5.5.3.6 Betekenis van het eigen oordeel van een deskundige over zijn onpartijdigheid

In de drie hierna te bespreken zaken kreeg de deskundige van de rechter gelegenheid te reageren op een klacht over partijdigheid, waarna de rechter het eigen oordeel van de deskundige over zijn onpartijdigheid overnam.

Bij de beoordeling van een geschil tussen Remu enerzijds en de Staat en De Klerk anderzijds over de aansprakelijkheid voor schade aan kabels achtte de rechtbank een deskundigenonderzoek nodig. Remu stelde voor een met name genoemde medewerker van KEMA als deskundige te benoemen. De Staat en De Klerk beriepen zich op de schijn van partijdigheid van deze persoon. Zij stelden daartoe dat Remu een klant was van KEMA en dat Remu na advies van TNO om KEMA te benoemen zelf de betrokken medewerker had voorgesteld. Volgens de rechtbank was dat onvoldoende voor gerede twijfel aan de onafhankelijkheid van KEMA jegens partijen. De rechtbank achtte de onpartijdigheid van KEMA afdoende gewaarborgd op grond van informatie die KEMA desgevraagd aan de rechtbank had verstrekt:

De rechtbank overwoog 'ten overvloede' dat deskundigen op het onderhavige gebied niet in ruime mate voorhanden zijn. Zoals uiteengezet in par. 5.3.4.6, is de beschikbaarheid van deskundigen bij de beoordeling van de onpartijdigheid van een deskundige ook wel meegewogen door de Europese Commissie en het Europese Hof voor de Rechten van de Mens.

De rechtbank Leeuwarden benoemde een deskundige in een geschil over de vraag of een door de ene partij aan de andere partij verkocht paard geschikt was voor de fokkerij. Gedaagde trok de onpartijdigheid van de door de rechtbank benoemde deskundige in twijfel, waarna de deskundige de rechtbank desgevraagd als volgt informeerde:

De rechtbank oordeelde vervolgens dat het enkele feit dat de deskundige twee kennissen van eiser en gedaagde oppervlakkig kende, omdat hij deze personen met enige regelmaat trof op keuringen, niet meebracht dat twijfel aan de onpartijdigheid van de deskundige gerechtvaardigd was.2 Het hof Leeuwarden verenigde zich in hoger beroep met dit oordeel met de overweging dat geen nieuwe feiten waren gesteld die twijfel aan de onpartijdigheid van de deskundige konden voeden, bijvoorbeeld door overlegging van een rapport van een partijdeskundige.3

De rechtbank Amsterdam benoemde in een medische aansprakelijkheidszaak een deskundige die niet bereid bleek de benoeming te aanvaarden. In zijn plaats benoemde de rechtbank een andere deskundige, X, die de benoeming aanvaardde. Beide partijen maakten daarop kenbaar aan de rechtbank dat zij het ongelukkig achtten dat de rechtbank X had benoemd en deze de benoeming had aanvaard. Als reden gaven zij hiervoor dat X zich publiekelijk afficheerde als leerling van gedaagde. De rechtbank zag geen aanleiding de deskundige X te vervangen en overwoog dat X zich, nadat hij daarover expliciet door de rechtbank was bevraagd, voldoende vrij had geacht een deskundigenadvies in de zaak uit te brengen.4 Hier wreekt zich dat het inzicht van de rechter in de kwalificaties van de deskundige voorafgaand aan de benoeming in hoge mate afhankelijk is van toevalligheden, zolang er geen behoorlijk deskundigenregister is. Dat X was opgeleid door gedaagde, stond op de website van X.

In par. 5.3 heb ik uiteengezet dat het naar Straatsburgse rechtspraak aan de rechter is om toezicht te houden op de onpartijdigheid van de deskundige. In par. 5.5.2 kwam aan de orde dat de Minister van Justitie een vergelijkbaar standpunt heeft ingenomen. Als de rechter onvoldoende oog heeft voor de onpartijdigheid van de deskundige, kan de onpartijdigheid van het gerecht in het gedrang komen, zoals blijkt uit de uitspraak in de zaak Sara Lind Eggertsdóttir/IJsland.5 Naar mijn opvatting is het dan ook niet toereikend dat de rechter de visie van een deskundige op diens onpartijdigheid in een bepaalde zaak overneemt zonder zelfstandig te toetsen of de indruk van een partij dat een deskundige partijdig is, op grond van alle omstandigheden van het geval gerechtvaardigd is.