HR, 02-06-2009, nr. 08/01079

Verdachte is door de enkelvoudige kamer van het Gerechtshof te Amsterdam bij verstek wegens ‘Overtreding van artikel 9, eerste lid, van de Wegenverkeerswet 1994, meermalen gepleegd’ veroordeeld tot een geldboete van € 4.000,-, subsidiair tachtig dagen hechtenis, met ten aanzien van het onder A bewezenverklaarde verbeurdverklaring van een personenauto, zoals in de bestreden uitspraak vermeld.

Namens de verdachte hebben de mrs. G.P. Hamer en B.P. de Boer, advocaten te Amsterdam, vier middelen van cassatie voorgesteld.

Het Hof heeft kort gezegd bewezenverklaard dat de verdachte in de jaren 2003 en 2004 in totaal zes keer een auto heeft bestuurd terwijl hij wist dat hem op dat moment de bevoegdheid daartoe bij rechterlijke uitspraak was ontzegd.

Het eerste middel bevat de klacht dat het Hof ten onrechte, althans zonder toereikende motivering, heeft geoordeeld dat nietigverklaring van de appeldagvaarding, althans aanhouding van de zaak, achterwege kon blijven.

De appelakte van 13 augustus 2004 houdt in dat de verdachte is wonende te [b-straat 1] te [woonplaats] en als ‘post/verblijf/huidig adres’ heeft [b-straat 1] te [woonplaats]. Tussen de aan de Hoge Raad gezonden stukken bevindt zich een kennelijk bij de appeldagvaarding behorende akte van uitreiking waarop is aangetekend dat de appeldagvaarding op 23 augustus 2005 is uitgereikt aan de griffier van de Rechtbank omdat van de geadresseerde geen woon- of verblijfplaats in Nederland bekend is. Ook bevindt zich tussen de stukken een kennelijk eveneens bij de appeldagvaarding behorende akte van uitreiking waarop is aangetekend dat op 26 augustus 2005 tevergeefs is getracht de appeldagvaarding uit te reiken aan het adres [b-straat 1] te [woonplaats], waarna de dagvaarding toen uitreiking op het postkantoor binnen de in het bericht van aankomst gestelde termijn niet kon geschieden, naar de afzender is teruggezonden en op 12 september 2005 werd uitgereikt aan de griffier van de Rechtbank. Vervolgens is een afschrift van de dagvaarding bij brief gestuurd naar laatstgemeld adres.

Een bij genoemde documenten gevoegd Verwerkingsoverzicht GBA-gegevens van 14 september 2005 houdt in dat de verdachte van 13 februari 2004 tot 3 augustus 2004 stond ingeschreven op het adres [b-straat 1] te [woonplaats] en vanaf 3 augustus 2004 tot (kennelijk1.) 7 december 2004 op het adres [b-straat 1] te [woonplaats]. Per 7 december 2004 is de verdachte volgens dit overzicht ge&ëmigreerd. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep houdt in dat de verdachte niet is verschenen en dat tegen hem verstek is verleend.

Anders dan in HR 20 februari 2007, LJN AZ3889 is in casu niet sprake van de vermelding ‘vertrokken naar Land onbekend’ maar van de vermelding ‘emigratie’. Daarom heeft het Hof, zoals het kennelijk heeft gedaan, het adres [b-straat 1] te [woonplaats] als achterhaald kunnen beschouwen.

De GBA-gegevens die met het oog op de betekening van de aanzegging in cassatie zijn opgevraagd houden in dat de verdachte vanaf 13 februari 2004 stond ingeschreven aan de [b-straat 1] te [woonplaats], vanaf 3 augustus 2004 aan het [b-straat 1] te [woonplaats] en dat hij tussen 7 december 2004 en 5 maart 2008 zonder vaste woon- of verblijfplaats was. Die gegevens duiden er niet op dat de vermelding ‘emigratie’ onjuist was.

Nu het Hof er kennelijk vanuit is gegaan dat de verdachte was geëmigreerd had het moeten laten blijken te hebben onderzocht of bij de gemeente, van waaruit hij was geëmigreerd, een adres in het buitenland bekend was.2. Dat heeft het Hof niet gedaan. Derhalve heeft het Hof de appeldagvaarding ten onrechte op de juiste wijze betekend geacht.

Het middel slaagt.

Ik heb mij nog afgevraagd of op grond van de GBA-gegevens die met het oog op de betekening van de aanzegging in cassatie zijn opgevraagd, zou moeten worden aangenomen dat het door het Hof nagelaten onderzoek geen resultaat zou hebben opgeleverd. Gezien de niet geheel doorzichtige wijze waarop de vermelding ‘zonder vaste woon- of verblijfplaats’ tot stand komt — kortheidshalve verwijs ik naar mijn conclusie bij HR 20 februari 2007, LJN AZ3889 onder 19 — zou ik die conclusie niet zonder meer durven trekken.

Het tweede middel bevat de klacht dat het Hof heeft nagelaten de opgelegde geldboete voldoende te motiveren en art. 24 Sr te vermelden bij de artikelen waarop de opgelegde straf is gebaseerd.

De aantekening van het mondeling arrest houdt ten aanzien van de opgelegde straffen voor zover hier van belang het volgende in:

Nu het Hof de opgelegde straf (geldboete), anders dan in de zaak die leidde tot HR 5 februari 2008, NJ 2008, 396, m.nt. Mevis en in strijd met het ingevolge dit arrest toepasselijke art. 3 aanhef en onder j. van de Regeling aantekening mondeling vonnis door politierechter, kinderrechter, economische politierechter, de kantonrechter en de enkelvoudige kamer voor behandeling van strafzaken in hoger beroep, Stcrt. 1996, 197 (de Regeling), van geen enkele motivering heeft voorzien is het middel in zoverre terecht voorgesteld.

Voorts heeft het Hof, dat een aanzienlijke geldboete heeft opgelegd, in strijd met art. 3 aanhef en onder g. van genoemde Regeling, art. 24 Sr niet aangehaald als wettelijk voorschrift dat is toegepast.3. Ook deze klacht is terecht voorgesteld.

Het middel slaagt.

Het derde middel bevat de klacht dat het Hof de verbeurdverklaring van de in het arrest genoemde personenauto onvoldoende heeft gemotiveerd, omdat uit de bestreden uitspraak niet valt af te leiden op grond waarvan het Hof heeft geoordeeld dat de desbetreffende personenauto voor verbeurdverklaring in aanmerking kwam.

De aantekening mondeling arrest houdt voor zover hier van belang het volgende in:

De aantekening mondeling arrest houdt in dat de bewezenverklaringen berusten op de inhoud van de in het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep onder 2 tot en met 21 vermelde processtukken. Het onder 11 vermelde processtuk, dat volgens het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep betrekking heeft op het onder A tenlastegelegde, is een proces-verbaal van politie van 20 september 2003. Dit houdt in dat verbalisanten Molenaar en Keijzer de verdachte die dag zagen rijden in een rode Chevrolet Corsica met kenteken HT-JT-16. Uit dit bewijsmiddel kan derhalve worden afgeleid dat het onder A bewezenverklaarde met behulp van deze auto is begaan (art. 33a, eerste lid, aanhef en onder c.). Dat de desbetreffende auto aan de verdachte toebehoorde kan voorts worden afgeleid uit de bewijsmiddelen 11 en 12 die inhouden dat de verdachte de ‘tenaamgestelde’ van het voertuig was, respectievelijk dat de verdachte heeft verklaard dat het zijn auto was. Aldus ligt in het arrest besloten dat aan de voor verbeurdverklaring geldende eisen is voldaan.4.

Het middel is tevergeefs voorgedragen.

Het vierde middel bevat de klacht dat verdachtes recht op behandeling van zijn zaak binnen een redelijke termijn als bedoeld in art. 6 EVRM is geschonden doordat geen rechtsgeldige poging tot betekening van de verstekmededeling is gedaan binnen één jaar na het wijzen van de bestreden uitspraak.

Het Hof heeft op 27 september 2005 uitspraak gedaan. Dat binnen een jaar nadien is getracht de mededeling uitspraak rechtsgeldig te betekenen kan uit de aan de Hoge Raad gezonden stukken niet blijken. De rechter naar wie de zaak zal worden verwezen zal dienen te onderzoeken in hoeverre het Openbaar Ministerie nalatig is geweest aan de in HR 17 juni 2008, NJ 2008, 358, m.nt. Mevis, rov. 3.19 genoemde eisen te voldoen en welk rechtsgevolg daaraan verbonden moet worden.

Het middel slaagt. Overigens kan de Hoge Raad overeenkomstig hetgeen is bepaald in rov. 3.5.3. van genoemd arrest het onderhavige middel onbesproken laten indien hij de strekking van deze conclusie deelt.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en terugwijzing naar het Hof dan wel verwijzing naar een aangrenzend Hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG