HR, 02-10-2012, nr. 11/00893

Verzoeker is bij arrest van 22 november 2010 door het Gerechtshof te Arnhem wegens "Opzettelijk gebruik maken van een niet op zijn naam gesteld reisdocument", veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van twee maanden. Voorts bevat het arrest enige bijkomende beslissingen omtrent in beslag genomen voorwerpen, een en ander zoals in het arrest vermeld.

Namens verzoeker heeft mr. C.D.A.J. Majoie, advocaat te Arnhem, één middel van cassatie voorgesteld.

Het middel klaagt dat het Hof ten onrechte het beroep op niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie heeft verworpen.

Ter terechtzitting van het Hof van 8 november 2010 is namens verzoeker het volgende verweer gevoerd:

Het Hof heeft dit verweer als volgt verworpen:

Op grond van art. 31 Vluchtelingenverdrag is een verdachte, wanneer hij onrechtmatig Nederland binnenkomt of onrechtmatig in Nederland verblijft, onder omstandigheden gevrijwaard van strafvervolging. Het eerste lid van dit artikel luidt: "The Contracting States shall not impose penalties, on account of their illegal entry or presence, on refugees who, coming directly from a territory where their life or freedom was threatened in the sense of article 1, enter or are present in their territory without authorization, provided they present themselves without delay to the authorities and show good cause for their illegal entry or presence." Voor een geslaagd beroep op art. 31 Vluchtelingenverdrag dient dus de verdachte rechtstreeks te komen van het grondgebied waar zijn leven of vrijheid werd bedreigd, zich onverwijld bij de autoriteiten te melden en deze ervan te overtuigen dat hij een geldige reden had voor zijn onrechtmatige binnenkomst of onrechtmatige aanwezigheid. Bij de beoordeling van een beroep op art. 31 Vluchtelingenverdrag wordt geen onderscheid gemaakt tussen 'illegal entry or presence' enerzijds en het daarmee samenhangende bezit van valse identiteitspapieren anderzijds. Een dergelijk onderscheid doet onvoldoende recht aan de bedoeling van art. 31 Vluchtelingenverdrag om vluchtelingen, onder nadere, in het kader van de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de vervolging te beoordelen voorwaarden, te vrijwaren van vervolging wegens 'illegal entry or presence'; bij een andere opvatting zou de met die bepaling beoogde bescherming van vluchtelingen ernstig tekort worden gedaan.1.

Uit de stukken van het geding blijkt dat verzoeker gebruik heeft gemaakt van een niet op zijn naam gesteld Italiaans paspoort om daarmee Nederland onrechtmatig binnen te reizen. Na zijn aanhouding heeft verzoeker verklaard dat hij in Nederland asiel wil aanvragen. Uit de overweging van het Hof leid ik af dat verzoeker aanvankelijk heeft verklaard dat hij de Europese Unie in Italië is binnengekomen en dit land in hoger beroep heeft gewijzigd in Griekenland.

Tegen de achtergrond van het wat zwakke verweer van de verdediging, heb ik mij afgevraagd of niet kan worden gezegd dat in de overweging van het Hof als zijn oordeel besloten ligt dat het aannemelijk is dat verzoeker langere tijd in Italië heeft verbleven alvorens naar Nederland te reizen, zodat niet is voldaan aan de in art. 31 Vluchtelingenverdrag gestelde voorwaarde van 'coming directly'. Indien van een dergelijk verblijf in Italië sprake is geweest, is voor verzoeker in Nederland de beschermende werking van art. 31 Vluchtelingenverdrag vervallen.

Het lijkt mij hier echter te ver gaan vorenbedoeld oordeel in de overweging van het Hof in te lezen, nu het Hof niets heeft gezegd over (de aard en de duur van) verzoekers verblijf in Italië respectievelijk Griekenland. Veeleer komt met betrekking tot het onderhavige geval HR 24 mei 2011, LJN BO1587, NJ 2011/260 in beeld. In dit arrest had volgens de Hoge Raad het Hof onvoldoende inzicht gegeven in zijn gedachtegang: indien het Hof heeft geoordeeld dat de enkele omstandigheid dat de vluchteling via een derde land naar Nederland is gereisd - en daardoor gedurende die reis in dat andere land heeft 'verbleven' - meebrengt dat geen sprake is van 'coming directly' als bedoeld in art. 31 Vluchtelingenverdrag, heeft het, mede gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting; indien het Hof niet van die opvatting is uitgegaan, is zijn oordeel ontoereikend gemotiveerd, in aanmerking genomen dat het Hof niets heeft vastgesteld omtrent de duur van het verblijf van de verdachte in dat derde land. Aldus de Hoge Raad in zijn arrest van 24 mei 2011, LJN BO1587, NJ 2011/260.2. In het licht daarvan, is het bestreden oordeel van het Hof - dat niet aannemelijk is dat verzoeker een beroep toekomt op art. 31, eerste lid, Vluchtelingenverdrag - mijns inziens niet zonder meer begrijpelijk, althans ontoereikend gemotiveerd. Om tot dat oordeel te (kunnen) komen had het Hof meer moeten vaststellen over de aard en de duur van het verblijf van verzoeker in Italië (respectievelijk Griekenland). Uit de enkele vaststelling dat verzoeker gebruik maakte van een niet op zijn naam gesteld Italiaans paspoort, volgt naar mijn inzicht nog niet dat (dus) verzoeker geen beroep toekomt op art. 31, eerste lid, Vluchtelingenverdrag.

Het middel slaagt.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en terugwijzing naar het Hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.