Hof Amsterdam, 27-09-2012, nr. 10/00553bis

De rechtbank heeft het beroep als volgt beoordeeld:

“2.1. Ingevolge artikel 7 van de Kostenwet invordering rijksbelastingen kan tegen de door de ontvanger in rekening gebrachte kosten bezwaar worden gemaakt door degene van wie de kosten worden gevorderd.

2.2. Tussen partijen is niet in geschil dat de aanslag is betaald vóór de datum van dagtekening van de aanmaning. [De ontvanger] heeft gesteld, en heeft daarbij een voorbeeld van een aanmaning overgelegd, dat op de aanmaning staat vermeld dat wanneer het openstaande bedrag wordt voldaan vóór de datum van dagtekening van de aanmaning, de aanmaningskosten niet betaald hoeven te worden. [Belanghebbende] heeft dit niet weersproken. De rechtbank is, gelet op deze gemotiveerde stellingname van [de ontvanger], van oordeel dat aan [belanghebbende] geen aanmaningskosten in rekening zijn gebracht. [Belanghebbende] heeft derhalve bezwaar gemaakt tegen aanmaningskosten die niet zijn gevorderd. Gelet op de tekst van artikel 7 van de Kostenwet invordering rijksbelastingen, is er voor [belanghebbende] geen mogelijkheid om bezwaar te maken bij de ontvanger. [De ontvanger] had derhalve [belanghebbende] niet-ontvankelijk moeten verklaren in haar bezwaar.

2.3. Voorzover [belanghebbende] met haar beroep heeft willen opkomen tegen het ten onrechte ontvankelijk verklaren van haar bezwaar, ziet de rechtbank hierin geen procesbelang voor [belanghebbende]. Een procesbelang bestaat enkel als een belanghebbende door een beslissing van de rechter in een voordeliger positie kan komen te verkeren. Door het bezwaar niet ongegrond, doch alsnog niet-ontvankelijk te verklaren, komt [belanghebbende] in het onderhavige geval met een dergelijke uitspraak niet in een voordeliger positie. In zoverre heeft [belanghebbende] geen belang in haar beroep.

3. Naast de grief dat het bezwaar ongegrond is verklaard, heeft [belanghebbende] gesteld dat bij de uitspraak op bezwaar ten onrechte geen proceskostenvergoeding is toegekend. Een dergelijk verzoek kan op zichzelf eveneens een procesbelang in beroep impliceren. In dit geval echter kan [belanghebbende] door het instellen van het beroep niet in een voordeliger positie geraken. Een vergoeding van de proceskosten in de bezwaarfase kan alleen worden toegekend indien, onder andere, het besluit waartegen bezwaar wordt gemaakt, wordt herroepen. In de onderhavige situatie is er echter geen besluit waartegen bezwaar en beroep kan worden ingesteld en kan het reeds daarom niet worden herroepen. [Belanghebbende] kan derhalve nimmer aanspraak maken op een vergoeding van de proceskosten. Ook hier ontbreekt een procesbelang voor [belanghebbende].

4. Gelet op het vorenoverwogene heeft [belanghebbende] geen belang bij het instellen van dit beroep. De rechtbank heeft het beroep om die reden niet-ontvankelijk verklaard.”

De ontvanger heeft gesteld dat de kosten van aanmaning niet verschuldigd zijn geworden, omdat het bedrag van de te betalen boete waarop de aanmaning betrekking had vóór de datum van dagtekening van de aanmaning op de rekening van de Belastingdienst was bijgeschreven.

Ter zitting van het Hof heeft de ontvanger zijn standpunt als volgt toegelicht:

“Het klopt dat artikel 2 van de Kostenwet invordering rijksbelastingen de grondslag is voor het verschuldigd zijn van de kosten, en niet de Leidraad Invordering. Het klopt dat de Leidraad een grondslag voor ambtshalve vermindering biedt en dat de ontvanger een titel nodig heeft om de op grond van de Kostenwet verschuldigde aanmaningskosten niet te effectueren. De Leidraad biedt inderdaad een begunstiging. De Leidraad zal de wettelijke regeling altijd matigen en kan geen verscherping van de wettelijke regeling bewerkstelligen.

In de praktijk bellen mensen als zij een aanmaning hebben ontvangen. In het geval er bezwaar is gemaakt, bellen wij de belastingplichtige. Wanneer dat mogelijk is doen wij een dergelijk bezwaar telefonisch af en noteren dit op het bezwaarschrift. Indien de belastingplichtige dat wenst dan doen wij een uitspraak op bezwaar en ontvangen zij een brief waarin zij niet-ontvankelijk worden verklaard. De brief die de belastingplichtige dan ontvangt is de uitspraak op bezwaar. Men heeft recht op het maken van bezwaar, echter in dergelijke zaken zou dan een niet-ontvankelijkheid moeten volgen. In de in deze zaak verzonden brief is in het midden gebleven of sprake is van niet-ontvankelijkheid dan wel ongegrondverklaring. In eerste instantie is de brief geïnterpreteerd als een kennelijke ongegrondverklaring. Ik ben zelf van mening dat de ontvanger bij uitspraak op bezwaar had moeten concluderen tot niet-ontvankelijkheid. Het klopt dat een dergelijke niet-ontvankelijkverklaring niet uit de brief in onderhavige zaak blijkt.”

Het Hof stelt voorop dat in artikel 2 van de Kostenwet (tekst 2009) het volgende is bepaald:

“Voor het verzenden van een aanmaning tot betaling is verschuldigd € 6 bij een gevorderde som tot € 454 en € 14 bij een gevorderde som van € 454 of meer.”

