410 Getuigenverhoor door of ten overstaan van een gerechtsonderzoeker

De druk op de overheidsfinancien en de rechterlijke macht moedigt aan tot het (proberen te) ontwikkelen van alternatieven voor het voorlopig getuigenverhoor. Inspiratie kan bijvoorbeeld worden gevonden bij de Engelse depositions; tijdens depositions leggen getuigen doorgaans een verklaring af ten overstaan van een examiner of the court.

Het alternatief van een getuigenverhoor door of ten overstaan van een gerechtsonderzoeker zou als volgt kunnen worden vormgegeven. Bij toewijzing van een voorlopig getuigenverhoor door de rechter wordt in de beschikking een gerechtsonderzoeker aangewezen die is opgenomen in een register van gerechtsonderzoekers. De Engelse examiner of the court is een minstens drie jaar in de praktijk werkzame barrister of sollicitor-advocat. In Nederland bekleedt een advocaat met een afgeronde stage ongeveer dezelfde positie als de examiner of the court en advocaten zouden na hun stage een (eventueel door de Nederlandse Orde van Advocaten verzorgde) opleiding als ‘gerechtsonderzoeker’ kunnen volgen. Ook kan echter gedacht worden aan anderen, zoals bijvoorbeeld ervaren griffiers die aanvullend een opleiding tot gerechtsonderzoeker hebben gevolgd. In ieder geval zal de gerechtsonderzoeker een ervaren jurist moeten zijn. Afhankelijk van zijn taak moet hij immers weten welke feiten van belang zijn, kunnen beoordelen welke vragen gesteld mogen en dienen te worden en leiding kunnen geven aan het verhoor.

Het verhoor wordt vervolgens gehouden door of ten overstaan van een gerechtsonderzoeker. De eerste optie sluit meer aan bij het Nederlandse getuigenverhoor, omdat in plaats van de rechter de gerechtsonderzoeker de getuigen ondervraagt. Een getuigenverhoor door de rechter is effectief en efficiënt, omdat de rechter zijn vragen zal beperken tot de relevante feiten. Voor een getuigenverhoor door een gerechtsonderzoeker gelden deze voordelen ook; de gerechtsonderzoeker stelt immers de vragen aan de getuige, niet de advocaten van partijen. Hij kan bewerkstelligen dat het getuigenverhoor zoveel mogelijk beperkt blijft tot het stellen en het beantwoorden van relevante vragen.