Rb. Amsterdam, 22-04-2010, nr. 13/845085-07 (PROMIS)

De verdediging heeft bij pleidooi betoogd dat het onder 2 tenlastegelegde een feitelijke innerlijke tegenstrijdigheid bevat. Gelet op de formulering van dit feit in de tenlastelegging moet ten aanzien van de obligatieovereenkomsten worden bewezen dat zij alle in de tenlasteleggingen geformuleerde onderdelen bevatten — dus zowel die welke betrekking hebben op PR Invest als die welke betrekking hebben op Palm Invest. Er is echter geen enkele overeenkomst die dit allemaal in zich heeft, aldus de verdediging. Zij heeft het daarbij aan de rechtbank gelaten of dit verweer tot nietigheid van de dagvaarding moet leiden of tot vrijspraak.

Dit verweer kan naar zijn inhoud echter als niets anders dan als een pleidooi tot nietigheid worden opgevat.

De rechtbank overweegt daaromtrent dat, anders dan de verdediging meent, het ontbreken van de tussenvoegsels ‘en/of’ tussen de in de tenlastelegging genoemde passages uit de obligatieovereenkomsten onmiskenbaar als een misslag moet worden gezien, die de rechtbank verbeterd kan lezen. Dat de steller van de tenlastelegging niet heeft bedoeld dat al deze passages in zowel de obligatieovereenkomsten van PR Invest als van Palm Invest voorkomen, is evident.

De verdediging heeft, zoals weergegeven in de pagina's 68 tot en met 78 van haar pleidooi, aangevoerd dat de tenlastelegging ten aanzien van het (gewoonte)witwassen (feit 3 primair en subsidiair) nietig moet worden verklaard, omdat deze niet voldoet aan de in de wet en jurisprudentie gestelde eisen. Kort gezegd komt het standpunt van de verdediging erop neer dat de tenlastelegging onduidelijk en onbegrijpelijk is, omdat daarin onvoldoende is geconcretiseerd welke handelingen verdachte worden verweten en de tenlastelegging bovendien op enkele punten innerlijk tegenstrijdig is.

De rechtbank overweegt daaromtrent als volgt.

De vraag is of de tenlastelegging met betrekking tot dit feit aan duidelijkheid zodanig te wensen over laat, dat deze nietig moet worden verklaard. Een van de in artikel 261 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) gestelde eisen is immers dat de tenlastelegging een voldoende geconcretiseerde omschrijving geeft van het feit dat aan verdachte ten laste wordt gelegd, zodat de rechter op basis van de tenlastelegging weet wat hij moet onderzoeken en verdachte voldoende duidelijk is waarvan hij wordt beschuldigd.

De verdediging heeft in dit verband als een van haar argumenten tot nietigverklaring aangevoerd dat de tenlastelegging een vrijwel letterlijke weergave van de wettekst is en dat het openbaar ministerie (hierna: OM) heeft verzuimd de daarin opgenomen wettelijke terminologie zoals ‘verhullen, verbergen, verwerven, omzetten, etc. op enigerlei wijze te concretiseren. Dit is in de visie van de verdediging niet alleen in strijd met de eisen die in de jurisprudentie worden gesteld ten aanzien van het specificeren van het tenlastegelegde feit, maar op bepaalde punten ook strijdig met de richtlijnen die het OM zelf op dit gebied hanteert. Dit betoog kan naar het oordeel van de rechtbank echter geen standhouden. Allereerst blijkt uit de rechtspraak dat aan de in artikel 420bis en 420ter van het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr) genoemde termen ‘verwerven’, ‘voorhanden hebben’ en ‘overdragen’ voldoende feitelijke betekenis toekomt, zodat het de steller van de tenlastelegging in beginsel ook is toegestaan die termen zonder nadere concretisering in de tenlastelegging op te nemen.

Dit is niet anders voor de in diezelfde wetsartikelen genoemde termen ‘verbergen’ en/of ‘verhullen’, aangezien uit de rechtspraak eveneens volgt dat aan die termen voldoende feitelijke betekenis toekomt (zie: HR 9 september 2008, NJ 2008, 496). Dat volgens de door de verdediging aangehaalde Aanwijzing Witwassen van het OM — die overigens dateert van voor het genoemde arrest (namelijk 11 februari 2008) — die termen wel nader moeten worden gespecificeerd, doet daar niet aan af.

De rechtbank ziet evenmin aanleiding om in dit licht anders aan te kijken tegen de termen ‘gebruik maken’ en ‘omzetten’. Uit de wetsgeschiedenis blijkt immers dat ‘gebruik maken’ ziet op het aanwenden van de voorwerpen ten behoeve van de witwasser zelf of derden. Als voorbeelden worden daarbij genoemd het kopen van een auto met crimineel geld of het gebruik van met crimineel geld gefinancierd onroerend goed voor een (schijn)onderneming, teneinde dat onroerend goed de schijn van legaliteit te geven. Bij de term ‘omzetten’ gaat het volgens de wetgever om die handelingen waardoor de betrokkene een ander voorwerp verkrijgt dat het voorwerp uit het oorspronkelijke misdrijf belichaamt (vervangen/ruil/investering). Daaruit mag naar het oordeel van de rechtbank worden afgeleid dat de wetgever aan de termen ‘gebruik maken’ en ‘omzetten’ feitelijke betekenis heeft willen toekennen.

Een en ander betekent dat die termen niet nopen tot nadere specificering en de steller van de tenlastelegging wat dat betreft heeft mogen volstaan met het overnemen van deze wettelijke termen in de tenlastelegging. Dat de tenlastelegging alleen daarom al niet aan de daaraan gestelde eisen voldoet, is dan ook onjuist.

Dat laat uiteraard onverlet dat onder omstandigheden de omvangrijke en complexe inhoud van het achterliggende dossier een nadere en preciezere omschrijving van de aan verdachte verweten gedragingen in de tenlastelegging kan vereisen. De verdediging heeft in dat verband gewezen op het feit dat in deze zaak sprake is van twee verdachten en meerdere betrokken ondernemingen en dat het dossier melding maakt van talloze transacties die over en weer hebben plaatsgevonden. Verdachte is zonder nadere concretisering in de tenlastelegging niet duidelijk wanneer, waar en op welke wijze hij zou hebben witgewassen, aldus de verdediging.

Vooropgesteld zij dat de tenlastelegging moet worden beschouwd in samenhang met het daaraan ten grondslag liggende (overzichts)proces-verbaal. Dat betekent dat bij de beoordeling of de tenlastelegging aan de eisen der wet voldoet acht moet worden geslagen op

De verdediging heeft daaromtrent in haar pleidooi aangevoerd dat die laatste verwijzing eigenlijk alles behalve duidelijkheid schept, aangezien dit witwasverbaal in de conclusie als strafrechtelijk nadeel een bedrag van 8,5 miljoen noemt, maar vorengenoemd bedrag van ca. 20,7 miljoen in dat proces-verbaal nergens voorkomt. Dat betoog miskent evenwel dat voor de onderbouwing van het bedrag van 20,7 miljoen euro niet alleen moet worden gekeken naar het witwasverbaal, maar ook naar het bij feit 1 vermelde 1/OPV/1 (het oplichtings/verduisteringsverbaal), dat ziet op de verduistering van geldbedragen. Dat blijkt ten eerste uit het feit dat dit bedrag in de tenlastelegging eveneens bij feit 1 subsidiair wordt aangehaald als het mogelijk door verdachte(n) verduisterde bedrag. Maar dat volgt bovendien uit hetgeen op pags. 8 en 6 in het witwasverbaal over de witgewassen geldbedragen wordt opgemerkt:

en

Op grond van het vorenstaande moet het voor de verdediging duidelijk zijn geweest dat de voor privé doeleinden aangewende gelden die (onder andere) in dat oplichtings/verduisterings verbaal staan genoemd leiden tot het in de tenlastelegging genoemde bedrag van 20,7 miljoen.

Daar komt bij dat de officier van justitie op de zitting van 17 maart 2010 na een daartoe strekkende vraag van de rechtbank heeft bevestigd dat het in de tenlastelegging onder 3 genoemde totaalbedrag ziet op het bedrag dat op p. 12 van het eindverbaal staat vermeld. Op die pagina staat duidelijk aangegeven dat dit bedrag een kleine herberekening is op het in het oplichtings/verduisteringsverbaal (1/OPV/1) genoemde voordeel dat verdachten hebben genoten. Het had de verdediging dus in elk geval na dit antwoord van de officier van justitie zonneklaar moeten zijn om welke geldbedragen het bij het witwassen gaat. In de genoemde processenverbaal staat ook duidelijk welke precieze transacties en/of overboekingen van de FIOD/ECD het stempel privé doeleinden meekrijgen.

Voor zover bedoeld is dat verdachte deze geldbedragen voorhanden heeft gehad, omgezet, overgedragen of daarvan gebruik heeft gemaakt is de tenlastelegging voldoende duidelijk en begrijpelijk.

Die duidelijkheid ontbeert de tenlastelegging evenwel ten aanzien van het verhullen en/of verbergen van de werkelijke herkomst van die geldbedragen. Dat deze termen naar de huidige stand van de jurisprudentie in beginsel niet nader hoeven te worden omschreven betekent immers nog niet dat een nadere aanduiding van de verweten gedragingen onder alle omstandigheden achterwege kan worden gelaten. In een dossier als het onderhavige, waarin ten aanzien van een groot aantal handelingen het vermoeden wordt uitgesproken dat deze slechts dienen om de geldstromen en bestedingspatronen te verhullen (zoals overmaken naar Panamese rechtspersonen, vermoedelijk valse overeenkomsten etc.) mag worden verwacht dat in de tenlastelegging concreter wordt aangegeven op welke verhullingshandelingen het strafrechtelijk verwijt precies ziet. Zodanige concretisering ontbreekt in zijn geheel, zodat de tenlastelegging naar het oordeel van de rechtbank niet voldoet aan de eis der begrijpelijkheid die wet en jurisprudentie stellen en (partieel) nietig wordt verklaard voor zover het betreft het onderdeel ‘de werkelijke aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding of de verplaatsing verborgen en/of verhuld’.

Voor zover de verdediging nog heeft willen betogen dat uit de tenlastelegging noch het requisitoir blijkt van welk strafbaar feit de onderhavige geldbedragen precies afkomstig zijn, merkt de rechtbank op dat dit geen onderdeel is dat in de tenlastelegging of de bewijsconstructie precieze aanduiding behoeft. Bovendien blijkt uit het requisitoir en het achterliggende proces-verbaal voldoende duidelijk dat het OM de onder 3 genoemde geldbedragen als illegaal verkregen ziet.

Ten slotte wordt nog opgemerkt dat verdachte ter zitting met een cijfermatige onderbouwing op uitvoerige wijze heeft betoogd dat alle geldbedragen vanuit Palm Invest voor legitieme bedrijfsdoeleinden zijn gebruikt en niet ten eigen bate zijn aangewend. In zoverre kan evenmin worden gesteld dat hij als gevolg van onduidelijkheden in de tenlastelegging niet heeft begrepen op welke bedragen de tenlastelegging doelt.

Het verweer strekkende tot nietigheid van de dagvaarding wordt daarom — met uitzondering van de hiervoor weergegeven partiële nietigheid — verworpen.

Nu de rechtbank de tenlastelegging voor wat het vermeende verhullen betreft nietig verklaart, komt eveneens de door de verdediging gestelde noodzaak om alsnog de getuige [persoon 1] te horen te vervallen, zodat dit verzoek wordt afgewezen.

De verdediging heeft als verweer gevoerd dat de tenlastelegging wat het vierde feit betreft partieel nietig dient te worden verklaard omdat het onderdeel van de tenlastelegging ‘meerdere beleggers’ onvoldoende feitelijk is omschreven en de dagvaarding daarmee niet voldoet aan het bepaalde in artikel 261 Sv.

Anders dan de verdediging is de rechtbank van oordeel dat het onderdeel ‘meerdere beleggers’ in de tenlastelegging voldoende feitelijk is omschreven nu uit de tekst van de tenlastelegging in samenhang gelezen met het onderliggende (deel)dossier OPV4, duidelijk is dat de steller van de tenlastelegging zich richt op het verwijt dat PR Invest een aanbieding aan potentiële beleggers heeft gedaan om een obligatieovereenkomst aan te gaan — zonder dat de vrijstelling voor effecten van boven de € 50.000,- van toepassing was.

De omstandigheid dat geen lijst van de desbetreffende beleggers, die daadwerkelijk een dergelijke overeenkomst zijn aangegaan, is toegevoegd aan de tenlastelegging maakt niet dat de tenlastelegging op dit punt onvoldoende feitelijk is. Dit klemt te minder nu uit het desbetreffende (deel)dossier blijkt dat verdachten zelf in hun correspondentie met de AFM een lijst hebben geproduceerd met beleggers die voor een bedrag van minder dan € 50.000,- hebben ingelegd, te weten de bijlage bij de brief aan de AFM van 4 oktober 2006 (D/099, 3), zodat het (ook) voor verdachten duidelijk is waar de steller van de tenlastelegging zich op richt. De rechtbank verwerpt derhalve het verweer.

Voor zover overigens in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten en/of kennelijk omissies voorkomen, worden die door de rechtbank verbeterd ingelezen. Het gaat hier om verbeteringen van puur taaltechnische aard en verdachte is hierdoor niet in zijn verdediging geschaad.

De rechtbank heeft voorts vastgesteld dat de dagvaarding geldig is, dat zijzelf bevoegd is tot kennisneming van de zaak, dat de officier van justitie ontvankelijk is in de vervolging en dat er geen redenen zijn voor schorsing van de vervolging.

Verdachte heeft ter zitting aangevoerd — en [medeverdachte] heeft zich daarbij aangesloten — dat er in het kader van PR Invest wel degelijk plannen waren te investeren in vastgoed in Duitsland. Hij heeft in dit verband gewezen op een aantal brieven vanuit Duitsland, gericht aan PR Vastgoed BV t.a.v. verdachte waarin bedrijfspanden, woonhuizen en garages te koop worden aangeboden (D/277). Het is overigens niet bij plannen gebleven, want er zijn ook daadwerkelijk investeringen gedaan in Duitsland, aldus verdachte. Daarnaast heeft verdachte erop gewezen dat PR Invest zich niet beperkte tot investeren in vastgoed, maar dat de gelden van de obligatiehouders ook konden worden aangewend voor deelnames en participaties. Dat is ook naar buiten toe gecommuniceerd, want dit stond als zodanig ook duidelijk vermeld in de brochure van PR Invest. In dat verband heeft verdachte ter zitting aangevoerd dat er investeringen zijn gedaan in retail winkels, maar ook deelnemingen in het bedrijf Commodore tot een bedrag van ongeveer 1,5 miljoen euro. Die deelnemingen en investeringen zijn echter niet direct vanuit PR Invest gedaan, maar vanuit de achterliggende vennootschappen zoals PR Holding BV, PR Vastgoed BV en Agité. Verdachte heeft in dit verband aangevoerd dat hij een en ander kan aantonen met behulp van de administratie van deze achterliggende vennootschappen, maar dat dit hem onmogelijk wordt gemaakt nu die stukken in beslag zijn genomen en — in weerwil van de opdracht van de rechtbank — nog steeds niet terug zijn gegeven.

De officieren van justitie hebben dit standpunt bestreden en er in de eerste plaats op gewezen dat er bij die achterliggende entiteiten van verdachte geen onroerend goed in de boekhouding is geboekt, met uitzondering van de aanschaf van een stuk grond van € 26.500,- door PR Vastgoed. Weliswaar stelt verdachte ter zitting dat er is geïnvesteerd in vastgoed in Duitsland, maar de namen van zijn partners in Duitsland waarmee hij dit heeft gerealiseerd wil hij niet noemen. De door verdachte genoemde administratie waarmee hij dit zou kunnen aantonen blijkt niet bij de FIOD/ECD te zijn en hij voert verder ook niets aan om deze stelling te onderbouwen.

Ook de stelling van verdachte dat PR Invest behalve vastgoed ook kon beleggen in participaties wijzen de officieren van justitie van de hand. Alle gehoorde beleggers verklaren dat zij dachten dat er zou worden geïnvesteerd in vastgoed en de door verdachten aan beleggers verstrekte informatie duidt op beleggingen in onroerend goed. Dat verdachten ook in andere zaken konden beleggen volgt ook niet uit de tekst van de obligatieovereenkomst en strookt evenmin met de verwachtingen die bij beleggers zijn gewekt. Daarenboven blijkt niet dat er daadwerkelijk is belegd in participaties Commodore, aangezien verdachte ter zitting alleen een intentieverklaring heeft overgelegd maar niet blijkt dat er ook daadwerkelijk geld betaald is ten behoeve van een belegging in dit fonds. Weliswaar komt er in de administratie van PR Invest een post deelneming ter hoogte van € 100.000,- voor die betrekking lijkt te hebben op aandelen Commodore, maar dat geld is al op 21 oktober 2005 overgeboekt. Dat was dus voordat PR Invest actief was. De betaling van € 200.000,- aan Ekris Beheer die eveneens verband zou houden met aandelen Commodore dateert van februari 2007, een periode waarin PR Invest al maanden niet meer actief was.

De conclusie van de officieren van justitie is dan ook dat er met het geld van beleggers door PR Invest niet is geïnvesteerd in onroerend goed of een (omvangrijke) deelneming Commodore.

Uit de hiervoor onder 4.2. weergegeven geldstromen vanuit de bankrekening van PR Invest blijkt dat grote bedragen zijn gegaan naar ondernemingen die aan verdachte gelieerd zijn, zoals PR Vastgoed BV, PR Holding BV en Agité. Op die bankrekening vallen geen transacties waar te nemen die direct in verband kunnen worden gebracht met de aankoop van vastgoed of deelnemingen in (bijvoorbeeld) Commodore. De winst- en verliesrekening van PR Invest over de jaren 2006 en 2007 maakt geen melding van aankopen van vastgoed. Wel staan op de actiefzijde van de balans twee deelnemingen vermeld (immateriële vaste activa en deelnemingen) met een totale hoogte van € 330.000,-. Daarbij moet wel onmiddellijk de kanttekening worden gemaakt dat deze deelnemingen de door verdachte gestelde 1,5 miljoen euro bij lange na niet halen en deze activa bovendien ook nog eens zijn aangekocht in oktober 2005 en begin 2007, dus buiten de periode waarin PR Invest zich actief op de markt heeft begeven. Dat betekent dat voor zover met het geld van de beleggers al de door verdachte genoemde investeringen zijn gedaan, dit moet zijn gelopen via de bankrekeningen van andere vennootschappen zoals PR Vastgoed, Agité etc. Dat is ook het standpunt van verdachten. Dat standpunt laat zich echter moeilijk rijmen met de gegevens die uit de winst- en verliesrekeningen van PR Vastgoed BV, PR Holding BV en Agité naar voren komen. Met uitzondering van een post ‘grond’ ad € 26.500,- op de actiefzijde van de balans van PR Vastgoed BV zijn geen boekingen in de periode 2005 tot (begin) 2007 te vinden die kunnen duiden op aankoop van vastgoed of deelnemingen. Ook de gegevens van andere aan verdachte gelieerde ondernemingen zoals 2Way Drive BV, Deficom BV, Wolford Amersfoort BV en Wolford Breda BV geven geen blijk van deelnemingen of aankopen van vastgoed. De rechtbank houdt het er daarom voor dat die investeringen er, behoudens de eerdergenoemde aankoop van € 26.500,-, niet zijn geweest. Of PR Invest al dan niet gerechtigd was om ook in deelnemingen te investeren is dus niet van belang, simpelweg omdat dergelijke investeringen nooit hebben plaatsgevonden.