Nu vaststaat dat er, met dagtekening 20 maart 2009, aan belanghebbende een aanmaning is verzonden en niet in geschil is dat deze aanmaning terecht is verzonden, staat naar het oordeel van het Hof op grond van artikel 2 Kostenwet vast dat belanghebbende € 6 aan aanmaningskosten verschuldigd was.

In artikel 75.6 van de Leidraad Invordering 2008 (hierna: de Leidraad) is onder meer het volgende bepaald:

“Naast de gevallen waarin ten aanzien van de kostenberekening rekenfouten zijn gemaakt dan wel een onjuist tarief is gehanteerd, zijn kosten niet verschuldigd in de volgende gevallen:

(…)

– Als de betaling op de rekening van de Belastingdienst is bijgeschreven op of voorafgaand aan de dag waarop de kosten verschuldigd zijn geworden.”

Naar het oordeel van het Hof doet hetgeen in artikel 75.6 van de Leidraad is bepaald niet af aan de op grond van de wet voor belanghebbende ontstane verschuldigdheid van aanmaningskosten. Dat de door belanghebbende verschuldigde kosten niet zijn ingevorderd vindt geen grondslag in de wet, maar in de begunstigende beleidsregel van artikel 75.6 van de Leidraad en in de gebondenheid aan dat beleid van de ontvanger.

In dit verband gaat het Hof ervan uit dat de tekst van de aanmaningsbrief als vermeld onder 3.4.2. een uitwerking (concretisering) vormt van het in artikel 75.6 Leidraad geformuleerde beleid (als vermeld onder 6.5).

Vaststaat dat de boete waarop de aanmaning betrekking had is betaald op een tijdstip voorafgaand aan de datum van dagtekening van de aanmaning.

Uit de stukken blijkt niet dat de beschikking aanmaningskosten is vernietigd.

De ontvanger is hier kennelijk niet toe overgegaan, omdat in zijn visie geen kosten van invordering verschuldigd zijn geworden. Op die grond zou er in zijn visie ook geen sprake zijn van een beschikking aanmaningskosten.

Het Hof acht dit standpunt onjuist, omdat met de verzending van de aanmaningsbrief, gelet ook op hetgeen is bepaald in artikel 2 Kostenwet, de verschuldigdheid van de aanmaningskosten, bij wege van een in de aanmaningsbrief begrepen beschikking aanmaningskosten, vaststaat.

Ten opzichte van deze verschuldigdheid vormt het in artikel 75.6 Leidraad geformuleerde beleid een tegemoetkoming die, indien van toepassing, behoort te worden geëffectueerd door middel van een vernietiging van de (in de aanmaning begrepen) beschikking aanmaningskosten.

Bij uitblijven van een dergelijke vernietigingsbeschikking, ook bij het feitelijk verder niet invorderen van de kosten van aanmaning, kan – anders dan de ontvanger heeft gesteld – niet worden geoordeeld dat belanghebbende geen procesbelang had. Haar belang bestond uit het verkrijgen van zekerheid omtrent de verschuldigdheid van de kosten van aanmaning en in de bij bezwaar gevorderde vergoeding van de kosten van bezwaar.

Het hiervoor overwogene houdt in dat de rechtbank ten onrechte heeft geoordeeld dat geen aanmaningskosten in rekening zijn gebracht en dat zij ten onrechte heeft geoordeeld dat belanghebbende niet-ontvankelijk was in haar bezwaar.

Het Hof concludeert op grond van het hiervoor overwogene tot gegrondheid van het bezwaar tegen de beschikking aanmaningskosten. Doende wat de ontvanger had behoren te doen, zal het Hof deze beschikking vernietigen.

Kosten van bezwaar

Nu het bezwaar gegrond is rijst de vraag of belanghebbende recht heeft op vergoeding van de kosten van bezwaar. Hierbij stelt het Hof voorop dat beoordeeld naar de maatstaf van artikel 2 Kostenwet sprake is van een juiste beschikking.

Op grond van hetgeen de ontvanger – niet weersproken door belanghebbende – in zijn verweerschrift in eerste aanleg heeft verklaard, gaat het Hof ervan uit dat tot het nemen van de beschikking aanmaningskosten is besloten, voordat de ontvanger kon weten dat de betaling van de boete zou voorafgaan aan de datum van dagtekening van de aanmaning. De reden dat de beschikking aanmaningskosten toch moet worden vernietigd en dat het bezwaar gegrond is, is derhalve gelegen in een feitelijke omstandigheid waarmee de ontvanger bij het nemen van de in geschil zijnde (primaire) beschikking redelijkerwijs geen rekening kon houden. Onder deze omstandigheid kan de ontvanger ter zake van de bestreden beschikking geen onrechtmatigheid worden verweten als bedoeld in artikel 7:15, tweede lid, Awb. Dat betekent dat belanghebbende geen recht heeft op vergoeding van kosten van bezwaar.

Slotsom

Het hiervoor overwogene leidt tot de conclusie dat belanghebbende ten onrechte niet-ontvankelijk is verklaard in haar beroep en dat de uitspraak van de rechtbank dient te worden vernietigd. Het bezwaar tegen de beschikking aanmaningskosten was gegrond, omdat de ontvanger niet kon doen alsof die beschikking niet had bestaan, maar deze had moeten vernietigen. Het Hof zal in deze zin beslissen.