HR, 07-12-1994, nr. 29 808

Het Hof heeft het standpunt van de Inspecteur gevolgd en aan de ingebrachte goodwill geen hogere waarde toegekend dan het hiervóór in 3.1.6 vermelde bedrag van f 150.000,--. Hiertoe heeft het Hof vooropgesteld dat belanghebbende - zoals in cassatie overigens niet is bestreden - in verband met zijn benoeming tot notaris geen bedrag voor goodwill aan zijn voorganger had betaald en heeft het, kort samengevat en voor zover thans van belang, voorts overwogen: dat belanghebbendes benoeming hem de mogelijkheid had geboden de hiervóór in 3.1.2 vermelde winsten te behalen; dat deze mogelijkheid bij het defungeren van belanghebbende eindigt; dat, als belanghebbende overlijdt of defungeert, een ander tot notaris zal worden benoemd en B B.V. de praktijk dan niet meer zal kunnen voortzetten en van niemand een vergoeding voor goodwill zal kunnen bedingen; dat weliswaar andere factoren dan de persoonlijke kwaliteiten van belanghebbende - waarbij het Hof onder meer doelde op een gunstige standplaats of op werkzaamheden van het personeel - de hoogte van de praktijkwinst mede bepalen, maar dat bij het defungeren van belanghebbende ook deze factoren niet te gelde kunnen worden gemaakt; dat in strikt zakelijke verhoudingen B B.V. niet bereid zal zijn om voor inbreng van goodwill een bedrag te betalen; dat, integendeel, iemand in de positie van belanghebbende voor de inzet van zijn persoonlijke kwaliteiten - in casu het uitoefenen van de aan zijn benoeming tot notaris verbonden bevoegdheid - eenzelfde beloning zal bedingen als die welke hij zou genieten indien hij voor eigen rekening de praktijk zou blijven uitoefenen; en dat zo iemand derhalve een zodanig deel van de winst zal afromen dat door de vennootschap geen overwinst kan worden gemaakt. Op grond van een en ander is het Hof tot de slotsom gekomen dat hier sprake is van een persoonlijke goodwill, geheel gebonden aan de persoon van belanghebbende, en dat inbreng daarvan ter volstorting van kapitaal niet mogelijk is.

In dit oordeel van het Hof ligt besloten dat een goodwill als de onderhavige, voor zover daaronder wordt verstaan het bestaan van bepaalde eigenschappen, kwaliteiten en hoedanigheden in de persoon van de notaris zelf, niet voor overdracht vatbaar is en derhalve ook niet in een vennootschap kan worden ingebracht.

Middel I bestrijdt dit oordeel met het betoog dat door het Hof wordt miskend dat tussen zakelijk handelende partijen, bestaande uit een vrije beroepsbeoefenaar die zijn praktijk wil overdragen en een praktijkvennootschap die deze praktijk wil overnemen, geen volledige afroming van de overwinst plaatsvindt, omdat de overdracht voor de vrije beroepsbeoefenaar aantrekkelijkheden met zich brengt, waardoor een volledige afroming niet te realiseren is.

Aangezien echter uit de bestreden uitspraak noch uit de stukken van het geding blijkt dat belanghebbende voor het Hof omtrent bedoelde aantrekkelijkheden iets naders heeft gesteld, heeft het Hof kunnen volstaan met een beoordeling van de zaak aan de hand van feiten en omstandigheden, zoals die in het algemeen bij het inbrengen van een notarispraktijk in een vennootschap plegen op te treden en zich kennelijk ook hier hadden voorgedaan. In dit licht bezien, heeft het Hof een beslissing gegeven, die feitelijk en niet onbegrijpelijk is en als zodanig in cassatie moet worden geëerbiedigd. Derhalve faalt het middel.

Middel II gaat, evenals middel I, in zijn eerste twee onderdelen uit van de opvatting dat ook een persoonlijke goodwill, zoals hiervóór in 3.4 omschreven, voor overdracht en inbreng vatbaar is. Deze opvatting is onjuist. Dit brengt mee dat middel II in zoverre het lot van middel I behoort te delen. Daarbij verdient, wat onderdeel 2 betreft, nog opmerking dat voor de vraag of sprake is van een goodwill die als vermogensbestanddeel voor waardering in aanmerking komt en derhalve aan een derde kan worden overgedragen of in een vennootschap kan worden ingebracht, de regelgeving op het moment van bedoelde overdracht c.q. inbreng beslissend is.

Bij het derde onderdeel van middel II wordt, onder verwijzing naar de maatschap die als voormeld per 1 januari 1991 met C werd aangegaan, betoogd dat het Hof, door uitsluitend het tijdstip van defungeren van belanghebbende in ogenschouw te nemen, ten onrechte geen aandacht heeft besteed aan de mogelijkheid dat B B.V., terwijl belanghebbende zijn bevoegdheid als notaris nog altijd uitoefent, een gedeelte van haar onderneming aan een derde overdraagt en daarbij een bedrag voor goodwill bedingt.

Dit onderdeel is gegrond. Het Hof had naar aanleiding van de stellingen van belanghebbende immers moeten onderzoeken of bij een overdracht zoals hiervóór in 3.8 bedoeld - met name bij een overdracht in het kader van een associatie met een derde - een bedrag voor goodwill kon worden bedongen.

In dit verband behoort voorts het volgende nader te worden onderzocht. Blijkens de bestreden uitspraak onder 6.4, 6.5 en 6.10 is belanghebbendes beroep op de waarde van het "teamwork" afgewezen zonder dat door het Hof is vastgesteld of de f 150.000,-- die als voormeld onder meer de "kantoororganisatie" betrof en die, gelet op hetgeen in 6.9 van de bestreden uitspraak wordt overwogen, als niet berustend op een "juridisch onjuist uitgangspunt" door het Hof werd aanvaard, ook genoemde waarde omvat. Aangezien binnen de organisatie van een kantoor het "teamwork" van belang kan zijn voor de bepaling van de waarde van de goodwill van een onderneming, had het Hof moeten onderzoeken, of en in hoeverre het "teamwork" waarop belanghebbende zich beriep, bij een eventuele overdracht zoals hiervóór in 3.8 bedoeld, naast de in genoemde f 150.000,-- begrepen goodwill, voor de waardering van de daarbij in rekening te brengen goodwill nog enige zelfstandige betekenis had.

Middel III, hierop neerkomende dat het Hof ten onrechte uitsluitend belanghebbendes fiscale positie in zijn oordeel heeft betrokken en zich niet heeft uitgelaten over andere gevallen waarin een notaris zijn praktijk in een vennootschap inbrengt, faalt echter, aangezien het Hof niet verplicht was een oordeel te geven over andere gevallen dan het voorliggende.

Uit het hiervóór in 3.9 en 3.10 overwogene volgt dat de bestreden uitspraak niet in stand kan blijven en dat verwijzing moet volgen.