HR, 22-06-2004, nr. 01069/03E

Verdachte is door het Gerechtshof te 's-Gravenhage wegens 'medeplegen van overtreding van een voorschrift gesteld krachtens artikel 8.44, eerste lid (oud), van de Wet milieubeheer, opzettelijk begaan door een rechtspersoon' veroordeeld tot een geldboete van € 5.000,-.

Namens verdachte heeft mr. R.A. Fibbe, advocaat te Rotterdam, vier middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel bevat de klacht dat het Hof de grondslag van de tenlastelegging heeft verlaten door uit te gaan van een onjuiste uitleg van het begrip "drijven" van een tankstation.

Het middel stelt de vraag aan de orde wat moet worden verstaan onder "drijven" in de zin van art. 2 Besluit tankstations milieubeheer (hierna: het Besluit).

Art. 2 lid 1 (oud) Besluit tankstations milieubeheer bepaalt:

In de Nota van Toelichting behorende bij het Besluit tankstations milieubeheer (Stb. 1994, 53) wordt uitgelegd wat bedoeld wordt met de "degene die een tankstation drijft" (p. 42):

Aan verdachte is onder 2. tenlastegelegd dat :

Het Hof heeft ten laste van verdachte bewezenverklaard dat

Daartoe heeft het Hof de volgende bewijsmiddelen gebezigd:

Het Hof heeft voorts met betrekking tot het bewijs overwogen:

Het Hof heeft uit de inhoud van de tussen verdachte en de wederverkoper gesloten overeenkomst van bruikleen afgeleid dat verdachte het in haar macht had om te voldoen aan de bij het Besluit tankstations milieubeheer ter zake van de in de tenlastelegging bedoelde gasdichte retourleidingen gestelde eisen. Op grond van deze vaststelling heeft het Hof geoordeeld dat de samenwerking tussen verdachte en de wederverkoper zo nauw is geweest dat verdachte op dit punt als "mededrijver" van de inrichting moet worden aangemerkt.

In aanmerking genomen hetgeen het Hof heeft vastgesteld omtrent de zeggenschap van verdachte over de inrichting van het tankstation geeft dit oordeel geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting, in het bijzonder niet van het begrip "drijven" in de in de tenlastelegging bedoelde zin, en is het niet onbegrijpelijk. Ik wijs op HR 4 november 2003, LJN AL6171, waarin ook de mate van zeggenschap van belang was voor de vraag of verdachte het tankstation dreef in de zin van het Besluit.1. In het onderhavige geval springt voor wat betreft de zeggenschap in het oog dat de wederverkoper, aan wie verdachte het tankstation in bruikleen had gegeven, zich tegenover verdachte had verplicht geen enkele reparatie aan de technische inrichting van het tankstation te zullen verrichten alsmede dat in de overeenkomst tussen verdachte en de wederverkoper met zoveel woorden was bepaald dat verdachte "te allen tijde, dat zij zulks gewenst acht, de installatie of delen daarvan [zal] mogen (doen) aanvullen, wijzigen, controleren, onderhouden en repareren, alsook vervangen of verwijderen." Daarmee had verdachte - zoals het Hof kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft geoordeeld - zich uitdrukkelijk zeggenschap over de techniek van het tankstation voorbehouden. Daarin verschilt het onderhavige geval uitdrukkelijk van het geval dat ten grondslag lag aan Vz. ABRvS 30 juni 2000, AB 2000, 401, m.nt. C.L.Knijff, waarin de oliemaatschappij wel eigenaar was van het tankstation maar niet kwam vast te staan dat zij zich enige zeggenschap had voorbehouden over de tankinstallatie en dus niet werd beschouwd als normadressaat van het overtreden milieuvoorschrift. Daarentegen strookt de beslissing van het Hof in de onderhavige zaak met het in de toelichting op het middel genoemde Vz. ABRvS 19 augustus 1996, AB 1997, 14 m.nt. PvB, waarin de Voorzitter betwijfelde of de exploitant van het tankstation het in zijn macht had de installatie in overeenstemming te brengen met de eisen van de wet. In dit geval had de oliemaatschappij, die eigenaar was van de tankinstallatie en houder van de onderliggende milieuvergunningen, de installatie in bruikleen gegeven aan de exploitant van het tankstation, en daarbij bepaald dat de reparaties slechts mochten worden uitgevoerd door en namens de oliemaatschappij en de kosten daarvan voor haar rekening waren. Discrepantie tussen uitspraken van de bestuursrechter en van de strafrechter valt hier dus niet te vrezen

Aan het voorgaande kan nog worden toegevoegd dat is tenlastegelegd en - zoals het Hof kennelijk ook in zijn overwegingen heeft betrokken - bewezenverklaard, dat verdachte - in de zin van art. 47 Sr - medepleger was van het drijven van de inrichting, zodat voor het bewijs voldoende is dat komt vast te staan dat de samenwerking van verdachte en de exploitant van het tankstation zo nauw is geweest dat deze als medeplegen kan worden aangemerkt.2. Daarover klaagt het middel terecht niet.

Uit het voorgaande vloeit voort dat - anders dan het middel wil - de omstandigheid dat het Hof in de bewezenverklaring niet heeft opgenomen dat de daarin gebezigde termen, zoals in de tenlastelegging met zoveel woorden tot uitdrukking was gebracht, waren gebezigd in de zin van de Wet milieubeheer of van het Besluit, niet meebrengt dat het Hof aan deze termen een andere betekenis heeft toegekend dan door de steller van de tenlastelegging bedoeld. Het Hof heeft genoemde zinsnede kennelijk niet gezien als deel van het tenlastegelegde feit maar strekkende tot uitleg daarvan. Deze uitleg van de tenlastelegging is niet onbegrijpelijk en met haar bewoordingen niet onverenigbaar. Daarom heeft het Hof er zonder de grondslag van de tenlastelegging te verlaten vanaf kunnen zien genoemde passage in de bewezenverklaring op te nemen.

Het middel faalt.

Het tweede middel bevat de klacht dat het bewezenverklaarde niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, althans dat de bewezenverklaring onvoldoende en/of tegenstrijdig is gemotiveerd, omdat het Hof in strijd met het bepaalde in art. 2 van het Besluit heeft aangenomen dat verdachte naast een ander als "mededrijver"van het tankstation kan worden aangemerkt.

Volgens de toelichting op het middel kent art. 2 van het Besluit één normadressaat, de drijver van het tankstation, en is daarmee niet verenigbaar dat naast de drijver van een tankstation ook een ander als zodanig wordt aangemerkt.

Het middel gaat er mijns inziens aan voorbij dat ook al zou art. 2 van het Besluit maar één drijver van een tankstation kennen, deze omstandigheid niet wegneemt dat in het onderhavige geval ingevolge art. 91 Sr art. 47 Sr van toepassing is, dat medeplegen van strafbare feiten, zoals het onderhavige, mogelijk maakt. Van die mogelijkheid is in de tenlastelegging, die immers spreekt van het "tezamen en in vereniging met een of meer ander(en)" drijven van het tankstation, gebruik gemaakt.

Overigens merk ik op, dat - anders dan de steller van het middel kennelijk ingang wil doen vinden - ook in het bestuursrecht meerdere (rechts)personen als drijver van een en dezelfde inrichting kunnen worden aangemerkt.3. Voor discrepantie tussen uitspraken van de bestuursrechter en van de strafrechter behoeft hier niet te worden gevreesd.

Het middel faalt.

Het derde middel klaagt dat het bewezenverklaarde niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, in het bijzonder niet dat verdachte tezamen en in vereniging met een ander een tankstation dreef.

In de toelichting op het middel wordt er op gewezen dat in de overeenkomst tussen verdachte en de wederverkoper [betrokkene 1]4. als wederverkoper wordt genoemd terwijl Klein Abspoel verklaart dat exploitant van het tankstation is de besloten vennootschap [B].

Kennelijk heeft het Hof aangenomen dat [betrokkene 1] het tankstation aanvankelijk exploiteerde in de vorm van een eenmanszaak en thans in de vorm van een rechtspersoon. Dat oordeel in niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat van de zijde van verdachte niet is aangevoerd dat zij diende te worden vrijgesproken omdat de overeenkomst niet van toepassing was op de exploitatie van het tankstation door de besloten vennootschap [B], waarvan A. Klein Poelhuis spreekt in zijn voor het bewijs gebezigde verklaring.

Het middel faalt.

Het vierde middel bevat de klacht dat het bewezenverklaarde opzet niet uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid.

Uit de inhoud van de bewijsmiddelen, in het bijzonder de verklaring van Klein Abspoel - die ter terechtzitting en naar het Hof in het licht van diens optreden ter terechtzitting kennelijk en niet onbegrijpelijk heeft aangenomen ook tegenover de politie - optrad als vertegenwoordiger van verdachte - , volgt dat verdachte op de hoogte was van de omstandigheid dat de tankinstallatie niet was voorzien van een dampretoursysteem als bedoeld in art. 2.1.1 van Bijlage I bij art. 2 (oud) van het Besluit. In aanmerking genomen dat, zoals hiervoor bij het eerste middel is besproken, verdachte als (mede)drijver van het tankstation kan worden aangemerkt en verdachte het tankstation heeft gedreven ondanks genoemde wetenschap kan het bewezenverklaarde opzet uit de gebezigde bewijsmiddelen worden afgeleid. Daarbij teken ik aan dat - anders dan mogelijk in de toelichting ligt opgesloten - het opzet niet op het overtreden van het verbod behoeft te zijn gericht. 5.

Het middel faalt.

De middelen 2, 3 en 4 kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.