6.2.3.4 Na het onderzoek

In het deskundigenadvies wordt verslag gedaan van het contradictoire deskundigenonderzoek. De deskundige moet in het deskundigenadvies vermelden welke gevolgen hij verbindt aan de opmerkingen en verzoeken (observations ou réclamations) van partijen tijdens of na het onderzoek (art. 276 lid 4 CPC).1 Op gezamenlijk schriftelijk verzoek van partijen moet de deskundige in het deskundigen-advies ook reageren op opmerkingen en verzoeken die de vraagstelling van de rechter te buiten gaan (art. 238 CPC). De deskundige dient alle opmerkingen en verzoeken van partijen in het deskundigenadvies te verwerken, tenzij het te laat ontvangen reacties of schriftelijke reacties betreft. Sinds 1 maart 2006 is in de wet vastgelegd dat de deskundige die een termijn heeft gesteld, niet hoeft in te gaan op te laat ontvangen reacties (art. 276 lid 2 CPC). Verder hoeft de deskundige, als partijen (tevens) schriftelijk opmerkingen maken of verzoeken doen, alleen in te gaan op de schriftelijk gemaakte opmerkingen en verzoeken. Wat eerder is gezegd en niet schriftelijk wordt herhaald, worden zij dan geacht te hebben laten varen (art. 276 lid 3 CPC). Wel mogen zij in de verdere procedure bij de rechter de niet schriftelijk herhaalde opmerkingen en verzoeken opnieuw naar voren brengen.2 Dat geldt echter niet onbegrensd. Zo was een partij die tijdens een deskundigen-onderzoek akkoord was gegaan met de toepassing van een bepaalde waarderingsmethode, daaraan in de verdere procedure bij de rechter gebonden.3 Schriftelijke opmerkingen of verzoeken moeten op verzoek van partijen aan het deskundigen-advies worden gehecht (art. 276 lid 1 CPC).

Het komt voor dat de deskundige zijn deskundigenadvies als een prérapport, in Nederland wel 'concept-rapport' genoemd,4 eerst aan partijen doet toekomen. Hij geeft partijen dan gelegenheid te reageren en verwerkt de ontvangen reacties in het deskundigenadvies dat hij uiteindelijk aan de rechter zendt. Deze gang van zaken is niet wettelijk voorgeschreven, maar is onder deskundigen gebruikelijk en wordt wel door de rechter aan deskundigen opgedragen.5 Voert de deskundige deze opdracht van de rechter niet uit en klaagt een partij daarover, dan volstaat voor de verwerping van de klacht niet dat partijen in de verdere procedure bij de rechter op het deskundigenadvies hebben kunnen reageren.6 Dat kan in Nederland anders zijn, zoals par. 6.4.3.7 laat zien. De deskundige mag vanzelfsprekend niet aan slechts één van partijen gelegenheid bieden om op het prérapport te reageren.7 Een prérapport kan zonder toestemming van partijen niet vervangen dat de deskundige partijen in het onderzoek behoort te betrekken.8

Het Rapport-Magendie bevat de aanbeveling om in een code van best practices op te nemen dat de deskundige in alle gevallen een prérapport aan partijen dient te zenden om te bevorderen dat partijen de gedachtegang van de deskundige kunnen controleren voordat het deskundigenadvies definitief is en te verhinderen dat het debat over de inhoud van het deskundigenadvies voor het eerst bij de niet terzake deskundige rechter wordt gevoerd.9 Volgens de Fédération nationale d'experts judiciaires moet het debat tussen partijen en de deskundige echter in een eerder stadium van het deskundigenonderzoek plaatsvinden en is het risico reëel dat sommige partijen een aanspraak op een prérapport zouden misbruiken om vertraging te bewerkstelligen.10 De aanbeveling heeft niet tot wetswijziging geleid. Wel is naar aanleiding van het Rapport-Magendie zoals gezegd de verplichting van de deskundige om in te gaan op alle opmerkingen en verzoeken van partijen enigszins ingeperkt, doordat hij een termijn kan stellen en niet hoeft in te gaan op te laat ontvangen opmerkingen en verzoeken (art. 276 CPC).11 Volgens Rousseau & De Fontbressin stelt de wettelijke vastlegging dat de deskundige geen acht hoeft te slaan op te laat ontvangen opmerkingen van partijen (art. 276 CPC), de deskundige en de rechter beter in staat onnodige vertraging te vermijden. Zavaro betwijfelt of de wijziging tot verbetering zal leiden.12