HR, 16-04-2002, nr. 02201/00

Verdachte is door het Gerechtshof te 's-Gravenhage veroordeeld tot 2 weken gevangenisstraf voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren. Het Hof heeft verder de vordering van de benadeelde partij toegewezen op de wijze zoals in het arrest is vermeld.

Tegen deze uitspraak heeft verdachte cassatieberoep doen instellen.

Namens verdachte heeft mr A.J.M. Bommer, advocaat te Rotterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel klaagt dat het Hof ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, het in hoger beroep gevoerde niet-ontvankelijkheidsverweer heeft verworpen.

Het Hof heeft bedoeld verweer als volgt samengevat en verworpen:

Volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad is voor niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de vervolging slechts plaats in uitzonderlijke gevallen. Zo'n geval doet zich voor wanneer het openbaar ministerie tot vervolging overgaat terwijl bij de verdachte op grond van door het openbaar ministerie gedane - of aan deze toe te rekenen - toezeggingen, de gerechtvaardigde verwachting is gewekt dat hij niet zal worden vervolgd (zie HR NJ 1998, 287).

Het Hof heeft vastgesteld dat van een toezegging als hiervoor bedoeld geen sprake is geweest. Het Hof heeft daartoe overwogen dat door de officier van justitie aan verdachte geen sepotmededeling is gedaan. Uit het proces-verbaal van de terechtzitting in eerste aanleg blijkt dat de officier van justitie heeft meegedeeld dat hem van het seponeren van de strafzaak, ook na raadpleging van het geautomatiseerde systeem van de justitiële documentatie, niets bekend is. Verder heeft de advocaat-generaal ter terechtzitting in hoger beroep een memo overgelegd waarin - zakelijk weergegeven - wordt betoogd dat de vermelding in het uittreksel als een kennelijke vergissing moet worden beschouwd en waarin een verband wordt gesuggereerd tussen die vermelding en de (drie opeenvolgende JWF) nietige dagvaardingen die aanvankelijk in deze zaak in eerste aanleg zijn uitgebracht. Ik constateer dat de datum waarop de sepotbeslissing zou zijn genomen, is gelegen in de periode tussen de laatste nietigverklaring en de uiteindelijke zitting in eerste aanleg.

Tegen die achtergrond is het in de beslissing van het Hof besloten liggende oordeel dat geen sprake is geweest van een toezegging aan verdachte waaraan deze het gerechtvaardigde vertrouwen mocht ontlenen dat in de onderhavige zaken niet tot vervolging zou worden overgegaan, welk oordeel geen blijk geeft van een verkeerde rechtsopvatting, niet onbegrijpelijk.

Het middel faalt. Het kan worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering

Het tweede middel klaagt dat het Hof in de bestreden uitspraak niet tot uitdrukking heeft gebracht dat, en zo ja in welke mate, strafvermindering is toegepast in verband met de door het Hof geconstateerde overschrijding van de redelijke termijn als bedoeld in art 6, eerste lid, EVRM.

Het Hof heeft in de bestreden uitspraak het met betrekking tot de overschrijding van bedoelde termijn gevoerde verweer als volgt beantwoord:

Het Hof heeft de oplegging van de straf als volgt gemotiveerd:

Reeds geruime tijd hanteert de Hoge Raad als regel dat in geval van strafvermindering wegens overschrijding van de redelijke termijn de rechter in zijn uitspraak behoort aan te geven, in welke vorm of mate de straf is verlaagd, hetgeen betekent dat in de uitspraak ook vermeld dient te worden welke straf zou zijn opgelegd indien de redelijke termijn niet zou zijn overschreden (HR NJ 2000, 721, m.nt. JdH, maar ook reeds voor het wijzen van de bestreden uitspraak: HR 20 oktober 1998, NJ 1999, 51). Nu uit de bestreden uitspraak niet kan worden opgemaakt tot welke strafvermindering de overschrijding van de redelijke termijn heeft geleid, is de strafoplegging niet naar behoren gemotiveerd. Het middel treft derhalve doel.

Voordat ik aan de gevolgen van de gegrondheid van het tweede middel toekom, wil ik op het volgende wijzen.

Namens verdachte is op 18 oktober 1999 beroep in cassatie ingesteld.

De zaak is ter terechtzitting van de Hoge Raad van 6 november 2001 voor de eerste keer behandeld, hetgeen ertoe zal leiden dat de Hoge Raad uitspraak zal doen nadat meer dan twee jaren zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Dat brengt mee dat de redelijke termijn is overschreden.

Bij overschrijding van de redelijke termijn in de cassatiefase doet de Hoge Raad de zaak in beginsel zelf af. Een belemmering om thans de zaak zonder verwijzing af te doen is dat niet duidelijk is op welke wijze het Hof de overschrijding van de redelijke termijn voorafgaand aan de behandeling van de zaak in hoger beroep in de strafoplegging heeft verdisconteerd1.. Daartegenover staat dat de opgelegde straf - twee weken voorwaardelijke gevangenisstraf -zodanig beperkt is, dat verdachte door dit verzuim redelijkerwijs niet in enig belang kan zijn geschaad. In die omstandigheden meen ik dat de Hoge Raad de zaak kan afdoen door de gevolgen van de overschrijding van de redelijke termijn in de cassatiefase te bepalen. Gelet op de duur van de opgelegde voorwaardelijke vrijheidsstraf en de omstandigheid dat zonder een dergelijke vertraging de zaak een klein jaar geleden zou zijn afgedaan, ligt vermindering van de duur van de proeftijd daarbij het meest voor de hand.

Ik concludeer dat de Hoge Raad de bestreden uitspraak zal vernietigen doch uitsluitend ten aanzien van de duur van de bij de voorwaardelijk opgelegde vrijheidsstraf bepaalde proeftijd, die proeftijd zal bepalen op één jaar en het beroep voor het overige zal verwerpen.