HR, 29-11-2011, nr. 10/03673

Verzoeker is bij arrest van 1 juni 2010 door het Gerechtshof te 's‑Gravenhage wegens 1. en 2. ‘De voortgezette handeling van het medeplegen van opzettelijk voordeel trekken uit de uitbuiting in de prostitutie van een persoon en het medeplegen van door misbruik van een kwetsbare positie vervoeren van een persoon met het oogmerk van uitbuiting in de prostitutie’ en 3. en 4. ‘De voortgezette handeling van door misbruik van een kwetsbare positie vervoeren en huisvesten van een persoon met het oogmerk van uitbuiting in de prostitutie en het opzettelijk voordeel trekken uit de uitbuiting in de prostitutie van een persoon’, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 450 dagen, waarvan 115 dagen voorwaardelijk. Voorts heeft het Hof de teruggave gelast van enkele in beslag genomen goederen en heeft het Hof de vordering van de benadeelde partijen toegewezen, een en ander zoals in het arrest vermeld.

Namens verzoeker heeft mr. C.M.H. Van Vliet, advocaat te Den Haag, twee1. middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel, in samenhang met de toelichting daarop gelezen, klaagt dat het Hof ten onrechte het beroep op niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in diens vervolging heeft verworpen, althans dat het Hof deze beslissing ontoereikend en/of onbegrijpelijk heeft gemotiveerd. Volgens de steller van het middel had het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk dienen te worden verklaard, omdat de appelschriftuur niet tijdig en, gezien het ontbreken van een stempel inzake datum en locatie, op onjuiste wijze is ingediend.

Voornoemd standpunt was blijkens het proces-verbaal terechtzitting van het Hof van 20 april 2010 al toen en aldaar in de vorm van een ‘preliminair verweer’ ingenomen door de raadsvrouw van verzoeker. Dit verweer heeft het Hof in het bestreden arrest echter verworpen, en wel als volgt:

Blijkens de akte rechtsmiddel heeft het Openbaar Ministerie op 5 maart 2009 ter griffie van de Rechtbank Rotterdam hoger beroep ingesteld. Voorts bevindt zich in het dossier een appelschriftuur die op 15 april 2009 door de officier van justitie is ondertekend. Op deze appelschriftuur bevindt zich inderdaad geen stempel of aantekening waaruit kan blijken op welke datum en alwaar zij is ingediend. Naar het Hof niet onbegrijpelijk heeft vastgesteld en geoordeeld bevond de appelschriftuur zich in ieder geval op 11 november 2009 ten tijde van de inzending van het dossier door de Rechtbank aan het Hof bij de processtukken zodat de appelschriftuur als in ieder geval op die datum ingediend kan worden beschouwd.

Ingevolge art. 410, eerste lid, Sv dient de officier van justitie binnen veertien dagen na het instellen van het hoger beroep de appelschriftuur in. Deze termijn is in de onderhavige zaak dus ruimschoots overschreden. In zoverre heeft de steller van het middel een punt. En zo ook met betrekking tot zijn stelling dat de appelschriftuur op onjuiste wijze is ingediend nu daarop de bedoelde stempel ontbreekt. De vraag is evenwel of aan deze onherstelbare vormverzuimen enig rechtsgevolg had dienen te worden verbonden door het Hof. Ik meen van niet.

Laat ik vooropstellen dat het door het Hof aangehaalde art. 416, derde lid, Sv, niet dwingend voorschrijft dat aan een tardieve indiening van de appelschriftuur een niet-otnvankelijheid van het Openbaar Ministerie in het hoger beroep wordt verbonden. Op grond van deze bepaling ‘kan’ het Openbaar Ministerie in hoger beroep zonder nader onderzoek van de zaak niet-ontvankelijk worden verklaard. Aldus is de appelrechter de discretionaire bevoegdheid en ruimte gegeven om anders te beslissen. De inhoudelijke behandeling van de zaak kan in dit geval echter niet zonder voorafgaande afweging van twee belangen plaatsvinden, namelijk: het belang dat is gemoeid met een niet-ontvankelijkheid in het hoger beroep tengevolge van het verzuim van het Openbaar Ministerie tegenover het belang van het hoger beroep. De beantwoording van de vraag welk belang zwaarder weegt, is afhankelijk van de aan de appelrechter voorbehouden weging en waardering van de (feitelijke) omstandigheden van het geval en kan in cassatie slechts in beperkte mate worden getoetst. Hetzelfde heeft mijns inziens te gelden in het geval dat de appelschriftuur niet op de juiste wijze is ingediend doordat zij niet is voorzien van een stempel waaruit de datum en de plaats van indiening blijkt.

Het Hof is in deze zaak van oordeel dat het belang van behandeling in hoger beroep zwaarder weegt dan de vastgestelde vormverzuimen, gelet op de maatschappelijke belangen die hier op het spel staan. Dat oordeel is niet onbegrijpelijk, waarbij ik in aanmerking neem dat de tardieve indiening van de appelschriftuur en het ontbreken van de stempel voor het Hof en de verdediging klaarblijkelijk geen beletsel hebben gevormd voor een juiste en behoorlijke voorbereiding van de zaak. Zo heeft de raadsvrouw van verzoeker ter terechtzitting in hoger beroep verklaard dat zij ruim voor aanvang daarvan over een afschrift van de schriftuur beschikte.2.

Het oordeel van het Hof getuigt aldus niet van een onjuiste rechtsopvatting. Voorts is dat oordeel niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd.

Het middel faalt.

Het tweede middel, in samenhang met de toelichting daarop gelezen, klaagt dat het Hof ten onrechte het uitdrukkelijk onderbouwde standpunt dat geen sprake is van een oogmerk van uitbuiting heeft verworpen, althans dat het Hof deze beslissing onbegrijpelijk en/of onvoldoende heeft gemotiveerd. Volgens de steller van het middel was geen sprake van uitbuiting van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] nu beiden onder dezelfde omstandigheden werkten als hun mondige (Nederlandse) collega's en zij 50% van de verdiensten kregen, zoals gebruikelijk is in de escort-branche, en het beiden vrijstond klanten te weigeren.

Blijkens de pleitnota heeft de raadsvrouw van verzoeker op de terechtzitting van het Hof uitgebreid het verweer gevoerd dat geen sprake zou zijn van een uitbuitingssituatie. Met betrekking daartoe heeft het Hof in zijn bestreden arrest overwogen:

Op grond van de gebezigde bewijsmiddelen heeft het Hof de volgende feiten en omstandigheden vastgesteld. Verzoeker gaf leiding aan het escortbedrijf waar [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] werkzaam waren. Verzoeker zorgde voor de klanten en het vervoer naar en van deze klanten. [Slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] ontvingen 50% van hun verdiensten. Verzoeker was ervan op de hoogte dat [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] illegaal in Nederland verbleven, niet over identiteitspapieren beschikten, schulden hadden en bang waren voor de politie. Hierdoor bevonden zij zich in een kwetsbare positie. [Slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] konden in zekere mate klanten weigeren, maar niet zonder het risico van oplegging van een ‘straf’ door verzoeker. Deze straf hield bijvoorbeeld een werkonthouding van een week in, ten gevolge waarvan [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] vanzelfsprekend geen inkomsten ontvingen en in problemen kwamen met het betalen van de schuld en de huur. Daarnaast kon verzoeker ‘behoorlijk schelden’. [Slachtoffer 2] heeft verklaard dat zij soms lang moest werken, dat zij dan ‘bijna niet meer kon’ en dat zij met pijn moest doorwerken, zelfs nadat zij een abortus had ondergaan. [Slachtoffer 1] heeft verklaard dat zij voor iemand anders escortwerk wilde verrichten, maar hiervan heeft afgezien na bedreigingen van de kant van verzoeker. Ook heeft verzoeker bij werkweigering gedreigd de meisjes uit huis te zetten of de politie te bellen.

Gelet op het bovenstaande is het Hof tot het oordeel gekomen dat sprake was van een uitbuitingssituatie. Dat oordeel geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is evenmin onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd. Uit de inhoud van de bewijsmiddelen en de nadere bewijsoverweging van het Hof blijkt immers dat verzoeker doelbewust misbruik heeft gemaakt van de kwetsbare positie van de aangeefsters die illegaal in Nederland verbleven. Hierdoor kan niet worden gezegd dat zij gelijk werden behandeld als hun mondige (Nederlandse) collega's. Daaraan doet niet af dat zij 50% van hun verdiensten zelf mochten behouden.3.

Het middel is tevergeefs voorgesteld.

De middelen falen en kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG