412 Einddoel: getuigenverhoor door partijen

Er dient stapsgewijs te worden toegewerkt naar het einddoel: het horen van getuigen wordt een aangelegenheid van partijen. Een eerste stap bestaat uit het geven van een andere functie aan de gerechtsonderzoeker dan aan de rechter en het opleiden van advocaten en gerechtsonderzoekers. De gerechtsonderzoeker dient in advocaatzaken geen hoofdrol te krijgen, maar moet aan de zijlijn worden geplaatst. Zo worden advocaten gedwongen om het getuigenverhoor zelf ter hand te nemen. Het opleiden van advocaten en gerechtsonderzoekers is praktisch relatief eenvoudig uitvoerbaar.Wel vergt de opleiding op korte termijn een investering. Tenslotte geldt: De cost gaet voor de baet uyt. Die met de opleiding gepaard gaande kosten dienen niet geheel te worden neergelegd bij de advocatuur, nu een aan de rechter toekomende taak wordt overgedragen aan gerechtsonderzoekers en advocaten. Het zal wel even duren voordat advocaten geroutineerde ondervragers zijn en gerechtsonderzoekers ervaren procesbegeleiders/toezichthouders. In de beginfase zal het horen van getuigen niet altijd gesmeerd lopen en zal regelmatig de interventie van de gerechtsonderzoeker nodig zijn, terwijl de gerechtsonderzoeker zelf ook nog weinig ervaring heeft met het toezicht houden op het verloop van een getuigenverhoor. In deze beginfase kan ervoor gekozen worden om een ervaren rechter als vraagbaak voor de gerechtsonderzoeker op de achtergrond te laten functioneren.

Op de lange termijn heeft dit systeem als voordelen dat het leidt tot een verbetering van de kwaliteit van getuigenverklaringen en een afname van de druk op de rechter. Bovendien heeft het opleiden van advocaten in het horen van getuigen mogelijk een vliegwieleffect. Zodra advocaten getraind zijn in het horen van getuigen en zij het horen van getuigen als hun eigen aangelegenheid zien, nemen zij mogelijk uit zichzelf een volgende stap en besluiten zij (vaker) getuigen buiten aanwezigheid van een gerechtsonderzoeker te horen of schriftelijke verklaringen te gebruiken. Als dit effect uitblijft, maar uit de praktijk blijkt dat de gerechtsonderzoeker weinig te doen heeft tijdens een getuigenverhoor, omdat advocaten prima in staat blijken op een correcte wijze getuigen te horen, dan kan een tweede stap worden gezet: de benoemde gerechtsonderzoeker is niet bij het getuigenverhoor aanwezig, maar kan door partijen worden ingeschakeld om een knoop door te hakken als partijen tijdens het verhoor aanlopen tegen problemen die zij niet samen kunnen oplossen.