Hof Amsterdam, 22-06-2017, nr. 23-001195-15

hij op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 22 november 2010 tot en met 26 november 2010 te Amsterdam en/of Amstelveen en/of Ouderkerk aan de Amstel en/of Huizen en/of Hilversum en/of (elders) in Nederland, (telkens) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, [slachtoffer 4] en/of [medeverdachte 2] door geweld en/of enig andere feitelijkheid en/of door bedreiging met geweld of enig andere feitelijkheid, gericht tegen die [slachtoffer 4] en/of [medeverdachte 2] en/of één of meer andere personen, heeft gedwongen iets te doen en/of niet te doen, namelijk om hun relatie en/of omgang met elkaar te beëindigen, door die [slachtoffer 4] (telkens (op dreigende toon en/of wijze) toe te voegen:

door die [medeverdachte 2] (telkens) (op dreigende toon en/of wijze) toe te voegen:

althans woorden van gelijke (dreigende) aard en/of strekking.

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zal het hof deze verbeterd lezen. De verdachte wordt daardoor niet in de verdediging geschaad.

De verdachte

De verdachte is door rechtbank vrijgesproken van hetgeen aan hem in zaak-A onder 6 als eerste cumulatief/alternatief (bedreiging) en onder 11 is ten laste gelegd.

Het hoger beroep is door de verdachte onbeperkt ingesteld en is derhalve mede gericht tegen de in eerste aanleg gegeven beslissingen tot vrijspraak. Gelet op hetgeen is bepaald in artikel 404, vijfde lid, Sv staat voor de verdachte tegen deze beslissingen geen hoger beroep open. Het hof zal de verdachte mitsdien niet-ontvankelijk verklaren in het ingestelde hoger beroep, voor zover dat is gericht tegen de in het vonnis waarvan beroep gegeven vrijspraken.

De officier van justitie

Door de officier van justitie is eveneens onbeperkt hoger beroep ingesteld. De schriftuur bevat geen grieven tegen voornoemde in eerste aanleg gegeven beslissingen tot vrijspraak. Nu geen grieven zijn gericht tegen de in eerste aanleg ten aanzien van de in zaak-A onder 6 en 11 tenlastegelegde feiten gegeven beslissingen tot vrijspraak, de advocaat-generaal ter terechtzitting in hoger beroep heeft medegedeeld dat het beroep niet is gericht tegen voornoemde beslissingen van de rechtbank en ook overigens niet is gebleken van enig rechtens te beschermen beland dat is gediend met enig onderzoek van die feiten zelf, zal de officier van justitie gelet op het bepaalde in artikel 416, derde lid Sv niet-ontvankelijk worden verklaard in het ingestelde hoger beroep ten aanzien van die feiten.

Omvang

Gelet op het voorgaande liggen in hoger beroep in zaak-A de feiten 1, 2, 3, 4, 5, 6 (tweede cumulatief/alternatief), 7, 8, 9 en 10 alsmede het in zaak-B tenlastegelegde ter beoordeling aan het hof voor.

Het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd, omdat het hof tot andere beslissingen komt dan de rechtbank.

De raadsvrouw heeft ter terechtzitting in hoger beroep verweren gevoerd als weergegeven in de pleitnota. Deze verweren zien in de eerste plaats op vermeende vormverzuimen in het voorbereidend onderzoek. De verweren op dit punt vormen een herhaling en op onderdelen een nadere onderbouwing van hetgeen in eerste aanleg is aangevoerd en strekken ertoe dat het hof de officier van justitie in de vervolging niet ontvankelijk zal verklaren, althans een aantal onderzoeksbevindingen van de bewijsvoering zal uitsluiten en de verdachte ten aanzien van de hem ten laste gelegde feiten zal vrijspreken. De verweren zien voorts op de bewijswaarde en de betrouwbaarheid van de inhoud van onderschepte communicatie. Tenslotte heeft de verdediging ten aanzien van de afzonderlijk aan de verdachte ten laste gelegde feiten bewijsverweren gevoerd als hierna te melden.

Ten aanzien van verzuimen in het voorbereidend onderzoek heeft de verdediging naar voren gebracht dat hetgeen hieromtrent door de rechtbank is overwogen weliswaar onjuist is of tekortschiet, maar dat de weergave van de gevoerde verweren op zichzelf correct in het vonnis waarvan beroep is opgenomen. Het hof zal in het navolgende de verweren bespreken aan de hand van de, ook door de raadsvrouw bij pleidooi in hoger beroep aangehouden, weergave daarvan in het vonnis.

Bij de beoordeling van de verweren die zien op schending van vormverzuimen als bedoeld in artikel 359a Sv, neemt het hof het navolgende in aanmerking.

Ingevolge de rechtspraak van de Hoge Raad dient bij de beoordeling van een verweer strekkende tot het verbinden van rechtsgevolgen aan vormverzuimen in het voorbereidend onderzoek, te worden voorop gesteld dat indien binnen de door artikel 359a Sv bepaalde grenzen sprake is van een vormverzuim en de rechtsgevolgen daarvan niet uit de wet blijken, de rechter moet beoordelen of aan dat vormverzuim enig rechtsgevolg dient te worden verbonden en, zo ja, welk rechtsgevolg dan in aanmerking komt. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de in het tweede lid van artikel 359a Sv genoemde factoren. Het rechtsgevolg zal immers door deze factoren moeten worden gerechtvaardigd.

De eerste factor is ‘het belang dat het geschonden voorschrift dient’. De tweede factor is ‘de ernst van het verzuim’. De derde factor is ‘het nadeel dat daardoor wordt veroorzaakt’. Bij de beoordeling daarvan is onder meer van belang of en in hoeverre de verdachte door het verzuim daadwerkelijk in zijn verdediging is geschaad. Opmerking verdient dat, indien het niet de verdachte is die door de niet-naleving van het voorschrift is getroffen in het belang dat de overtreden norm beoogt te beschermen, in de te berechten zaak als regel geen rechtsgevolg zal behoeven te worden verbonden aan het verzuim.

Niet-ontvankelijk verklaring van het openbaar ministerie in de vervolging kan slechts in uitzonderlijke gevallen aan de orde komen, namelijk alleen als het vormverzuim daarin bestaat dat met de opsporing of vervolging belaste ambtenaren ernstig inbreuk hebben gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesvoering waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte zijn recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is geschonden.

