Hof Arnhem, 23-11-2012, nr. 24-001765-09

Het openbaar ministerie heeft het hof en de verdediging misleid door te doen alsof het onderzoek naar de handel van drugs onder de naam Nagel-onderzoek naar de handel in drugs en het onderhavige Kalium-onderzoek naar het witwassen van de gelden voortvloeiende uit de handel van drugs van het Nagel-onderzoek twee op zichzelf staande onderzoeken waren. Uit de verklaringen van de betrokken opsporingsambtenaren blijkt dat er al verdenkingen waren tegen verdachte alvorens het Kalium-onderzoek werd gestart. De zaken zijn anders voorgesteld dan het was. Ondanks diverse verzoeken hiertoe heeft de verdediging geen inzage gehad in het Nagel-dossier. Hierdoor is er sprake van een ernstige inbreuk op beginselen van een behoorlijke procesorde.

Ten aanzien van de feiten 1 en 2

Door het openbaar ministerie is gehandeld in strijd met artikel 12 van de Wet Melding ongebruikelijke transacties (hierna: Wet MOT);

Ten aanzien van feiten 3 en 4

[verdachte] wordt vervolgd voor de MOT-meldingen zonder dat zij ooit een waarschuwing, laat staan een bestuursrechtelijke sanctie heeft gehad van de toezichthouder.

Het hof overweegt hieromtrent het volgende.

Ad a.

De stelling van de verdediging dat het openbaar ministerie het hof en de verdediging heeft misleid, mist feitelijke grondslag. De advocaat-generaal heeft aangegeven dat er sprake was van twee onderzoeken waarbij het ene onderzoek voortvloeide uit het andere onderzoek. Met toepassing van de artikelen 126cc en 126 dd van het Wetboek van Strafvordering is de informatie uit het Nagel-onderzoek ingebracht in het Kalium-onderzoek door middel van het overdrachtsproces-verbaal AH 021. Van enige misleiding om iets te verhullen is het hof niet gebleken. Ook uit de nadien bij de rechter-commissaris afgelegde verklaringen van gehoorde verbalisanten blijkt niets dat het hof reden geeft tot twijfel aan hetgeen door de verbalisanten is gerelateerd in het overdrachtsproces-verbaal. Het verweer wordt verworpen.

ad b.

Door de verdediging is betoogd dat het openbaar ministerie handelt in strijd met artikel 12 van de Wet MOT. De verdediging stelt hiertoe dat de in de tenlastelegging genoemde transacties zijn gemeld conform artikel 9 van de Wet MOT en dat derhalve gelet op artikel 12 van de Wet MOT deze meldingen niet kunnen dienen als grondslag voor of ten behoeve van een opsporingsonderzoek of een vervolging wegens verdenking van, of als bewijs ter zake van een telastelegging wegens witwassen.

Het hof verwerpt dit verweer.

Aan het pleidooi van de raadslieden lijkt de opvatting ten grondslag te liggen dat al door het enkele melden van een transactie, ongeacht de wijze waarop is gemeld, aan de meldplicht van de Wet MOT zou zijn voldaan en dat strafvervolging ter zake van gemelde wisseltransacties derhalve niet zou zijn toegelaten.

De vervolgingsuitsluitingsgrond is alleen van toepassing op situaties waarin transacties op de juiste wijze zijn gemeld. Nu door verdachte deze meldingen, zoals hierna bewezen wordt verklaard, in strijd met de waarheid zijn opgemaakt is de vervolgingsuitsluitingsgrond van art. 12 Wet MOT niet van toepassing.

Ad c.

Het hof passeert dit verweer nu het feitelijke onderbouwing mist. Van de verdediging mag worden verwachte dat bij een verweer op een zo ingrijpende sanctie als het niet-ontvankelijk verklaren van het openbaar ministerie in de vervolging aangeeft welke norm is geschonden, waaruit de ernst van het verzuim bestaat en aangeeft wat het nadeel is dat daardoor voor verdachte is veroorzaakt. Door de verdediging is op geen enkele wijze invulling aan deze in de jurisprudentie ontwikkelde criteria gegeven.

Voor zover de verdediging heeft willen betogen dat de aan verdachte tenlastegelegde feiten bestuursrechtelijk gehandhaafd hadden moeten worden, volgt het hof de verdediging niet in dit verweer. Bestuursrechtelijke handhaving is beoogd om de minder zware overtredingen bestuursrechtelijk af te doen. Bij zware, ingrijpende of de rechtsorde schokkende overtredingen blijft de mogelijkheid bestaan om de zaak strafrechtelijk af te doen.

Daar waar het in de onderhavige zaken gaat om het opzettelijk valselijk melden van geldwisseltransacties heeft het openbaar ministerie begrijpelijkerwijs er voor kunnen kiezen om deze zaken strafrechtelijk af te doen.

Het voorgaande leidt het hof tot het oordeel dat geen sprake is geweest van ernstige inbreuken op beginselen van een behoorlijke procesorde, waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekort gedaan. De door de verdediging aangevoerde elementen kunnen naar het oordeel van het hof noch zelfstandig, noch tezamen en in onderlinge samenhang leiden tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie.

op 19 september 2005, 17.030 Britse ponden, 61.450 Noord-Ierse ponden en 11.300 Schotse ponden (Wissel A, transactienummer ZE 2620)

en/of

op 18 oktober 2005, 166.005 Britse ponden (transactienummer U2-11135, wissel B)

en/of

op 7 november 2005, 23.970 Britse ponden en 75.468 Schotse ponden en 2005 Noord-Ierse ponden (transactienummer ZE2721, wissel C)

en/of

op 3 april 2006, 50.195 Britse ponden en 4.710 Schotse ponden en 210,- Noord Ierse ponden (transactienummer ZE 2864, wissel D)

verworven en/of voorhanden gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of van die geldbedragen gebruik gemaakt, terwijl zij wist dat die geldbedragen - onmiddellijk of middellijk - afkomstig waren uit misdrijf;

op 19 september 2005, 17.030 Britse ponden, 61.450 Noord-Ierse ponden en 11.300 Schotse ponden (Wissel A, transactienummer ZE 2620)

en/of

op 18 oktober 2005, 166.005 Britse ponden (transactienummer U2-11135, wissel B)

en/of

op 7 november 2005, 23.970 Britse ponden en 75.468 Schotse ponden en 2005 Noord-Ierse ponden (transactienummer ZE 2721, wissel C)

en/of

op 3 april 2006, 50.195 Britse ponden en 4.710 Schotse ponden en 210,- Noord Ierse ponden (transactienummer ZE 2864, wissel D)

heeft verworven en/of voorhanden gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of van deze geldbedragen gebruik heeft gemaakt, terwijl zij wist of redelijkerwijs moest vermoeden dat die geldbedragen - onmiddellijk of middellijk - afkomstig waren uit misdrijf;

op 21 maart 2006, 47.220,- Britse ponden en 1.560 Schotse ponden (transactienummer U2 11895, wissel F)

en/of

op 30 maart 2006, 45.000,- Schotse ponden (transactienummer ZE 2859, wissel F)

en/of

op 3 april 2006 119.960,- Schotse ponden (transactienummer ZE 2866, wissel F)

en/of

op 4 april 2006, 60.000 Schotse ponden (transactienummer U2 22969, wissel F)

en/of

op 6 april 2006, 7.760 Britse ponden en 51.240 Schotse ponden (transactienummer ZE 2868, wissel F)

en/of

op 11 april 2006, 60.000,- Schotse ponden (transactienummer U2 12003, wissel F)

en/of

op 13 april 2006, 7.300,- Britse ponden, en 72.710,- Schotse ponden (transactienummer ZE 2876, wissel F)

verworven en/of voorhanden gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of van die geldbedragen gebruik gemaakt, terwijl zij wist dat die geldbedragen - onmiddellijk of middellijk - afkomstig waren uit misdrijf.

op 21 maart 2006, 47.220,- Britse ponden en 1.560 Schotse ponden (transactienummer U2 11895, wissel F)

en/of

op 30 maart 2006, 45.000,- Schotse ponden (transactienummer ZE 2859, wissel F)

en/of

op 3 april 2006 119.960,- Schotse ponden (transactienummer ZE 2866, wissel F)

en/of

op 4 april 2006, 60.000 Schotse ponden (transactienummer U2 22969, wissel F)

en/of

op 6 april 2006, 7.760 Britse ponden en 51.240 Schotse ponden (transactienummer ZE 2868, wissel F)

en/of

op 11 april 2006, 60.000,- Schotse ponden (transactienummer U2 12003, wissel F)

en/of

op 13 april 2006, 7.300,- Britse ponden, en 72.710,- Schotse ponden (transactienummer ZE 2876, wissel F)

heeft/hebben verworven en/of voorhanden gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of van die geldbedragen gebruik heeft/hebben gemaakt, terwijl zij wist of redelijkerwijs moest vermoeden dat die geldbedragen - onmiddellijk of middellijk - afkomstig waren uit misdrijf.

3:

zij op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 januari 2005 tot en met 9 mei 2006, in de gemeente Zeewolde en/of de gemeente Utrecht, althans in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer andere(n), meermalen, althans eenmaal, (telkens), een formulier, te weten

dat de transactie a-typisch is voor cliënt en/of

dat de cliënt handelt als stroman en/of

dat er geen verklaarbaar legaal doel of geen zichtbare relatie is met (bedrijft)activiteiten en/of

dat cliënt ongeteld aanlevert, zonder dat dit in relatie staat tot de (bedrijft)activiteiten en/of - dat het bedrag niet wordt gestort op eigen rekening of rekening werkgever en/of

dat de transactie aanleiding is om te veronderstellen dat ze verband kunnen houden met witwassen;

4:

zij op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 1 januari 2005 tot en met 9 mei 2006, in de gemeente Zeewolde en/of de gemeente Utrecht, althans in Nederland, tezamen en in vereniging met één of meer andere(n), meermalen, althans eenmaal, terwijl verdachte en/of haar medeverdachte(n) een beroeps- of bedrijfmatige dienst verleende(n), telkens opzettelijk (een) verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transactie(s) niet heeft gemeld en/of niet alle gegevens van (een) verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transactie(s) juist en/of volledig heeft gemeld, immers heeft/hebben verdachte en/of haar medeverdachte(n) op de MOT-melding van

dat de transactie a-typisch is voor cliënt en/of

dat cliënt wordt vergezeld of gecontroleerd en/of

dat de cliënt handelt als stroman en/of

dat er geen verklaarbaar legaal doel of geen zichtbare relatie is met (bedrijfs)activiteiten en/of

dat cliënt ongeteld aanlevert, zonder dat dit in relatie staat tot de (bedrijfs)activiteiten en/of - dat het bedrag niet wordt gestort op eigen rekening of rekening werkgever en/of - dat de transactie aanleiding is om te veronderstellen dat ze verband kunnen houden met witwassen.

5:

zij in of omstreeks de periode van 1 januari 2004 tot en met 9 mei 2006 in de gemeente Zeewolde en/of de gemeente Utrecht, althans in Nederland, heeft deelgenomen aan een organisatie, die gevormd werd door verdachte en/of de natuurlijke personen [betrokkene 2] en/of [betrokkene 3] en/of [betrokkene 4] en/of [betrokkene 1] en/of [betrokkene 5] en/of [betrokkene 6] en/of [betrokkene 7] en/of één of meer andere rechtspersonen en/of natuurlijke personen, welke organisatie tot oogmerk had het plegen van misdrijven, namelijk valsheid in geschrifte en/of overtreding van de Wet Melding ongebruikelijke transacties en/of witwassen;

Overweging met betrekking tot het bewijs

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het haar onder 1 primair,

[betrokkene 4] en de andere wisselaars (onder begeleiding van [betrokkene 7]) hadden geen legale economische verklaring voor de gewisselde valutasoorten en de frequentie van de wisselingen;

het betrof grote hoeveelheden contant geld in diverse valuta (het is een feit van algemene bekendheid dat diverse vormen van criminaliteit gepaard gaan met grote hoeveelheden contant geld in diverse valuta);

er werden grote bedragen in contanten vervoerd (een aanzienlijk veiligheidsrisico);

het geld werd in kleine coupures omgewisseld naar grote coupures (het is een feit van algemene bekendheid dat de handel in verdovende middelen veel geld in kleine coupures oplevert);

de wijze waarop het geld werd vervoerd of aangeboden (in een boodschappentas of sporttas);

het feit dat de verdachte [betrokkene 4] - naar eigen zeggen - een beloning kreeg voor de uitgevoerde wisseltransacties;

het feit dat diverse malen een wisseltransactie werd uitgevoerd op naam van [betrokkene 1], terwijl [betrokkene 1] niet bij de transactie betrokken en/of aanwezig was;

het feit dat altijd cash aan [betrokkene 4] en de andere wisselaars (onder begeleiding van [betrokkene 7]) werd uitbetaald, terwijl andere klanten het geld giraal overgemaakt kregen door [verdachte];

de identiteit van [betrokkene 7] als begeleider werd niet geregistreerd of aan de hand van een identiteitsbewijs vastgesteld.

Naar aanleiding van een afgeluisterd en opgenomen telefoongesprek tussen [betrokkene 3] (sinds 2005 bedrijfsleider bij [verdachte]) en [betrokkene 4] d.d. 16 december 2005 heeft [betrokkene 3], zakelijk weergegeven, onder meer, het volgende verklaard:

De door [betrokkene 7] begeleide wisselaars hebben documenten overgelegd (02.02.04.43.003.004 en 02.03.04.43.007.004) die wat betreft vormgeving, opmaak en de daarop vermelde bedragen en/of hoeveelheden dermate ongebruikelijk waren dat deze documenten niet zonder verificatie als verklaring voor herkomst of bestemming van de te wisselen geldbedragen aanvaard hadden mogen worden. Verificatie zou aan het licht gebracht hebben dat deze nota's vals waren.

Gelet op het vorenstaande is het hof van oordeel dat het niet anders kan zijn dan dat de desbetreffende geldbedragen uit enig misdrijf afkomstig waren.

Ten aanzien van feit 3 en 4

Door de verdediging is betoogd dat deze feiten niet bewezen kunnen worden omdat het openbaar ministerie handelt in strijd met artikel 12 van de Wet MOT. De verdediging stelt hiertoe dat de in de tenlastelegging genoemde transacties zijn gemeld conform artikel 9 van de Wet MOT .

Het hof verwerpt dit verweer op de gronden als hiervoor onder ad b bij de overwegingen met betrekking tot de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie is overwogen.

Ten aanzien van feit 5

Door de verdediging is betoogd dat feit 5 niet wettig en overtuigend bewezen kan worden aangezien er, kort samengevat, tussen verdachte en in de dagvaarding genoemde personen geen sprake was van een gestructureerd samenwerkingsverband.

De advocaat-generaal stelt zich op het standpunt dat het feit wettig en overtuigend bewezen kan worden.

Oordeel hof

Voor een veroordeling voor deelname aan een criminele organisatie als bedoeld in art. 140 Wetboek van Strafrecht, dient sprake te zijn van deelname aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven. Volgens de rechtspraak van de Hoge Raad dient onder een organisatie in de zin van artikel 140 Wetboek van Strafrecht te worden verstaan een samenwerkingsverband met een zekere duurzaamheid en structuur tussen de verdachte en tenminste één andere persoon.

Aan een samenwerkingsverband hoeven geen al te hoge eisen worden gesteld om te kunnen spreken van een 'organisatie'.

Voldoende is dat het samenwerkingsverband een zekere duurzaamheid en structuur bezit. Van die duurzaamheid en structuur kan al blijken als er gedurende een vaste periode door bepaalde personen volgens een vast patroon wordt samengewerkt. Niet is vereist dat er binnen het samenwerkingsverband gemeenschappelijke regels en gemeenschappelijke doelstellingen hebben bestaan, waaraan de leden van het samenwerkingsverband gebonden waren. Voor de duurzaamheid en structuur van de samenwerking kan van belang zijn of die samenwerking geschiedt in het verband van een rechtspersoon.

Het 'oogmerk' tot het plegen van misdrijven hoeft niet de bestaansgrond of het enige doel van het samenwerkingsverband te zijn. Een organisatie kan op zich een nobel einddoel hebben, maar dat einddoel kan mede worden gerealiseerd door het plegen van misdrijven. Dat plegen van misdrijven vormt dan een nevendoel van de organisatie. Bij het nastreven van het nobele einddoel kunnen in het samenwerkingsverband legale en illegale activiteiten tegelijk en door elkaar plaatsvinden, waarbij toegelaten handelingen en het plegen van misdrijven als naaste doelen tegelijkertijd plaatsvinden. Het nastreven van een nobel einddoel kan in ieder geval geen excuus of verhulling voor het plegen van misdrijven opleveren en sluit de mogelijkheid niet uit dat binnen het verband van een legale organisatie een crimineel samenwerkingsverband schuilgaat.

Voor deze ruime betekenis van het begrip 'oogmerk' kan in het bijzonder worden gewezen op:

het voortbestaan van [verdachte] BV en het behalen van winst was afhankelijk van de voortzetting van de transacties met [betrokkene 4] / [betrokkene 1] en [betrokkene 7] en [betrokkene 7];

bij de personen die werkzaam waren binnen de BV bestond het inzicht dat de te wisselen gelden een criminele oorsprong hadden; er werden geen maatregelen getroffen om het wisselen van gelden van dubieuze oorsprong te voorkomen;

hoewel men besefte dat de regels voor het melden van ongebruikelijke transacties niet werden nageleefd en dus niet duidelijk was wie wanneer welke gelden kwam wisselen, werd deze praktijk bewust gecontinueerd;

de omzet aan geldwisselingen die werd behaald met enerzijds besmette gelden en anderzijds gelden van legale klanten: het eerste deel was veel groter dan het tweede deel.

Het oorspronkelijke nobele doel van de BV, namelijk het behalen van winst door middel van financiële dienstverlening, werd in de loop der tijd aangevuld met een illegaal nevendoel, namelijk het plegen van strafbare feiten. Dit nevendoel werd door de daden van de werknemers binnen de organisatie zichtbaar en maakte in de loop van de tijd zo'n prominent deel uit van de werkzaamheden van de organisatie, dat het als een zelfstandig 'oogmerk' moet worden beschouwd.

Op basis van de hiervoor weergegeven punten kan worden aangenomen dat onder meer verdachte, [betrokkene 2], [betrokkene 3], [betrokkene 5], [betrokkene 6], [betrokkene 4] en [betrokkene 7] hebben deelgenomen aan de criminele organisatie en dat het vereiste onvoorwaardelijke opzet bij hen aanwezig was. Zij hoorden immers tot het samenwerkingsverband en hadden een aandeel in gedragingen die strekten tot of rechtstreeks verband hielden met de verwezenlijking van het oogmerk van de organisatie.

De BV bood in de kern het kader dat het plegen van de strafbare feiten mogelijk heeft gemaakt. De strafbare gedragingen van de natuurlijke personen die werkzaamheden verrichtten in en voor de BV en het bij die personen bestaande opzet op het plegen van strafbare feiten kunnen aan de rechtspersoon worden toegerekend. De BV is dan ook te zien als een wezenlijk deel van het samenwerkingsverband. De aan de BV toe te rekenen gedragingen hebben te gelden als de handelingen van de rechtspersoon waardoor is deelgenomen aan de criminele organisatie. Die handelingen strekten immers tot of hielden rechtstreeks verband met de verwezenlijking van het oogmerk van de organisatie.

primair:

zij op tijdstippen in de periode van 1 januari 2005 tot en met 9 mei 2006, in de gemeente Zeewolde en/of de gemeente Utrecht, althans in Nederland, van het plegen van witwassen een gewoonte heeft gemaakt, immers heeft [verdachte] grote geldbedragen, te weten

primair:

zij op tijdstippen in de periode van 1 januari 2005 tot en met 9 mei 2006, in de gemeente Zeewolde en/of de gemeente Utrecht, althans in Nederland, van het plegen van witwassen een gewoonte heeft gemaakt, immers heeft verdachte grote geldbedragen, te weten onder meer

een (digitale) MOT-melding (aan het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties) d.d. 19 september 2005 (transactienummer ZE 2620) en

een transactieformulier van [verdachte] d.d. 19 september 2005 en

een (digitale) MOT-melding (aan het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties) d.d. 18 oktober 2005 (transactienummer U2-11135) en

een transactieformulier van [verdachte] d.d. 18 oktober 2005 en

een (digitale) MOT-melding (aan het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties) d.d. 7 november 2005 (transactienummer ZE 2721) en

een transactieformulier van [verdachte] d.d. 7 november 2005 en

een (digitale) MOT-melding (aan het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties) d.d. 3 april 2006 (transactienummer ZE 2620) – elk zijnde een geschrift dat bestemd was om tot bewijs van enig feit te dienen - valselijk heeft opgemaakt, immers heeft verdachte telkens genoemde MOT-meldingen valselijk aangemaakt op naam van [betrokkene 1], en/of telkens op genoemde transactieformulieren valselijk vermeld dat [betrokkene 1] de cliënt was,

zulks telkens met het oogmerk om die geschriften als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken,

en

zij op tijdstippen in de periode van 1 januari 2005 tot en met 9 mei 2006, in de gemeente Zeewolde en/of de gemeente Utrecht, althans in Nederland, meermalen terwijl verdachte een beroeps- of bedrijfmatige dienst verleende telkens opzettelijk verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transacties niet heeft gemeld en niet alle gegevens van verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transacties juist en/of volledig heeft gemeld,

immers heeft verdachte op de MOT-melding van

- 13 april 2006 (transactienummer ZE 2876 ), (telkens),

de omstandigheden niet gemeld op grond waarvan de transactie als ongebruikelijk wordt aangemerkt, zoals genoemd in artikel 8 van de Wet Ongebruikelijke Transacties en genoemd in bijlage A van de indicatorenlijst geldend vanaf 1 juni 2003 en/of de indicatorenlijst behorende bij de Wet MOT met ingang van 1 november 2005

immers heeft verdachte niet gemeld: