Rb. Breda, 31-05-2012, nr. 11/5950, nr. 11/6089, nr. 11/6235

de gebieden, genoemd in bijlage 4;

de territoriale zee van Nederland, bedoeld in artikel 1, eerste lid, van de Wet grenzen Nederlandse territoriale zee;

het zeegebied, en

de kustwateren

Artikel 1, onder x, van de Regeling definieert een MZI als een al dan niet drijvend, aan de bodem verankerd of bevestigd vistuig, bestaande uit verbindingsmateriaal waaraan met het oogmerk om periodiek mosselzaad te oogsten invangsubstraat is bevestigd waaraan mossellarven zich kunnen hechten.

Ingevolge artikel 77b van de Regeling wordt een vergunning voor een MZI op aanvraag door de Minister verleend aan personen die in de jaren 2008 en 2009 met een MZI hebben geëxperimenteerd in de kustwateren en waarvoor door de Minister een ontheffing van het verbod, bedoeld in artikel 17, is verleend.

Artikel 77f van de Regeling luidt als volgt:

een persoon als bedoeld in artikel 77b krijgt een locatie vergund op een mosselkweekperceel of in een gebied, waar hij in 2008 en 2009 voor ten minste de helft van zijn invangcapaciteit een MZI heeft geëxploiteerd en dat genoemd wordt in bijlage 14B;

een persoon als bedoeld in artikel 77b, die op grond van onderdeel a geen locatie krijgt vergund, wijst de Minister op basis van visserijkundige overwegingen een gebied toe dat genoemd wordt in bijlage 14B.

de vaststelling van de exacte locatie van elke aanvrager binnen de gebieden, bedoeld in onderdeel a en b, geschiedt door middel van loting.

Uit de overgelegde stukken en het verhandelde ter zitting is het volgende naar voren gekomen.

In de traditionele manier van mosselvissen wordt het mosselzaad van de zeebodem geschraapt. Omdat dit negatieve gevolgen heeft voor de natuurwaarden in de zee en op de zeebodem heeft verweerder beleid geïnitieerd dat is gericht op de omslag naar meer duurzame vormen van (schelpdier)visserij. In lijn met dit beleid is tussen belanghebbende partijen - waaronder verscheidene natuurorganisaties, de mosselsector en de toenmalige minister van LNV - het zogeheten Mosselconvenant gesloten. Daarin is het streefdoel opgenomen om te komen tot een duurzame mosselsector waarbij na 2020 geen bodemberoerende visserij naar mosselzaad meer plaatsvindt. Afgesproken is dat de bodemberoerende visserij in stappen zal worden afgebouwd. Als alternatieve en duurzame vangstmethode komt de MZI hiervoor geleidelijk in de plaats. Volgens de minister van LNV hebben MZI’s zich in de jaren 2005 t/m 2009 - de experimenteerfase - bewezen als goed alternatief voor de traditionele visserij. In een brief van 9 september 2009 is van de zijde van de minister van LNV aan de experimenteerders medegedeeld dat zij in de gelegenheid gesteld zullen worden de gedane investeringen terug te verdienen in de vorm van een generieke tegemoetkoming. Deze houdt in dat de experimenteerders gedurende een overgangstermijn van vier jaar een vergunning krijgen om een MZI te exploiteren. De experimenteerders zullen volgens de brief van 9 september 2009 een ruimte vergund krijgen die nodig is voor de MZI’s waarmee zij in 2008 en 2009 hebben geëxperimenteerd. In een bijlage bij deze brief is per experimenteerder de daarvoor benodigde oppervlakte berekend.

Het Besluit houdende bekendmaking locaties voor het vissen met MZI’s, Stcrt. 27 oktober 2009, nr. 16342, gaat uit van 730 ha, waarvan 327 ha wordt uitgegeven in de 1e tranche in verband met het monitoren van de gevolgen voor de natuur (Imares-onderzoek). De ruimte die in de Nederlandse wateren in aanmerking komt voor deze vorm van visserij is dus beperkt. Daarom moeten de beschikbare locaties verdeeld worden tussen de bedrijven die met MZI’s mosselzaad willen invangen. De experimenteerders zijn zelf niet tot een voor iedereen bevredigende verdeling kunnen komen, zodat de minister van LNV genoodzaakt was om de locaties toe te delen. Daarbij heeft de minister zoveel als mogelijk rekening gehouden met de locaties waar de experimenteerders de afgelopen jaren reeds actief waren en is de verdeling van de overige locaties geschied door loting. Voor alle vergunningen geldt dat zij voor twee jaar verleend zijn en dat deze vergunning één keer verlengd kan worden met nog eens twee jaar. Met ingang van 1 januari 2014 zullen alle beschikbare MZI-locaties herverdeeld worden onder de traditionele mosselkwekers en het bedrijf [naam bedrijf]. In de brief van 29 september 2010 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal heeft de toenmalige minister van LNV aangekondigd dat voor [naam bedrijf] een uitzondering zal worden gemaakt omdat de oprichter van dit bedrijf van buiten de mosselsector komt en ruim vóór de anderen, zonder dat sprake was van enige vorm van MZI’s in Nederland, eigenstandig is gestart met het experimenteren met MZI’s. De minister heeft daarom aangegeven voornemens te zijn [naam bedrijf] via het verlenen van een vergunning in staat te stellen om zijn MZI’s ook na 1 januari 2014 te kunnen blijven exploiteren.

Eiseres sub 2 heeft vergunning gekregen voor het vissen van mosselzaad met een MZI voor de periode van 13 januari 2010 t/m 31 december 2011 op nader aangeduide plaatsen op Malzwin in de Waddenzee. Het betreft een oppervlakte van 31,6 ha. in Malzwin-West. Malzwin-Oost was verdeeld onder [naam B.V.] B.V. (zuidelijk gedeelte), [naam B.V.] B.V. (noordelijk subgedeelte A), [naam B.V.] B.V. (noordelijk subgedeelte B), [naam coöperatie] (noordelijk subgedeelte C) en [naam B.V.] B.V. (noordelijk subgedeelte D). Na onderling overleg zijn [naam B.V.] B.V., [naam B.V.] B.V. en eiseres sub 2 tijdelijk een andere verdeling overeengekomen. Bij primair besluit II van 31 maart 2010 is de vergunning van eiseres sub 2 voor de duur van 1 april 2010 t/m 31 oktober 2010 aan die situatie aangepast. De bezwaren van eiseres sub 2 tegen deze gewijzigde vergunning zijn met toepassing van de artikelen 6:18 en 6:19 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) betrokken bij bestreden besluit I. Bestreden besluit II strekt tot ongegrondverklaring van de bezwaren van eiseres sub 2 tegen dezelfde wijziging van de vergunning, maar dan voor het seizoen 2011.

Eiseressen sub 1 hebben aangevoerd dat de experimenthouders worden bevoordeeld terwijl daar geen deugdelijke grondslag voor is. Zij wijzen er in dit verband op dat er nooit toezeggingen gedaan zijn aan eiseres sub 2 (en de anderen) dat het experimenteerders zonder meer zou worden toegestaan ook na de experimenteerfase met MZI’s te vissen. Volgens eiseressen sub 1 is eiseres sub 2 al zolang bezig dat zij haar investeringen al ruim heeft kunnen terugverdienen. Daarbij wist zij dat het risico-investeringen waren, aldus eiseressen sub 1. Voorts hebben eiseressen sub 1 betoogd dat verweerder een ongerechtvaardigd onderscheid heeft gemaakt tussen experimenteerders en de overige (traditionele) mosselkwekers. Volgens hen heeft verweerder een onzorgvuldige en niet-evenredige belangenafweging gemaakt die heeft geleid tot overcompensatie van de experimenteerders en vervolgens tot concurrentievervalsing. Ten slotte hebben eiseressen sub 1 er op gewezen dat eiseres sub 2 pas op 5 januari 2007 is opgericht en daarom in geen geval beroep kan doen op vermeende rechten van vóór 2004.

Eiseres sub 2 daarentegen heeft betoogd dat zij samen met [naam bedrijf] een pionier van het eerste uur is, aan wie nog tot in 2008 is toegezegd dat zij haar experimenteerlocatie mag behouden. Dit is in een brief van 2 december 2009 nog eens bevestigd maar blijkens een brief van 29 september 2010 is verweerder daar op teruggekomen en erkent hij nog slechts één pionier. Volgens eiseres sub 2 is dit een wijziging van het door verweerder gevoerde beleid die niet conform artikel 3:42 van de Awb bekend is gemaakt en daarom niet in werking is getreden. Volgens eiseres sub 2 dient zij op gelijke wijze als [naam bedrijf] behandeld te worden. Voorts heeft zij aangevoerd dat het volledig beëindigen van de vergunning (in 2014) een inbreuk is op het recht op eigendom, zoals neergelegd in artikel 1 van het eerste protocol EVRM. Daarnaast heeft eiseres sub 2 betoogd dat de berekening van de toebedeelde MZI-ruimte onjuist is en dat de generieke overgangsregeling van 4 jaar ontoereikend is om gedane investeringen terug te verdienen.

De rechtbank stelt voorop dat de bij het primaire besluit I verleende vergunning geldt voor de periode van 13 januari 2010 tot 1 januari 2012 en dat deze periode reeds verstreken is. Ook de geldingsduur van de bij de primaire besluiten II en III gewijzigde vergunningen is inmiddels verstreken. Dit betekent echter niet dat eiseressen geen belang meer hebben bij beoordeling van de rechtmatigheid van de bestreden besluiten. Eiseressen sub 1 hebben gesteld dat zij schade hebben geleden ten gevolge van de in hun ogen onterechte bevoordeling van eiseres sub 2 en eiseres sub 2 heeft gesteld dat zij schade heeft geleden ten gevolge van de in haar ogen te beperkte reikwijdte van de vergunning. Daarnaast dient volgens vaste jurisprudentie procesbelang te worden aangenomen bij bezwaar of beroep tegen voor een bepaalde periode genomen inhoudelijke besluiten die hangende de procedure zijn geëxpireerd, indien opvolgende soortgelijke besluiten zijn te verwachten. Ter zitting is aangegeven dat inmiddels de vergunningen voor de periode 1 januari 2012 tot 1 januari 2014 aan de experimenteerders verleend zijn. De rechtbank is daarom van oordeel dat eiseressen voldoende procesbelang hebben bij het volgen van deze procedure.

Naar het oordeel van de rechtbank reikt het procesbelang van eiseressen echter niet zover dat thans ook een eventuele vergunning voor de periode na 1 januari 2014 ter beoordeling kan staan omdat per 1 januari 2014 de situatie verandert: