HR, 10-04-1996, nr. 30 068

Geding in cassatie Belanghebbende heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit. De Staatssecretaris van Financiën heeft bij vertoogschrift het cassatieberoep bestreden. De Advocaat-Generaal Van den Berge heeft op 19 juli 1995 geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

Beoordeling van de middelen van cassatie 3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan: Belanghebbende exploiteert een bibliotheek. Bij overschrijding van de uitleentermijn worden administratiekosten (boetegelden) berekend. Tot en met de maand november 1991 heeft belanghebbende over die kosten omzetbelasting voldaan, wat betreft het onderhavige tijdvak ten bedrage van ƒ 886,--. Bij arrest van 4 december 1991, BNB 1992/37, heeft de Hoge Raad beslist dat dergelijke kosten niet zijn onderworpen aan de heffing van omzetbelasting. Na het bekend worden van dit arrest heeft belanghebbende alsnog een bezwaarschrift ingediend tegen de heffing van voormeld bedrag, doch zij is door de Inspecteur wegens overschrijding van de voor het indienen van een bezwaarschrift gestelde termijn van twee maanden niet-ontvankelijk verklaard in haar bezwaar. Het Hof heeft de uitspraak van de Inspecteur bevestigd.

Tegen deze beslissing richt zich middel II met het betoog dat een rechtstreeks werkende bepaling van gemeenschapsrecht is geschonden, te weten artikel 2, aanhef en onder 1, van de Zesde Richtlijn, en dat derhalve, gelet op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 25 juli 1991, C-209/90 (Emmott), Jur. 1991, blz. I-4269, belanghebbende ontvankelijk moet worden geacht in haar bezwaar. Het middel faalt, aangezien de Richtlijn met betrekking tot de vergoedingen als de onderhavige naar behoren is omgezet in nationaal recht, en een situatie als bedoeld in laatstgenoemd arrest zich derhalve in het onderhavige geval niet voordoet.

Middel I verwijt het Hof niet te zijn ingegaan op de stelling dat de overheid ongerechtvaardigd is verrijkt door de weigering ambtshalve teruggaaf van de in geding zijnde omzetbelasting te verlenen. Het middel kan evenmin tot cassatie leiden, aangezien tegen een dergelijke weigering geen beroep openstaat.

Proceskosten De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 5a van de Wet administratieve rechtspraak belastingzaken.

Beslissing De Hoge Raad verwerpt het beroep.

Dit arrest is op 10 april 1996 vastgesteld door de vice-president R.J.J. Jansen als voorzitter en de raadsheren Van der Linde, Bellaart, De Moor en Van der Putt-Lauwers, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier Van Hooff, en op die datum in het openbaar uitgesproken.Nr. 30.068 Mr Van den Berge

Derde Kamer A Conclusie inzake:

Omzetbelasting december 1990 Stichting X

Parket, 19 juli 1995 tegen:

de staatssecretaris van Financiën

Edelhoogachtbaar College,

1.Feiten en procesverloop

1.1.Het beroep in cassatie is gericht tegen de schriftelijke uitspraak van het gerechtshof te 's-Gravenhage, tweede meervoudige belastingkamer (het Hof), gedaan op 2 december 1993 onder nummer 922630-M-2. Het is ingesteld door de belanghebbende.

1.2.De belanghebbende exploiteert een bibliotheek en is als

zodanig ondernemer in de zin van art. 7 Wet op de omzetbelasting 1968 (nader: Wet OB 1968). Bij overschrijding van de uitleentermijn voor boeken worden `administratiekosten (boetekosten)' berekend.

1.3.HR 4 december 1991, BNB 1992/37, inzake andere biblio-theken, die eveneens administratiekosten berekenden ter zake van overschrijding van de uitleentermijn, overwoog onder meer:

Die beslissing was - zie hierna, 2.7. - gebaseerd op jurisprudentie van het Hof van Justitie van de EG (hierna: HvJ EG) inzake bepalingen van de Tweede en Zesde BTW-richtlijn.

1.4.De door belanghebbende berekende administratiekosten zijn kennelijk gelijk te stellen aan de kosten die in dat geval in rekening werden gebracht (zie uitspraak Hof, blz. 2, pt. 3, laatste volzin).

1.5.De belanghebbende heeft over die administratiekosten tot en met de maand november 1991 omzetbelasting voldaan. Gesteld noch gebleken is dat zij ter zake facturen uitreikte en daarop melding maakte van omzetbelasting, waardoor zij die belasting reeds op grond van art. 37 Wet OB 1968 omzetbelasting verschuldigd zou kunnen zijn geweest. Ik laat dat punt daarom rusten (vgl. mijn conclusie van 6 juli 1995, par. 2, in de onder nr. 30.318 aanhangige zaak).

1.6.Op de voet van art. 24 Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR; tekst 1992) heeft de belanghebbende op 29 juni 1992 bij de Inspecteur (het hoofd van de eenheid Belastingdienst/Ondernemingen te P) bezwaar gemaakt tegen het door haar ter zake op 30 januari 1991 over de maand december 1990 aangegeven bedrag van ƒ 886.-.

1.7.Bij uitspraak van 16 juli 1992 heeft de Inspecteur de belanghebbende in haar bezwaar niet-ontvankelijk verklaard, omdat de in art. 24 (oud) AWR gestelde bezwaartermijn van twee maanden was verstreken. In zijn uitspraak verwees de Inspecteur naar zijn brief aan de gemachtigde van 2 juli 1992. In die brief werd ook een ambtshalve vermindering of teruggaaf afgewezen.

1.9.De staatssecretaris van Financiën (nader: de Staatssecretaris) heeft het cassatieberoep bij vertoogschrift bestreden.

2.Rechtstreeks verband tussen vergoeding en prestatie

2.1.Art. 2 Tweede BTW-richtlijn bepaalde:

Art. 8, aanhef en onder a Tweede richtlijn hield in:

In de bij de richtlijn behorende bijlage A (punt 13, ad art. 8, sub a) werd opgemerkt:

2.2.HvJ EG 5 februari 198)". 1, zaak 154/80 (Coöperatieve aardappelenbewaarplaats), Jur. 1981, blz. 445, BNB 1981/232, m.nt. C.P. Tuk, leidde uit die bepalingen en die toelichting af (r.o. 12):

Middel I bevat als klacht dat de uitspraak van het Hof onvoldoende is gemotiveerd, omdat het Hof niet is ingegaan op de stelling dat de Nederlandse overheid ten onrechte is verrijkt door de weigering ambtshalve teruggave van de ten onrechte geheven omzetbelasting te verlenen.

Deze klacht kan niet tot cassatie leiden, omdat tegen een dergelijke weigering geen beroep op het gerechtshof als rechter in belastingzaken openstaat.

Middel II

In het tweede middel wordt het Hof `schending van het

Europese Gemeenschapsrecht' verweten. Ter toelichting wordt verwezen naar het beroepschrift en de pleitnota voor het Hof. Het aldaar gestelde vat ik als volgt samen:

HR 4 december 1991, BNB 1992/37, hield een richtlijn-conforme interpretatie van art. 8 Wet OB 1968 in op basis van een acte clair, danwel een acte éclairé. De Hoge Raad trad hiermee als hoogste nationale instantie in feite op als gemeenschapsrechter, waardoor zijn uitleg van art. 8 Wet OB 1968 geldt sedert de invoering van die bepaling. Weliswaar is de betrokken richtlijnbepaling door de Nederlandse wetgever op de juiste wijze in de nationale wetgeving verwerkt, maar beide partijen hebben in dit geval de richtlijn en de wet onjuist uitgevoerd. Aangezien dat geen verrijking van de belanghebbende heeft betekend en haar overigens geen verwijt van de termijnoverschrijding kan worden gemaakt, komt het risico van deze onbestreden onjuiste uitvoering voor rekening van de fiscus. Het loyaliteitsbeginsel van art. 5 EG-Verdrag en de rechtstreekse werking van het gemeenschapsrecht brengen dan mee dat nationale procedurevoorschriften moeten wijken voor een juiste toepassing van het gemeenschapsrecht.

Van dit betoog acht ik slechts juist dat in dit geval de betreffende richtlijnbepalingen naar behoren zijn geïmplementeerd in de Wet OB 1968, zodat het beroep geen steun kan vinden in de Emmott-doctrine, daargelaten nog of bedoelde bepalingen een recht voor de belanghebbende inhielden. Het is dan ook evident dat zij zich ook op ieder moment voordat HR 4 december 1991, BNB 1992/37, werd gewezen van rechtsmiddelen had kunnen voorzien, in plaats van zich aan te sluiten bij het standpunt van de fiscus over de belastbaarheid van de onderhavige administratiekosten. Ook middel II faalt derhalve.