HR, 18-05-2021, nr. 18/00946

PROCUREUR-GENERAAL

BIJ DE

HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

Zitting 23 maart 2021

CONCLUSIE

B.F. Keulen

In de zaak

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1986,

hierna: de verdachte.

1. De verdachte is bij arrest van 16 februari 2018 door het Gerechtshof 's-Hertogenbosch wegens 1. ‘om een feit, bedoeld in het vierde of vijfde lid van artikel 10 van de Opiumwet, voor te bereiden of te bevorderen, stoffen voorhanden hebben, waarvan hij weet of ernstige reden heeft om te vermoeden dat zij bestemd zijn tot het plegen van dat feit, meermalen gepleegd’ en 3. ‘overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 10.9, eerste lid, van de Telecommunicatiewet, opzettelijk begaan’ veroordeeld tot 20 maanden gevangenisstraf, met aftrek van voorarrest als bedoeld in art. 27(a) Sr.1.Het hof heeft voorts de onttrekking aan het verkeer van 200 kg apaan bevolen.

2. Er bestaat samenhang met de zaken 18/00947 en 18/02278. In deze zaken zal ik vandaag ook concluderen.

3. Het cassatieberoep is ingesteld namens de verdachte. Mr. R.J. Baumgardt, mr. P. van Dongen en mr. S. van den Akker, advocaten te Rotterdam, hebben drie middelen van cassatie voorgesteld.

4. Het eerste middel betreft de bewijsvoering van feit 1. Het tweede middel betreft de bewijsvoering van feit 3. Alvorens beide middelen te bespreken geef ik de bewezenverklaring, de bewijsmiddelen en de bewijsoverweging weer.

5. Het hof heeft ten laste van de verdachte bewezenverklaard dat:

‘1: hij op tijdstippen gelegen in de periode van 1 juni 2012 tot en met 28 juni 2012 in Nederland, tezamen en in vereniging met anderen, om een feit, bedoeld in het vierde of vijfde lid van artikel 10 van de Opiumwet, te weten het opzettelijk bereiden, bewerken, verwerken, verkopen, afleveren, verstrekken, vervoeren en/of binnen en/of buiten het grondgebied van Nederland brengen van amfetamine en/of 4-methylamfetamine, in elk geval een hoeveelheid van een materiaal bevattende amfetamine en/of 4-methylamfetamine, zijnde amfetamine en 4-methylamfetamine middelen vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst I voor te bereiden en/of te bevorderen, stoffen voorhanden heeft gehad, waarvan hij, verdachte, en zijn mededaders wisten dat die bestemd waren tot het plegen van die feiten, immers heeft hij, verdachte, en/of zijn mededaders telkens al dan niet via (een) ander(en)):- een stof, te weten grote hoeveelheden Alpha-phenylacetoacetonitrille en methanol en ethanol en zwavelzuur (welke stoffen kunnen worden gebruikt bij/voor de bereiding en/of verwerking en/of vervaardiging van amfetamine en/of 4-methylamfetamine), besteld en vervoerd en opgeslagen en voorhanden gehad en- contacten gehad en afspraken gemaakt met een of meer (mogelijke) leverancier(s) en/of transporteur(s) met betrekking tot de hoeveelheid, prijs, levering, betaling en het vervoer van grote hoeveelheden methanol en ethanol en zwavelzuur en Alpha-phenylacetoacetonitrille;

3: hij op 28 juni 2012 in Nederland tezamen en in vereniging met anderen opzettelijk een radiozendapparaat, te weten een 4 band mobiele telefoon jammer (bestemd voor het uitzenden van radiocommunicatiesignalen met grote bandbreedte, liggende in de mobiele netwerk banden) aanwezig heeft gehad en heeft gebruikt, terwijl voor het gebruik ervan aan de houder van die radiozendapparaten op grond van hoofdstuk 3 van de Telecommunicatiewet geen vergunning voor het gebruik van frequentieruimte was verleend.’

6. De bewezenverklaring van feit 1 en feit 3 steunt op de volgende bewijsmiddelen (met weglating van verwijzingen en een voetnoot):2.

‘1. Als relaas van bevindingen van verbalisant [verbalisant 1] , opgemaakt en ondertekend d.d. 10 oktober 2012 (…):

Op 24 mei 2012 zijn RIF meldingen vanuit Duitsland binnengekomen bij de FIOD. Verder is telefonisch contact geweest met de bevoegde Duitse autoriteiten en [betrokkene 1] van de FIOD Eindhoven. De meldingen en het contact had betrekking op het volgende:- op 24 mei kwam via de Douane een RIF melding binnen met betrekking tot een levering op 22 mei 2012 van Apaan op de luchthaven Frankfurt. Naar aanleiding hiervan is contact opgenomen met de Duitse douaneautoriteiten. Hierbij is afgesproken dat indien er een nieuwe levering van Apaan binnen zou komen dit telefonisch zou worden medegedeeld aan [betrokkene 1] van de FIOD;- op 5 juni werd telefonisch medegedeeld dat er een nieuwe levering was opgehaald en dat hierbij een Nederlands kenteken was gezien. Op basis van deze informatie is een observatieteam ingezet bij de grensovergang bij Venlo om daar het betreffende voertuig op te wachten en te volgen.- op 28 juni werd telefonisch medegedeeld dat er een nieuwe levering klaar stond om te worden opgehaald. Naar aanleiding hiervan is plaatsbepalingapparatuur aangebracht in de partij Apaan. Door de Duitse autoriteiten werd het kenteken dat gezien werd bij afhaling van de zending doorgegeven en vanaf de grensovergang bij Venlo is het vervoer gevolgd tot aan de loods bij de [a-straat 1] in [plaats] .

RechtshulpverzoekOp 11 juni 2012 is een rechtshulpverzoek gedaan aan de bevoegde Duitse autoriteiten, met Lurisnummer [001]. Door de Duitse autoriteiten is uitvoering gegeven aan genoemd verzoek. De door de Staatsanwaltschaft Frankfurt am Main beschikbaar gestelde bescheiden zijn 17 augustus 2012 ontvangen door het Landelijk Parket ‘s Hertogenbosch en aan mij, verbalisant, doorgezonden.

Bevindingen uit de uitvoering van het rechtshulpverzoek:

De bescheiden bestaan uit 10 setjes elk met betrekking op een zending. Elke set bevat een Air Waybill, een packing list, een commercial invoice en Douane documenten met betrekking tot de invoer van de verzonden goederen. Op de genoemde bescheiden staan onder andere de datum van de verzending, de verzender en de geadresseerde, het gewicht van de zending, de vermelde prijs en de omschrijving. De ontvangen bescheiden zijn door mij, verbalisant, bekeken en hieronder geef ik mijn bevindingen weer.

Er hebben zendingen van de stof Alpha-acetylphenylacetonitril (hierna: APAAN) plaatsgevonden. Alle zendingen zijn afkomstig van:[A] Co., Limited[b-straat 1]Hangzhou, Zhejiang, China

De geadresseerde van de zendingen is:[B][verdachte][c-straat 1][plaats]

Er hebben vanuit China, via de luchthaven van Frankfurt 10 zendingen van Apaan aan verdachte [verdachte] plaatsgevonden. Het betreft de volgende zendingen:

Datum 16 februari 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 200 kg, prijs € 5.629,97, kosten douane € 1.590,50 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1569 1524

Datum 13 maart 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 500 kg, prijs € 13.949,91, kosten douane € 3.729,50 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1598 6740

Datum 30 maart 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.235,83, kosten douane € 4.340,83 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1598 9923

Datum 11 april 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.241,97, kosten douane € 4.342,29 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1643 8483

Datum 30 april 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.241,97, kosten douane € 4.342,29 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1643 1063

Datum 7 mei 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.405,71, kosten douane € 4.386,07 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1643 3163

Datum 22 mei 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.405,71, kosten douane € 4.386,07 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1643 4202

Datum 5 juni 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.968,16, kosten douane € 4.536,44 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1678 1610

Datum 18 juni 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.968,16, kosten douane € 4.536,44 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1678 8752

Datum 28 juni 2012, omschrijving Alpha-acetylphenylacetonitril, netto 600 kg, prijs € 16.986,16, kosten douane € 4.541,25 betaald bij afhaling, Air Waybill 999-1679 1073

Bij de gegevens met betrekking tot de levering van 16 februari 2012 zat een aantekening van een Douane ambtenaar werkzaam in Frankfurt. Hierin wordt, in de Duitse taal, uitleg gegeven voor het feit dat de aangifte mondeling in ontvangst is genomen. Betreffende ambtenaar geeft de volgende uitleg:De aangifte is op 16 februari 2012 rond 11.30u mondeling in ontvangst genomen van [verdachte] . Dit omdat [verdachte] verklaarde dat geen van de op de luchthaven aanwezige bedrijven de aangifte voor [verdachte] wilden invullen omdat de betreffende goederen chemicaliën bevatten. Omdat [verdachte] een Nederlandse aangever was met een Nederlands EORI nummer is besloten de aangifte mondeling in ontvangst te nemen.

Behalve de tien setjes bescheiden zijn door de Duitse autoriteiten twee aantekeningen gemaakt. De eerste aantekening heeft betrekking op de levering van 28 juni 2012 en omschrijft onder meer het volgende:- op 28 juni 2012 is een zending van 24 vaten met 600kg Alpha Acetylphenylacetonitrile (Apaan) om de geplande tijd van 06:05u binnengekomen op de luchthaven van Frankfurt. De zending was bestemd voor de Nederlandse firma [B] uit [plaats] ;- de vaten waren genummerd met de oplopende nummers 24-1 tot 24-24. De vaten 24-7 en 24-11 zijn door ons geopend en voorzien van plaatsbepalingapparatuur en vervolgens weer gesloten;- rond 10 uur is gezien dat twee mannen in een bestelbus met het Nederlands kenteken [kenteken 1] kwamen aanrijden voor het afhalen van de vaten. Deze bestelbus is tevens gezien bij ophaling van een eerdere zending:- er is contact opgenomen met de FIOD om deze stand van zaken door te geven;- volgens nadere info is de bestelbus in Nederland succesvol gevolgd door de Nederlandse opsporingsautoriteiten.

De tweede aantekening heeft betrekking op 5 juni 2012 en omschrijft onder meer het volgende:- op 5 juni 2012 is bij het gebouw waar de levering Apaan afgehaald kon worden een witte bestelbus van het merk Mercedes type Vito, met het Nederlands kenteken [kenteken 1] gezien. Hierbij zijn geen personen waargenomen.

SamenvattingEr is in de periode van 16 februari tot en met 28 juni 2012 door [verdachte] tien keer Apaan ingekocht met een totaal van 5.500 kg. Deze Apaan werd vervoerd van China naar de luchthaven in Frankfurt, Duitsland. Voor de 5.500 kg Apaan is een bedrag van € 152.033,55 in rekening gebracht door de verkoper. Bij de Douane in Frankfurt is door [verdachte] bij het afhalen van de zendingen een totaal van € 40.731,50 contant betaald.

Hieruit volgt dat in de periode van februari tot en met juni 2012 voor ongeveer € 192.000 Apaan werd gekocht door [verdachte] via de luchthaven van Frankfurt.

Levering op 5 juni 2012

2. Als relaas van bevindingen van verbalisanten 1016, 1017, 1020, 1029, 1061 en 1082 opgemaakt en ondertekend d.d. 14 juni 2012 (…)

Op verzoek van de Belastingdienst/FIOD, Kantoor Eindhoven hebben wij ondersteuning verleend in het onderzoek aangaande [verdachte] , geboortedatum: [geboortedatum] 1986.

Waarnemingen / handelingenOp dinsdag 05 juni 2012 hebben wij omstreeks 15.30 uur de observatie aangevangen in de onmiddellijke omgeving van de grensovergang rijksweg A67 Nederland Duitsland ter hoogte van Venlo (hierna te noemen: de grensovergang A67), de grensovergang rijksweg A61 Nederland Duitsland ter hoogte van Venlo en de grensovergang Kaldenkirchen Nederland Duitsland ter hoogte van Venlo.

Vervolgens hebben wij, ieder voor zover het hem of haar betrof, het volgende waargenomen en/of ondernomen:

Tijdstip Verbalisant Omschrijving waarneming / handeling

AADU5382NL Witte 20 liter jerrycan Bevat amfetamine, 4-methylamfetamine

met witte dop (L1A) en een lage concentratie apaan

AADU5383NL Witte 20 liter jerrycan Bevat amfetamine en 4-methylamfetamine

met witte dop (L1B)

AADU5366NL 5 liter jerrycan (K1) bevat methanol

AADU5367NL 5 liter jerrycan (K3) bevat ethanol

AADU5368NL 30 liter jerrycan (K4) bevat geconcentreerd zwavelzuur

AADU5407NL Fanta fles bevattende restant bevat amfetamine

vloeistof (aangetroffen in

vuilnisbak) (K7-1).

AAAU9208NL Twee tissues (aangetroffen in bevat amfetamine en 4-methylamfetamine

in vuilnisbak) (K7-2)

AADU5408NL Kartonnen vaatje, etiketten bevat APAAN

weggesneden, bevatte circa

25 kg apaan. (1)

AADU5409NL Kartonnen vaatje, etiketten bevat APAAN

weggesneden, bevatte circa

25 kg apaan. (5)

AADU5410NL Kartonnen vaatje, etiketten bevat APAAN

weggesneden, bevatte circa

25 kg apaan. (16)

AADU5411NL Kartonnen vaatje, etiketten bevat APAAN

weggesneden, bevatte circa

25 kg apaan. (19)

AADU5412NL Kartonnen vaatje, etiketten bevat APAAN

weggesneden, bevatte circa

25 kg apaan. (23)

AADU5413NL Blanco methanol LFO ten bevat een zeer lage concentratie BMK

behoeve van spoelen (blanco)

Opmerking hof: Amfetamine staat op lijst 1 behorende bij de Opiumwet. 4-Methylamfetamine staat sinds 15 juni 2012 op lijst I behorende bij de Opiumwet. Benzylmethylketon (BMK) en zwavelzuur zijn vermeld op bijlage I van de Verordening (EG) nummer 273/2004 inzake drugsprecursoren en de bijlage behorende bij de verordening (EG) nummer 111/2005 betreffende voorschriften voor het toezicht op de handel tussen de Gemeenschap en derde landen in drugsprecursoren.

10. Een deskundigenrapport van het Nederlands Forensisch Instituut, (…) opgemaakt en ondertekend door dr. J.W. Hulshof d.d. 1 oktober 2012 (…):

In het onderzoeksmateriaal van AADU5383NL zijn Apaan markers 1 en 2 aangetoond. In het onderzoeksmateriaal van AADU5407NL is Apaan marker 1 aangetoond. Deze resultaten ondersteunen in zeer sterke mate de hypothese dat Apaan als restproduct aanwezig was bij de vervaardiging van de amfetamine in het onderzoeksmateriaal van AADU538NL en AADU5407NL.

De resultaten van het onderzoek zijn zeer veel waarschijnlijker wanneer er nog Apaan als restproduct aanwezig was bij de vervaarding van amfetamine in het onderzoeksmateriaal van AADU5383NL en AADU5407NL, dan wanneer er geen Apaan aanwezigheid was bij de vervaardiging.

Apaan is de afkorting van A-fenylacetoacetonitril. APAAN kan worden omgezet in BMK, een grondstof voor o.a. amfetamine of metamfetamine.

11. Een deskundigenrapport van het Nederlands Forensisch Instituut, opgemaakt en ondertekend door drs. J. Klaver d.d. 24 augustus 2012 (…):

Het onderzoeksmateriaal betreft respectievelijk 2 (AAER6041NL) en 21 \9SSRT6042NL) (BFK: 21 (AAER6042NL)) latex handschoenen. Alle latex handschoenen zijn bemonsterd aan de binnen- en buitenzijde, ter hoogte van de handpalm en handrug.

AAER6041NL # 01 tot en met #04AAER6042NL # 01 tot en met #42.

AAER6042NL #01, #10, #14, #16, #17, #21, #22 #31, #35, #37, #38, #42 DNA profiel van een onbekende man B.

AAER6042NL #04, #06, #08, #25 DNA profiel van een onbekende man C.AAER6042NL#05 DNA hoofdprofiel [verdachte]

AAER6042NL #20 DNA mengprofiel van minimaal drie personen, waaronder [verdachte] en onbekende man B.

Voor wat betreft de SIN-nummers AAER6042NL#01, AAER6042NL#04 en AAER6042NL#05 geldt dat de kans dat een willekeurig gekozen persoon matcht met het opgenomen DNA profiel kleiner is dan één op één miljard.

12. Een deskundigenrapport van het Nederlands Forensisch Instituut, opgemaakt en ondertekend door drs. J. Klaver d.d. 13 november 2012, (…).

Aan het referentiemonster wangslijmvlies van de verdachte [medeverdachte] is DNA-onderzoek verricht. Van het DNA in het referentiemonster wangslijmvlies is een DNA profiel verkregen dat op 2 november 2012 is opgenomen in de Nederlandse DNA databank. Hierbij is een match gevonden met het DNA profiel van het spoor AAER6042#01, uit dezelfde zaak (gekoppeld aan onbekende man B). Dit betekent dat het celmateriaal in de bemonstering AAER6042NL#01 (en alle andere bemonsteringen gekoppeld aan onbekende man B) afkomstig kan zijn van [medeverdachte] . De kans dat het DNA profiel van een willekeurig gekozen persoon matcht met het DNA profiel van spoor AAER6042NL#01 is kleiner dan één op één miljard.

13. Een deskundigenrapport van het Nederlands Forensisch Instituut, opgemaakt en ondertekend door drs. J. Klaver d.d. 29 november 2012 (…).

Aan het referentiemonster wangslijmvlies van de verdachte [betrokkene 2] is DNA-onderzoek verricht. Van het DNA in het referentiemonster wangslijmvlies is een DNA profiel verkregen dat op 2 november 2012 is opgenomen in de Nederlandse DNA databank. Hierbij is een match gevonden met het DNA profiel van het spoor AAER6042#04, uit dezelfde zaak (gekoppeld aan onbekende man B). Dit betekent dat het celmateriaal in de bemonstering AAER6042NL#04 (en alle andere bemonsteringen gekoppeld aan onbekende man C) afkomstig kan zijn van [betrokkene 2] . De kans dat het DNA profiel van een willekeurig gekozen persoon matcht met het DNA profiel van spoor AAER6042NL#04 is kleiner dan één op één miljard.

14. Een deskundigenrapport van het Nederlands Forensisch Instituut, opgemaakt en ondertekend door dr. J.W. Hulshof d.d. 14 november 2012, (…).

Het onderzoeksmateriaal met kenmerk AAER6042NL bestond uit eenentwintig handschoenen. Van de handschoenen met nr. 5, 6, 10, 13 en 19 werd een stukje van de vingertop van duim, wijsvinger en/of middelvinger afgesneden.