Bewijsuitsluiting op grond van artikel 359a, eerste lid, Sv kan uitsluitend aan de orde komen, indien het bewijsmateriaal door het verzuim is verkregen en komt slechts in aanmerking, indien door de onrechtmatige bewijsgaring een belangrijk (strafvorderlijk) voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden. Wat dat laatste betreft geldt dat een schending van het in artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) gegarandeerde recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer niet zonder meer een inbreuk oplevert op de in artikel 6 EVRM vervatte waarborg van een eerlijk proces en dat aan een niet gerechtvaardigde inbreuk op het door het eerste lid van artikel 8 EVRM gewaarborgde recht in de strafprocedure tegen de verdachte geen rechtsgevolgen behoeven te worden verbonden, mits zijn recht op een eerlijk proces zoals bedoeld in artikel, 6, eerste lid EVRM wordt gewaarborgd. Daarbij geldt dat het belang van de verdachte dat het gepleegde feit niet wordt ontdekt, niet kan worden aangemerkt als een rechtens te respecteren belang. Een eventuele schending van dit belang levert dus niet een nadeel op als bedoeld in artikel 359a, tweede lid, Sv. Toepassing van bewijsuitsluiting kan noodzakelijk zijn ter verzekering van het recht van de verdachte op een eerlijk proces in de zin van artikel 6 EVRM. Voorts kan ook als het recht van de verdachte op een eerlijk proces niet (rechtstreeks) aan de orde is, maar een ander belangrijk (strafvorderlijk) voorschrift of rechtsbeginsel in aanzienlijke mate is geschonden, toepassing van bewijsuitsluiting noodzakelijk worden geacht als middel om toekomstige vergelijkbare vormverzuimen die onrechtmatige bewijsgaring tot gevolg hebben, te voorkomen en een krachtige stimulans te laten bestaan tot handelen in overeenstemming met de voorgeschreven norm. Een dergelijke toepassing van bewijsuitsluiting als rechtsstatelijke waarborg en als middel om met de opsporing en vervolging belaste ambtenaren te weerhouden van onrechtmatig optreden kan in beeld komen, als sprake is van een vormverzuim dat resulteert in een zeer ingrijpende inbreuk op een grondrecht van de verdachte. Toepassing van bewijsuitsluiting is voorts niet uitgesloten als sprake is van de – zeer uitzonderlijke – situatie dat het desbetreffende vormverzuim, naar uit objectieve gegevens blijkt, zozeer bij herhaling voorkomt dat zijn structureel karakter vaststaat en de verantwoordelijke autoriteiten zich onvoldoende inspanningen hebben getroost overtredingen van het desbetreffende voorschrift te voorkomen. (HR 19 februari 2013, NJ 2013, 308)

Ingevolge de rechtspraak van de Hoge Raad mag voorts van de verdediging die een beroep doet op schending van een vormverzuim als bedoeld in art. 359a Sv, worden verlangd dat duidelijk en gemotiveerd aan de hand van de factoren die in het tweede lid van het artikel zijn genoemd, wordt aangegeven tot welk in art. 359a Sv omschreven rechtsgevolg dit dient te leiden. (HR 30 maart 2004, NJ 2004, 376)

In de door de verdediging in dit verband gevoerde verweren is aangegeven dat de gestelde verzuimen dienen te leiden tot niet-ontvankelijkverklaring, subsidiair bewijsuitsluiting, maar over het belang van de, naar het inzicht van de verdediging geschonden, voorschriften, de ernst van de verzuimen en het daardoor veroorzaakte nadeel is niet of onvoldoende aangevoerd, zodat de verweren reeds om die reden worden verworpen.

Echter, ook om andere reden treffen deze verweren geen doel. Ten overvloede overweegt het hof over de afzonderlijke in dit verband gevoerde verweren nog het volgende.

Door de verdediging is aangevoerd, kort gezegd, dat de start van het onderzoek tegen de verdachte en zijn medeverdachte(n) gebreken vertoont, nu er onvoldoende grondslag was voor enige verdenking tegen de verdachte en/of de medeverdachte(n) die redelijkerwijs tot de inzet of voortzetting van de inzet van bijzondere opsporingsbevoegdheden had kunnen leiden, dat ten aanzien van de start van het onderzoek de verslaglegging tekortschiet, de rechter-commissaris bij de aanvraag van machtigingen tot het inzetten van deze bevoegdheden opzettelijk is misleid, databestanden onrechtmatig zijn bewaard, de officier van justitie bij de inzet van opsporingsmiddelen en de vervolging ter zake van witwassen het vertrouwensbeginsel en het ne bis in idem beginsel heeft geschonden en het recht van de verdachte op rechtsbijstand is geschonden doordat deze buiten de aanwezigheid van een advocaat als verdachte is gehoord.

Ten aanzien van de grondslag van de verdenking tegen de verdachte is door de verdediging naar voren gebracht dat, kort gezegd, tegen de verdachte onvoldoende feiten en omstandigheden waren gebleken om de inzet van bijzondere opsporingsmiddelen te rechtvaardigen en voorts dat de tegen de verdachte opgeworpen – en ontoereikend gefundeerde – verdenkingen waren gebaseerd op feiten en omstandigheden die ter kennis van de opsporingsambtenaren waren gekomen als gevolg van de inzet van bijzondere opsporingsmiddelen tegen de medeverdachte [medeverdachte 1] , terwijl er tegen deze medeverdachte geen feiten en omstandigheden waren die die inzet konden rechtvaardigen. Door de verdediging is op dit punt de stelling ingenomen dat het de opsporingsinstanties te doen was om het inzetten van opsporingsmiddelen tegen de verdachte en dat, bij gebreke van voldoende aanleiding daartoe, de inzet tegen personen in zijn omgeving werd geëntameerd, zulks met het ingecalculeerde gevolg dat aan de verdachte de mogelijkheid zou worden ontnomen om deze inzet met succes te bekritiseren.

De rechtbank heeft in het vonnis waarvan beroep onder 2.2 aangegeven dat slechts onder uitzonderlijke omstandigheden aanleiding kan bestaan om een beroep te kunnen doen op eventuele onregelmatigheden die kleven aan de machtigingen en bevelen leidende tot de inzet van (bijzondere) opsporingsmiddelen tegen een ander dan de verdachte. Door de rechtbank is voorts aan de hand van de stukken in het dossier aangegeven dat aan informatie van de Criminele Inlichtingen Eenheid en aan restinformatie uit een eerder onderzoek en aan informatie uit openbare bronnen een redelijk vermoeden van schuld aan strafbare feiten kon worden ontleend ten aanzien van de medeverdachte [medeverdachte 1] en ook de medeverdachte [medeverdachte 4] .

Het hof onderschrijft het aldus verwoorde uitgangspunt ten aanzien van de toetsing van tegen een ander dan de verdachte ingezette opsporingsmiddelen. Met de rechtbank is het hof voorts van oordeel dat op grond van het hieromtrent overwogene, aan de inzet van meergenoemde opsporingsmiddelen tegen de medeverdachte [medeverdachte 1] (en/of [medeverdachte 4] ) geen gebreken zijn gebleken.

Nu de inzet van bijzondere opsporingsmiddelen tegen medeverdachte [medeverdachte 1] (en/of [medeverdachte 4] ) zijn rechtvaardiging kon vinden in de tegen deze medeverdachte(n) gerezen verdenkingen en ook overigens het hof niet is gebleken van omstandigheden die zouden meebrengen dat aan deze inzet motieven ten grondslag hebben gelegen die ten doel hadden aan de verdachte het recht op een eerlijk proces te ontnemen, dan wel dat die inzet daartoe heeft geleid, is een beoordeling van de gerechtvaardigdheid van die inzet verder niet aan de orde.

Ten aanzien van de verslaglegging heeft de rechtbank in het vonnis waarvan beroep onder 2.1 het verweer van de raadsvrouw samengevat en verworpen. Deze verwerping komt er op neer dat in het proces-verbaal van 25 november 2010 de tegen de verdachte gerezen verdenkingen zijn weergegeven en onderbouwd en dat dit proces-verbaal vervolgens ten grondslag heeft gelegen aan de eerste aanvragen tot de inzet van bijzondere opsporingsmiddelen tegen de verdachte. Met de rechtbank is het hof van oordeel dat daarmee de start van het onderzoek tegen de verdachte voldoende is vastgelegd. Met de rechtbank is het hof voorts van oordeel dat vermeende gebreken in de verslaglegging van de start van het onderzoek tegen de medeverdachte [medeverdachte 1] de verdachte in beginsel niet regarderen en niet is gebleken van redenen waarom dat in het onderhavige geval anders zou moeten zijn.

Ten aanzien van de gestelde misleiding van de rechter-commissaris en de door deze verleende machtigingen tot het inzetten van bijzondere opsporingsbevoegdheden heeft de verdediging, kort gezegd, het volgende naar voren gebracht. In processen-verbaal die aan de rechter-commissaris zijn voorgelegd als grond voor een te verlenen machtiging tot de inzet van de bijzondere opsporingsmiddelen, zijn onjuistheden of onvolledigheden opgenomen van zodanige aard en omvang, dat deze als misleidend moeten worden aangemerkt. De machtigingen die door de rechter-commissaris zijn verleend moeten dan ook als de vrucht van misleiding althans ongenoegzame voorlichting terzijde worden gesteld met, zo begrijpt het hof de raadsvrouw, als gevolg dat het de officier van justitie niet vrij stond de inzet van deze middelen te bevelen.

Voorts is door de verdediging aangevoerd dat de in de processen-verbaal opgesomde feiten en omstandigheden wegens de onbeduidendheid of betekenisloosheid daarvan niet tot de geformuleerde verdenkingen aanleiding hadden kunnen geven en derhalve evenmin tot de machtigingen hadden mogen leiden.

De rechtbank heeft in het vonnis waarvan beroep, eveneens onder 2.2, op dit verweer gerespondeerd. Door de rechtbank is aangegeven dat in meergenoemd proces-verbaal van 25 november 2010 beschreven feiten en omstandigheden de tegen de verdachte gerezen verdenkingen redelijkerwijs konden rechtvaardigen en de rechter-commissaris redelijkerwijs tot de verlening van de gevraagde machtigingen tot de toepassing van bijzondere opsporingsbevoegdheden konden brengen. Het hof onderschrijft dit oordeel, en sluit zich aan bij de door de rechtbank gegeven motivering.

Met de rechtbank is het hof voorts van oordeel dat de omstandigheid dat in processen-verbaal die aan de verleende machtigingen ten grondslag hebben gelegen verdenkingen zijn opgenomen, die uiteindelijk niet tot vervolging hebben geleid, niet meebrengt dat de rechter-commissaris is misleid. De stelling dat aan de opgevoerde feiten en omstandigheden geen strafrechtelijk relevante duiding of betekenis kan of kon worden toegekend wordt, bij gebreke van een deugdelijk onderbouwing, door het hof verworpen. Ook overigens heeft het hof in het aangevoerde geen elementen aangetroffen die tot een ander oordeel aanleiding geven.

Nu aan de totstandkoming van de machtigingen van de rechter-commissaris geen gebreken kleven, faalt ook op deze grond het verweer dat het de officier van justitie niet vrij zou staan om de bevelen tot de toepassing van bijzondere opsporingsbevoegdheden, waartoe deze machtigingen waren verleend, te geven.

De verdediging heeft voorts aangevoerd dat sprake is geweest van een onrechtmatige opslag en gebruik van historische datagegevens ten behoeve van de audiomachtigingen.

De rechtbank heeft in het vonnis waarvan beroep, na een beschouwing omtrent de geldigheid van de betreffende regelgeving en van de omstandigheden waaronder de in artikel 395a Sv genoemde rechtsgevolgen aan de orde kunnen komen, het verweer verworpen met de vaststelling dat door de verdediging niet is aangegeven welke databestanden onrechtmatig zouden zijn bewaard, niet is aangegeven in welk opzicht de belangen van de verdachte door toepassing van dataretentie zouden zijn geschonden en niet is aangegeven in welk opzicht aan het recht van de verdachte op een eerlijke berechting ex artikel 6 EVRM te kort zou zijn gedaan.

In hoger beroep is op deze punten door de verdediging geen nadere toelichting gegeven. De verdediging heeft zich beperkt tot een in algemene bewoordingen geformuleerd belang dat inbreuken op de aan artikel 8 EVRM te ontlenen rechten zorgvuldig, terughoudend en eindig dienen te zijn en ook dat met de verwerping door de rechtbank een onterechte omkering van de bewijslast wordt gecreëerd ten aanzien van de vraag in welke mate de dataretentieregeling was nageleefd.

Het hof is, met de rechtbank, van oordeel dat (ook) wegens onvoldoende onderbouwing het verweer geen doel treft

Ook heeft de verdediging aangevoerd dat, nu de officier van justitie heeft gehandeld in strijd met:

een onjuiste onderbouwing van een verdenking van witwassen aan (de aanvraag tot) machtigingen tot de toepassing van bijzondere opsporingsbevoegdheden is gelegd.

De rechtbank heeft dit verweer onder 2.4 samengevat en verworpen, kort gezegd, omdat uit de stukken van het dossier blijkt dat de machtigingen van de rechter-commissaris evenmin als de processen-verbaal die daaraan ten grondslag waren gelegd louter op witwasfeiten vanwege voormelde betalingen aan het CJIB waren gebaseerd, doch ook op andere feiten (het hof begrijpt: zoals overtreding van de Opiumwet, afpersing en/of het lidmaatschap van een criminele organisatie). Ook heeft de rechtbank overwogen dat het vertrouwen van de verdachte dat hij niet zou worden vervolgd ter zake van feiten uit het zogeheten Ludovica-onderzoek niet het gevolg van enig actief handelen van een lid van het openbaar ministerie is geweest. Nu gezien de aard en de ernst de feiten waarvan de verdachte in 2007 werd verdacht (witwassen) en het feit dat de verdachte wederom van witwaspraktijken werd verdacht in het onderzoek Andes, heeft het openbaar ministerie in redelijkheid tot het voortzetten van de vervolging ter zake van de feiten uit 2007 kunnen komen, aldus de rechtbank. Het hof schaart zich achter deze verwerping van dit in hoger beroep herhaalde verweer.

De verdediging heeft in hoger beroep hieromtrent nog aangevoerd dat de verdachte in 2009 door officier van justitie mr. [naam 13] is medegedeeld dat het onderzoek in het kader van witwassen “van de baan” was (het hof begrijpt: ter zake van de betalingen die hij had gedaan aan het CJIB in het kader van de aan hem opgelegde ontnemingsmaatregel). Het hof begrijpt de raadsvrouw aldus dat de betreffende officier van justitie daarmee zou hebben aangegeven dat de verdachte op dit punt verder niet meer vervolgd zou worden. In het geval het hof mocht menen dat er geen toezegging zou zijn gedaan dat de betaling van de ontnemingsmaatregel niet zou leiden tot een verdenking van witwassen, heeft de verdediging verzocht toenmalig advocaat-generaal mr. [naam 14] , officier van justitie mr. [naam 15] en de heren [naam 16] en [naam 17] van het CJIB als getuige te horen.

Het hof overweegt hieromtrent het volgende. Zo al de, inmiddels overleden, officier van justitie mr. [naam 13] zou hebben gezegd dat het onderzoek in het kader van het witwassen (ter zake van de betalingen die de verdachte had gedaan aan het CJIB in het kader van de opgelegde ontnemingsmaatregel) “van de baan was”, kan op grond van die enkele mededeling nog niet conclusie worden getrokken dat daarmee ook werd afgezien van een eventuele latere vervolging ter zake van dit feit, en kon de verdachte er dan ook niet op vertrouwen dat hij op een later tijdstip niet alsnog voor dit feit zou worden vervolgd. Ook overigens is niet aannemelijk geworden dat bij de verdachte op enig moment door het handelen van een vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie dit vertrouwen kon postvatten. Gelet op het voorgaande is de noodzaak van het horen van de door de raadsvrouw genoemde getuigen niet gebleken, en wordt dit verzoek afgewezen.

De raadsvrouw heeft voorts aangevoerd dat sprake is geweest van schending van artikel 6 EVRM, nu de verdachte zijn recht op bijstand van een raadsvrouw of raadsman tijdens het politieverhoor en de overige verhoren is ontnomen. Nu de wetgever nog steeds heeft verzuimd de richtlijn 2013/48/EU in wetgeving om te zetten dient de jurisprudentie van het EHRM te worden gevolgd, die inhoudt dat in een dergelijk geval artikel 6 EVRM is geschonden.

Allereerst merkt het hof op dat de raadsvrouw miskent dat voornoemde richtlijn inmiddels in wetgeving is omgezet, en dat de betreffende wettelijke regeling op 1 maart 2017 in werking is getreden (staatsblad 2017, 66). Voorts heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 6 september 2016 (ECLI:NL:HR:2016:2018) aangegeven dat het in zijn arrest van 22 december 2015 (ECLI:NL:HR:2015:3608) neergelegde recht op rechtsgeleerde bijstand tijdens verhoren door de politie niet met terugwerkende kracht geldt. Dat een aangehouden verdachte het recht heeft op bijstand van een raadsman tijdens zijn verhoor door de politie, behoudens bij het bestaan van dringende redenen om dat recht te beperken, geldt voor toekomstige gevallen, dus vanaf het wijzen van het arrest op 22 december 2015 (arrest van 6 september 2016, rechtsoverweging 2.7).

Nu de verhoren van de verdachte, waarop de raadsvrouw doelt, hebben plaatsgevonden voor 22 december 2015, had hij, gelet op het voorgaande en anders dan door de raadsvrouw bepleit, geen recht op bijstand door een raadsvrouw of raadsman tijdens zijn verhoren door de politie, faalt ook dit verweer.

Gelet op het voorgaande worden alle verweren die zijn gevoerd met betrekking tot het voorbereidend onderzoek verworpen.

Het hof zal de verdachte vrijspreken van witwashandelingen met betrekking tot alle in de tenlastelegging onder B genoemde vakantiereizen.

Met betrekking tot de bestemmingen Sardinië, Malediven, Milaan, de Nederlandse Antillen en Parijs komt het hof tot het oordeel dat niet wettig en overtuigend kan worden bewezen dat de verdachte witwashandelingen heeft verricht.

Met betrekking tot de bestemming Aruba komt het hof tot een vrijspraak, aangezien weliswaar bewijs voorhanden is dat de verblijfskosten van de medeverdachte [medeverdachte 3] op Aruba door de verdachte werden vergoed, maar niet dat hij deze vakantiereis heeft verworven, voorhanden gehad, overgedragen, omgezet of daarvan gebruik heeft gemaakt in één van de aan de verdachte tenlastegelegde pleegplaatsen in Nederland. Hierbij is van belang, dat het hof niet bewezen acht dat de vliegtickets geheel of gedeeltelijk door de verdachte zijn gefinancierd.

Met betrekking tot de bestemming Eurodisney zal het hof de verdachte vrijspreken, nu uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat deze reis niet door de verdachte maar door de medeverdachte [medeverdachte 1] is gefinancierd, en de verdachte niet aan deze reis heeft deelgenomen.

Witwassen

Uit de gebezigde bewijsmiddelen blijkt, dat de verdachte volgens gegevens van de Belastingdienst enkel in de maand januari 2003 een inkomen van in totaal € 1.648 ,- heeft genoten en dat hij in de voorafgaande jaren noch in de jaren erna inkomsten heeft genoten. Bij de Belastingdienst is voorts geen vermogen van hem bekend. Hij komt niet voor in de gegevens van de Kamer van Koophandel, hij heeft volgens de gegevens van het Kadaster geen onroerende zaken op zijn naam staan en hij beschikt niet over een bankrekening in Nederland.

Op 21 februari 1989 is de verdachte door het gerechtshof in Leeuwarden veroordeeld tot 18 maanden gevangenisstraf ter zake van diefstal in vereniging en gewoonteheling. Op 15 mei 1992 is hij door het gerechtshof in Amsterdam tot 4 jaar gevangenisstraf veroordeeld ter zake van een overval op een Rabobank in Vinkeveen. Op 19 juni 2003 is hij door laatstgenoemd hof ter zake van poging tot gekwalificeerde doodslag en gekwalificeerde diefstal veroordeeld tot een gevangenisstraf van 12 jaar. Deze veroordeling betrof een overval op een pand van Geldnet, waarbij een aanzienlijk geldbedrag werd buitgemaakt. Bij beslissing van meergenoemd hof van 20 maart 2006 werd verdachte een ontnemingsmaatregel opgelegd ter hoogte van € 400.752, 14. De detentie van de verdachte duurde van 19 oktober 2004 tot 24 maart 2011, op welke dag hij vrijkwam. Uit de inhoud van de bewijsmiddelen volgt dat de verdachte in de tenlastegelegde periode de beschikking had over geldbedragen van aanzienlijke omvang.

Namens de verdachte is aangevoerd dat hij legale inkomsten had uit een handel in horloges. Deze stelling is evenwel in geen enkel opzicht onderbouwd en ook overigens niet aannemelijk geworden.

Gelet op bovenstaande omstandigheden gaat het hof ervan uit dat bij de verdachte geen sprake is geweest van legale inkomsten en dat de aanzienlijke bedragen waarover hij beschikte en waarvan hij een deel in bewaring heeft gegeven en/of heeft overgedragen aan anderen niet anders dan van misdrijf afkomstig kunnen zijn geweest.

Criminele organisatie

Door de advocaat-generaal is geconcludeerd tot bewezenverklaring van het aan de verdachte ten laste gelegde. Daarbij heeft de advocaat-generaal naar voren gebracht dat het oogmerk van de criminele organisatie meer omvattend is geweest dan de rechtbank in aanmerking heeft genomen en dat ook de in de tenlastelegging opgenomen afpersing, bedreiging en/of (zware) mishandeling en/of dwang daartoe behoren.

Ten aanzien van de deelneming van de verdachte aan deze criminele organisatie heeft de advocaat-generaal aansluiting gezocht bij het oordeel van de rechtbank dienaangaande.

Door de verdediging is vrijspraak van het tenlastegelegde bepleit.

Het hof overweegt hieromtrent het volgende.

Het hof stelt voorop dat onder een organisatie als bedoeld in artikel 140 van het Wetboek van Strafrecht een samenwerkingsverband van twee of meer personen wordt verstaan, met een zekere duurzaamheid en structuur, dat het plegen van misdrijven tot oogmerk heeft.

Voor deelneming in de zin van dit artikel is vereist dat de betrokkene tot het samenwerkingsverband behoort en een aandeel heeft in gedragingen die strekken tot de verwezenlijking van het in dit artikel bedoelde oogmerk of met die verwezenlijking rechtstreeks verband houden, dan wel deze gedragingen ondersteunt.

Het hof stelt op grond van de stukken in het dossier vast dat tussen in ieder geval de [verdachte] en [medeverdachte 1] een dergelijk samenwerkingsverband heeft bestaan en was gericht op het plegen van misdrijven van diverse aard, te weten (gewoonte)witwassen, afpersing, bedreiging, dwang en/of (zware) mishandeling. [verdachte] en [medeverdachte 1] hebben zich schuldig gemaakt aan gedragingen die op deze misdrijven gericht waren.

Uit de bewijsmiddelen vloeit immers voort dat de verdachte gedurende een lange periode zeer veelvuldig in het gezelschap van [medeverdachte 1] verkeerde. Dat dit samenzijn (mede) het begaan van misdrijven tot strekking had, blijkt uit de inhoud van de conversatie tussen beiden, waarbij de verdeling van geld, waaromtrent het hof hiervoor heeft overwogen dat dit door misdrijf was verkregen, aan de orde kwam. Ook blijkt daaruit dat een intensief contact met een handelaar in horloges van het duurdere segment een element vormde in de besteding dan wel omzetting van het, kennelijk door misdrijf verworven, geld. Voorts blijkt daaruit van het voornemen tot het plegen van geweldshandeling jegens derden, waarbij een rolverdeling valt vast te stellen in die zin dat het [medeverdachte 1] was die tot fysiek geweld overging, indien dat uit de afspraken voortvloeide en [verdachte] degene was die daartoe de opdrachten gaf. Tenslotte werden af en toe een bepaald soort telefoons gebruikt, waarmee alleen email berichten konden worden verstuurd en ontvangen, was men zeer op zijn hoede voor het mogelijk afluisteren door de politie van gesprekken, waarbij nog al eens werd besloten besprekingen in de open lucht met achterlating van de telefoons in de auto te houden (zodat men niet kon worden afgeluisterd), was sprake van vaste ontmoetingspunten (zoals op het kantoor van [bedrijf 3] of een bepaalde tandartsenpraktijk), beschikte men over geheime bergplaatsen in brandblussers, om daarin geld te bewaren, werd een op naam van [medeverdachte 1] staande gepantserde BMW gebruikt door de verdachte

en werd in veel gesprekken kennelijk versluierd taalgebruik gebezigd.

Gelet op de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen wordt aan de verdachte in deze criminele organisatie een leidinggevende rol toegekend, nu hij degene was die de opdrachten uitdeelde, bepaalde hoe de verdeling van geld uitviel en degene was in wiens als dan niet vermeend belang, door [medeverdachte 1] geweld werd toegepast of daarmee werd gedreigd.

ten aanzien van de feiten 1, 2 4, 7, 8 en 10

De raadsvrouw heeft aangevoerd dat de door de rechtbank voor het bewijs gebezigde gesprekken waarin de verdachte spreekt over door hem verdiende geldbedragen en door hem uitgegeven geldbedragen ten behoeve van onder meer vakanties gebaseerd zijn op grootspraak, en niet conform de waarheid zijn nu de verdachte zich ervoor schaamde afhankelijk te zijn van het geld dat zijn partner [medeverdachte 5] ten behoeve van hem uitgaf.

Het hof verwerpt dit verweer, reeds nu dit onvoldoende gemotiveerd is. In diverse voor het bewijs gebezigde gesprekken, waaraan de verdachte deelneemt maakt de verdachte melding van aanzienlijke geldbedragen waarover hij beschikte, en van grote geldsommen die hij heeft betaald voor onder meer inrichting van het door hem bewoonde appartement en vakanties, terwijl niet aannemelijk is geworden dat hij dit zegt enkel om zijn gesprekspartners daarmee te imponeren.

Zo maakt hij in het gesprek van 17 december 2011 aan [medeverdachte 6] expliciet melding van 6, 7, 8 miljoen gulden, welk bedrag na de eurowissel zo’n (het hof begrijpt) 3,2 miljoen euro zou betreffen, welk bedrag overeenkomst met ruim 7 miljoen gulden. Voorts geeft de verdachte in dit gesprek aan dat hij van het bedrag nog een aantal tonnen heeft afgehaald, zodat 2,7 miljoen euro overbleef en dat [medeverdachte 2] kennelijk 270 ruggen per jaar opmaakte. In een gesprek met zijn zoon geeft de verdachte aan dat [medeverdachte 2] tien jaar als een gek heeft geleefd. Een en ander in samenhang bezien leidt het hof tot de conclusie dat de verdachte in het gesprek van 17 december 2011 de waarheid spreekt en niet opschept over de grootte van het bedrag. Dat hij [medeverdachte 2] een veel kleiner bedrag zou hebben gegeven om voor hem te bewaren, zoals hij ter terechtzitting in eerste aanleg heeft verklaard, acht het hof gelet op het voorgaande ongeloofwaardig.

Verder verklaart de verdachte in een gesprek op 31 oktober 2011 met [medeverdachte 6] dat hij het appartement in Hilversum voor 220 ruggen door [naam 18] heeft laten (het hof begrijpt:) inrichten. Hij geeft daarbij aan dat hij het niet kan verantwoorden en zijn vriendin naar hij gelooft “een veertig” (een deel van het verschuldigde bedrag) heeft overgemaakt en dat hij de rest cash heeft betaald. Uit het dossier blijkt dat [medeverdachte 5] op 24 november 2011 twee maal een bedrag van € 38.750 heeft overgemaakt naar de rekening van [bedrijf 4], hetgeen de mededelingen van de verdachte aan [medeverdachte 6] in ieder geval deels bevestigt. De verdachte noemt zichzelf in dit gesprek verder (het hof begrijpt gekscherend) een oude gigolo. Ook dit gesprek heeft veeleer de strekking van een normaal gesprek over door hem gedane uitgaven dan een gesprek dat is bedoeld om op te scheppen over (door de verdachte niet in die omvang gedane) uitgaven.

ten aanzien van feit 2 onder A (circa € 3,2 miljoen)

Op grond van de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen staat vast dat de verdachte op enig moment bij [medeverdachte 2] een van misdrijf afkomstig bedrag van circa 3,2 miljoen euro heeft ondergebracht, waarvan circa 2,7 miljoen euro in de ten laste gelegde periode. Hij heeft dit bedrag aan haar overgedragen kennelijk met het doel daar op elk gewenst moment over te kunnen beschikken.

ten aanzien van feit 2 onder C (auto’s)

Gelet op de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen gaat het hof ervan uit dat de verdachte het geld voorhanden heeft gehad en heeft overgedragen, waarmee de in de bewezenverklaring genoemde Audi A3, Mercedes Benz C 180 en Fiat 500 zijn betaald (al dan niet na inruiling van een andere auto). Immers, uit de afschriften van de rekening van [medeverdachte 2] blijkt niet dat zij steeds de koopsom van de betreffende auto’s heeft betaald, terwijl dit gelet op de hoogte van haar toenmalige inkomen (ook indien rekening wort gehouden met het feit dat tweemaal bij de koop van een nieuwe auto een andere auto is ingeruild) ook onaannemelijk is, nu van verder vermogen in die tijd niet is gebleken. Voorts geeft de verdachte in een OVC-gesprek van 17 december 2011 aan dat [medeverdachte 2] om de twee jaar een nieuwe auto kreeg, waarbij andere auto’s werden ingeruild en hij er elke keer 30 ruggen bij moest doen (hetgeen in zoverre wordt ondersteund door het feit dat uit de bewijsmiddelen volgt dat [medeverdachte 2] elke twee jaar een nieuwe auto aanschafte, waarbij in het geval van de Mercedes en de Fiat een eerdere auto werd ingeruild) en eist hij als [medeverdachte 2] naar Spanje is gevlucht haar Fiat 500 met kentekenbewijs op. Tenslotte is de factuur van de Mercedes bij [verdachte] thuis aangetroffen (zie proces-verbaal van relaas, zaakdossier 2, pagina 16). Gelet op het voorgaande kan het niet anders zijn dan dat de drie in de bewezenverklaring genoemde auto’s door de verdachte aan het autobedrijf dat de auto’s verkocht zijn betaald, waarna de auto’s aan [medeverdachte 2] ter beschikking zijn gesteld.

ten aanzien van feit 2, gewoontewitwassen

Uit de inhoud van de bewijsmiddelen volgt dat de verdachte gedurende een jarenlange periode zich heeft schuldig gemaakt aan het witwassen van zeer vele geldbedragen, alsmede aan het witwassen van een drietal auto‘s en een aantal vakantiereizen. Gelet hierop acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan gewoontewitwassen.

ten aanzien van feit 4, gewoontewitwassen

Uit de inhoud van de bewijsmiddelen volgt dat de verdachte gedurende een jarenlange periode zich heeft schuldig gemaakt aan het witwassen van vele geldbedragen, alsmede aan het witwassen van een aantal goederen. Gelet hierop acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan gewoontewitwassen.

Ambtshalve overweging ten aanzien van de feiten 5 en 6

Op grond van de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen stelt het hof vast dat de verdachte met zijn mededelingen aan [medeverdachte 3] (feit 5) en [naam 9] (feit 6) [medeverdachte 3] wilde dwingen tot het stoppen met het werken bij het bedrijf van [naam 9] en [naam 9] tot het ontslaan van [medeverdachte 3] . [medeverdachte 3] is op enig moment daadwerkelijk gestopt met het werken bij dit bedrijf. De vraag is nu of dit het direct gevolg is geweest van de aan de verdachte onder 5. en 6. ten laste gelegde handelingen. Uit de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat de laatste dwanghandeling van de verdachte plaatsvond op 9 september 2012. [medeverdachte 3] is ontslagen op of kort na 1 augustus 2013, en eerst toen is zij gestopt met het werken voor het bedrijf van [naam 9] . Over de reden van het ontslag verklaart [naam 9] (verhoor bij de politie op 7 augustus 2013): “Het is vorig jaar begonnen met die telefonische bedreigingen. Toen kwam het moment dat ze werd aangehouden en toen was daar verleden week weer het bezoek van de politie in de winkel. Toen besefte ik dat ik hier niet op zat te wachten en dat ik moest kiezen voor mijn bedrijf.”

De aanhouding van [medeverdachte 3] vond plaats op 27 mei 2013 (bij haar thuis) en op 30 mei 2013 werd zij door de rechter-commissaris weer vrijgelaten. Op 31 juli 2013 hebben de rechercheurs [naam 9] in de winkel opgezocht om haar te horen over de bedreigingen aan het adres van [medeverdachte 3] door de verdachte. Ook wilden ze daar [medeverdachte 3] horen. Vervolgens is (kort daarop) [medeverdachte 3] ontslagen.

Bij de rechter-commissaris heeft [medeverdachte 3] als getuige op 4 december 2013 verklaard: “Ja, zij (het hof begrijpt: : de recherche) kwamen ook op een moment (het hof begrijpt: 31 juli 2013) langs dat er veel klanten in de winkel waren. Tijdens het dicteren wil ik graag opmerken dat dit bezoek ook de reden is geweest dat ik uiteindelijk ontslag heb gekregen.”

Gelet op het voorgaande staat voor het hof vast dat [medeverdachte 3] niet is ontslagen door [naam 9] omdat deze zich daartoe door [verdachte] gedwongen voelde, maar was het bezoek van de recherche aan de zaak daar de directe oorzaak van. Daarbij overweegt het hof tevens dat tussen de laatste dwanghandeling door de verdachte en het uiteindelijk ontslag bijna een jaar is verstreken.

Hieruit volgt dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt een poging tot dwang ten aanzien van [medeverdachte 3] en [naam 9] .

Voor zover in de tenlastelegging van feit 5 staat: “je gaat echt namaken in Eindhoven”, begrijpt het hof, gelet op een eerdere uitlating van de verdachte die is opgenomen in de tenlastelegging, dat bedoeld is: “je gaat (het) echt meemaken in Eindhoven”.

ten aanzien van feit 8:

Gelet op de inhoud van de bewijsmiddelen, onder meer inhoudende dat (een deel van) de in de bewezenverklaring genoemde sieraden door de verdachte zijn aangeschaft voor de medeverdachte [medeverdachte 5] en de betreffende aankoopcertificaten van alle in de bewezenverklaring genoemde sieraden in de kluis van [medeverdachte 5] zijn aangetroffen, gaat het hof ervan uit dat de betreffende sieraden door de verdachte aan [medeverdachte 5] zijn overgedragen.

Voorts volgt uit de bewijsmiddelen dat de verdachte gedurende een aantal maanden zich heeft schuldig gemaakt aan het witwassen van een drietal sieraden. Gelet hierop acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan gewoontewitwassen.

ten aanzien van feit 9

Zoals gevorderd door de advocaat-generaal en bepleit door de raadsvrouw zal het hof de verdachte vrijspreken van het onder 9 primair en subsidiair tenlastegelegde, nu noch uit het dossier, noch uit het verhandelde ter terechtzitting in eerste aanleg en in hoger beroep met voldoende mate van zekerheid is komen vast te staan dat de verdachte samen met medeverdachte [medeverdachte 1] op 22 maart 2013 [slachtoffer 1] heeft afgeperst dan wel [slachtoffer 1] heeft geprobeerd af te persen. Gelet op de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte met medeverdachte [medeverdachte 1] vooraf het plan heeft opgevat [slachtoffer 1] ernstig te mishandelen. Toen op 22 maart 2013 een gesprek plaatsvond tussen de verdachte, [medeverdachte 1] en [slachtoffer 1] en [slachtoffer 1] begon te hakkelen (en, zo begrijpt het hof, in de visie van de verdachte en [medeverdachte 1] nog steeds aan het liegen was) heeft [medeverdachte 1] , terwijl de verdachte nog met [slachtoffer 1] in gesprek was, [slachtoffer 1] een zware stomp tegen het hoofd gegeven, waardoor deze zelfs uit zijn oor begon te bloeden. Het hof is van oordeel dat bij het door [medeverdachte 1] geven van deze stomp sprake is van nauwe en bewuste samenwerking met de verdachte, gelet op de door hen eerder gemaakte afspraak jegens [slachtoffer 1] geweld te plegen.

Door [slachtoffer 1] op deze wijze tegen het hoofd, een kwetsbaar onderdeel van het menselijk lichaam, tegen het hoofd te stompen hebben [medeverdachte 1] en de verdachte willens en weten de aanmerkelijke kans op de koop toegenomen dat [slachtoffer 1] zwaar lichamelijk letsel zou oplopen. Nu de verdachte en [medeverdachte 1] vooraf al hadden afgesproken dat [slachtoffer 1] in elkaar te trappen en de straat op te schoppen, acht het hof wettig en overtuigend bewezen dat in dit geval sprake is geweest van zware mishandeling met voorbedachte raad.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het in zaak-A onder 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 meer subsidiair en 10 en in zaak-B ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

hij in de periode van 22 november 2010 tot en met 26 november 2010 in Nederland, telkens [slachtoffer 4] en [medeverdachte 2] door bedreiging met geweld of enig andere feitelijkheid, gericht tegen die [slachtoffer 4] en [medeverdachte 2] , heeft gedwongen iets te doen, namelijk om hun relatie en/of omgang met elkaar te beëindigen, door die [slachtoffer 4] telkens op dreigende toon en/of wijze toe te voegen:

en

door die [medeverdachte 2] telkens op dreigende toon en/of wijze toe te voegen:

Hetgeen in zaak A onder 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 meer subsidiair en 10 en in zaak B meer of anders is ten laste gelegd, is niet bewezen. De verdachte moet hiervan worden vrijgesproken.

Het hof grondt zijn overtuiging dat de verdachte het bewezen verklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat. De bewijsmiddelen zijn opgenomen in de bijlage die bij dit arrest is gevoegd en daarvan deel uitmaakt.

Het hof heeft ter zitting van 25 november 2015 ambtshalve beslist dat de heer [getuige] in de zaak van de verdachte als getuige zou worden gehoord. Dit verhoor heeft ter terechtzitting van het hof van 27 januari 2017 plaatsgevonden. De verdachte noch zijn beide raadslieden waren bij dit verhoor aanwezig.

Namens de verdachte is verzocht om het wederom horen van de getuige [getuige] ter zitting van het hof, tenzij uit de beraadslaging van het hof geen bewezenverklaring van (medeplegen van) gewoontewitwassen door de verdachte voortkomt. Gelet op het eerder overwogene is de aan het verzoek verbonden voorwaarde vervuld, zodat het hof gehouden is uitdrukkelijk op het verzoek te beslissen.

De advocaat-generaal heeft geconcludeerd tot afwijzing van het verzoek.

Oordeel van het hof

Het verzoek de getuige te horen, dient, gelet op het tijdstip waarop het verzoek is gedaan, te worden getoetst aan het noodzakelijkheidscriterium.

Aan het verzoek om de getuige wederom te horen en daartoe op te roepen, is door de verdediging ten grondslag gelegd dat de getuige mogelijk niet (geheel) naar waarheid heeft verklaard, omdat hij, anders dan hij heeft verklaard, moet hebben beschikt over aanzienlijke hoeveelheden contant geld. De getuige heeft immers, zo blijkt uit het dossier, aan de verdachte 20.000 of 25.000 euro betaald en uit recente perspublicaties is gebleken dat hij gokschulden heeft gemaakt, die namens hem tot een bedrag van 135.000 euro zijn voldaan. Het hof begrijpt het achterliggende belang van de verdachte aldus, dat indien alsnog aannemelijk zou worden dat de getuige in de voor de verdachte relevante periode van de tenlastelegging over grote bedragen contant geld (naar de verdediging aanneemt) uit de verkoop van [club] heeft kunnen beschikken, dat ook voor de medeverdachte [medeverdachte 5] geldt, nu de verkoopopbrengst onder [medeverdachte 5] en [getuige] is verdeeld, en derhalve in zoverre geen sprake is geweest van (gewoonte)witwassen door [medeverdachte 5] en de verdachte.

Het hof acht het wederom oproepen van deze getuige niet noodzakelijk.

Het hof stelt voorop dat de getuige, reeds onder ede een verklaring heeft afgelegd die er toe strekt dat uit de verkoop van [club] geen grote bedragen – hier te verstaan: tienduizenden euro’s – contant geld ter beschikking zijn gekomen, in het bijzonder niet een extra ton euro aan contant geld. Het gokschulden-verhaal biedt onvoldoende aanknopingspunten om voornoemde noodzaak aanwezig te achten, aangezien er geen directe aanwijzingen zijn voor de juistheid van de impliciete stelling dat de getuige een deel van zijn gokschulden met contant geld zou hebben voldaan, nog daargelaten dat dat geld dan ook nog eens afkomstig zou moeten zijn uit de verkoop van [club] , waarvoor door de verdediging geen aanknopingspunten zijn aangereikt. Het hof acht tot slot de relevantie van de opname van de 20.000 of 25.000 euro door de getuige onvoldoende onderbouwd, aangezien het hier een opname van de getuige van een van zijn rekeningen betreft en daarvan geen verband is aangegeven met de besteding van eventueel ontvangen contant geld uit de verkoop van [club] .

Het hof wijst het verzoek af.

Door de verdediging is aangevoerd dat, zo bewezen zou zijn dat de verdachte dit bedrag bij [medeverdachte 2] heeft ondergebracht, en het hof aanneemt dat dit geld van misdrijf afkomstig is, tevens aan te nemen moet zijn dat het gaat om geld van enig door de verdachte zelf begaan strafbaar feit en zijn handelen ten aanzien van dat geld dan niet als witwassen kan worden aangemerkt en te dien aanzien (het hof begrijpt) ontslag van rechtsvervolging dient te volgen.

Het hof overweegt hieromtrent het volgende.

De regels die zien op gevallen waarin slechts het verwerven onderscheidenlijk voorhanden hebben van voorwerpen verkregen uit eigen misdrijf is bewezenverklaard, hebben in beginsel geen betrekking op het “overdragen” en het “gebruik maken” van zulke voorwerpen, en evenmin op het begrip “omzetten”, “in beginsel”, omdat niet valt uit te sluiten dat anders moet worden geoordeeld in het bijzondere geval dat zulk “overdragen”, “gebruik maken” of “omzetten” van door eigen misdrijf verkregen voorwerpen plaatsvindt onder omstandigheden die niet wezenlijk verschillen van gevallen waarin een verdachte die een bepaald misdrijf heeft begaan en die daarmee de door dat misdrijf verkregen voorwerpen verwerft of voorhanden heeft, zich automatisch ook schuldig zou maken aan het witwassen van die voorwerpen. In zo een bijzonder geval geldt eveneens dat, wil het handelen kunnen worden aangemerkt als “witwassen”, sprake dient te zijn van een gedraging die een op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van die voorwerpen gericht karakter heeft.

Van dit laatste is evenwel geen sprake, nu het betreffende bedrag enkel is overgedragen ter bewaring, waarbij het (al dan niet geheel) op ieder door de verdachte gewenst moment kon worden opgeëist. Bij die stand van zaken vond het overdragen van een door eigen misdrijf verkregen geldbedrag plaats onder omstandigheden die niet wezenlijk verschillen van gevallen waarin een verdachte die een bepaald misdrijf heeft begaan en die daarmee de door dat misdrijf verkregen voorwerpen verwerft of voorhanden heeft, zich automatisch ook schuldig zou maken aan het witwassen van die voorwerpen. Het jegens de verdachte bewezen geachte feit kan derhalve niet worden gekwalificeerd als witwassen, zodat hij ter zake zal worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Bewezen is dat de verdachte zich samen met een ander of anderen schuldig heeft gemaakt aan het bij [slachtoffer 2] in Axel onderbrengen van een geldbedrag van € 850.000. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, moet dit bedrag, nu van legale inkomsten of vermogen bij verdachte geen sprake is (geweest), van misdrijf afkomstig zijn geweest.

Uit de bewijsmiddelen volgt dat de verdachte genoemd bedrag bij [slachtoffer 2] onder heeft gebracht met de kennelijke bedoeling dat dit bedrag elk moment door hem kon worden opgeëist. Deze situatie verschilt niet wezenlijk van de situatie dat de verdachte het geld zelf voorhanden had. Door te handelen als hij heeft gedaan is evenwel niet sprake geweest van een gedraging die een op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van die voorwerpen gericht karakter had. Bij die stand van zaken kan het bewezenverklaarde niet als (gewoonte)witwassen worden gekwalificeerd. De verdachte dient derhalve in zoverre te worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het in zaak A onder 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 9 meer subsidiair en in zaak B bewezen verklaarde uitsluit, zodat dit strafbaar is.

Het in zaak A onder 1 bewezen verklaarde levert op:

als leider deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven.

Het in zaak A onder 2 sub B, C, D en E, 4 en 8 bewezen verklaarde levert op:

telkens: gewoontewitwassen.

Het in zaak A onder 3 bewezen verklaarde levert op:

bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht en met zware mishandeling, meermalen gepleegd.

Het in zaak A onder 5 bewezen verklaarde levert op:

bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht

en

de eendaadse samenloop van:

bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht en met zware mishandeling

en

poging tot een ander door bedreiging met geweld, gericht tegen die ander, wederrechtelijk te dwingen iets te doen en niet te doen, meermalen gepleegd.

Het in zaak A onder 6 bewezen verklaarde levert op:

poging tot een ander door bedreiging met geweld, gericht tegen die ander, wederrechtelijk dwingen iets te doen en niet te doen, meermalen gepleegd.

Het in zaak A onder 7 bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van gewoontewitwassen.

Het in zaak A onder 9 meer subsidiair bewezen verklaarde levert op:

poging tot het medeplegen van zware mishandeling met voorbedachte raad.

Het in zaak B bewezen verklaarde levert op:

een ander door bedreiging met geweld of een andere feitelijkheid, gericht tegen die ander, wederrechtelijk dwingen iets te doen, meermalen gepleegd.

Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte ten aanzien van het in zaak A onder 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 meer subsidiair en in zaak B bewezen verklaarde uitsluit, zodat de verdachte strafbaar is.

De rechtbank Noord-Holland heeft de verdachte voor het in eerste aanleg ten aanzien van het in zaak A onder 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 meer subsidiair, 10 en in zaak B bewezen verklaarde veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van vierenvijftig maanden met aftrek van voorarrest.

De advocaat-generaal heeft gevorderd dat de verdachte voor het ten aanzien van het in zaak A onder 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 subsidiair, 10 en in zaak B ten laste gelegde zal worden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van zes jaren.

Het hof heeft in hoger beroep de op te leggen straf bepaald op grond van de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder deze zijn begaan en gelet op de persoon van de verdachte. Het hof heeft daarbij in het bijzonder het volgende in beschouwing genomen.

De verdachte heeft gedurende een periode van ruim drieënhalf jaar als leidinggevende deelgenomen aan een organisatie die zich op grote schaal bezighield met het witwassen van uit misdrijf verkregen geldbedragen, alsmede met ernstige geweldsdelicten. Om zijn – veelal uit eigen misdrijf verkregen – geld wit te wassen heeft de verdachte personen om zich heen verzameld om er daarmee in gestructureerd verband voor te zorgen dat hij kon profiteren van zijn criminele vermogen. De medeverdachte [medeverdachte 1] ontfermde zich daarbij als zelfbenoemd deurwaarder over het innen voor de verdachte van gelden bij derden. Ook de (ex)-partner(s) van de verdachte zijn door de verdachte ingezet voor de verwezenlijking van zijn luxe levensstijl, waarbij de verdachte niet schroomde hen ernstig onder druk te zetten teneinde zijn doel te behalen. Zo stelde de verdachte zijn ex-partners in de gelegenheid zelf ook een luxe leven te kunnen leiden, echter onder de voorwaarde dat hij hen, alsmede hun ogenschijnlijk legale vermogensbestanddelen en inkomstenbronnen, kon aanwenden om zijn criminele vermogen buiten beeld van justitie en de Belastingdienst te houden. Voorts trachtte de verdachte deze ex-partners te belemmeren om zelf arbeid in loondienst te verrichten, dan wel nieuwe relaties aan te gaan, zolang de verdachte hen financieel onderhield. Door opbrengsten van misdrijven aan het zicht van justitie te onttrekken en daaraan een schijnbaar legale herkomst te verschaffen, wordt de integriteit van het financiële en economische verkeer aangetast.

De bewezenverklaarde feiten schetsen een beeld hoe de verdachte met behulp van zijn criminele vermogen zijn omgeving naar zijn hand zette en bleef zetten, al dan niet door gebruikmaking van bedreiging en dwang. De verdachte heeft op deze manier geprobeerd buiten beeld van politie en justitie te blijven met behoud van een zichzelf met criminele bronnen aangemeten luxe levenspatroon. Door deze handelwijze, waarbij de verdachte onder meer gebruik maakte van woningen op naam van zijn (ex)partners inschrijvingen en bankrekeningen van zijn ex-partners, heeft hij gedurende lange tijd moedwillig geprobeerd zo onzichtbaar mogelijk te blijven voor de autoriteiten, zonder op enigerlei wijze rekening te houden met de gevolgen daarvan voor anderen. De ex-partners van de verdachte voelden zich door het handelen van de verdachte in ernstige mate bedreigd en werden aanzienlijk beperkt in hun bewegingsvrijheid, aangezien de verdachte voor hen bepaalde – en na beëindiging van hun relatie bleef bepalen – hoe zij hun levens in moesten richten, te weten zo veel mogelijk in dienst van de verdachte en het witwassen van zijn vermogen.

Blijkens een de verdachte betreffend uittreksel uit de Justitiële Documentatie van 12 januari 2017 is hij eerder ter zake van gewelds- en vermogensdelicten onherroepelijk veroordeeld tot gevangenisstraffen van langere duur.

Gelet hierop acht het hof slechts een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van aanzienlijke duur passend en geboden.

Het hof acht, alles afwegende, een gevangenisstraf zoals opgelegd door de rechtbank passend en geboden.

De op te leggen straf is gegrond op de artikelen 45, 47, 55, 57, 63, 140, 284, 285, 303 en 420ter van het Wetboek van Strafrecht.

Deze wettelijke voorschriften worden toegepast zoals geldend ten tijde van het bewezen verklaarde.

Het hof:

Verklaart de verdachte en de officier van justitie niet-ontvankelijk in het hoger beroep, voor zover gericht tegen de beslissing ter zake van het in zaak-A onder 6 als eerste cumulatief/alternatief (bedreiging) en het onder 11 ten laste gelegde.

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het in zaak-A onder 9 primair en 9 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het in zaak-A onder 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 meer subsidiair en 10 en in zaak-B ten laste gelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het in zaak-A onder 2 sub A en het in zaak-A onder 10 bewezen verklaarde niet strafbaar en ontslaat de verdachte te dier zake van alle rechtsvervolging.

Verklaart het in zaak-A onder 1, 2 sub B, C, D en E, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 meer subsidiair en in zaak-B bewezen verklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van 54 (vierenvijftig) maanden.

Beveelt dat de tijd die door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in enige in artikel 27, eerste lid, of artikel 27a van het Wetboek van Strafrecht bedoelde vorm van voorarrest is doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering zal worden gebracht, voor zover die tijd niet reeds op een andere straf in mindering is gebracht.

Dit arrest is gewezen door de meervoudige strafkamer van het gerechtshof Amsterdam, waarin zitting hadden mr. E. Mijnsberge, mr. P.A.M. Hoek en mr. H.A. van Eijk, in tegenwoordigheid van mr. F.A. Dudok van Heel, griffier, en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van dit gerechtshof van 22 juni 2017.