv over zijn recht op enige uitkering na de beëindiging van het Duitse ziekengeld.

Vaststaat dat betrokkene in oktober 2008 bij het Uwv een aanvraag om een

WW-uitkering heeft ingediend. In het kader van die aanvraag is door medewerkers van het Uwv onderkend dat voor betrokkene na 78 weken het zogenoemde Wet WIA-gat zou ontstaan. Met betrokkene is toen afgesproken dat hij na het bereiken van de maximumduur van het Duitse ziekengeld weer contact op zou nemen met het Uwv in verband met zijn aanvraag om een WW-uitkering. Niet is gebleken dat betrokkene toen is geïnformeerd over de mogelijkheid om een aanvraag voor een verkorte wachttijd voor de Wet WIA in te dienen. Evenmin is gebleken van overleg met - of een beoordeling door - een verzekeringsarts over de vraag of een aanvraag voor een verkorte wachttijd in het geval van betrokkene mogelijk zinvol zou kunnen zijn. Betrokkene is slechts geadviseerd contact op te nemen in maart 2009. Op dat moment was een tijdige aanvraag om een verkorte wachttijd voor de Wet WIA niet langer mogelijk, omdat de hiervoor onder 4.2 en 4.3 besproken termijnen toen al verstreken waren. Nu de aanvraag voor een WW-uitkering van betrokkene van oktober 2008, zeker na de contacten met de medewerkers van het Uwv, duidelijk de strekking had om voor hem de gevolgen van het zogenoemde WIA-gat zo mogelijk op te lossen had het Uwv, mede gelet op het door hem gehanteerde beleid om in gevallen als het onderhavige het nationale recht waar mogelijk verdragsconform uit te leggen, die aanvraag mede moeten aanmerken als een aanvraag om een verkorte wachttijd voor de Wet WIA. In ieder geval heeft het Uwv onzorgvuldig gehandeld door naar aanleiding van deze aanvraag niet te - laten - beoordelen of de aanvraag als een zodanig verzoek aangemerkt had kunnen of moeten worden.

Uit hetgeen hiervoor onder 4.1 tot en met 4.10 is overwogen vloeit voort dat het bestreden besluit niet in stand kan blijven wegens een onzorgvuldige voorbereiding. Het Uwv dient nader te beoordelen of uitgaande van een in oktober 2008 gedane aanvraag om een verkorte wachttijd voor de Wet WIA voor betrokkene aanspraak bestaat op een IVA-uitkering over de periode van 13 maart 2009 tot 19 augustus 2009.

Met het oog op een finale beslechting van het geschil bestaat er aanleiding het Uwv met toepassing van artikel 21, zesde lid, van de Beroepswet op te dragen het gebrek in het bestreden besluit te herstellen.