Weliswaar heeft verdachte ter zitting het tegendeel betoogd door te verwijzen naar investeringen in Duitsland en Commodore, maar in het licht van de hiervoor genoemde omstandigheden mocht van hem worden verwacht dat voor het bestaan van die investeringen ten minste enige concrete aanwijzing zou worden gegeven. Dan kan, zeker gelet op de ernst van het verwijt, niet worden volstaan met een beroep op het ontbreken van administratie of het niet willen noemen van handelspartners vanwege mogelijke zakelijke reputatieschade. Of er al dan niet serieuze intenties waren om te investeren is voor deze feitelijke vaststelling niet van belang en behoeft in dit stadium nog geen bespreking.

Verdachten hebben ter zitting aangevoerd dat er voor ruim 10 miljoen euro is betaald voor vastgoed in Dubai dat via AA is aangekocht. Daarnaast zijn er in Nederland nog transacties geweest voor het verwerven van vastgoed in Dubai en zijn er aanbetalingen verricht in Dubai, een en ander voor een bedrag van 750.000,-. Voorts zijn er de investeringen die zijn gedaan in verband met 22 vastgoedobjecten in het project White Bay in het emiraat Umm al Quwain. Ter zitting heeft verdachte betoogd dat daarvoor reeds aanbetalingen zijn verricht tot een totaalbedrag van 2,7 miljoen euro. Het gaat dan om een bedrag van ca. € 800.000,- en om nog eens een bedrag van 1,9 miljoen euro. Dat geld is afkomstig van de rekening van PID. Maar ook buiten PID om is er veel geïnvesteerd. Zo is er geld geïnvesteerd in onroerend goed in Nederland (5,2 miljoen euro) en appartementen in Frankrijk (ruim 0,5 miljoen euro). In dat verband wijzen verdachten ook op de verplichtingen die zijn aangegaan om te investeren in een vastgoedproject in Antibes (Juan-les-Pins), dat een totale waarde zou hebben van bijna 60 miljoen euro. Weliswaar zijn de eerste betalingstermijnen voor dit project niet voldaan, maar daarvoor was uitstel verkregen en er waren in januari 2008 concrete afspraken gemaakt om daarvoor een betaling van 1 miljoen euro te doen.

Daarnaast heeft Palm Invest veel bedrijfskosten gemaakt, hetgeen samenhing met de wijze waarop Palm Invest op commercieel gebied te werk ging. Palm Invest wilde immers het grootste beleggingsfonds worden. Die bedrijfskosten werden niet alleen betaald vanuit de ABN AMRO rekening van Palm Invest, maar ook buiten die rekening om. Zo zijn er in 2007 vanaf die rekening betalingen gedaan aan reclame, verkoopkosten, rendements- en managementfee en rentebetalingen aan beleggers, een en ander tot een totaal van bijna 6,8 miljoen euro. Ook zijn er grote kostenposten geweest zoals de aankoop van een skybox voor zeven ton en eenzelfde bedrag aan BTW betalingen. In reactie op het standpunt van de officieren van justitie heeft verdachte daar nog aan toegevoegd dat deze BTW feitelijk is betaald en dat daarom niet ter zake doet of Palm Invest verplicht was die belasting te betalen.

Bedrijfskosten die buiten de rekening om werden betaald bestonden onder meer uit betalingen die o.a. eind 2007 (na de opzegging van de ABN AMRO rekening) vanaf de rekening van [persoon 3] Advies zijn verricht (rentebetalingen, RTL en andere reclamekosten) en betalingen die in diezelfde periode vanaf verschillende rekeningen van verdachten, dan wel Agité of Portère zijn verricht. Het gaat dan om o.a. reclamekosten, salarissen en rentebetalingen — maar ook gehele terugbetalingen — aan beleggers. Ook zijn er buiten de ABN AMRO rekening om forse bedragen betaald aan commissies; ruim negen ton aan AA en 1,4 miljoen euro aan andere partijen als Jebel Ali Sales, Grand Home Real Estate etc.

Zodoende is in totaal over 2006 en 2007 bijna 15 miljoen euro betaald aan bedrijfskosten. Aldus verdachten.

Het OM stelt zich vooraleerst op het standpunt dat Palm Invest geen enkele investering heeft gedaan. Voor zover er al werd geïnvesteerd in vastgoed, werd dit gedaan door PID, maar die vennootschap is niet gelieerd aan Palm Invest en er zijn nimmer vermogensbestanddelen vanuit PID naar Palm Invest gegaan. Voor het antwoord op de vraag wat er dan via PID is geïnvesteerd in vastgoed gaat het OM uit van het onderzoek van de FIOD/ECD. Daaruit blijkt dat PID via AA voor 6,7 miljoen euro heeft betaald in het kader van een investering in vastgoed op de Palmeilanden. Van de via AA aangekochte panden is voor 7,6 miljoen euro weer verkocht. Een en ander komt overeen met de bevindingen van de curator. Zowel de betalingen als de verkopen zijn vermoedelijk verlopen via de Dirhamrekening van PID.

Daarnaast kan worden vastgesteld dat verdachten vanaf de rekening van PID betalingen hebben verricht voor het project White Bay. Uit onderzoek van de FIOD/ECD blijkt echter dat voor dit project ruim € 700.00,- moet zijn betaald, en niet — zoals verdachten ter zitting stellen — 2,7 miljoen euro. Het bedrag dat de FIOD noemt wordt bevestigd door de brieven die de curator heeft ontvangen van advocaat Parks. Daar komt bij dat volgens de contracten in november 2007 een volgende betalingstermijn van 10% verschuldigd was, die bij niet voldoening zou leiden tot beëindiging van het contract, zonder teruggave van betaalde gelden. Die betalingstermijn hebben verdachten niet voldaan. Datzelfde geldt voor het project in Antibes in Frankrijk. Voor dit project is weliswaar een intentieovereenkomst ondertekend — overigens ook hier door PID en niet door Palm Invest — maar ook daar was de betalingstermijn voor de eerste aanbetaling allang verlopen toen verdachten werden aangehouden.

Daarbij zij opgemerkt dat dit geen beleggingen zijn van Palm Invest. Bovendien zijn zij in strijd met wat met de beleggers was afgesproken, nu dit geen investeringen op het Palm eiland in Dubai zijn. Het onroerend goed in Frankrijk van meer dan 0,5 miljoen euro waar verdachten melding van maken heeft niets te maken met een investering van Palm Invest. Dit is immers aangekocht via een Panamese vennootschap genaamd SCI Riva Real Estate (hierna: Riva), waarvan [medeverdachte] en verdachte aandeelhouder en bestuurder zijn. Datzelfde gaat op voor het onroerend goed in Nederland dat verdachten noemen. Dat betreft de woningen in Nederland die door verdachten met Panamese vennootschappen zijn aangekocht om er zelf in te wonen. Dit kan beslist niet als een uitgave ten behoeve van Palm Invest worden beschouwd.

Wat de bedrijfskosten betreft sluit het OM zich aan bij de bevindingen van de FIOD/ECD die zijn neergelegd in D/667 en AH/016. Daarin wordt geconcludeerd dat ruim 3,7 miljoen euro aan bedrijfskosten is betaald, bestaande uit rentebetalingen aan beleggers en kostenposten zoals huisvesting, personeelskosten, reclame e.d. De rentebetalingen (1,3 miljoen euro) zijn hoofdzakelijk afkomstig uit de inleg van nieuwe beleggers, want de enige geldontvangsten op de rekening van Palm Invest bestaan uit gelden van beleggers. De visie van verdachten op de bedrijfskosten wordt grotendeels bestreden. Allereerst is die kostenopgave van ruim 6,7 miljoen euro gebaseerd op het totale debetsaldo op de verlies- en winstrekening over 2007, en is het onder boekhouders en accountants een feit van algemene bekendheid dat de kosten aan debetzijde van een dergelijke rekening niet hoeven te hebben geleid tot uitgaven. Het OM blijft wat dat betreft bij de bedrijfskosten van 3,7 miljoen euro die de FIOD/ECD heeft berekend aan de hand van de bankafschriften. Bovendien komen op die winst — en verliesrekening de posten ‘rendementsfee’ en ‘managementfee’ voor, begroot op bedragen van respectievelijk 1,2 en 1 miljoen euro. Dit zijn bedragen die zijn betaald op basis van een overeenkomst tussen Palm Invest en Agité, maar die overeenkomst is in de visie van het OM vals opgemaakt om geld te kunnen witwassen. De door verdachten aangevoerde kostenpost BTW ter hoogte van zeven ton wordt eveneens bestreden, omdat Palm Invest als financiële instelling geen omzetbelasting is verschuldigd. Door Palm Invest is ook slechts een kleine € 15.000,- overgemaakt aan de Belastingdienst. Wat de kosten die zijn betaald via de rekening van [persoon 3] Advies en via andere rekeningen betreft zij opgemerkt dat dit mogelijk is betaald. Die konden op dat moment niet meer worden betaald uit het banksaldo van Palm Invest. Hoe die kosten zijn betaald is onbekend, omdat de audit trail werd doorbroken en onduidelijk was waar geld vandaan kwam en naartoe ging.

Ook de commissiekosten zijn volgens de officieren van justitie te hoog of onterecht begroot. AA zou 25% over de winst op vastgoedtransacties ontvangen, hetgeen zou betekenen dat er 3,7 miljoen eurowinst zou zijn gemaakt. Uit zowel AH/145 als het overzicht van AA blijkt echter dat er beduidend minder rendement is gerealiseerd. Wat andere commissiekosten betreft is volstrekt onduidelijk waar die vandaan komen, omdat niets op de bankrekeningen in Dubai wijst op betaalde commissies. Aldus de officieren van justitie.

De rechtbank stelt op basis van het dossier en het verhandelde ter zitting vast dat in elk geval een deel van het geld dat beleggers aan Palm Invest hebben overgemaakt uiteindelijk via AA is geïnvesteerd in vastgoed op de Palm eilanden in Dubai. Uit het door AA opgemaakte overzicht blijkt dat er met bemiddeling van AA 22 vastgoedobjecten zijn aangekocht waarvoor een totale aanbetaling heeft plaatsgevonden van ca. 9,7 miljoen euro. In die 9,7 miljoen euro lijken echter de aanbetalingen voor de [adres] te zijn meegenomen, terwijl [persoon 24] van AA heeft verklaard dat de aankoop van die panden niet is doorgegaan vanwege het ontbreken van gelden op het moment van transfer. Het moet er daarom voor worden gehouden dat er op basis van dat overzicht en de verklaring van AA voor ca. 8,7 miljoen euro feitelijk is geïnvesteerd in vastgoed.

De FIOD/ECD heeft met behulp van bij AA aangetroffen bescheiden die betrekking hebben op de in de lijst genoemde vastgoedobjecten gekeken in hoeverre betalingen op de Dirhamrekening van PID corresponderen met de uit die stukken blijkende aan- en verkoopgegevens. Van 15 panden zijn vermoedelijk de betalingen getraceerd op deze rekening, hetgeen leidt tot een totaalbedrag van ruim 6,7 miljoen euro (zij het wel tegen een koers van 5 AED/Euro). Eén object, de signature villa A34, is direct betaald vanaf de rekening van Palm Invest. Dit betreft de betaling aan [persoon 23] van € 640.000,-. Derhalve kan van 6 panden die volgens de lijst van AA zijn aangekocht niet worden vastgesteld of daarvoor een feitelijke aanbetaling heeft plaatsgevonden en zo ja, op welke wijze dit is gebeurd. Zo zijn geen betalingsgegevens aangetroffen van een vijftal zgn. ‘Town Homes’ die op 18 september 2007 zijn aangekocht. In dat verband is opvallend dat [persoon 25], die in het kader van het ‘AA traject’ panden aankocht voor PID, bij de rechter-commissaris verklaart dat hij vanwege betalingsproblemen bij Palm Invest de betaling van een aantal ‘Townhouses’ heeft voorgeschoten. Dit betrof een bedrag van 1,3 miljoen. Het is aannemelijk dat die betaling betrekking heeft op de vijf in AH/145 genoemde ‘Town Homes’ waarvan geen betalingsgegevens kunnen worden teruggevonden op de bankrekening van PID.

Wat daar ook verder van zij, in elk geval moet op grond van het bovenstaande worden vastgesteld dat — uitgegaan van de meest gunstige koers van 5 AED/Euro — in de voor verdachten meest gunstige benadering niet meer dan 9,4 miljoen euro via AA kan zijn geïnvesteerd in vastgoed in Dubai.

Wat het geld betreft dat naar de verschillende Panamese rechtspersonen is gegaan kan slechts worden vastgesteld dat dit niet is aangewend voor de aankoop van vastgoed in Dubai of enig ander Emiraat. Op de bankrekeningen van Falstream, Luna, Sarfix en [persoon 35] Assets worden geen transacties aangetroffen die direct in verband kunnen worden gebracht met aankopen van vastgoed in Dubai. Evenmin vloeit er geld terug naar de bankrekening van hetzij Palm Invest, hetzij PID. Wel boeken de rechtspersonen onderling geld naar elkaar over en wordt er vanuit Falstream geld overgemaakt naar de Monegaskische bankrekening van verdachte. Ook vinden er talrijke afschrijvingen plaats die gelet op de naam van de begunstigde en/of de bij de transactie vermelde omschrijving slechts verband kunnen houden met privébestedingen zoals de aankoop van auto's, boten, of creditcardbetalingen. Dit alles is gefinancierd met het geld van de beleggers in Palm Invest. Op een enkele retournering van een jachtenhandelaar na ontvangen de bankrekeningen van de ‘Panamese vier’ uiteindelijk alleen maar geld van ofwel PID, ofwel Palm Invest.

Daarnaast moet worden vastgesteld dat geld van de beleggers is gebruikt voor de aankoop van twee panden in Nederland. Het gaat dan om de panden Domein 5 te Blaricum en Amersfoortsestraatweg 33c te Bussum. Kopers van deze panden zijn op papier [persoon 35] Assets (Domein 5) en Sarfix (Amersfoortsestraatweg 33c). Dat de feitelijke bewoners van deze panden respectievelijk verdachte en [medeverdachte] zijn, staat evenwel buiten kijf. Dat een en ander is betaald met geld van beleggers, is evenmin aan enige twijfel onderhevig. Voor de aankoop van het pand Domein 5 (aankoopprijs 2,45 miljoen euro) worden immers op de rekening van de notaris de volgende bedragen bijgeschreven.

De rechtbank acht bewezen dat de betaling van 24 juli 2007 afkomstig is van de Dirhamrekening van PID, omdat op 19 juli 2007 van deze rekening onder vermelding van TELEGRAPHIC TRF een bedrag wordt afgeschreven dat naar de toen geldende koers vrijwel gelijk is aan het bedrag dat wordt bijgeschreven op de derdenrekening van de notaris.

Voor de aankoop van het pand Amersfoortsestraatweg 33c worden de volgende bedragen op de derdenrekening van de notaris gestort.

Aldus blijkt dat die panden zijn gefinancierd met geld dat afkomstig is van hetzij PID, hetzij een van de vier Panamese vennootschappen, en zoals hiervoor al is overwogen kennen die entiteiten geen enkele andere inkomstenbron dan belegde gelden in Palm Invest.

Voor zover verdachten hebben willen betogen dat deze goederen zijn betaald met de winst die op de verkoop van onroerend goed in Dubai werd behaald, merkt de rechtbank op dat uit de eerdergenoemde lijst van AA blijkt dat op de panden die in 2007 zijn verkocht feitelijk een rendement is gerealiseerd van 1,7 miljoen euro. Dat rendement kwam op de eerste plaats aan de beleggers toe; zij behoorden uit deze winsten immers de beloofde renteuitkeringen te ontvangen. En alleen die renteuitkeringen overtroffen in 2007 het behaalde rendement uit de ‘AA investeringen’. Die kostenpost bedroeg immers — ook in het overzicht van verdachten — bijna 2 miljoen euro. Als er al ruimte was geweest voor dit soort privé-aankopen, dan werd die zeker niet geboden door het rendement dat via AA werd behaald. En, anders dan verdachten, is de rechtbank van oordeel dat de aanschaf van deze twee woningen slechts als privé-aankoop kan worden bestempeld. In de eerste plaats omdat beleggers er op basis van de aan hen verstrekte informatie op geen enkele wijze rekening mee hoefden te houden dat hun geld ook voor aankoop van vastgoed in Nederland zou worden aangewend, in het bijzonder omdat de beloofde hoge rendementen op de vastgoedmarkt in Dubai konden worden behaald, en niet in Nederland. In de tweede plaats omdat niets erop duidt dat dit een — zoals [medeverdachte] het ter zitting noemt — kortlopende investering was om rendement te behalen ten behoeve van de beleggers. Ware dat werkelijk de bedoeling geweest dan had het voor de hand gelegen om Palm Invest de eigendom van deze woningen te doen verschaffen of anderszins (de rechten op) deze woningen in de vastgoedportefeuille van Palm Invest te plaatsen. Dat is echter niet gebeurd. Uiteindelijk hebben alleen verdachte en [medeverdachte] profijt getrokken van dit vastgoed door erin te wonen.

Ook de door verdachte genoemde investering in Frankrijk van € 500.000,- laat zich als niets anders dan een privéaankoop kwalificeren. Deze aankoop heeft betrekking op een driekamer-appartement in Beausoleil te Frankrijk, dat grotendeels is betaald met geld van de Monegaskische bankrekening van Riva , een onderneming van verdachte en [medeverdachte] die speciaal voor de aankoop van dit appartement is opgericht. Uit niets blijkt dat Palm Invest rechtens aanspraak kan maken op dit appartement of daarvan op enigerlei wijze profijt kan trekken. Bovendien heeft verdachte dit appartement begin oktober 2007 gekocht (D/618, p. 17) en betaald in december 2007 (AH/209), hetgeen opvallend is omdat dit nu juist de periode was waarin verdachten naar eigen zeggen druk doende waren om het tij te keren en alles in het werk stelden om de belangen van de beleggers te behartigen. In dat licht bezien is het onbegrijpelijk dat zij in diezelfde periode vanaf een privérekening een betaling verrichten voor onroerend goed, zonder dit op enige wijze in de portefeuille van Palm Invest in te brengen. Deze aankoop kan daarom niet als investering voor Palm Invest worden gezien, hetgeen eens temeer blijkt uit het feit dat dit appartement vervolgens kostenloos wordt bewoond door de moeder van de vriendin van verdachte.

Dit ligt anders voor de investering in het project White Bay. Zoals de officieren van justitie terecht opmerken is dit formeel gezien een investering van PID en niet van Palm Invest, en is deze aankoop ook in strijd met de in de brochure en overeenkomst gedane belofte dat wordt belegd in de Palmeilanden in Dubai. Daar kan echter tegenin worden gebracht dat dit project nog wel in de Verenigde Arabische Emiraten ligt, op relatief geringe geografische afstand van Dubai, en dat blijkens de verklaring van [persoo[persoon 26], die hen deze investeringsmogelijkheid heeft aangeboden, met dit vastgoedproject uitstekende rendementen konden worden behaald. Met enige welwillendheid zou deze investering op basis van die omstandigheden nog onder de beloofde investeringsdoeleinden kunnen worden geschaard.

Dat neemt echter niet weg dat, anders dan verdachten aanvoeren, niet aannemelijk is geworden dat meer dan ca. € 800.000,- in dit project is geïnvesteerd. Dat blijkt in de eerste plaats uit de brief van de projectontwikkelaar die stelt dat in totaal € 770.000,- is aanbetaald, en wordt bevestigd door de verklaring van de getuige [persoon 26], die bij zijn verhoor tot een uiteindelijke aanbetaling van iets meer dan € 800.000,- komt. Weliswaar heeft verdachte ter zitting aangevoerd dat er daarnaast nog eens 1,9 miljoen euro in dit project is gestoken, maar dit blijkt noch uit de hiervoor genoemde bewijsmiddelen, noch uit de beschikbare bankrekeninggegevens van PID of andere rechtspersonen. Het bestaan van die betaling is door verdachten evenmin met enig concreet bewijsstuk aannemelijk gemaakt. Dat de door de verdachten overgelegde kwitantie van [persoon 26] betrekking heeft op een afzonderlijke contante betaling en niet een kwitantie is voor het ontvangen van een cheque, acht de rechtbank in het licht van de door [persoo[persoon 26] ten overstaan van de gedelegeerd rechter-commissaris afgelegde verklaring en de brief van Parks aan de curator niet aannemelijk.

