Hof Amsterdam, 05-03-2015, nr. 14/00490

De Hoge Raad is in het verwijzingsarrest van de volgende feiten uitgegaan:

“3.1.1. Gedurende de jaren 2003 tot en met 2005 heeft belanghebbende, beroepsaangever, op eigen naam en voor eigen rekening eenentwintig aangiften gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van zogenoemde self inflatable matrassen, dat wil zeggen matrassen die zich vanzelf met lucht vullen zodra het ventiel wordt geopend (hierna: de matrassen). Belanghebbende heeft deze aangiften gedaan in opdracht van [A] B.V. te [B] (hierna: de importeur).

In de desbetreffende aangiften heeft belanghebbende post 9404 21 90 van de Gecombineerde Nomenclatuur (hierna: de GN) vermeld als de op de goederen van toepassing zijnde tariefpost. Deze tariefpost omvat onder meer “matrassen van kunststof”. Het bij deze tariefpostonderverdeling behorende tarief van douanerechten bedroeg 3,7 percent.

In mei 2006 heeft de Inspecteur een controle na invoer verricht bij de importeur over de in haar opdracht gedane invoeraangiften gedurende de periode mei 2003 tot en met 2005. In het controlerapport van 26 oktober 2006 wordt geconcludeerd dat belanghebbende in de aangiften een onjuiste tariefpost heeft vermeld aangezien de matrassen, zijnde een kampeerartikel, moeten worden ingedeeld in post 6306 49 00 van de GN als “luchtbedden van andere textielstoffen”. Het bij deze tariefpostonderverdeling behorende tarief van douanerechten in 2003 bedroeg 12,2 percent, en in 2004 en 2005 12 percent.

Nadat de Inspecteur reeds bij aanvang van de controle na invoer op 4 mei 2006 uitnodigingen tot betaling van douanerechten aan belanghebbende had opgelegd ter zake van de in mei 2003 gedane invoeraangiften, heeft de Inspecteur na afloop van de hiervoor bedoelde controle op 3 november 2006 ook ter zake van andere, in 2004 en 2005 gedane invoeraangiften van belanghebbende de meer verschuldigde douanerechten nagevorderd.

Belanghebbende heeft op 7 oktober 2008 verzoeken om terugbetaling gedaan ter zake van de hiervoor in 3.1.3 vermelde geheven douanerechten. Belanghebbende heeft die verzoeken gegrond op artikel 236 van het Communautair Douanewetboek (hierna: het CDW) en in dat kader gesteld dat de rechten in strijd met artikel 220, lid 2, letter b, van het CDW zijn geboekt aangezien het eerder door de Inspecteur niet boeken van de rechten het gevolg is geweest van vergissingen van de douane zelf die belanghebbende redelijkerwijs niet kon ontdekken.

Ter onderbouwing van de hiervoor in 3.1.4 omschreven stelling heeft belanghebbende aangevoerd de navolgende feiten en omstandigheden die door de Rechtbank en het Hof als vaststaand zijn aangemerkt:

i) Op 1 mei 2002 heeft belanghebbende een verzoek om terugbetaling ingediend voor rechten die waren verschuldigd ter zake van een in opdracht van de importeur gedane invoeraangifte voor soortgelijke matrassen waarop post 6306 49 00 van de GN was vermeld. Als reden voor het verzoek om terugbetaling heeft belanghebbende opgegeven dat dergelijke matrassen zouden moeten worden ingedeeld in post 9404 21 90 van de GN. Dit verzoek om terugbetaling is bij beschikking gehonoreerd met, voor zover van belang, de hierna volgende toelichting:

“Na beoordeling van de bij het verzoek gevoegde stukken, monster, en na raadpleging van het bij de douane gebruikte geautomatiseerde systeem Sagitta en de boekwerken HBI deel 2 en 3 ben ik van mening dat de goederen tw matrassen opgevuld met polyurethaan, ingedeeld kunnen worden onder goederencode 9404.2190.00. belast met 3,7% aan douanerechten (…)”.

ii) De importeur verhandelt de matrassen sinds 1998. Bij haar is door de douane een controle na invoer verricht ter zake van in haar opdracht gedane invoeren in de periode 1 januari 2001 tot en met 3 april 2003. In die periode zijn in haar opdracht soortgelijke matrassen als hiervoor in 3.1.1 bedoeld door belanghebbende ingevoerd met op de desbetreffende invoeraangiften vermelding van post 9404 21 90 van de GN.

iii) Binnen de Europese Unie zijn gedurende de jaren 2001 tot en met 2005 aan derden verstrekte bindende tariefinlichtingen geldig geweest waarbij vergelijkbare matrassen zijn ingedeeld in post 9404 21 90 van de GN. Deze bindende tariefinlichtingen zijn afgegeven door Duitse, Zweedse en Nederlandse douaneautoriteiten.”

Het Hof zal van dezelfde feiten uitgaan.

In aanvulling op de door de Hoge Raad genoemde feiten stelt het Hof de volgende feiten vast.

In de periode waarop de in geding zijnde UTB’s betrekking hebben maakte [A] BV onderdeel uit van de fiscale eenheid F.E. [C] BV, [A] BV, c.s. (hierna: de fiscale eenheid). Tot de stukken van het geding behoort een e-mailbericht van 12 september 2003, afkomstig van [D], werkzaam bij [C] BV, gericht aan de directeur van [A] BV, waarin deze het volgende bericht:

“De controle door de medewerker van de douane zal vandaag op ons adres klaar zijn. Ik heb nog geen definitieve antwoorden, maar er zijn een drietal problemen:

a. Self-inflating matjes

Deze worden tot dusver in het algemeen ingevoerd als matjes tegen een invoertarief van ruim 3%.

De douane twijfelt eraan en wil deze als luchtbedden zien en belasten met ruim 12%.

Zowel in 2001 als in 2002 is er een keer een zending matjes als luchtbedden ingeklaard en afgerekend. De douane zal waarschijnlijk een monster willen nemen.

b. Tenten en tentstokken

Deze worden door ons apart opgegeven. Als deze samen worden ingevoerd moeten de stokken ook als tenten worden aangegeven.

c. (…)”

Tot de gedingstukken behoort een controlerapport van de in 2003 bij de fiscale eenheid uitgevoerde controle na de invoer (hierna: CNI), gedagtekend 20 oktober 2003, waarin – voor zover hier van belang – het volgende is vermeld:

“4. Goederencode

Er zijn diverse goederencodes van toepassing.

Uitgezonderd de in bijlage 3 vermelde aangiften ten invoer, kan akkoord worden gegaan met de gehanteerde goederencodes.

De in bijlage 3 vermelde aangiften ten invoer zijn aangegeven onder goederencode 7616, zijnde andere werken van aluminium, zijnde tentstokken en goederencode 7019, zijnde werken van fiberglas, zijnde tentstokken. (…).”

Partijen hebben zich ter zitting eenparig op het standpunt gesteld dat in casu sprake is van twee actieve gedragingen van de inspecteur. In de eerste plaats heeft de inspecteur, na beoordeling van een monster, in 2002 de producten ingedeeld onder tariefpost 9404 21 90 en op basis van die indeling een terugbetaling verleend op grond van artikel 236 van het CDW (zie punt 3.1.5 van het verwijzingsarrest, onder i). In de tweede plaats heeft de inspecteur medio 2003 op de voet van artikel 78 van het CDW een CNI verricht ter zake van invoeren in de periode 1 januari 2001 tot en met 30 april 2003 (zie punt 3.1.5 van het verwijzingsarrest, onder ii). Deze controle heeft voor de onderwerpelijke producten niet geleid tot een correctie van de aangegeven tariefpost (9404 21 90).

De onder 1.1.1 genoemde UTB heeft betrekking op aangiften die zijn ingediend op 7, 14 en 19 mei 2003. Uit de stukken van het geding volgt dat op die data de onder 6.1 genoemde CNI nog niet had plaatsgevonden. Voorafgaande aan de desbetreffende aangiften is derhalve slechts sprake geweest van één actieve gedraging van de inspecteur, te weten de onterechte terugbetaling in 2002. Uit punt 3.4.4 van het verwijzingsarrest volgt dat het zich eenmalig voordoen van deze actieve gedraging niet volstaat voor een beroepsaangever, zoals belanghebbende, om daaraan gewettigd vertrouwen te ontlenen met betrekking tot alle daaropvolgend gedane aangiften voor soortgelijke goederen waarvoor de douaneautoriteiten geen of te weinig rechten bij invoer boeken en invorderen. Het hoger beroep ten aanzien van de beschikking met nummer 2008/[xx2], die betrekking heeft op de onder 1.1.1 genoemde douanerechten, slaagt reeds om die reden.

De onder 1.1.2 genoemde UTB heeft betrekking op aangiften die zijn ingediend in 2004 en 2005, derhalve nadat de twee onder 6.1 genoemde actieve gedragingen van de inspecteur hebben plaatsgevonden. De inspecteur heeft gesteld dat de CNI weliswaar een actieve gedraging vormt, maar dat deze niet van betekenis is voor beoordeling of de voorwaarden van artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW zijn vervuld ten aanzien van de in deze UTB begrepen douanerechten. De inspecteur heeft daartoe in de eerste plaats aangevoerd dat in het controlerapport dat van deze CNI is opgemaakt geen standpunt is ingenomen over de indeling van self inflatable matrassen en dat deze producten zelfs in het geheel niet worden genoemd in het rapport. In de tweede plaats heeft de inspecteur gesteld dat geen causaal verband bestaat tussen de CNI en de wijze waarop belanghebbende de goederen heeft ingedeeld in haar aangiften, omdat belanghebbende ten tijde van het doen van de aangiften niet op de hoogte was van de bij de importeur uitgevoerde CNI. Het Hof overweegt ter zake als volgt.

Belanghebbende heeft met het onder 3.2.1 aangehaalde e-mailbericht, waarvan de inspecteur de authenticiteit niet heeft betwist, voldoende aannemelijk gemaakt dat de indeling van self inflatable matrassen onderwerp van onderzoek is geweest tijdens de CNI en dat deze indelingsproblematiek door de controleur is besproken met belanghebbende. Door vervolgens niet over te gaan tot navordering en in het controlerapport zonder voorbehoud te vermelden dat – behoudens andere, in casu niet van belang zijnde tariefcorrecties – akkoord kon worden gegaan met de gehanteerde goederencodes (zie 3.2.2), heeft de inspecteur naar ’s Hofs oordeel een actieve gedraging verricht die relevant is voor de beslechting van het onderwerpelijke geschil.

Belanghebbende heeft in haar cassatieberoep aangevoerd dat zij in de gegeven situatie, hoewel zij bij het doen van de aangiften optrad op eigen naam en voor eigen rekening, voor de toepassing van artikel 220, lid 2, onder b van het CDW moet worden vereenzelvigd met de importeur. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat het cassatieberoep ook in zoverre slaagt en daarbij in punt 3.5.2 van het verwijzingsarrest het volgende bepaald:

“De omstandigheden dat de desbetreffende controle na de invoer bij de opdrachtgever heeft plaatsgevonden, dat het eindgesprek is gevoerd met de opdrachtgever en dat het controlerapport enkel is toegezonden aan de opdrachtgever, doen hieraan niet af.”

Het Hof verstaat voormeld oordeel aldus dat belanghebbende wordt geacht op de hoogte te zijn van de uitgevoerde CNI en de daarbij uitgewisselde informatie tussen importeur en controleur. Hieruit volgt dat geen plaats is voor de door de inspecteur voorgestane toetsing of belanghebbende daadwerkelijk op de hoogte was van inhoud en uitkomsten van de uitgevoerde CNI op het moment dat zij de aangiften deed die het onderwerp vormen van de onder 1.1.2 genoemde UTB.

Gelet op het vorenoverwogene is sprake van twee relevante actieve gedragingen van de inspecteur, waarmee hij de indruk heeft gewekt dat de producten moesten worden ingedeeld onder tariefpost 9404 21 90.

Onderzocht dient te worden of belanghebbende de vergissing van de inspecteur redelijkerwijze kon ontdekken (tweede voorwaarde). Daarbij dient volgens vaste rechtspraak te worden gelet op de aard van de vergissing, de beroepservaring van de betrokken ondernemers en de mate van de door hen betrachte zorgvuldigheid. Ten aanzien van de aard van de vergissing stelt het Hof vast dat de indeling, anders dan de inspecteur heeft betoogd, als ingewikkeld dient te worden gekwalificeerd. Uit de stukken van het geding blijkt dat niet alleen de inspecteur zich tweemaal heeft vergist, maar dat ook in verschillende lidstaten van de Europese Unie, waaronder Nederland, zowel juiste als onjuiste bindende tariefinlichtingen zijn afgegeven voor self inflatable matrassen. Teneinde de binnen de Europese Unie bestaande onduidelijkheid weg te nemen heeft de Europese Commissie op 8 juni 2007 Verordening (EG) nr. 652/2007 vastgesteld, op grond waarvan matrassen als onderwerpelijke onder tariefpost 6306 40 00 dienen te worden ingedeeld. Onder deze omstandigheden kan, ook van een beroepsaangever als belanghebbende, niet worden verwacht dat zij de vergissing van de inspecteur ontdekt. De enkele omstandigheid dat op de bij de desbetreffende zendingen behorende Chinese certificaten van oorsprong steeds is vermeld dat het goederen van GS-post 6306 betreft, kan naar ’s Hofs oordeel, anders dan de inspecteur heeft betoogd, niet tot het oordeel leiden dat belanghebbende onzorgvuldig heeft gehandeld. Een dergelijke vermelding kan weliswaar van belang zijn bij de beoordeling van de betrachte zorgvuldigheid bij het doen van aangiften voor een nieuw product of voor een nieuwe klant, doch ontbeert relevantie indien, zoals in het onderwerpelijke geval, gedurende langere tijd dezelfde goederen worden aangegeven voor dezelfde opdrachtgever.

Gelet op het vorenoverwogene kon belanghebbende de vergissing van de inspecteur redelijkerwijze niet ontdekken.

De inspecteur heeft in zijn reactie op het verwijzingsarrest voor zeven van de 21 aangiften gesteld dat belanghebbende niet aan alle bepalingen inzake de douaneaangifte heeft voldaan (derde voorwaarde), zodat om die reden niet is voldaan aan alle cumulatieve voorwaarden die artikel 220, lid 2, onder b van het CDW stelt voor het afzien van navordering. De inspecteur heeft ter zake aangevoerd dat het niet mogelijk is om aan de hand van de gehanteerde goederenomschrijving in deze aangiften de goederen correct in te delen. Het betreft de volgende aangiften:

NL [xxxx] 03 [xxxx3254] 01 07-05-2003 andere matrassen van kunststof

NL [xxxx] 03 [xxxx3573] 01 19-05-2003 andere matrassen van kunststof

NL [xxxx] 04 [xxxxx650] 02 26-02-2004 andere matrassen van kunststof

NL [xxxx] 04 [xxxx2226] 01 02-04-2004 andere matrassen van kunststof

NL [xxxx] 04 [xxxx7502] 03 11-11-2004 andere matrassen

NL [xxxx] 05 [xxxxx419] 01 18-02-2005 slaapmatten

NL [xxxx] 05 [xxxxx466] 01 20-01-2005 slaapmatten

Het Hof overweegt ter zake als volgt.

De inspecteur heeft in zijn hogerberoepschrift gesteld dat belanghebbende bij het doen van aangifte [xxxx] 03[xxxx3573] niet heeft voldaan aan de derde voorwaarde, met als enig argument dat in deze aangifte een te lage douanewaarde is aangegeven. Deze stelling heeft de inspecteur, blijkens het proces-verbaal van zitting van 1 maart 2012, ingetrokken. Hieruit volgt dat in het geding vóór cassatie tussen partijen niet in geschil was dat voor alle 21 in de UTB’s betrokken aangiften aan de derde voorwaarde voor het afzien van navordering was voldaan. Het staat de inspecteur niet vrij om na verwijzing nieuwe geschilpunten op te werpen door nieuwe grieven aan te voeren (vgl. HR 19 maart 2010, nr. 09/02250, ECLI:NL:HR:2010:BL7953), noch om een uitdrukkelijk en ondubbelzinnig ingetrokken grief opnieuw in geding te brengen (vgl. HR 14 augustus 2009, nr. 08/00066, ECLI:NL:HR:2009:BJ5125). Het beroep van de inspecteur op het niet vervuld zijn van de derde voorwaarde die artikel 220, lid 2, onder b, van het CDW stelt voor het afzien van navordering dient daarom, zowel met betrekking tot aangifte [xxxx] 03 [xxxx3573] als met betrekking tot de andere zes genoemde aangiften, te worden verworpen.

Uit het vorenoverwogene volgt dat ten aanzien van de douaneschulden die zijn begrepen in de onder 1.1.2 genoemde UTB, voor zover deze betrekking hebben op de indeling van self inflatable matrassen (€ 91.848,47), de door artikel 220, lid 2, onder b van het CDW gestelde cumulatieve voorwaarden voor het afzien van navordering zijn vervuld, zodat de inspecteur in zijn beschikking van 6 november 2008, nr. 2008/[xx1], ten onrechte heeft geweigerd deze douanerechten terug te betalen op de voet van artikel 236 van het CDW. Het hoger beroep van de inspecteur faalt in zoverre.

Slotsom

De slotsom is dat het hoger beroep gegrond is en dat de uitspraak van de rechtbank dient te worden vernietigd.