De handschoenen, 5, 6, 10, 13 en 19 bevatten amfetamine en 4-methylamfetamine.

(opmerking hof: op handschoen 5 is het DNA profiel van verdachte [medeverdachte] aangetroffen)

15. Als relaas van bevindingen van verbalisanten [verbalisant 5] en [verbalisant 1] , opgemaakt en ondertekend d.d. 25 juli 2012 (…)

Op 28 juni 2012 vond op het woonadres van verdachte [verdachte] [c-straat 1] te [plaats] een doorzoeking ter inbeslagname plaats.

Onder de in beslag genomen goederen bevonden zich een aantal administratieve bescheiden waarin een nader onderzoek werd ingesteld.Vooraf zij opgemerkt dat [verdachte] een eenmanszaak heeft met als handelsnaam [B] .

In de woning werd een doorzichtige plastic zak aangetroffen, waarin een groot aantal bescheiden zat die betrekking hebben op de vermoedelijke invoer van Alpha-Acetylphenylacetonitrille (afgekort Apaan), met als casnummer 4448-48-8.

In deze zak zaten allerlei bescheiden zoals commercial invoices, packing Lists en Airwaybills. Op deze bescheiden komt de naam [A] co Limited uit China voor.Voorts zagen wij allerlei bescheiden in de Chinese taal met Engelse antwoorden met als naam van de goederen: Alpha-Acetylphenylacetonitrille (afgekort Apaan).De Commercial invoices en packing lists zijn afkomstig van [A] co Limited. [b-straat 1] Hangzhou Zejlang China.De Commercial invoice’s zijn op naam gesteld van [B] , [c-straat 1] , [plaats] ter attentie van [verdachte] .

Aan de hand van de in de administratie op naam van [B] aanwezige inkoopfacturen werd het navolgende bevonden:

Datum Bedrag Omschrijving Aantal Factuurnummer

16-02-12 € 7.715,00 4468-8-8 200 2012-IN000116-02-12 € 7.085,52 4468-8-8 200 2012-IN000101-03-12 € 17.281,44 4468-8-8 500 2012-IN000201-03-12 € 17.284,44 4468-8-8 500 2012-IN000223-03-12 € 20.339,07 4468-48-8 600 2012-IN0003

Ten aanzien van de inkoopfacturen zij opgemerkt dat bij de omschrijving is vermeld 4468-8-8. Vermoedelijk is bij het tweede getal een vier vergeten en wordt hier bedoeld 4468-48-8. Dit betreft het casnummer Alpha-Acetylpenylacetontrille (afgekort Apaan).

(…) Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat door [verdachte] handelend onder de naam [B] meerdere malen partijen Apaan afkomstig van [A] Co Limited in Duitsland met name Frankfurt zijn afgeleverd en door hem zijn afgehaald. In de administratie van [verdachte] werden documenten aangetroffen met informatie over invoerrechten en de aanvraag van een EORI-nummer. Verder werd een formulier aangetroffen in de Duitse taal waarin een wijziging in het EORI-nummer wordt aangevraagd. Dit formulier is ondertekend door [verdachte] en gedagtekend op 13 maart 2012 te Frankfurt.

Uit onderzoek is naar voren gekomen dat op 18 juni 202 wederom een bestelling Apaan afkomstig van [A] Co Limited bestemd voor [verdachte] handelend onder de naam [B] in Frankfurt klaar stond.

In de administratie van [verdachte] werd een huurovereenkomst aangetroffen van [F] . Hieruit is op te maken dat door [verdachte] als huurder en bestuurder een Mercedes Vito Extra Lang met het kenteken [kenteken 1] is gehuurd. De huurovereenkomst staat op naam van [verdachte] geboren op [geboortedatum] 1986 met als opgegeven adres [h-straat 1] te [plaats] . Deze bus werd op 17 juni 2012 opgehaald en besproken tot 18 juni 2012 tot 21.00 uur. Bij de vraag “Buitenland” is een vakje aangevinkt en het land Duitsland vermeld.Het adres [h-straat 1] te [plaats] betreft een voormalig woonadres van [verdachte] .

16. Als relaas van bevindingen van verbalisant [verbalisant 3] , opgemaakt en ondertekend d.d. 16 juli 2012 (…).

In verband het strafrechtelijk onderzoek Amber zijn meerdere digitale gegevensdragers in beslag genomen.Object A: [c-straat 1] te [plaats] .

Gedurende het onderzoek zijn de navolgende relevante bestanden en of digitale gegevens aangetroffen:

- Een airwaybill voorzien van nummer 999-15691524, met daarop een bestelling van 10 drums met een totaalgewicht van 228 kilo, afkomstig uit China en bestemd voor [verdachte] .

17. Als relaas van bevindingen van verbalisant [verbalisant 8] , opgemaakt en ondertekend d.d. 18 oktober 2012 (…).

Op 16 oktober 2012 heeft een doorzoeking plaatsgevonden in een woning aan de [i-straat 1] in [plaats] . Ik verbalisant merk op dat de volgende bewoners daadwerkelijk woonachtig zijn op het adres [i-straat 1] te [plaats] : [medeverdachte] , geboren [geboortedatum] 1982 (…) Op een kastje tussen de woonkamer en de keuken werd een sleutel met hanger aangetroffen Op de hanger stond het kenteken [kenteken 4] vermeld en tevens de naam BMW X5. (Opmerking hof: dit is hetzelfde kenteken als onder andere genoemd in bewijsmiddel 5).[verbalisant 9] , opsporingsmedewerker heeft vervolgens deze sleutels meegenomen en heeft op de openbare weg gekeken of de auto met dit kenteken in de directe nabijheid van het woonadres stond geparkeerd. De auto met dit kenteken stond in de nabijheid, op ongeveer 50 meter van het woonadres [i-straat 1] in Eindhoven geparkeerd.

Bij de doorzoekingen zijn voorwerpen in beslag genomen. Deze zijn vermeld op de lijsten "in beslag genomen voorwerpen" genummerd I tot en met III en zijn als bijlagen bij dit proces-verbaal gevoegd.

lijst in beslag genomen voorwerpen II C-012 stempel op A4 formaat in bruine jas aan de kapstok; Benaming: APAAN CAS 4468-48-8 C-016 T-shirt met afbeelding Al Pacino in lade van kleerkast C-017 Jammer grijs C-018 Zonnebril merk Louis Vutton in dressoirkast

18. Als relaas van bevindingen van verbalisanten [verbalisant 1] en [verbalisant 5] , opgemaakt en ondertekend d.d. 13 december 2012 (…).

(…) Op 16 oktober 2012 is de woning van [medeverdachte] op de [i-straat 1] te [plaats] doorzocht.

- Tijdens de doorzoeking zijn sleutels aangetroffen van een personenauto. De sleutels horen bij een BMW X5 met kenteken [kenteken 4] . Het is dezelfde BMW X5 die op 28 juni 2012 gezien werd door medewerkers van het observatieteam van de FIOD bij het BP tankstation in Venlo.- Tijdens de doorzoeking is een wit t-shirt met als opdruk een afbeelding van AI Pacino en een zonnebril aangetroffen welke sterke gelijkenis vertonen met het t-shirt en de zonnebril van de bestuurder van de BMW X5 op de beelden van het BP tankstation van 28 juni 2012;- tijdens de doorzoeking werd in een jaszak een papier aangetroffen van A4 formaat met een afdruk van een stempel met de tekst "2-Phenylacetoacetonitrile 99,5 % Cas: 4468-48-8"- Tijdens de doorzoeking is een zogenaamde Jammer aangetroffen. Uit nader onderzoek is gebleken dat het gaat om een apparaat waarmee telecommunicatie infrastructuur verstoord kan worden, sterk lijkend op de jammer welke eerder werd aangetroffen in de loods aan de [a-straat 1] .

19. Als relaas van bevindingen van verbalisanten [verbalisant 5] en [verbalisant 4] , opgemaakt en ondertekend d.d. 29 oktober 2012 (…).

Door het landelijk parket wordt onder de naam Amber een strafrechtelijk onderzoek ingesteld. In dit onderzoek werd op 23 oktober 2012 bij [E] BV gevestigd te Oirschot een vordering gedaan ingevolge art. 126 nd van het Wetboek van Strafvordering.

Deze vordering had betrekking op de administratieve en/of digitale gegevens met betrekking tot het kenteken [kenteken 4] en het kenteken [kenteken 2] .

Door [E] BV werden de gevraagde gegevens aangeleverd.

Voor wat betreft de BMW [kenteken 4] :- Een begeleidend schrijven van [E] gericht aan [medeverdachte] betreffende de BMW gekentekend [kenteken 4]- Een huurovereenkomst voor de BMW [kenteken 4] ondertekend door [betrokkene 3] namens [E] .- Een factuur gericht aan [medeverdachte] [i-straat 1] te [plaats] ten bedrage van € 4.741,92.

Uit de factuur komt naar voren dat door [medeverdachte] de BMW [kenteken 4] gehuurd is geweest in de periode van:- 25 tot 30 juni 2012.- De hele maand juli 2012.- De maand augustus 2012.- De maand september 2012.

Voor wat betreft de Porsche Panamera gekentekend [kenteken 2]- Een kopie van het paspoort op naam van [medeverdachte] waarbij handmatig is geschreven [i-straat 1] te [plaats] en het kenteken [kenteken 2] .- een factuur op naam van [medeverdachte] , [i-straat 1] te [plaats] ten bedrage van € 2.129,03.- Een ondertekende huurovereenkomst tussen [E] en [medeverdachte] voor de Porsche Panamera gekentekend [kenteken 2] .

Uit de factuur komt naar voren dat door [medeverdachte] de Porsche Panamera is gehuurd in de periodes van:- 19 tot 31 mei 2012.- De maand juni 2012.

Uit een verstrekt factuur historisch overzicht valt op te maken dat beide facturen per kas zijn betaald.

20. Een rapport opgemaakt door [betrokkene 4] , inspecteur afdeling Toezicht Agentschap Telecom

Ik, [betrokkene 4] , toezichthouder als bedoeld in art. 5:11 Awb en door de Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie aangewezen voor het toezicht op het naleven van de Telecommunicatiewet, als bedoeld in artikel 15.1 van die wet, heb op 24 september 2012 een apparaat technisch onderzocht op haar eigenschappen.Het apparaat werd in beslag genomen op het adres [a-straat 1] , te [plaats] .Het door [verbalisant 3] van de FIOD Eindhoven in beslag genomen apparaat, zonder merk en type aanduiding, is voorzien van vier antennes welke door middel van coaxiale pluggen aan het apparaat zijn geschroefd en krijgt zijn voedingsspanning van het lichtnet. Door de FIOD is op 28 juni 2012 op het adres [a-straat 1] te [plaats] binnen getreden. Onder meer werd in de loods een in werking zijnde jammer aangetroffen. Deze jammer is door de FIOD in beslag genomen.Om de aard en werking van het radiozendapparaat vast te stellen heb ik het technisch onderzocht op diens werking in frequentiespectrum.Op basis van deze waarneming concludeer ik dat het apparaat een 4 band mobiele telefoon jammer betreft, bestemd voor het uitzenden van radiotelecommunicatie signalen met grote bandbreedte, liggende in de mobiele netwerk banden. Het apparaat is gebouwd en ontworpen om telefoon verkeer te verstoren op de frequentiebanden in de 800 MHz/900 MHZ en 1800 MHz, zijnde de GSM 1 en GSM 2 band en de UMTS band van 2100 tot 220 MHz. Het stoorbereik van deze jammer is, op basis van wat ik zag toen het apparaat was ingeschakeld, vermoedelijk enkele tientallen meters.Het aanleggen, geheel of gedeeltelijk aanwezig hebben of gebruik van radiozendapparaten is slechts toegestaan indien voor het gebruik ervan aan de houder van die radiozendapparaten op grond van artikel 3.3. lid 1 van de TW een vergunning is verleend voor het gebruik van frequentieruimte, dan wel vrijstelling is verleend ingevolge artikel 10.9 lid 2 van dezelfde wet.’

7. Het hof heeft door de verdediging gevoerde verweren als volgt samengevat en verworpen:

‘De verdediging heeft vrijspraak bepleit. Zij heeft daartoe - op de gronden als nader in de pleitnota verwoord, zakelijk weergegeven - het volgende aangevoerd. Verdachte bekent apaan te hebben ingevoerd en te hebben verkocht. Hij had daarbij echter niet het opzet op het plegen van enig Opiumwetdelict. Tussen de verdachte en de overige in de loods aan de [a-straat] in [plaats] aangetroffen stoffen bestaat geen enkel verband. Hetzelfde geldt met betrekking tot de in die loods aangetroffen jammer. Van medeplegen van voorbereidings- of bevorderingshandelingen als bedoeld in art. 10a Ow en van het opzettelijk aanwezig hebben en gebruiken van een jammer is geen sprake geweest. Verdachte heeft daarbij geen enkele betrokkenheid gehad, aldus de verdediging.

Het hof overweegt hiertoe allereerst - grotendeels overeenkomstig de rechtbank - het volgende.

Op 27 januari 2012 heeft de douane op Schiphol een zending apaan onderschept. Deze zending was bestemd voor [B] , [c-straat 1] te [plaats] ter attentie van [verdachte] . Uit informatie van de douaneautoriteiten in Duitsland is naar voren gekomen dat [B] nadien de volgende bestellingen apaan heeft gedaan en via de luchthaven van Frankfurt heeft ontvangen: op 16 februari 2012 200 kg, op 13 maart 2012 500 kg, op 30 maart 2012 600 kg, op 11 april 2012 600 kg, op 30 april 2012 600 kg, op 7 mei 2012 600 kg, op 22 mei 2012 600 kg, op 5 juni 2012 600 kg, en op 28 juni 2012 600 kg.Op 5 juni 2012 heeft verdachte met een witte bestelbus (een Mercedes Vito voorzien van het kenteken [kenteken 1] ) op het vliegveld in Frankfurt in Duitsland een partij van 600 kg apaan opgehaald en naar Nederland gebracht. Vanaf de grensovergang is de bestelbus van verdachte geobserveerd. Door observanten is waargenomen dat verdachte op de parkeerplaats bij het BP benzinestation gelegen aan de A67 ter hoogte van Venlo stopte en daar contact had met een onbekende man met een kaal hoofd.Even later vertrok de Mercedes bestelbus met het kenteken [kenteken 1] . Deze onbekende man vertrok kort daarna in een personenauto, merk Porsche, type Panamera, voorzien van het kenteken [kenteken 2] . Ruim een half uur later werd waargenomen dat de Mercedes met het kenteken [kenteken 1] en de Porsche met het kenteken [kenteken 2] het industrieterrein […] te [plaats] op reden. Waargenomen werd dat de Mercedes en de Porsche het woonwagenkamp aan de [a-straat] te [plaats] op reden. Na het vertrek vanaf het benzinestation tot aan het woonwagenkamp heeft de Porsche constant achter de Mercedes gereden. De Porsche verdween ter hoogte van de tweede woonwagen aan de rechterkant uit beeld. Negen minuten later werd waargenomen dat de door verdachte bestuurde Mercedes met het kenteken [kenteken 1] van het woonwagenkamp vertrok. Een kleine twintig minuten later werd de Mercedes met het kenteken [kenteken 1] in Eindhoven geparkeerd. Waargenomen werd dat in de laadruimte van de Mercedes met het kenteken [kenteken 1] geen lading meer aanwezig was. Uit onderzoek is later gebleken dat de personenauto Porsche Panamera met het kenteken [kenteken 2] op 5 juni 2012 op naam stond van het bedrijf [E] B.V. uit Oirschot en dat deze auto in de maand juni 2012 is verhuurd aan medeverdachte [medeverdachte] .

Op 28 juni 2012 heeft verdachte met een witte bestelbus (een Mercedes Vito voorzien van het kenteken [kenteken 1] ) op het vliegveld in Frankfurt in Duitsland wederom een partij van 600 kg apaan opgehaald en naar Nederland gebracht. De lading was voorzien van plaatsbepalingsapparatuur en de lading is gevolgd door een observatieteam met ondersteuning van een helikopter. Door het observatieteam is waargenomen dat verdachte nabij de grensovergang een stop maakte bij het BP tankstation. Daar vond een ontmoeting plaats tussen verdachte en de bestuurder van een BMW type 5 voorzien van het kenteken [kenteken 4] . Gezien werd dat verdachte en de bestuurder van de BMW aan de achterzijde van de bestelbus stonden en dat de deur van de laadruimte werd geopend. Waargenomen werd dat de bestuurder van de BMW een man was van rond de dertig jaar. De man had zeer kort haar en droeg een wit t-shirt. Op camerabeelden van de tankshop is te zien dat de bestuurder van de BMW onder andere een zonnebril en een wit t-shirt droeg met daarop een afbeelding van Al Pacino. De BMW stond op naam van [E] B.V. uit Oirschot. Nadat de Mercedes met het kenteken [kenteken 1] en de BMW met het kenteken [kenteken 4] de parkeerplaats verlieten, werd een verstoring van de plaatsbepalingsapparatuur geconstateerd. Vanaf de parkeerplaats zijn de Mercedes en de BMW gevolgd totdat de Mercedes de loods op het adres [a-straat 1] te [plaats] werd binnengereden. De BMW werd buiten de loods geparkeerd en waargenomen werd dat de bestuurder de loods in liep. Op het adres [a-straat 1] te [plaats] woont [betrokkene 2] en de bij deze woning behorende loods is zijn eigendom. Ongeveer 10 minuten later vertrok de Mercedes bus en ongeveer een half uur later werd deze door medeverdachte [medeverdachte] ingeleverd bij een verhuurbedrijf.

Later die dag hebben verbalisanten in de loods op de [a-straat 1] te [plaats] in een witte bestelbus van het merk Opel, type Movano, voorzien van het kenteken [kenteken 5] de lading van 600 kg apaan aangetroffen. Deze bestelbus stond op naam van medeverdachte [medeverdachte] . Bij het aantreffen van de vaten tijdens de doorzoeking van de loods op 28 juni 2012 waren deze ontdaan van etiketten. In de loods werd een in werking zijnde jammer aangetroffen. In een afgesloten deel van de loods werden in een vuilniszak de afgescheurde etiketten aangetroffen. In het afgesloten deel van de loods werden op de grond twee 5 liter jerrycans gevuld met methanol, een 5 liter jerrycan gevuld met ethanol en een 30 liter jerrycan gevuld met zwavelzuur aangetroffen. Uit onderzoek is gebleken dat de BMW met het kenteken [kenteken 4] van 25 tot 30 juni 2012 is verhuurd aan medeverdachte [medeverdachte] .

Op 16 oktober 2012 is de woning van medeverdachte [medeverdachte] doorzocht. Tijdens de doorzoeking zijn onder andere sleutels behorende bij een BMW met het kenteken [kenteken 4] , een wit t-shirt met als opdruk Al Pacino en een zonnebril aangetroffen. Deze zonnebril en het t-shirt met de afbeelding van Al Pacino vertonen sterke gelijkenis met het t-shirt en de zonnebril die de bestuurder van de BMW droeg bij het BP tankstation op 28 juni 2012.

Gelet op het vorenstaande, in onderling verband en samenhang bezien, is het hof met de rechtbank van oordeel dat verdachte, zoals door de verdediging niet wordt betwist, betrokken is geweest bij de transporten van apaan op 5 juni 2012 en 28 juni 2012.

Met betrekking tot het opzet van verdachte overweegt het hof als volgt.

De in de tenlastelegging en bewezenverklaring voorkomende begrippen 'waarvan hij weet’ en 'bestemd zijn tot het plegen van het feit' moeten geacht worden aldaar te zijn gebezigd in dezelfde betekenis als daaraan toekomt in art. 10a Ow. De tenlastelegging stelt met het oog op art. 10a Ow op dit punt, gezien de onderhavige zaak, dat verdachte in de genoemde periode stoffen voorhanden had, waarvan hij wist dat zij bestemd zijn tot het voorbereiden of bevorderen van (…) de strafbare feiten opgenomen in art. 10 lid 4 en 5 Ow.In de onderhavige zaak is het hof van oordeel dat bij de beantwoording van de vraag of de in art. 10a lid 1, onder 3, Ow vermelde stoffen - naar analogie van de uitleg die daaraan wordt gegeven in art. 46 Sr - afzonderlijk of gezamenlijk, naar hun uiterlijke verschijningsvorm 'bestemd zijn tot het plegen van dat feit' in de zin van deze bepaling, niet kan worden geabstraheerd van het misdadige doel dat de verdachte met het gebruik van die voorwerpen voor ogen had (vgl. HR 20 februari 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ0213). Met andere woorden: het hof legt niet de maatstaf aan of die stoffen naar hun aard of hun concreet dan wel acuut gevaarzettend karakter daadwerkelijk zouden kunnen bijdragen aan het begaan van dat misdrijf, maar legt de nadruk op de criminele intentie die volgens het hof uit het voorhanden hebben van de stoffen naar voren komt. Dit misdadige doel dat de verdachte met zijn voorbereidingshandelingen en de daarbij gebruikte stoffen voor ogen stond, blijkt naar het oordeel van het hof met voldoende bepaaldheid uit de omstandigheid dat de stoffen waar de bewezenverklaring op ziet naar hun uiterlijke verschijningsvorm in de regel worden gebruikt bij de productie van MDMA en/of MDA en/of MDEA en/of amfetamine en/of methamfetamine. Een legaal doel voor het bestellen van deze stoffen, waarvan vast staat dat deze kunnen gebruikt bij de bereiding van synthetische drugs, is niet aangevoerd of aannemelijk geworden.

Bij deze beoordeling kan een rol spelen of de verdachte een aannemelijke verklaring heeft gegeven voor het voorhanden hebben van de betreffende stoffen. De omstandigheid dat de verdachte weigert een verklaring af te leggen of een bepaalde vraag te beantwoorden ter zake van het voorhanden hebben van die stoffen kan op zichzelf, mede gelet op het bepaalde in art. 29, eerste lid, Sv, niet tot het bewijs bijdragen. Dat brengt echter niet mee dat het hof, indien de verdachte voor zo'n omstandigheid die op zichzelf of in samenhang met de verdere inhoud van de bewijsmiddelen beschouwd redengevend kan worden geacht voor het bewijs van het aan hem tenlastegelegde feit, geen aannemelijke, die redengevendheid ontzenuwende, verklaring heeft gegeven, zulks niet in zijn overwegingen omtrent het gebezigde bewijsmateriaal zou mogen betrekken (vgl. HR 3 juni 1997, ECLI:NL:HR:1997:ZD0733, NJ 1997/584; HR 5 juli 2016, ECLI:NL:HR:2016:1315; HR 5 juli 2016, ECLI:NL:HR:2016:1323 en HR 28 november 2017, ECLI:NL:HR:2017:3022).

Het hof stelt vast dat verdachte geen aannemelijke verklaring heeft gegeven voor het voorhanden hebben van de betreffende stoffen. Verdachte heeft zowel bij de politie, als bij de behandeling in eerste instantie en in hoger beroep er voor gekozen om geen verklaring af te leggen of een bepaalde vraag te beantwoorden ter zake van het voorhanden hebben van de stoffen. Een legaal doel voor het bestellen, het vervoer en de aanwezigheid van deze stoffen, waarvan vast staat dat deze kunnen gebruikt bij de bereiding van synthetische drugs, is niet aangevoerd of aannemelijk geworden. Het hof beschouwt de omstandigheid dat verdachte op dit punt geen aannemelijke verklaring heeft gegeven in samenhang met de verdere inhoud van de bewijsmiddelen een omstandigheid die redengevend wordt geacht voor het bewijs van het aan hem onder 1 meer subsidiair ten laste gelegde feit. Het hof acht dan ook bewezen dat verdachte opzet had op de bewezenverklaarde voorbereidings- en bevorderingshandelingen.

Met betrekking tot het medeplegen van het aanwezig hebben en gebruiken van de 'jammer' overweegt het hof het volgende.

Het hof stelt het volgende voorop. Voor het medeplegen van het aanwezig hebben en gebruiken van de jammer, terwijl voor het gebruik geen vergunning was verleend, is vereist dat de jammer zich in de 'machtssfeer' van de (mede)verdachte bevindt en dat de verdachte op de hoogte is van de aanwezigheid en het gebruik daarvan. Naar het oordeel van het hof is daarbij niet doorslaggevend aan wie die jammer toebehoorde en evenmin hoeft sprake te zijn van enige beschikkings- of beheersbevoegdheid ten aanzien van de jammer. Wel dient naast bewuste en nauwe samenwerking van voldoende gewicht voor wat betreft de onderlinge samenwerking, tevens gezamenlijke zeggenschap in de vorm van gezamenlijke machtuitoefening te bestaan.Aan het enkele aanwezig en in gebruik hebben van een jammer kan niet zonder meer de conclusie worden verbonden dat de jammer zich in de 'machtssfeer' van de (mede)verdachte bevond en dat de verdachte op de hoogte was van de aanwezigheid daarvan. Voor de beoordeling van de betekenis die aan dat aanwezig hebben moet worden gehecht, zijn de feiten en omstandigheden van het geval van belang (vgl. HR 19 januari 2010, ECLI:NL:HR:2010:BK2880, NJ 2010/475). De vraag of aan de bovenstaande eisen is voldaan, laat zich niet in algemene zin beantwoorden, maar vergt een beoordeling van het concrete geval. Daarbij kan van belang zijn in hoeverre de concrete omstandigheden van het geval door de rechter kunnen worden vastgesteld, in welk verband de procesopstelling van de verdachte een rol kan spelen.

Ook hier geldt, dat bij de beoordeling een rol kan spelen of de verdachte een aannemelijke verklaring heeft gegeven voor het aanwezig en in gebruik hebben en dat, indien de verdachte voor een omstandigheid die op zichzelf of in samenhang met de verdere inhoud van de bewijsmiddelen beschouwd redengevend kan worden geacht voor het bewijs van het aan hem tenlastegelegde feit, geen aannemelijke, die redengevendheid ontzenuwende, verklaring heeft gegeven, de rechter zulks in zijn overwegingen omtrent het gebezigde bewijsmateriaal mag betrekken.Daarbij is van belang, zoals in het onderhavige geval, dat zich kenmerkt door de omstandigheid dat kort na het parkeren van de bestelbus de verdachte, na de lading van die bus te hebben ontdaan, weer vertrekt, in de loods de in werking zijnde jammer wordt aangetroffen in omstandigheden die op betrokkenheid bij het aanwezig en in gebruik hebben daarvan duiden, terwijl er geen contra-indicaties met betrekking tot het medeplegen door de verdachte bestaan. In een dergelijk geval kan sprake zijn van een situatie waarin het uitblijven van een aannemelijke verklaring van de verdachte zoals hiervoor bedoeld, van belang is voor de beantwoording van de vraag of het tenlastegelegde medeplegen kan worden bewezen. Verdachte heeft zowel bij de politie, als bij de behandeling in eerste instantie en in hoger beroep er voor gekozen om geen verklaring af te leggen of een bepaalde vraag te beantwoorden ter zake van het aanwezig en in gebruik hebben van de jammer ten tijde van zijn verblijf in de loods. Het hof beschouwt de omstandigheid dat verdachte op dit punt geen aannemelijke, die redengevendheid ontzenuwende, verklaring heeft gegeven op zichzelf en in samenhang met de verdere inhoud van de bewijsmiddelen een omstandigheid die redengevend wordt geacht voor het bewijs van het aan hem tenlastegelegde feit.

Kortom, het hof acht op grond van de gebruikte bewijsmiddelen en het hiervoor overwogene wettig en overtuigend bewezen dat verdachte samen met anderen in de periode van 1 juni 2012 tot en met 28 juni 2012 om een feit in het vierde of vijfde lid van artikel 10 van de Opiumwet voor te bereiden en/of te bevorderen stoffen, te weten de in de bewezen verklaring genoemde stoffen heeft besteld, gekocht, vervoerd, opgeslagen en voorhanden heeft gehad en dat hij samen met anderen op 28 juni 2012 in Nederland een jammer voorhanden heeft gehad.’

8. Het eerste middel valt uiteen in enkele deelklachten. De stellers van het middel klagen in de eerste plaats over ’s hofs overweging ‘dat de stoffen waar de bewezenverklaring op ziet naar hun uiterlijke verschijningsvorm in de regel worden gebruikt bij de productie van MDMA en/of MDA en/of MDEA en/of amfetamine en/of methamfetamine’. En dat een ‘legaal doel voor het bestellen van deze stoffen, waarvan vast staat dat deze kunnen (worden) gebruikt bij de bereiding van synthetische drugs’ niet is aangevoerd of aannemelijk geworden. Dat de stoffen methanol en/of ethanol in de regel worden gebruikt bij productie van MDMA en/of MDA en/of MDEA en/of amfetamine en/of methamfetamine blijkt volgens de stellers van het middel niet uit de bewijsmiddelen. En indien het hof dit heeft beschouwd als een feit van algemene bekendheid, zou het hof ten onrechte hebben nagelaten dit ter terechtzitting aan de orde te stellen, terwijl dit ook niet zonder meer als feit van algemene bekendheid zou zijn aan te merken. Daar zou bijkomen dat het hof, in strijd met art. 6 EVRM en het wettelijk bewijsrecht, de bewijslast aan de verdachte heeft opgedrongen. Het oordeel van het hof zou getuigen van een onjuiste rechtsopvatting, althans onbegrijpelijk en/of onvoldoende met redenen zijn omkleed.

9. De bewezenverklaring van feit 1 betreft (kort gezegd) het medeplegen van het voorhanden hebben van stoffen waarvan de verdachte en zijn mededaders wisten dat die bestemd waren tot het plegen van in het vierde of vijfde lid van art. 10 Opiumwet omschreven feiten. Die stoffen betroffen ‘grote hoeveelheden Alpha-phenylacetoacetonitrille en methanol en ethanol en zwavelzuur’. Uit de bewijsmiddelen volgt dat op 28 juni 2012 in een loods op het perceel [a-straat 1] te [plaats] onder meer 24 vaten met in totaal 600 kg apaan zijn aangetroffen (in een bestelbus), een 5 liter jerrycan gevuld met methanol3., een 5 liter jerrycan gevuld met ethanol en een 30 liter jerrycan gevuld met zwavelzuur (bewijsmiddelen 1, 7 en 9). Het hof overweegt ‘dat de stoffen waar de bewezenverklaring op ziet naar hun uiterlijke verschijningsvorm in de regel worden gebruikt bij de productie van MDMA en/of MDA en/of MDEA en/of amfetamine en/of methamfetamine’. Ik begrijp deze overweging aldus dat het hof van oordeel is dat de stoffen waar de bewezenverklaring op ziet in de samenhang en in de hoeveelheid waarin zij zijn aangetroffen in de regel bij de productie van de omschreven verdovende middelen worden gebruikt. Voor zover het middel ervan uitgaat dat het hof heeft overwogen dat de stoffen methanol en/of ethanol (los van die context) in de regel voor de productie van de omschreven verdovende middelen worden gebruikt, ontbeert het derhalve feitelijke grondslag.

10. In verband met de begrijpelijkheid van ’s hofs oordeel dat de in de bewezenverklaring bedoelde stoffen, in die samenstelling en hoeveelheid, in de regel worden gebruikt bij de productie van de omschreven verdovende middelen is onder meer de Wet voorkoming misbruik chemicaliën van belang. Art. 2 van deze wet bepaalt dat het verboden is te handelen in strijd met voorschriften gesteld bij of krachtens artikelen van enkele verordeningen. Tot deze verordeningen behoort Verordening (EG) nr. 273/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 11 februari 2004 inzake drugsprecursoren.4.Art. 2 van de verordening bevat een definitie van ‘geregistreerde stof’, kern daarvan is de vermelding in bijlage I. Tot de in bijlage I onder categorie 1 geregistreerde stoffen behoort inmiddels Alfa-fenylacetoacetonitril (APAAN).5.Tot de onder categorie 3 geregistreerde stoffen behoort zwavelzuur; daarop wijst ook het hof. Ik wijs er voorts nog op dat in een tot het bewijs gebezigd deskundigenrapport is vermeld dat ‘Apaan’ de afkorting is van A-fenylacetoacetonitril en dat ‘APAAN kan worden omgezet in BMK, een grondstof voor o.a. amfetamine of metamfetamine’ (bewijsmiddel 10).

11. Ik merk daarbij nog op dat het hof, zo kan uit de bewijsmiddelen worden afgeleid, niet alleen aan het voorhanden hebben van de stoffen die in de bewezenverklaring zijn vermeld, in die samenstelling en hoeveelheid, aanwijzingen heeft ontleend en heeft kunnen ontlenen dat die stoffen ‘bestemd zijn’ tot het plegen van een in het vierde of vijfde lid van art. 10 Opiumwet omschreven feit. Verbalisant [verbalisant 6] relateert dat hij bij het doorzoeken van de loods de geur van benzylmethylketon en amfetamine rook. Van twee witte 20 liter jerrycans is vastgesteld dat zij amfetamine en 4-methylamfetamine bevatten. Dat geldt ook voor een aangetroffen Fanta fles (amfetamine) en twee tissues (amfetamine en 4-methylamfetamine). Aangetroffen blanco methanol LFO ‘ten behoeve van spoelen’ bevatte ‘een zeer lage concentratie BMK’ (bewijsmiddel 9). Ook BMK is, zo vermeldt het hof, vermeld op bijlage I van Verordening (EG) nr. 273/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 11 februari 2004 inzake drugsprecursoren. Ik wijs er voorts nog op dat in monsters die in de loods zijn genomen ‘Apaan markers 1 en 2’ zijn aangetoond, en dat een deskundigenrapport inhoudt dat deze resultaten in zeer sterke mate de hypothese ondersteunen dat Apaan daarin aanwezig was als restproduct bij de vervaardiging van amfetamine (bewijsmiddel 10).

12. Tegen deze achtergrond begrijp ik ’s hofs overweging aldus dat het heeft gewezen op de (ervarings)regel dat de in de bewezenverklaring genoemde stoffen, in de samenstelling en hoeveelheid waarin zij zijn aangetroffen, veelal worden gebruikt bij de productie van de in de bewezenverklaring omschreven verdovende middelen. Het hof was niet gehouden deze ervaringsregel tijdens het onderzoek ter terechtzitting aan de orde te stellen.6.Het hof heeft vervolgens mede tegen de achtergrond van de context waarin deze stoffen in de loods zijn aangetroffen zoals deze uit de overige bewijsmiddelen naar voren komt, kennelijk geoordeeld en kunnen oordelen dat deze stoffen ‘bestemd’ waren tot het plegen van in het vierde of vijfde lid van art. 10 Opiumwet bedoelde feiten. De ‘criminele intentie’ van de verdachte komt mede in het licht van die context toereikend uit het voorhanden hebben naar voren.7.Ik neem daarbij in aanmerking dat namens de verdachte niet is aangevoerd dat de apaan (etc.) niet voor de productie van de omschreven verdovende middelen bestemd was, maar dat de verdachte geen opzet had op het plegen van een Opiumwetdelict en dat tussen de verdachte en de overige in de loods aangetroffen stoffen geen enkel verband bestond.

13. De klacht dat het hof de bewijslast aan de verdachte zou hebben opgedrongen ziet op ’s hofs overweging inhoudend dat een legaal doel voor het bestellen van de in de bewezenverklaring omschreven stoffen niet is ‘aangevoerd of aannemelijk geworden’. Uit die overweging kan evenwel niet worden afgeleid dat aan de verdachte in strijd met art. 6 EVRM en het wettelijk bewijsrecht een ‘bewijslast’ is opgelegd. Het hof heeft in de bewijsmiddelen en bewijsoverweging de feiten en omstandigheden vastgesteld waarop het de bewezenverklaring van feit 1 heeft gebaseerd en heeft kunnen baseren. In deze overweging stelt het hof slechts vast dat niet een legaal doel is aangevoerd, zodat, zo begrijp ik, zich niet de situatie voordoet dat een in beginsel toerekende bewijsconstructie door een aangevoerd alternatief scenario onvoldoende sluitend is. Het oordeel van het hof getuigt in zoverre niet van een onjuiste rechtsopvatting. Het is ook niet onbegrijpelijk en toereikend gemotiveerd.

14. De stellers van het middel klagen voorts dat niet (zonder meer) uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat de verdachte de methanol, de ethanol en het zwavelzuur voorhanden heeft gehad, gelet op hetgeen door de verdediging is aangevoerd en door het hof is vastgesteld, namelijk dat de stoffen zijn aangetroffen in een afgesloten deel van een loods van een ander dan de verdachte.

15. Het hof heeft onder 1 bewezenverklaard dat de verdachte ‘tezamen en in vereniging met anderen (…) stoffen voorhanden heeft gehad (…) te weten grote hoeveelheden Alpha-phenylacetoacetonitrille en methanol en ethanol en zwavelzuur’. Voor zover deze deelklacht ervan uitgaat dat het hof bewezen heeft verklaard dat de verdachte deze stoffen (als pleger) voorhanden heeft gehad, ontbeert het middel derhalve feitelijke grondslag.

16. Voor zover deze deelklacht aldus wordt gelezen dat zij er (tevens) over klaagt dat uit de bewijsmiddelen niet kan volgen dat de verdachte de bedoelde middelen tezamen en in vereniging met anderen voorhanden heeft gehad, wijs ik op het volgende. Uit de bewijsmiddelen volgt dat de verdachte op 5 juni 2012 met een witte bestelbus (een Mercedes Benz, type Vito voorzien van kenteken [kenteken 1] ) op het vliegveld in Frankfurt een partij van 600 kg apaan heeft opgehaald en naar Nederland gebracht. Vlak over de grens hadden de verdachte en de bestuurder van een Porsche Panamera bij een benzinepomp contact. De Porsche rijdt tot aan het woonwagenkamp aan de [a-straat] te [plaats] achter de Mercedes Vito aan. Na negen minuten verlaat de Mercedes het woonwagenkamp, kort daarna wordt gezien dat de laadruimte van de Mercedes leeg is (bewijsmiddelen 1 en 2). Uit onderzoek bij [E] B.V. komt naar voren dat de Porsche Panamera van 19 tot 31 mei 2012 en in de maand juni 2012 gehuurd is door medeverdachte [medeverdachte] (bewijsmiddel 19).

17. Uit de bewijsmiddelen volgt voorts dat de verdachte op 28 juni 2012 wederom 600 kg apaan heeft opgehaald en naar Nederland gebracht, met een Mercedes Vito met kenteken [kenteken 1] . Nu vindt na het passeren van de grens bij het tankstation contact plaats tussen de Mercedes Vito en een zwarte BMW X5 met kenteken [kenteken 4] . Ook nu rijden beide auto’s samen naar het woonwagenkamp aan de [a-straat] te [plaats] (bewijsmiddelen 1, 3 en 8). Uit de bewijsmiddelen heeft het hof kunnen afleiden dat de BMW X5 is bestuurd door medeverdachte [medeverdachte] (bewijsmiddelen 4 t/m 7, 17 t/m 19).

18. Meer in het algemeen volgt inzake de betrokkenheid van de verdachte bij de zendingen van APAAN uit de bewijsmiddelen dat vanuit China tien zendingen van APAAN aan (het bedrijf [B] van) de verdachte hebben plaatsgevonden (bewijsmiddel 1). Bij een doorzoeking in de woning van de verdachte zijn voorts administratieve bescheiden die betrekking hebben op de vermoedelijke invoer van APAAN in beslag genomen (bewijsmiddelen 15 en 16).

19. Bij het onderzoek in de loods ten slotte zijn zowel de APAAN als de methanol, de ethanol en het zwavelzuur aangetroffen. Bij dat onderzoek zijn uit een blauwe vuilniszak een hoeveelheid gebruikte witte latex handschoenen in beslag genomen (bewijsmiddel 9). Uit een bemonstering van deze handschoenen blijkt dat een aantal monsters (waaronder #01) een DNA-profiel bevat van een onbekende man B, dat één monster (#05) het DNA-hoofdprofiel bevat van de verdachte en dat één monster (#20) een mengprofiel bevat van minimaal drie personen, waaronder de verdachte en onbekende man B. Voor monster #05 geldt dat de kans dat een willekeurig gekozen persoon matcht met het opgenomen DNA-profiel kleiner is dan één op één miljard (bewijsmiddel 11). Uit DNA-onderzoek aan een referentiemonster wangslijmvlies van de medeverdachte [medeverdachte] blijkt dat het celmateriaal in het monster #01 (en alle andere bemonsteringen gekoppeld aan onbekende man B) afkomstig kan zijn van [medeverdachte] . De kans dat het DNA-profiel van een willekeurig gekozen persoon matcht met het DNA-profiel van bedoeld spoor (#01) is kleiner dan één op één miljard (bewijsmiddel 12). Vastgesteld is voorts dat een monster dat het DNA-hoofdprofiel van de verdachte bevatte (#05) amfetamine en 4-methylamfetamine bevatte (bewijsmiddel 14).

20. Het hof heeft uit deze bewijsmiddelen kunnen afleiden dat de verdachte niet alleen de APAAN maar ook de methanol, de ethanol en het zwavelzuur tezamen en in vereniging met anderen voorhanden heeft gehad. Ik wijs er daarbij op dat de APAAN en de andere stoffen in dezelfde loods zijn aangetroffen. Van belang zijn voorts de hoeveelheden waarin deze stoffen zijn aangetroffen. En ik noem in de derde plaats de context, waarbij in het bijzonder uit het onderzoek aan de latex handschoenen aanwijzingen van de productie van amfetamine en methamfetamine volgen en van betrokkenheid van de verdachte bij die productie.

21. Het eerste middel faalt.

22. Het tweede middel ziet op het onder 3 bewezenverklaarde. ‘s Hofs oordeel dat de verdachte de aangetroffen ‘jammer’ tezamen en in vereniging met zijn medeverdachte aanwezig heeft gehad zou mede in het licht van hetgeen door de verdediging is aangevoerd van een onjuiste rechtsopvatting getuigen althans niet zonder meer begrijpelijk zijn. Daarbij zou uit de bewijsmiddelen (ook) niet zonder meer volgen dat de ‘jammer’ is gebruikt. En daaraan zou niet afdoen dat het hof in de bewijsvoering heeft vastgesteld dat het observatieteam heeft geverbaliseerd dat een verstoring is geconstateerd in de plaatsbepalingsapparatuur nadat de Mercedes en de BMW de parkeerplaats verlieten. Daarmee zou nog niet duidelijk zijn dat die verstoring een gevolg is van een in werking zijnde ‘jammer’ en zou ook niet duidelijk zijn in welke van de twee auto’s de ‘jammer’ dan lag.

23. Het hof heeft het onder 3 bewezenverklaarde gekwalificeerd als ‘overtreding van een voorschrift, gesteld bij artikel 10.9, eerste lid, van de Telecommunicatiewet, opzettelijk begaan’. In de kwalificatie is als gevolg van een kennelijke misslag het medeplegen niet opgenomen.8.De kwalificatie dient in zoverre verbeterd te worden gelezen. Het eerste lid van art. 10.9 Telecommunicatiewet luidde ten tijde van het begaan van het onder 3 bewezenverklaarde feit als volgt: ‘Het aanleggen, het geheel of gedeeltelijk aangelegd aanwezig hebben, of het gebruik van radiozendapparaten is slechts toegestaan indien voor het gebruik ervan aan de houder van die radiozendapparaten op grond van hoofdstuk 3 een vergunning voor het gebruik van frequentieruimte is verleend.’9.In de Telecommunicatiewet zoals deze in 1998 tot stand kwam was een voorloper van deze strafbaarstelling opgenomen in artikel 10.16, eerste lid, dat als volgt luidde: ‘De aanleg en het gebruik van radiozendapparaten is slechts toegestaan indien voor het gebruik ervan aan de houder van die radiozendapparaten op grond van hoofdstuk 3 een vergunning voor het gebruik van frequentieruimte is verleend’.10.Die bepaling stelde, anders dan haar voorganger (art. 17 Wet op de telecommunicatievoorzieningen), het aanwezig hebben niet strafbaar. Het wetsvoorstel zoals dat bij de Tweede Kamer werd ingediend voorzag nog wel in strafbaarheid van de ‘aanleg, de aanwezigheid en het gebruik’ van radiozendapparaten zonder de vereiste vergunning.11.Bij de derde nota van wijziging is de aanwezigheid in (onder meer) deze bepaling vervallen.12.Volgens de toelichting op deze wijziging mocht voor de aanwezigheid van radiozendapparaten niet langer het vereiste van een vergunning gelden omdat dit tot een belemmering van het vrije verkeer van goederen kon leiden. Voor de aanleg en het gebruik van radiozendapparaten bleef het vergunningvereiste gelden. Onder ‘aanleg’ werd in dit verband verstaan ‘het door middel van installatie van de radiozendapparaten, zoals het aansluiten op de antenne en het verzorgen van de elektrische voeding, het voor gebruik gereed maken van het radiozendapparaat’. In dergelijke gevallen kon volgens de toelichting ‘niet meer gesproken worden van het «blote» aanwezig hebben van deze apparaten’.13.Enkele jaren na de inwerkingtreding van de Telecommunicatiewet werd ook ‘het geheel of gedeeltelijk aangelegd aanwezig hebben’ zonder de vereiste vergunning strafbaar gesteld.14.Die wijziging werd als volgt toegelicht:15.

‘In de handhavingspraktijk is gebleken dat het ter voorkoming van de risico's van onrechtmatig frequentiegebruik en de daaruit voortvloeiende storingen in het etherverkeer noodzakelijk is, dat ook tegen het aangelegd aanwezig hebben van radiozendapparaten kan worden opgetreden. Het «aangelegd aanwezig hebben» dient ruim te worden geïnterpreteerd. Daarbij moet bijvoorbeeld worden gedacht aan de situatie waarbij in de omgeving van het radiozendapparaat een geschikte antenne aanwezig is of andere hulpmiddelen die noodzakelijk zijn om het radiozendapparaat met een betrekkelijk simpele handeling in gebruik te nemen. De intentie van de houder is er dan immers op gericht om het apparaat te gebruiken. Van «aangelegd aanwezig hebben», zal in feite alleen dan geen sprake zijn, indien het apparaat in verpakte toestand aanwezig is of uit andere omstandigheden blijkt of kan worden aangetoond dat de intentie van gebruik niet aanwezig is.’

24. Inmiddels is de betreffende bepaling verplaatst naar art. 10.15 Telecommunicatiewet; daarbij is het bestanddeel ‘radiozendapparaten’ vervangen door ‘radioapparaten’.16.

25. De tenlastelegging onder 3 houdt, voor zover hier van belang, in dat de verdachte al dan niet tezamen en in vereniging met een of meer anderen al dan niet opzettelijk één of meer radiozendapparaten (jammers) ‘heeft/hebben aangelegd, geheel of gedeeltelijk aangelegd aanwezig heeft/hebben gehad en/of heeft/hebben gebruikt’. De bewezenverklaring houdt in dat de verdachte tezamen en in vereniging met anderen opzettelijk een jammer ‘aanwezig heeft gehad en heeft gebruikt’. In het licht van de tenlastelegging en de delictsomschrijving kan het ervoor worden gehouden dat als gevolg van een kennelijke omissie in de bewezenverklaring voor ‘aanwezig’ niet ‘geheel of gedeeltelijk aangelegd’ is opgenomen. De bewezenverklaring kan in zoverre verbeterd worden gelezen. Ik neem daarbij in aanmerking dat de bewijsmiddelen inhouden dat een ‘in werking zijnde’ jammer voorzien van vier antennes werd aangetroffen tussen de bestelbus en de zijwand van de loods staand op een krat (bewijsmiddelen 9 en 20). Uit de bewijsmiddelen volgt derhalve niet dat de jammer in verpakte toestand aanwezig was of dat anderszins de intentie van gebruik ontbrak. Door of namens de verdachte is op dit punt voorts noch in hoger beroep noch in cassatie een klacht naar voren gebracht.

26. Het hof heeft overwogen dat voor het medeplegen van het aanwezig hebben en gebruiken van de jammer vereist is dat de jammer ‘zich in de ‘machtssfeer’ van de (mede)verdachte bevindt en dat de verdachte op de hoogte is van de aanwezigheid en het gebruik daarvan’. Daarbij is volgens het hof niet doorslaggevend aan wie de jammer toebehoorde en er behoeft evenmin sprake te zijn ‘van enige beschikkings- of beheersbevoegdheid ten aanzien van de jammer’. Voorts dient naast een ‘bewuste en nauwe samenwerking van voldoende gewicht’ tevens ‘gezamenlijke zeggenschap in de vorm van gezamenlijke machtsuitoefening te bestaan’. Ik begrijp deze overweging aldus dat voor een bewezenverklaring vereist is dat de jammer zich in de machtssfeer van de verdachte dan wel de medeverdachte bevindt, en dat het aanwezig hebben van de jammer in nauwe en bewuste samenwerking van de verdachte en medeverdachte plaatsvindt, waarvoor vereist is dat de bijdrage van de verdachte aan die samenwerking van voldoende gewicht is. Door bij het ‘aanwezig hebben’ het zich bevinden in de machtssfeer centraal te stellen, zoekt het hof aansluiting bij de interpretatie die in de context van de Opiumwet aan het begrip ‘aanwezig hebben’ wordt gegeven.17.Ook mij komt het voor dat het, bij het ontbreken van aanwijzingen in andere richting in de wetsgeschiedenis van de Telecommunicatiewet, in de rede ligt aansluiting te zoeken bij de interpretatie van het gelijkluidende bestanddeel in de Opiumwet.

27. Dat de verdachte en de medeverdachte de jammer in nauwe en bewuste samenwerking aanwezig hebben gehad heeft het hof afgeleid uit de omstandigheden dat (1) kort na het parkeren van de bestelbus de verdachte, na de bus van zijn lading te hebben ontdaan, weer vertrekt, (2) in de loods de in werking zijnde jammer wordt aangetroffen in omstandigheden die op betrokkenheid bij het aanwezig hebben en in gebruik hebben daarvan duiden, terwijl (3) geen contra-indicaties met betrekking tot het medeplegen door de verdachte bestaan. Het hof heeft er daarbij op gewezen dat de verdachte er zowel bij de politie als bij de behandeling in eerste aanleg en in hoger beroep voor heeft gekozen om geen verklaring af te leggen of een bepaalde vraag te beantwoorden ter zake van het aanwezig hebben en in gebruik hebben van de jammer ten tijde van zijn verblijf in de loods.

28. Dat het hof (mede) in het licht van deze feiten en omstandigheden heeft geoordeeld dat de verdachte de jammer tezamen en in vereniging met de medeverdachte aanwezig heeft gehad is niet onbegrijpelijk. Ik wijs er daarbij ook nog op dat de nauwe en bewuste samenwerking tussen de verdachte en de medeverdachten zich niet beperkte tot het aanwezig hebben van de jammer. De jammer bevond zich in een loods waarin tevens de pas vervoerde APAAN is aangetroffen, alsmede methanol, ethanol en zwavelzuur, en voorts latex handschoenen met sporen van amfetamine en methamfetamine waarop DNA van de verdachte is aangetroffen. Daarbij blijkt uit de bewijsmiddelen dat de verdachte in zijn auto vanaf de grens door de medeverdachte is vergezeld terwijl hij een lading APAAN naar de loods bracht, waarbij door verbalisanten was gerelateerd dat na de ontmoeting tussen de verdachte en de medeverdachte bij het tankstation, vlak over de grens, ‘een verstoring van de plaatsbepalingsapparatuur’ werd geconstateerd (bewijsmiddel 7).

29. Wat betreft de klacht inzake de bewijsvoering van het ‘gebruik’ van de jammer merk ik op dat het hof uit de bewijsmiddelen, zo bleek, heeft kunnen afleiden dat de verbalisanten na het betreden van de loods hebben gezien dat op een krat een jammer stond die voorzien was van vier antennes (bewijsmiddel 9). En dat de bewijsmiddelen tevens inhouden dat deze jammer op dat moment ‘in werking’ was (bewijsmiddel 20). Daaruit heeft het hof kennelijk afgeleid en kunnen afleiden dat de verdachte, zoals bewezenverklaard, de jammer tezamen en in vereniging met anderen ‘heeft gebruikt’. Voor zover de stellers van het middel ervan uit zouden gaan dat van ‘gebruik’ eerst sprake is als de jammer bij het vervoer van stoffen die voor de productie van amfetamine bestemd zijn is benut, berust het middel op een verkeerde rechtsopvatting. Ten overvloede merk ik nog op dat ook in geval het ‘gebruik’ niet uit de bewijsmiddelen zou kunnen volgen, cassatie achterwege kan blijven nu de bewezenverklaring van het medeplegen van (aangelegd) aanwezig hebben de kwalificatie ook kan dragen, en aard en ernst van het bewezenverklaarde niet worden aangetast als het ‘gebruik’ daaruit zou wegvallen.

30. De stellers van het middel klagen (in de toelichting) voorts dat niet (zonder meer) uit de bewijsmiddelen zou kunnen volgen dat de verdachte tezamen en in vereniging met anderen opzettelijk een ‘jammer’ aanwezig heeft gehad en gebruikt terwijl voor het gebruik ervan aan de houder geen vergunning voor het gebruik van frequentieruimte was verleend.

31. Op de website van het Agentschap Telecom van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat valt te lezen: ‘Alle soorten jammers (stoorzenders) zijn verboden. Wie jammers in bezit heeft, gebruikt of verkoopt, is strafbaar. (…) Er is geen vergunning mogelijk voor een jammer.’18.Er is geen aanleiding om aan te nemen, en door de verdediging is ook niet gesteld, dat dit ten tijde van het onder 3 bewezenverklaarde anders was. Uit de bewijsmiddelen volgt ook niet dat de verdachte een vergunning heeft. De verdachte heeft niet verklaard dat hij een vergunning heeft, en in eerste aanleg of hoger beroep is ook niet aangevoerd dat de verdachte of de medeverdachte een vergunning voor de jammer zou hebben. Daarmee heeft het hof uit de bewijsmiddelen kunnen afleiden dat de verdachte tezamen en in vereniging met anderen een jammer aangelegd aanwezig heeft gehad en gebruikt terwijl voor het gebruik ervan aan de houder geen vergunning voor het gebruik van frequentieruimte was verleend. Het hof heeft ook uit de bewijsmiddelen kunnen afleiden dat de verdachte opzet had op die omstandigheid. Daarbij neem ik in aanmerking dat door of namens de verdachte niet is aangevoerd dat hij of een medeverdachte over een vergunning beschikte. Ik wijs er nog op dat voor een bewezenverklaring van opzet bij economische delicten zoals het onderhavige (naar het mij voorkomt) niet noodzakelijk is dat (uit de bewijsmiddelen volgt dat) de verdachte wist dat hij een vergunning nodig had. Opzet op het niet verleend zijn van een vergunning volstaat.19.

32. Het tweede middel faalt.

33. Het derde middel klaagt over schending van het vereiste van berechting binnen een redelijke termijn in cassatie. Aangevoerd wordt dat de inzendtermijn van acht maanden is overschreden en voorts dat Uw Raad niet binnen twee jaar nadat het cassatieberoep is ingesteld uitspraak zal doen.

34. Op 26 februari 2018 is namens de verdachte beroep in cassatie ingesteld. De stukken van het geding zijn op 15 juni 2020 op de griffie van de Hoge Raad ontvangen. Dat brengt mee dat de inzendingstermijn van acht maanden met bijna twintig maanden is overschreden. Voorts zal Uw Raad niet binnen twee jaar nadat cassatie is ingesteld arrest wijzen. Een en ander dient te leiden tot strafvermindering.

35. Het eerste en het tweede middel falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 81, eerste lid, RO ontleende formulering. Het derde middel slaagt. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

36. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, maar uitsluitend wat betreft de duur van de opgelegde gevangenisstraf, tot vermindering daarvan in de mate die Uw Raad gepast voorkomt en tot verwerping van het beroep voor het overige.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG