HR, 26-06-2012, nr. 12/00857 H

Het Hof heeft in hoger beroep - met vernietiging van een vonnis van de Rechtbank te Almelo van 2 april 2002 - de verdachte ter zake van 1. (onder gedachtestreepje 1, 2, 3, 4, 5 en 6) "opzettelijke overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 18.18 van de Wet milieubeheer, begaan door een rechtspersoon, terwijl verdachte, als medepleger, opdracht tot het feit heeft gegeven en feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, meermalen gepleegd", 1. (onder gedachtestreepje 7) "overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 18.18 van de Wet milieubeheer, begaan door een rechtspersoon, terwijl verdachte, als medepleger, opdracht tot het feit heeft gegeven en feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, meermalen gepleegd", 2. "opzettelijke overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 8.1, eerste lid van de Wet milieubeheer, begaan door een rechtspersoon, terwijl verdachte, als medepleger, opdracht tot het feit heeft gegeven en feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging", 3. (onder gedachtestreepje 1, 2 en 3) "opzettelijke overtreding van een voorschrift gesteld bij artikel 2 Wet milieugevaarlijke stoffen, begaan door een rechtspersoon, terwijl verdachte, als medepleger, opdracht tot het feit heeft gegeven en feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, meermalen gepleegd", 4. "aan de schuld van de rechtspersoon te wijten zijn van brand en ontploffing, terwijl het feit iemands dood tengevolge heeft, begaan door een rechtspersoon, terwijl verdachte, als medepleger, opdracht tot het feit heeft gegeven en feitelijke leiding heeft gegeven aan de verboden gedraging, meermalen gepleegd" en 5., 6. en 7. "telkens medeplegen van opzettelijke overtreding van een voorschrift gesteld krachtens artikel 24 van de Wet milieugevaarlijke stoffen, meermalen gepleegd" veroordeeld ten aanzien van 1. (onder gedachtestreepje 1, 2, 3, 4, 5, en 6), 2., 3., 4., 5.,6. en 7. tot een gevangenisstraf van een jaar en bepaald dat ten aanzien van 1. (onder gedachtestreepje 7) geen straf of maatregel zal worden opgelegd, met onttrekking aan het verkeer zoals in het arrest omschreven. Voorts heeft het Hof de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaard in haar vordering.

De aanvrage tot herziening is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De aanvrage steunt op een drietal gronden. Aan de uiteenzetting daarvan gaat in de aanvrage het volgende vooraf:

De aanvrage doet een beroep op een drietal omstandigheden die, naar wordt gesteld, op zichzelf dan wel in samenhang met elkaar het ernstige vermoeden wekken dat het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk zou zijn verklaard in de strafvervolging van de aanvrager indien het Hof bij het onderzoek van de zaak daarmee bekend zou zijn geweest.

Als eerste omstandigheid wordt aangevoerd dat de Officier van Justitie die optrad als leider van het opsporingsonderzoek op 7 december 2001 schriftelijk opdracht heeft gegeven tot het vernietigen van alle ongeveer 80.000 tapgesprekken die in het jaar 2000 zijn opgenomen in het kader van het onderzoek naar de vuurwerkramp. Ter staving van deze stelling doet de aanvrage een beroep op een faxbericht van 7 december 2001 van bedoelde Officier van Justitie, inhoudende:

Volgens de aanvrage wordt aldus het ernstige vermoeden gewekt dat, ware de feitenrechter met deze opdracht bekend geweest, dit zou hebben geleid tot de niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de strafvervolging.

De aanvrage stelt voorts dat de Officier van Justitie aldus heeft verhinderd "dat de inhoud van de uitgewerkte tapgesprekken deel zou hebben kunnen uitmaken van het procesdossier, waar dit op grond van het relevantiecriterium wel had gemoeten, en hierdoor kennisneming van de inhoud door rechtbank, hof en verdediging eveneens onmogelijk is gemaakt". Dit gevolg wekt volgens de aanvrage eveneens het ernstige vermoeden dat - ware de feitenrechter daarmee bekend geweest - het zou hebben geleid tot de niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de strafvervolging.

Als tweede omstandigheid wordt naar voren gebracht dat uit het rapport van BIZ van 16 november 2003 blijkt dat "binnen het strafrechtelijk onderzoek, uitgevoerd door het TOLteam een opeenstapeling van (vorm)verzuimen en onrechtmatig, dan wel onzorgvuldig handelen heeft plaatsgevonden, waardoor de waarheidsvinding in het geding is gekomen" en dat nu "het opsporingsonderzoek door dezelfde rechercheurs, leidinggevenden en onder leiding van dezelfde officier van justitie heeft plaatsgevonden, [niet valt] uit te sluiten dat door de geconstateerde (vorm)verzuimen en het bewust onrechtmatig handelen in het opsporingsonderzoek jegens verdachte A. de V. ook het recht van verzoeker op een eerlijk proces is geschonden".

Als derde omstandigheid wordt aangevoerd dat ook uit de brief van [betrokkene 1] en [betrokkene 2], leidinggevenden van het BIZ-team, van 27 september 2005 aan de "Vaste Kamer Commissie Justitie" blijkt "dat er zich binnen het strafrechtelijk onderzoek door het TOLteam vormverzuimen, onzorgvuldigheden en onrechtmatigheden hebben voorgedaan als gevolg waarvan de waarheidsvinding in het geding is gekomen" en dat daardoor "het ernstige vermoeden (is) gewekt dat, ware het de feitenrechter bekend geweest, dit zou hebben geleid tot de niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie".

Het aangevoerde kan niet het ernstig vermoeden wekken dat, ware het Hof met de genoemde omstandigheden bekend geweest, het onderzoek van de zaak zou hebben geleid tot de niet-ontvankelijkverklaring van het Openbaar Ministerie in de strafvervolging. De Hoge Raad overweegt daartoe het volgende.

De als eerste aangevoerde herzieningsgrond, inhoudende dat de Officier van Justitie die optrad als leider van het opsporingsonderzoek op 7 december 2001 schriftelijk opdracht heeft gegeven tot het vernietigen van alle ongeveer 80.000 tapgesprekken die in het jaar 2000 zijn opgenomen in het kader van het onderzoek naar de vuurwerkramp, steunt op een te selectieve weergave van de in dat verband relevante gegevens. De Hoge Raad wijst daartoe aan het bij de aanvrage gevoegde eindrapport van 17 juni 2004 inzake de Rapportage feitenonderzoek met betrekking tot een door de Rijksrecherche ingesteld onderzoek.1. Dit eindrapport, waarin ook het onder 3.2 vermelde faxbericht is weergegeven, houdt onder meer het volgende in (p. 66-67 en p. 75):

(...)

Wat betreft de stelling dat de Officier van Justitie heeft verhinderd dat de inhoud van de uitgewerkte tapgesprekken deel uitmaakte van het procesdossier, verdient opmerking dat noch de processen-verbaal van de terechtzittingen in hoger beroep noch enig ander stuk van het geding iets inhoudt waaruit zou kunnen worden afgeleid dat bij de behandeling van het appel door of namens de aanvrager aan de Advocaat-Generaal of aan het Hof is verzocht de in de aanvrage genoemde optical discs betreffende de afgeluisterde telefoongesprekken dan wel de inhoud van de uitgewerkte tapgesprekken aan het dossier toe te voegen.

De als tweede vermelde omstandigheid dat niet valt uit te sluiten dat de in het BIZ-rapport van 16 november 2003 gesignaleerde (vorm)verzuimen en onrechtmatigheden in het opsporingsonderzoek jegens de verdachte A. de V., zich ook hebben voorgedaan in het jegens de aanvrager - over wie in dat rapport niet wordt gerept - ingestelde onderzoek, is te speculatief om tot herziening te kunnen leiden. Dat geldt ook voor de derde omstandigheid: het beroep op de brief van 27 september 2005 aan de "Vaste Kamer Commissie Justitie".

In dat verband verdient opmerking dat de aanvrage miskent dat voor de niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in de strafvervolging, die als in art. 359a Sv voorzien rechtsgevolg slechts in uitzonderlijke gevallen in aanmerking komt, alleen plaats is ingeval het in het voorbereidend onderzoek in de strafzaak tegen de aanvrager - en dus niet tegen een ander - begane vormverzuim daarin heeft bestaan dat met de opsporing of vervolging belaste ambtenaren ernstig inbreuk hebben gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de aanvrager aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekortgedaan (vgl. HR 30 maart 2004, LJN AM2533, NJ 2004/376), en voorts dat het de aanvrager is die tot op zekere hoogte aannemelijk zal moeten maken dat zich dat in zijn strafzaak daadwerkelijk heeft voorgedaan.

De aangevoerde omstandigheden kunnen ook bezien in samenhang met elkaar niet tot herziening leiden.

Uit hetgeen hiervoor is overwogen vloeit voort dat de aanvrage kennelijk ongegrond is, zodat deze moet worden afgewezen.

De herzieningsaanvrage bevat het verzoek de aanvrager en zijn raadsman in de gelegenheid te stellen de bij de aanvrage gevoegde dvd-opnamen alsmede de aanvrage mondeling toe te lichten. Daargelaten dat aldus wordt miskend dat ingevolge art. 463, tweede lid, Sv slechts de raadsman bevoegd is tot het geven van een mondelinge toelichting alsmede dat het verzoek daartoe zelfstandig, schriftelijk aan de rolraadsheer moet worden voorgelegd aangezien deze slechts kennisneemt van de indiening van een aanvrage en niet van de inhoud daarvan (vgl. HR 14 september 2004, LJN AP2562, NJ 2004/627 en thans ook art. XIII lid 2 van het Procesreglement Strafkamer Hoge Raad 2008), acht de Hoge Raad geen grond aanwezig voor inwilliging van het verzoek.

Voorts bevat de herzieningsaanvrage het verzoek tot het horen van vier getuigen. Bij de beoordeling van dit verzoek moet worden vooropgesteld dat art. 459 Sv voorschrijft dat de aanvrage tot herziening inhoudt de omstandigheid als bedoeld in art. 457, eerste lid onder 2º, Sv, waarop zij steunt, en verder een opgave bevat van de bewijsmiddelen waaruit van die omstandigheid kan blijken, zodat de aanvrager niet kan volstaan met het aanvoeren van een novum met het doel dat de Hoge Raad daarnaar een nader onderzoek zal (doen) verrichten. Het is dus de aanvrager die tot op zekere hoogte aannemelijk moet maken dat en waarom de eerder oordelende rechter tot een van de in art. 457, eerste lid onder 2°, Sv genoemde beslissingen zou zijn gekomen indien hij ten tijde van de behandeling van de strafzaak op de hoogte was geweest van hetgeen in de herzieningsaanvrage naar voren is gebracht (vgl. HR 18 maart 2008, LJN BA1024, rov. 6.6). Maar ook afgezien daarvan acht de Hoge Raad geen grond aanwezig voor inwilliging van het verzoek, aangezien in de afwijzing van de herzieningsaanvrage ligt besloten dat en waarom ook het verzoek wordt afgewezen.

De Hoge Raad wijst de aanvrage tot herziening af.

Dit arrest is gewezen door de vice-president A.J.A. van Dorst als voorzitter, en de raadsheren J.P. Balkema en J.W. Ilsink, in bijzijn van de waarnemend griffier E. Schnetz, en uitgesproken op 26 juni 2012.