Buiten de hiervoor genoemde investeringen via AA en White Bay kunnen in het dossier geen financiële transacties worden aangetroffen die verband houden met een investering in vastgoed in Dubai. Waar de door verdachten genoemde Dubai-investering van € 750.000,- in Nederland op ziet is onduidelijk. Het laat zich slechts indenken dat zij daarmee het oog hebben op de aankoop van [persoon 23], maar die aankoop is — zoals gezegd — al meegenomen in de aankopen via AA. Voorts zijn er tussen de stukken contracten aangetroffen die zien op een investering in Antibes, maar wat die contracten betreft moet worden vastgesteld dat daar geen feitelijke betalingen zijn gedaan en het in zoverre bij een intentie is gebleven.

Daarnaast heeft het betoog van verdachten zich gericht op een verschil van mening over de bedrijfskosten van Palm Invest. Verdachten hebben zich op het standpunt gesteld dat er meer bedrijfskosten zijn gemaakt dan door de officieren van justitie wordt geschetst. Die stelling moet echter grotendeels van de hand worden gewezen, omdat een aantal door verdachten opgegeven kostenposten niet als bedrijfskosten kunnen worden aangemerkt. Allereerst scharen de verdachten de betalingen aan Agité — managementsfee en rendementsfee — onder de bedrijfskosten. Palm Invest moest die bedragen kennelijk aan Agité betalen in het kader van de tussen hen gesloten ‘overeenkomst IT dienstverlening’ die op 16 mei 2006 was afgesloten. In dit contract staat dat Agité voor haar werkzaamheden als IT-adviseur naast een vaste uurvergoeding ook nog een netto commissievergoeding van 0,5% over de totale (obligatie)omzet van Palm Invest gedurende een jaar ontvangt, alsmede een netto commissievergoeding van 10% gedurende de looptijd van 3 jaar over het gerealiseerde rendement op vastgoed aan- en verkopen. Daargelaten de kwestieuze totstandkoming van deze overeenkomst , hebben verdachten op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt dat er werkzaamheden zijn verricht die dit soort vergoedingen in het kader van een redelijke bedrijfsvoering ook maar enigszins zouden kunnen rechtvaardigen.

Ook de stelling van verdachten dat voor € 700.000,- aan BTW is betaald vindt geen steun in het dossier. Daargelaten of Palm Invest gehouden was BTW af te dragen over de obligatieleningen blijkt uit de bankrekening van Palm Invest dat zij maar € 15.000,- aan de Belastingdienst heeft betaald, hoewel deze kosten volgens verdachte vanaf deze rekening zijn betaald. Ook de winst- en verliesrekening over de jaren 2006 en 2007 ontberen een dergelijke belastingafdracht en maken wat BTW betreft slechts melding van een kostenpost van enkele tientallen euro's.

Datzelfde geldt voor de kosten die verdachten naar eigen zeggen in Dubai in het kader van de bedrijfsvoering hebben moeten maken ter betaling van verschuldigde commissies. Dat gaat dan, inclusief de betalingen aan AA, om in totaal een bedrag van bijna 2,5 miljoen euro, aldus verdachten. Het bestaan en de omvang van die betalingen wordt echter op geen enkele wijze concreet gemaakt. Bovendien verhoudt dit zich geenszins met de eerdere vaststelling dat anders dan via AA en White Bay geen vastgoed in Dubai of omstreken is aangekocht. En de commissie die daarvoor aan tussenpersonen moest worden betaald bedraagt zeker geen 2,5 miljoen euro. [persoon 24] verklaart bij de rechter-commissaris dat AA uiteindelijk — na de verkoop van de vier resterende villa's — € 625.000,- (25% van 2,5 miljoen euro) heeft verdiend aan Palm Invest, een bedrag dat overeenkomt met hetgeen hiervoor is overwogen over het rendement dat via AA is behaald.

Weliswaar noemen verdachten andere commissies ter hoogte van ca. 1,5 miljoen euro, maar zij noemen daarbij onder meer Grand Home Real Estate wat, naar het zich laat aanzien, een projectontwikkelaar is. Uit de stukken blijkt dat er inderdaad commissie aan dergelijke bedrij-ven is betaald, maar dan wel in het kader van de aankopen die via AA zijn gedaan. Bovendien zijn die commissies van geringe omvang (1%) en is de vergoeding daarvan al meegenomen in de aankoopprijs van het vastgoed, zo blijkt uit een e-mail van [persoon 41]. Dat betekent dat de betaling van die commissies, voor zover al gedaan, reeds is meegenomen in de aanbetaling van het vastgoed van AA. Dat er daarbuiten nog commissies zijn betaald blijkt niet uit de stukken en is niet aannemelijk geworden, zodat naar het oordeel van de rechtbank de bedrijfskosten op dit punt niet meer dan de € 625.000,- aan AA hebben belopen.

Tot slot hebben verdachten zich beroepen op een groot aantal betalingen die zijn verlopen van de rekening van [persoon 3] Advies en diverse andere rekeningen. Volgens verdachten is aan bedrijfskosten 1,3 miljoen euro uitgegeven. Dat vanaf de rekening van [persoon 3] Advies betalingen zijn verricht die veelal verband hielden met de bedrijfsvoering van Palm Invest is juist. Uit de gegevens van die rekening blijkt dat die uitgaven voor een groot deel zien op rentebetalingen aan beleggers en reclamekosten zoals RTL, AFC Ajax en andere instellingen, waaron-der overigens ook vergoedingen aan Agité en Portère. Die bedragen zijn inderdaad niet door de officieren van justitie meegewogen in hun berekening van de bedrijfskosten. Ook blijkt uit het dossier dat via Portère en GWK betalingen zijn verricht die onmiskenbaar als bedrijfskosten kunnen worden aangemerkt, zoals reclamekosten, huur, salarissen en renteuitkeringen. De rechtbank schat in dit verband dat vanaf andere rekeningen ruim 1 miljoen euro aan bedrijfskosten is betaald.

De rechtbank komt op grond van het bovenstaande tot de conclusie dat op basis van de stukken zelfs in het voor verdachten meest gunstige scenario:

Dat betekent dat — ruw geschat — er van de in Palm Invest belegde 29 miljoen euro zeker niet meer dan 15 miljoen euro kan zijn gebruikt voor de bedrijfsvoering (aankoop van vastgoed en bedrijfskosten). Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat het geld dat werd ontvangen uit de verkoop van vastgoed via AA nooit terecht is gekomen op de rekening van Palm Invest. Van die opbrengst, die volgens AA (inclusief het behaalde rendement van 1,7 miljoen) 8,8 miljoen euro zou hebben bedragen, is ca. 7,6 miljoen euro teruggevloeid op de Dirhamrekening van PID. Dit is voordeel dat voor herinvestering had moeten worden gebruikt, om de uiteindelijke terugbetaling van de beleggers te kunnen realiseren, dan wel had moeten worden aangewend voor de betaling van de rente aan de obligatiehouders. Die opbrengst is echter feitelijk in de beschikkingsmacht van verdachten gebleven.

Het resterende geld is vanaf de rekening van PID, en de rekeningen van de Panamese rechtspersonen grotendeels opgegaan aan persoonlijke (luxe) uitgaven zoals auto's, boten, ligplaatsen voor jachten en andere privé-bestedingen. Anders dan verdachten stellen kan de rechtbank niet als juist aanvaarden dat deze uitgaven kunnen worden aangemerkt als serieuze beleggingen of noodzakelijke kosten om toegang te verkrijgen tot personen die bij de realisering van goede rendementen doorslaggevend zouden zijn. Daartegen verzetten zich de buitensporige aard en omvang van de persoonlijk getinte bestedingen.

Verdachten hebben ter zitting betoogd dat er wel sprake was van een achtergesteld eigen vermogen van 20%, zowel bij PR Invest als Palm Invest. Die 20% bestond uit de overwaarde op verschillende investeringen die waren gedaan en die overwaarde moest als buffer functioneren ingeval er liquiditeitstekorten waren. Dat eigen vermogen was achtergesteld op de obligatiehouders, omdat bij het vrijkomen van rendementen daaruit eerst de verplichtingen jegens die obligatiehouders zouden worden voldaan en wat over was vervolgens toe zou komen aan de ondernemer, zo verklaart verdachte ter zitting. En die overwaarde was er. Zo zat er bij Palm Invest een overwaarde op lopende investeringen in vastgoedprojecten, waar geweldige rendementen van wel 29% of meer mee werden behaald. In PR Invest zat die overwaarde in een grote investering in aandelen Commodore, die wel het vijfvoudige waard waren van de oorspronkelijk betaalde aankoopprijs. Die enorme overwaarde komt toe aan de onderneming en dat is dus de 20% waarover wordt gesproken, aldus verdachten.

De officieren van justitie wijzen dit standpunt van verdachten van de hand. Dat zoals brochure, internetsite en correspondentie stellen, ‘20% van het totale obligatiefonds (…) als eigen vermogen is ingebracht’ impliceert naar het oordeel van de officieren van justitie dat dit voorafgaand aan de inleg van de beleggers al is gebeurd. Uit onderzoek van de FIOD/ECD dat is neergelegd in AH/138 en AH/172 blijkt dat dit bij PR Invest niet is gebeurd. Het gestorte maatschappelijk kapitaal in PR Invest bedraagt slechts 18.000,-. Ook wat Palm Invest betreft was geen sprake van enig ingebracht eigen vermogen. Aldus de officieren van justitie.

Evenals de officieren van justitie is de rechtbank van oordeel dat de mededeling dat 20% van het totale obligatiefonds door PR Invest of Palm Invest is ingebracht, slechts kan worden opgevat als een concrete eigen inbreng van de vennootschap die vooraf, maar in elk geval gelijktijdig met de inleg van de belegger wordt gerealiseerd. [medeverdachte] en verdachtes uitleg van die bepaling komt ook niet overeen met de uitlatingen die [persoon 5] daaromtrent heeft gedaan bij het programma Business Class. [persoon 5] stelt daar immers dat Palm Invest ‘in iedere emissie die zij uitgeeft een eigen kapitaal van 20% eigen vermogen plaatst’ en dat ‘er eigen aandeelhouders zijn die voor 20% eigen vermogen zorgen.’

En een dergelijke inbreng van 20% eigen vermogen heeft noch bij PR Invest, noch bij Palm Invest plaatsgevonden. Volgens het register van de KvK bedraagt het maatschappelijk kapitaal van PR Invest € 90.000,-, waarvan € 18.000,- is geplaatst en gestort. De bankrekening van PR Invest geeft geen blijk van enige transactie die zou kunnen zien op de inbreng van eigen kapitaal. Het betoog dat het eigen vermogen zou zitten in de overwaarde in een grote investering in aandelen Commodore kan de rechtbank niet volgen, alleen al omdat een investering van dergelijke omvang, zoals hiervoor onder 5.1. is overwogen, niet is gedaan.

Daar komt nog bij dat zowel [medeverdachte] als verdachte ten tijde van de start van PR Invest te kampen had met aanzienlijke schulden: verdachte uit het eerdergenoemde faillissement van Deficom en [medeverdachte] uit een persoonlijk faillissement dat pas op 13 april 2006 is opgeheven bij gebrek aan baten, zodat in zoverre evenmin valt in te zien hoe zij in staat zouden zijn 20% eigen vermogen in PR Invest in te brengen zonder op enigerlei wijze de schuldeisers in die faillissementen te benadelen.

Wat Palm Invest betreft liggen de zaken niet anders. Het maatschappelijk kapitaal van Palm Invest bedraagt € 500.000,- waarvan € 100.000,- is geplaatst en gestort en op de bankrekening van Palm Invest kunnen geen transacties worden aangetroffen waar een eigen inbreng van 20% uit zou kunnen blijken. Die eigen inbreng zou op een totale inleg van 29 miljoen euro toch al ca. 5 miljoen euro moeten bedragen. De balans van Palm Invest laat ten aanzien van substantieel eigen vermogen zowel in 2006 als in 2007 niets zien.

Ten overvloede zij daarbij nog opgemerkt dat voor zover verdachten al hebben kunnen menen dat dit eigen vermogen werd gegenereerd door de overwaarde op gedane investeringen in vastgoed (welk betoog de rechtbank zoals gezegd niet volgt), dan nog heeft te gelden dat Palm Invest rechtens op geen enkele wijze aanspraak kon maken op dit vastgoed zodat ook in die zin niet kan worden gesproken van ‘ingebracht’ eigen vermogen.

De conclusie is dan ook dat door PR Invest noch Palm Invest op enig moment een eigen vermogen van 20% op het totale obligatiefonds is ingebracht.

Als [medeverdachte] wordt gevraagd of hij en verdachte de feitelijke leiding hadden over PR Invest antwoordt hij: ‘Als je met zijn tweeën op een klein kantoor zit doe je al gauw alles met zijn tweeën.’ Dit wordt nog eens bevestigd als hen ter zitting wordt gevraagd wie nu precies de standaard obligatieovereenkomst waar PR Invest mee werkte heeft opgemaakt. In reactie op deze vraag verklaren [medeverdachte] en verdachte dat zij deze samen hebben opgemaakt. Maar ook uit verklaringen van verschillende beleggers blijkt dat zowel verdachte als [medeverdachte] telefonisch contact heeft gehad met beleggers die interesse toonden in een obligatielening of al een obligatieovereenkomst bij PR Invest hadden afgesloten. Ook de obligatieovereenkomsten werden door zowel verdachte als [medeverdachte] ondertekend, zij het dat [medeverdachte] zijn handtekening dan zette op de plaats waar [persoon 6] eigenlijk namens de Stichting PR Vastgoed & Invest behoorde te tekenen. Uit dit alles kan niet anders worden aangenomen dan dat zij beiden ook volledig op de hoogte zijn geweest van het financiële reilen en zeilen van PR Invest, ofschoon formeel gezien alleen verdachte gerechtigd was op de rekening van PR Invest.

Het samenwerkingsverband tussen [medeverdachte] en verdachte komt nog prominenter naar voren bij Palm Invest. Zij presenteren Palm Invest als een concept dat zij met elkaar hebben bedacht, beschikken allebei over een visitekaartje van Palm Invest, zijn beiden aandeelhouder en gevolmachtigd op de rekening van PID, en doen beiden zaken met AA en partners in Dubai. Ook [persoon 3] verklaart dat voor zover hij weet verdachte en [medeverdachte] degenen zijn die Palm Invest hebben opgericht en dat hij de zaken over arbeidsvoorwaarden feitelijk met hen heeft besproken. Ook na zijn indiensttreding wendt [persoon 3] zich telkens tot beide verdachten als hij vragen of voorstellen heeft met betrekking tot de door Palm Invest te varen koers. En ook voor voormalig (papieren) directeur [persoon 16] is duidelijk wie de feitelijke leiding heeft binnen Palm Invest: [verdachte] en [medeverdachte].

Daarnaast hebben alleen verdachte en [medeverdachte] de feitelijke controle gehad over de financiële middelen van Palm Invest. [persoon 16] verklaart dat hij in de beginperiode van Palm Invest in aanwezigheid van [medeverdachte] geld in tranches van € 50.000,- heeft overgemaakt naar Dubai. Dat heeft hij een keer of tien gedaan en daarna hebben [medeverdachte] en verdachte de pasjes van de ABN AMRO gekregen, aldus [persoon 16]. En uit hetgeen hiervoor is overwogen blijkt ook dat zowel [medeverdachte] als verdachte na het verbreken van de relatie door de ABN AMRO zorg dragen voor de betaling van renteuitkeringen en andere bedrijfskosten. Ook blijkt uit alles dat uiteindelijk [medeverdachte] en verdachte bepaalden of en waar er geïnvesteerd werd.

Voor discussie is evenmin vatbaar dat niemand anders dan verdachte en [medeverdachte] de volledige controle over de liquide middelen van Palm Invest hebben gehad, zodra die op de bankrekeningen van entiteiten als PID, Falstream, Luna of een van de andere genoemde Panamese rechtspersonen, dan wel de Nederlandse vennootschappen van [medeverdachte] en verdachte waren beland. Al met al kan worden vastgesteld dat beide verdachten volledig op de hoogte zijn geweest van de bedrijfsvoering van Palm Invest en het verloop van de in- en uitgaande geldstromen, en deze hebben beheerst.

De rechtbank concludeert dat beide verdachten gedurende de hele tenlastegelegde periode als feitelijk leidinggevers van respectievelijk PR Invest en Palm Invest hebben gefungeerd.

Uit de hiervoor vastgestelde feiten blijkt onmiskenbaar dat de in brochures, op internet en op andere fora gedane mededelingen over de Stichting Garantie Gelden Palm Invest en de 20% ingebracht eigen vermogen onjuist waren. Die stichting was een lege huls en er was geen sprake van door Palm Invest ingebracht eigen vermogen van 20%. Er zijn gedurende de gehele periode waarin Palm Invest druk doende was beleggers te werven ook nimmer pogingen ondernomen om die stichting (alsnog) op de beloofde wijze te laten functioneren, noch is er op enig moment geld of ander vermogen in Palm Invest ingebracht om die aangezegde 20% te realiseren. De enige conclusie die hieruit kan worden getrokken is dat van meet af aan bij Palm Invest de wetenschap aanwezig was dat deze ‘unieke kenmerken van een investering bij Palm Invest’ niet bestonden en er ook geen enkel serieus voornemen was om ervoor te zorgen dat dit in orde kwam. Niettemin werd in weerwil van deze wetenschap potentiële beleggers voorgespiegeld dat deze zekerheden er wel waren. Dit laat zich niet anders dan als misleiding bestempelen. Dat die misleidende elementen bij een groot aantal beleggers uiteindelijk de doorslag hebben gegeven om hun geld bij Palm Invest te investeren, staat naar het oordeel van de rechtbank buiten kijf. Dit geldt in ieder geval voor de in de tenlastelegging genoemde beleggers.

Dat die beleggers aldus door Palm Invest zijn opgelicht, kan niet aan enige twijfel onderhevig zijn. Zij hebben uiteindelijk op basis van misleidende informatie besloten om hun geld af te staan aan Palm Invest, waardoor Palm Invest zich een financieel voordeel heeft verschaft. Dat voordeel is wederrechtelijk, omdat dit tot stand is gekomen als gevolg van opzettelijk verstrekte gegevens waarvan de vennootschap wist dat zij in strijd met de waarheid waren. Het verweer dat niet kan worden bewezen dat er geen oogmerk bestond op deze wederrechtelijke bevoordeling moet worden verworpen, aangezien die onjuiste informatie nu juist bewust via alle mogelijke fora is verstrekt met het doel zoveel mogelijk beleggers over te halen te kiezen voor Palm Invest. Dat aldus met die misleidende gegevens werd beoogd Palm Invest financieel te bevoordelen, is evident. Dat past ook in de doelstelling die verdachten met Palm Invest voor ogen hadden om van Palm Invest zo snel mogelijk het grootste beleggingsfonds van Nederland te maken.

Voor PR Invest liggen de zaken niet anders. Ook hier werd door PR Invest in de brochure, op internet en op andere wijze opzettelijk informatie verstrekt over een zekerheidsconstructie met een onafhankelijke stichting en ingebracht eigen vermogen van 20% die in werkelijkheid niet bestonden.

Die mededelingen over de onafhankelijke stichtingen en het eigen vermogen zijn dan ook oplichtingsmiddelen om geïnteresseerde beleggers te bewegen geld over te maken.

De vraag is of ook de mededeling dat het belegde geld wordt geïnvesteerd in vastgoed (of ingeval van Palm Invest: vastgoed in Dubai) als oplichtingsmiddel kan worden aangemerkt. Vast staat immers dat in elk geval een deel van het ingelegde geld uiteindelijk is besteed aan aankoop vastgoed. Het enkele feit dat die investeringen feitelijk zijn gedaan door PID en juridisch bezien niet in directe relatie staan tot Palm Invest acht de rechtbank op zichzelf onvoldoende om aan te nemen dat Palm Invest niet heeft belegd in vastgoed.

Vanwege de vermenging van alle belegde gelden en de talloze geldstromen is het onmogelijk te herleiden uit welke bron, of beter gezegd: van welke belegger, het geld afkomstig is waarmee de aanbetalingen zijn verricht voor de investeringen die wel zijn gedaan. Daarom kan niet worden uitgesloten worden dat er beleggers zijn wier geld wel (deels) aan vastgoed is besteed. Dat betekent dat niet kan worden vastgesteld ten aanzien van welke belegger de mededeling dat ‘de gelden uit de obligatielening zullen worden aangewend voor de aanschaf van vastgoed’ als oplichtingsmiddel kan worden aangemerkt, omdat niet kan worden uitgesloten dat het geld van die individuele belegger wel is aangewend voor vastgoed, zodat in dat geval die mededeling niet in strijd met de waarheid is.

Het voorgaande zou anders zijn indien kan worden bewezen dat het van meet af aan niet de bedoeling is geweest om werkelijk te beleggen in vastgoed en de door PID gedane investeringen in Dubai slechts dienden als façade om de werkelijke intenties van de verdachten te verhullen. De rechtbank heeft op basis van het dossier en het verhandelde ter zitting echter niet de overtuiging bekomen dat dit het geval is. Weliswaar was de wijze waarop de verdachten met het geld van de beleggers zijn omgesprongen gedoemd om tot benadeling van de beleggers te leiden, maar niet valt uit te sluiten dat [medeverdachte] en verdachte daadwerkelijk hebben gemeend met deze bedrijfsvoering uiteindelijk in staat te zijn aan al hun verplichtingen jegens de beleggers te voldoen.

De rechtbank heeft zichzelf de vraag gesteld of verdachten op enig moment, bijvoorbeeld in het najaar van 2007, hebben moeten beseffen dat zij met de tot dan toe gedane buitensporige privéuitgaven, relatief geringe investeringen in vastgoed en het ontbreken van afdoende zekerheidconstructies, jegens nieuwe beleggers hun belofte over de gegarandeerde terugbetaling van de inleg niet meer konden waarmaken. De rechtbank ziet echter in het dossier onvoldoende aanwijzingen voor het oordeel dat verdachten dit risico bewust hebben aanvaard, immers lijkt uit hun handelen in diezelfde periode — het aannemen van [persoon 3], het zoeken van een accountant, het onderhandelen over mogelijke investeringsopties — naar voren te komen dat verdachten tot op het laatste moment daadwerkelijk hebben geloofd dat zij die verplichting wel konden waarmaken.

Er zijn geen redenen om in dit verband anders aan te kijken tegen PR Invest. Hoewel daar feitelijk geen sprake is geweest van investeringen, ontbreekt voldoende overtuigend bewijs dat het ook van meet af aan niet de bedoeling is geweest van verdachten om met de gelden van PR Invest te beleggen. Dat er uiteindelijk niet is geïnvesteerd in PR Invest lijkt toch vooral zijn oorzaak te vinden in het verleggen van de focus van PR Invest naar het opzetten en verwezenlijken van Palm Invest. Maar uit die gang van zaken blijkt onvoldoende dat verdachten bij het aangaan van de overeenkomsten met de beleggers al hebben geweten of hebben moeten weten dat het geld niet zou worden belegd, en/of dat de inleg niet zou worden geretourneerd.

De rechtbank acht de oplichting dus niet bewezen voor zover dit de in de tenlastelegging genoemde passages betreft met betrekking tot het investeren in vastgoed en het retourneren van de inleg.

Door de verdediging is in dit verband nog aangevoerd dat alleen een bewezenverklaring kan volgen ten aanzien van de beleggers die bij de rechter-commissaris zijn gehoord en die hebben verklaard door (één van) de oplichtingsmiddelen te zijn bewogen tot afgifte. Dat verweer moet worden verworpen. De rechtbank acht bewezen dat het overgrote deel van de beleggers op basis van de bewezen verklaarde oplichtingsmiddelen (de onwaarheden over de stichting en het eigen vermogen van 20%) is bewogen tot de afgifte van een (of meer) geldbedrag(en). De rechtbank gaat er daarbij van uit dat deze beleggers zijn opgelicht voor (in totaal) tientallen miljoenen euro's. Hoewel de verdediging terecht stelt dat niet voor alle beleggers afzonderlijk kan worden vastgesteld dat zij door de genoemde oplichtingsmiddelen zijn bewogen tot de afgifte van hun inleg, is de rechtbank van oordeel dat dit voor de bewezenverklaring in dit geval ook niet is vereist. Daartoe is redengevend dat naast het feit dat uit de bewijsmiddelen volgt dat een aantal beleggers heeft verklaard door de oplichtingsmiddelen te zijn bewogen tot afgifte van hun inleg, het een feit van algemene bekendheid is dat potentiële beleggers eerder tot investering overgaan als er zekerheden, zoals in dit geval een Stichting Garantie Gelden en de inbreng van 20% eigen vermogen, ten behoeve van die belegging worden geboden.

Dat verdachten dit zelf erkennen, blijkt wel uit het feit dat verdachte [medeverdachte] in zijn verhoor bij de FIOD/ECD heeft verklaard, dat de Stichting Garantie Gelden, een ‘commercial tool’ was, waarover hij ter terechtzitting heeft gezegd dat hij hiermee heeft bedoeld te zeggen dat PR Invest en Palm Invest dit goed wilde gaan regelen omdat beleggers graag zekerheid voor hun belegging wensen. De omstandigheid dat enkele door de verdediging geciteerde beleggers in hun verhoren niet letterlijk de oplichtingsmiddelen vermelden, kan aan het voorgaande niet afdoen. Dit klemt te minder nu drie van die door de verdediging geciteerde beleggers wel over de reden van investeren zeggen dat het ‘vertrouwd leek’ , er ‘betrouwbaar uitzag’ en ‘het algehele plaatje deed denken dat het wel snor zat’ , wat moeilijk anders kan worden begrepen als dat ook deze beleggers zijn afgegaan op de zekerheden die door —in dit geval— Palm Invest in verband met deze belegging zijn beloofd.

De rechtbank wijst af de voorwaardelijk gedane verzoeken van de verdediging tot het horen van de nog niet door de rechter-commissaris gehoorde beleggers, subsidiair tot het horen van alle nog niet gehoorde beleggers. Daartoe is het volgende redengevend. Door de FIOD/ECD is in het onderzoek een aantal beleggers gehoord. Het overgrote deel van deze gehoorde beleggers noemt in het verhoor als reden om te investeren onder meer de omstandigheid dat zekerheden als een onafhankelijke Stichting garantiegelden en de inbreng van 20% eigen vermogen worden geboden. De verdediging is vervolgens in de gelegenheid gesteld een gelimiteerd aantal beleggers te doen horen door de rechter-commissaris. In deze verhoren bij de rechter-commissaris, waar de verdediging ook de gelegenheid heeft gehad deze beleggers te ondervragen, wordt het beeld over de reden om te investeren door beleggers zoals dat in de verhoren bij de FIOD/ECD naar voren is gekomen, niet anders. Hieruit leidt de rechtbank af dat de conclusie die op basis van de verhoren bij de FIOD/ECD op dit punt is getrokken, niet onjuist is. De rechtbank acht het daarom niet noodzakelijk om de nog niet (door de rechter-commissaris) gehoorde getuigen te horen, zodat genoemde voorwaardelijke verzoeken worden afgewezen.

Uit het vorenoverwogene vloeit voort dat ook in de obligatieovereenkomsten die PR Invest en Palm Invest met beleggers hebben afgesloten opzettelijk en in strijd met de waarheid is opgenomen dat er zekerheden zijn gedaan aan de Stichting PR Vastgoed & Invest of de Stichting Garantiegelden Palm Invest. Die zekerheden waren er niet, zouden er niet komen en dat was verdachten op het moment dat die overeenkomsten werden afgesloten ook helder. Dat betekent dat deze overeenkomsten valselijk zijn opgemaakt. Die valsheid bestaat voorts uit het feit dat zij voorzien zijn van een valse handtekening op de plaats waar stichtingsbestuurder [persoon 6] of [persoon 17] behoorde te tekenen.

Dat [medeverdachte] en verdachte aan bovengenoemde gedragingen tezamen en in vereniging feitelijk leiding hebben gegeven is gelet op wat hiervoor is geconcludeerd over hun rol in PR Invest en Palm Invest, evident.

Anders dan de verdediging is de rechtbank van oordeel dat ook kan worden bewezen dat verdachten gelden hebben witgewassen. Zij hebben immers geld van beleggers in hun beschikkingsmacht gebracht door dit, al dan niet via PID, over te brengen naar privérekeningen of rekeningen van entiteiten die aan hen toebehoorden zoals Luna, Sarfix, [persoon 35] Assets en Fal-stream. Daarom kan worden bewezen dat zij dit geld voorhanden hebben gehad en daar in veelvoorkomende gevallen ook gebruik van hebben gemaakt door dit aan te wenden voor privé-uitgaven. Ook kan worden bewezen dat verdachten wisten van de illegale herkomst van dit geld, omdat zij volledig op de hoogte waren van de zojuist als oplichting gekwalificeerde onoorbare methoden waarmee beleggers werden bewogen om dit geld af te staan. In het licht van hetgeen hiervoor is overwogen kan evenwel slechts worden bewezen dat het overgrote deel van dit geld van misdrijf afkomstig was, aangezien niet van alle beleggers — maar wel het overgrote deel — kan worden vastgesteld dat zij dit geld als gevolg van oplichting hebben overgemaakt. Daarnaast moet worden opgemerkt dat uit de tenlastelegging en hetgeen de officieren van justitie daaromtrent ter zitting hebben opgemerkt kan worden afgeleid dat door de steller van de tenlastelegging niet als witgewassen wordt aangemerkt die bedragen waarvan vaststaat dat ze op enig moment in Dubai in vastgoed zijn belegd. Hoewel de rechtbank op zichzelf dit standpunt niet deelt, omdat voor het verwijt van witwassen voldoende is dat de dader het van misdrijf afkomstige geld voorhanden heeft gehad en de bestemming van het geld irrelevant is, kan de rechtbank niet meer bewijzen dan de steller van de tenlastelegging kennelijk op het oog heeft gehad.

Ook als de hiervoor genoemde beperkingen in aanmerking worden genomen, acht de rechtbank bewezen dat verdachten voor vele miljoenen euro's geld hebben witgewassen. Omdat deze overboekingen hebben plaatsgevonden over een langere periode, hebben de verdachten er ook een gewoonte van gemaakt.

Het voorwaardelijke verzoek van de verdediging om aanhouding zodat alsnog alle achterliggende administratie kunnen worden toegevoegd wijst de rechtbank af. Verdachten hebben gedurende het onderzoek ter terechtzitting nog een aanzienlijk deel van de privéadministratie van [medeverdachte] retour gekregen. Bovendien hebben verdachten tot 6 april 2010 nog de gelegenheid gekregen om alle in beslaggenomen stukken bij de FIOD/ECD in te zien en daaruit te putten wat zij voor hun verdediging van belang achtten. Van die mogelijkheid hebben zij gebruik gemaakt en deze stukken zijn toegevoegd aan het dossier. Daar komt bij dat de verdediging geen concrete aanwijzingen heeft kunnen geven welke stukken precies ontbreken en waarom het noodzakelijk is juist deze stukken in het geding te brengen. Ook verdachten zelf hebben hierover geen concreet aanknopingspunt gegeven, hoewel van hen als ondernemer toch wel mag worden verwacht dat zij in enige mate weten welke stukken zich in hun administratie bevinden. Naar het oordeel van de rechtbank heeft de verdediging wat dit verzoek betreft de noodzaak tot aanhouding en toevoeging van die stukken onvoldoende gemotiveerd.

Ter terechtzitting is gebleken dat een groot aantal van de benadeelde partijen zich voor de vergoeding van deze schade al tot de civiele rechter heeft gewend, en dat verdachte in die civielrechtelijke procedure bij rechterlijke uitspraak voor die schade aansprakelijk is geoordeeld. De benadeelde partijen die in deze procedures tot de eisende partijen behoorden, zijn op de zitting van 18 maart 2010 op grond van artikel 333 Sv niet-ontvankelijk verklaard in hun vordering, aangezien het aanhangig maken van een civiele schadevergoedingsprocedure voor de strafrechter aanleiding kan zijn de vordering van de benadeelde partij buiten beschouwing te laten.

In bijlage A staan de benadeelde partijen vermeld van wie de vordering om deze reden niet ontvankelijk is verklaard.

Het bovenstaande betekent dat alleen de vorderingen van de beleggers die niet aan deze civielrechtelijke procedures hebben deelgenomen, nog voor bespreking vatbaar zijn.

De rechtbank stelt vast dat de schade die deze beleggers vorderen onmiskenbaar zijn grondslag vindt in feiten die in deze strafzaak bewezen zijn verklaard als oplichting; de beleggers vorderen immers hun inleg terug omdat zij die onder een verkeerde voorstelling van zaken aan PR Invest of Palm Invest hebben afgegeven. In dit verband wreekt zich dat op grond van de bewijsmiddelen niet kan worden vastgesteld dat al deze beleggers door de bewezen verklaarde oplichtingsmiddelen zijn bewogen tot afgifte van hun geld. Weliswaar is een groot aantal van hen daardoor bewogen, maar een aantal ook niet, en voor toewijzing van een vordering tot schadevergoeding in het strafgeding is op grond van de wet vereist dat per vordering een rechtstreeks verband wordt vastgesteld tussen de bewezenverklaarde strafbare gedraging en de gevorderde schade. Dit causaal verband kan alleen worden vastgesteld ten aanzien van de beleggers die bij de FIOD/ECD of de rechter-commissaris als getuige zijn gehoord en waarvan op grond van die verklaring kan worden vastgesteld dat zij door de oplichtingsmiddelen tot de afgifte zijn bewogen. Voor alle overige beleggers geldt dat zij bij gebreke van enig bewijsmiddel waaruit dit causale verband zou kunnen blijken, niet kunnen worden ontvangen in hun vordering.

In bijlage B staan de benadeelde partijen vermeld van wie de vordering om die reden niet-ontvankelijk wordt verklaard.

Voorts doet zich wat vorderingen van beleggers in Palm Invest betreft nog de complicatie voor dat de vennootschap inmiddels in staat van faillissement is verklaard. De wet stelt als eis dat een vordering van een benadeelde partij alleen in het strafgeding kan worden behandeld als die vordering eenvoudig van aard is. Dat betekent onder meer dat de strafrechter op eenvoudige wijze moet kunnen vaststellen wat de precieze omvang is van de schade die de benadeelde partij stelt te hebben geleden als gevolg van de bewezenverklaarde strafbare gedraging(en). Bij het begroten van de door de belegger geleden schade is onder deze omstandigheden ook van belang hoeveel elk van de beleggers vanuit de failliete boedel krijgt toebedeeld; die uitkering strekt immers in mindering op de schade die de belegger uiteindelijk heeft geleden. Op dit moment is echter nog ongewis wat de omvang van de failliete boedel is, zodat evenmin uitspraken kunnen worden gedaan over de omvang van het bedrag dat de curator aan elk van de beleggers zal uitkeren. Daardoor valt thans niet op eenvoudige wijze vast te stellen wat de exacte omvang is van de schade die door de beleggers is geleden.

Ook de vordering van de curator, die zich namens alle schuldeisers in het faillissement als benadeelde partij heeft gesteld, moet vanwege zijn niet-eenvoudige aard niet-ontvankelijk worden verklaard. In de eerste plaats omdat de curator stelt dat de boedel is benadeeld als gevolg van het door verdachte gepleegde witwassen. Zoals echter eerder is overwogen kan de rechtbank de precieze omvang van het witgewassen bedrag niet vaststellen, anders dan dat dit bedrag in de miljoenen loopt. Anderzijds geldt ook voor de vordering van de curator dat niet kan worden vastgesteld voor welk bedrag de boedel is benadeeld, aangezien thans nog niet duidelijk is wat nog langs andere weg in de boedel aan activa zal worden verkregen.

Zowel de curator als de (resterende) benadeelde partijen in de zaak Palm Invest worden derhalve niet-ontvankelijk verklaard in hun vordering. In bijlage C staat vermeld op welke beleggers deze beslissing betrekking heeft.

Voor de resterende benadeelde partijen in de zaak PR Invest gelden eerdergenoemde bezwaren niet, omdat die vennootschap nog niet in staat van faillissement is verklaard. De rechtbank stelt vast dat van zes van die beleggers, te weten [persoon 9] (G11-01), [persoon 33] (G13-01), [persoon 7] (G/31-01), [persoon 13] (G34-01), [persoon 11] (G35-01) en [persoon 10] (G/36-01), uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat zij door de oplichtingsmiddelen tot afgifte van de inleg zijn bewogen en dat zij dus rechtstreeks schade hebben geleden. De rechtbank begroot die schade op ten minste het bedrag van hun inleg, vermeerderd met betaalde emissiekosten en verminderd met de ontvangen rentebetalingen.

De officieren van justitie hebben onder verwijzing naar een uitspraak van de rechtbank Roermond van 30 juni 2004, LJN: AQ8819 gevorderd wel de schadevergoedingsmaatregel (artikel 36f Sr) op te leggen ten aanzien van de beleggers die niet-ontvankelijk zijn verklaard omdat de civiele rechter al over hun vordering heeft beslist.

De verdediging heeft als verweer gevoerd dat er hoger beroep is ingesteld tegen de civiele vonnissen, zodat de strafrechter terughoudend moet zijn in zijn oordeel dat verdachte aansprakelijk is voor de geleden schade.

De rechtbank overweegt als volgt.

Op zich zelf laat de wet toepassing van de maatregel van artikel 36f Sr toe, ook voor gevallen waarbij geen vordering van een benadeelde partij is toegewezen. Dat in die omstandigheden een schadevergoedingsmaatregel wordt opgelegd is echter uitzonderlijk.

De Palm Invest beleggers staan in hun verhaalsmogelijkheden niet alleen, maar kunnen ook rekenen op de curator in het faillissement van Palm Invest. Het is aannemelijk dat de curator in de komende periode zal pogen om met de hem ter beschikking staande middelen een zo groot mogelijke opbrengst te verkrijgen voor de boedel, die ten goede zal komen aan de schuldeisers — de beleggers. In die zin bestaat er minder noodzaak om alsnog een schadevergoedingsmaatregel op te leggen.

Daar komt bij dat de maatregel alleen zou kunnen worden toegewezen voor die beleggers waarvan vaststaat dat zij door de bewezenverklaarde oplichtingsmiddelen zijn bewogen tot het aangaan van de obligatieovereenkomst. Er zijn daarnaast vele andere beleggers die de dupe zijn geworden, maar waarvan dat niet op individuele basis kan worden vastgesteld.

Dat betekent dat slechts voor een klein deel van de gedupeerden de maatregel zou kunnen worden toegewezen, hetgeen aan een gelijke behandeling van de benadeelden ernstig afbreuk zou doen. Er moet immers rekening mee worden gehouden dat de verdachten, indien een maatregel is opgelegd, er naar zullen streven eerst de benadeelden ten aanzien waarvan een maatregel is opgelegd te voldoen, en zich pas daarna zullen bekommeren om de overige beleggers.

De rechtbank zal de schadevergoedingsmaatregel wel opleggen ten aanzien van de zes toegewezen vorderingen van de PR Invest beleggers, omdat ten aanzien van hen geen curator is die hun belangen kan behartigen.