HR, 27-03-2015, nr. 14/03189

Op 15 december 2008 is door de vereffenaar namens de nalatenschap een vaststellingsovereenkomst waardering onroerende zaken gesloten met de belastingdienst. Deze overeenkomst luidt voor zover van belang:

Peildatum en vaststelling waarden

De waarde van de onroerende zaken worden vastgesteld in het economisch verkeer in vrije opleverbare staat per 15 juli 2008.

De vaststelling van het Gerechtshof dat de nalatenschap aan de vaststellingsovereenkomst is gebonden (overweging 7.1 van haar uitspraak) is in die zin onbegrijpelijk of onjuist omdat in de vaststellingsovereenkomst niet is opgenomen dat door de taxateurs de waarde in verhuurde staat bindend kon worden vastgesteld. Met de vaststelling in verhuurde staat zijn de taxateurs buiten de reikwijdte van de overeenkomst tussen de nalatenschap en de belastingdienst getreden.

Zoals de rechtbank in de vaststelling van de feiten onder 4 heeft vastgesteld en uit de aangifte blijkt vormen de beleggingspanden het overgrote deel van erflaatsters nalatenschap en waren deze op het moment van overlijden grotendeels verhuurd.

Zoals door de erfgenaam in zijn betoog bij het Gerechtshof is aangegeven moet voor de waarde in verhuurde staat voor de belastingheffing van een aanzienlijk lagere waarde worden uitgegaan dan in de aanslag gebeurt en wordt in deze ten onrechte uw arrest van 1963 als basis genomen. De woningen bleken zoals uit de stukken bij de rechtbank en het hof grotendeels niet anders dan als een beleggingsportefeuille te verkopen.

Mocht u van mening zijn dat dit niet tot cassatie kan leiden dan wordt subsidiair aangevoerd dat uit de invoering van artikel 10a van het Uitvoeringsbesluit blijkt dat de overheid in het stellen van algemene regels over de waardering van verhuurde woningen duidelijkheid heeft willen verschaffen en dat ondanks dat deze regeling in 2010 eerst is ingevoerd zijn grondslag in de gegevens uit de voorafgaande jaren zijn gelegen. Dit feit mag van algemene bekendheid worden gesteld). Later bleek ook dat de percentage te hoog waren vastgesteld zodat de leegwaarderatio naar beneden is aangepast.

Als de wetgever zelf meent dat de waarde verhuurd te hoog is is het niet begrijpelijk respectievelijk onvoldoende door het hof gemotiveerd waarom de nalatenschap wel aan hogere waarde gehouden zou moeten worden.

Tertiair wordt aangevoerd de beleidsregelwijziging van de staatssecretaris van Financiën van 31 augustus 2009 (beleidsregel wijziging CPP2009/1092M), waarin de staatssecretaris zelf een hoger afwaarderingspercentage geeft dan door de belastingdienst wordt toegestaan in deze. Hoewel de casus een andere belasting betreft doet dit niets af aan de algemene strekking dat de nalatenschap thans aan een te hoog percentage wordt gehouden. Speciaal wordt nog verwezen naar de overweging van de staatssecretaris in antwoord op Kamervragen de leden Omtzigt en Van Bochove (beiden CDA).

Vóór 2010 dienden (verhuurde) woningen ten behoeve van de Successiewet 1956 (SW 1956) en box 3 (Wet IB 2001) te worden gewaardeerd op de waarde in het economische verkeer. Daarbij bestond geen eenduidige richtlijn om aan te geven hoe die waarde moest worden vastgesteld. Discussies daarover waren zeer feitelijk van aard en afhankelijk van onder meer het type vastgoed, de locatie, het gebruik en de hoogte van de eventuele huur. Voor de SW 1956 en box 3 werden woningen veelal door belastingplichtigen gewaardeerd op de WOZ-waarde. Bij verhuurde woningen werd de waarde vaak vastgesteld op‘een aantal keren de huur’, waarbij dat aantal significant hoger kon zijn dan de in het genoemde artikel aangegeven marge van 10 tot 15.

Ook hieruit blijkt dat de belastingdienst in de tijd waarop de aanslag werd opgelegd zelf tot een lagere waarde kwam, zodat het onbegrijpelijk is dat het hof vindt dat de nalatenschap aan een hogere waarde is gebonden.

Zoals door de rechtbank onder feiten 3.1.4. feitelijk is vastgesteld zijn drie huurwoningen gelegateerd aan bewoners. Deze bewoners zijn belast tegen een waarde van de woningen in vrij op leverbare staat en niet tegen de waarde verhuurd zoals de andere woningen zijn belast.

Ten aanzien van de toepassing door de belastingdienst van dit verbod tot gebruik van de waarde in het economisch verkeer wordt in deze naast de eerder aangevoerde gronden nog verwezen naar de beslissing van het Europees Hof voor de Rechten van de mens van 27 mei 2014 (nummer 18485/14) waar ten aanzien van het beroep op het gelijkheidsbeginsel wordt overwogen:

Het enkele feit dat er meer belasting zal worden geheven valt niet binnen dit doel terwijl de wetgever nimmer enige andere grond heeft aangevoerd.

Het is onbegrijpelijk dat de drie huurwoningen die gelegateerd zijn aan de bewoners belast worden tegen de waarde van de woning in vrij op leverbare staat en niet tegen de waarde verhuurd zoals de andere legatarissen belast zijn.

Dit betekent dat het huurrecht van de bewoner/legataris bij de verkrijging van de woning wordt belast. Immers andere huurders kunnen hun huurrecht laten afkopen door de nieuwe eigenaar (legataris). De legatarissen die tevens bewoner van de betreffende woning is wordt dit recht ontzegt, respectievelijk worden hierover belast. De betreffende 3 legatarissen wonen meer dan 25 jaar (zie bijlage overeenkomst minnelijke waardering) in deze woning en het staat vast dat deze duurzame huur een waarde voor de huurder vertegenwoordigd. De huurder/legataris wordt niet gelijk behandeld en financieel benadeeld ten opzicht van de legatarissen die woning gelegateerd krijgen die bewoond is door een derde of vanuit een ander oogpunt bezien wordt de huurder door toewijzing van zijn legaat door de belastingdienst zijn huurrecht ontnomen.

In die zin worden de huurders/verkrijgers niet gelijk behandeld met de huurders niet/verkrijgers. Dit is zowel in strijd met artikel 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM artikel 14 EVRM alsmede artikel 26 van het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.

Ook de hiervoor gemelde beleidsregel van 31 augustus 2009 CPP2009/1092M gaat uit van het door de nalatenschap gemelde beginsel voor een juiste belastingheffing.

Belanghebbenden zijn bekend met de uitspraak van uw raad van 22 november 2013, en de uitspraak van het Europese hof van 27 mei 2014.. Toch wil ik nog uw aandacht vestigen op de thans lopende procedure naar aanleiding van de uitspraak van 10 december 2012 van de Bundesfinanzhof te München BFH-Aktenzeichen: BFH II R 9/11 en de behandeling hiervan door het Grondwettelijke Hof te Karlsruhe van 8 juli 2014 (nog geen uitspraak) over het zelfde onderwerp.

Mocht de uitspraak in Duitsland zijn dat de bedrijfsopvolgingsregeling wel in strijd is met het gelijkheidsbeginsel dan wordt een beroep gedaan op het de regeling van de Europese Unie met betrekking tot een verbod tot beperking van het vrije verkeer van personen en goederen in de unie.

Samenhangende met punt I wordt in deze bezwaar gemaakt tegen het per legataris in rekening brengen van griffierecht door de Rechtbank en het Gerechtshof. Door de beneficiaire aanvaarding en de benoeming van een vereffenaar is de nalatenschap in deze een afgescheiden eenheid en dient ook maar een maal griffierecht in rekening te worden gebracht.

Ik geef u daarbij in overweging dat het standpunt van het hof in nalatenschappen met veel belanghebbenden (legatarissen en/of erfgenamen) tot een feitelijke onmogelijkheid tot een beroep op de rechter leidt.

Op mijn kantoor zijn nalatenschappen in behandeling geweest met meer dan 100 en soms meer dan 250 belanghebbenden. Deze hebben niet geleid tot een beroep op de rechter maar met dit standpunt van het hof zou dat feitelijk ook onmogelijk worden als iedere erfgenaam als een belanghebbende wordt aangemerkt.

Het standpunt van de eerdere rechters klemt te meer daar inhoudelijk voor alle belanghebbenden dezelfde punten spelen zodat er ook niet sprake is van een verschillende zaken.

Gezien het vorenstaande wordt verzocht tot terugstorting van de betaalde griffierechten in alle instanties en een veroordeling van de belastingdienst tot vergoeding van de kosten gemaakt door de belasting, zonodig te bepalen bij staat.

Bij uw raad is op verzoek van de griffie een volmacht ingediend van de erfgenaam aan de vereffenaar omdat uw griffie niet zeker was dat de vereffenaar zelfstandig dit beroep kan indienen. Omdat de functie van een door de rechtbank benoemde curator feitelijk en juridisch gelijk is gesteld met die van een faillissementscurator meen ik dat een vereffenaar anders in een nodeloos moeilijke positie wordt geplaatst omdat het zijn taak is niet alleen voor de direct belanghebbenden ( in dit geval de legatarissen en de erfgenaam) op te treden maar ook de belangen van de schuldeisers in het oog te houden.

Een van de schuldeisers is overigens de belastingdienst omdat deze niet geheel voldaan kon worden en dit heeft geleid tot een vermindering van de aanslag omdat de legatarissen geld voor de verkrijging van de legaten hebben moeten inbrengen.

Daarom verzoek ik u hier een oordeel te geven of een volmacht in deze nodig is of dat een vereffenaar op grond van een eigen recht hier kan optreden.