Hof Amsterdam, 01-12-2009, nr. 200.036.279

Met betrekking tot vraag (i) overweegt het hof als volgt. Op Dexia heeft een tweeledige zorgplicht gerust: een verplichting om degene met wie zij een overeenkomst tot effectenlease aanging, tevoren indringend en in niet mis te verstane bewoordingen te waarschuwen voor het risico dat de verkoopopbrengst van de geleaste effecten bij be indiging van de overeenkomst niet toereikend zou zijn voor de terugbetaling van het geleende bedrag, in welk geval een restschuld zou overblijven, alsmede een verplichting om alvorens de overeenkomst aan te gaan inlichtingen in te winnen over de inkomens- en vermogens positie van haar beoogde wederpartij teneinde na te gaan of deze naar redelijke verwachting de uit de overeenkomst voortvloeiende financi le verplichtingen zou kunnen dragen, ook bij een ontoereikende verkoopopbrengst van de effecten. Niet meer in geschil is dat Dexia in beide opzichten in de nakoming van haar zorgplicht is tekort geschoten.

Evenmin in geschil is dat tussen dit tekortschieten en de totstandkoming van de lease-overeenkomst en de schade die [ge ntimeerde] hierdoor heeft ondervonden, een oorzakelijk verband (zoals bedoeld in artikel 6:162 BW) bestaat. Daarbij staat voorop dat de waarschuwings- en de onderzoeksplicht van Dexia zelf standige verplichtingen inhouden binnen het kader van haar zorgplicht. Voor het aannemen van het bedoelde verband is daarom voldoende, maar ook noodzakelijk, dat de weder partij van Dexia de overeenkomst niet zou zijn aangegaan als Dexia ten aanzien van n van die verplichtingen niet was tekort geschoten. Voorts is niet meer in geschil dat de nadelige financi le gevolgen die [ge ntimeerde] door het aangaan van de lease-overeenkomst heeft ondervonden, Dexia kunnen worden toegerekend (zoals bedoeld in artikel 6:98 BW) als schade die een gevolg is van de niet-nakoming van haar zorgplicht. Dit betreft in het algemeen zowel schade bestaande in door de wederpartij van Dexia betaalde rente, betaalde bedragen strekkend tot aflossing van de door Dexia verstrekte lening, als schade bestaande in een restschuld wegens een (voor de terugbetaling van de lening) ontoereikende verkoop opbrengst van de geleaste effecten bij de be indiging van de overeenkomst tot effectenlease.

In gevallen waarin een oorzakelijk verband tussen de tekortkoming van Dexia en de totstandkoming van de overeenkomst tot effectenlease kan worden aangenomen en waarin de nadelige financi le gevolgen van die overeenkomst voor de wederpartij Dexia als een gevolg van haar tekortkoming kunnen worden toegerekend, is Dexia in beginsel behoudens verminderingen van haar vergoedings plicht zoals onder 4.10 tot en met 4.24 te bespreken — gehouden tot vergoeding van alle zojuist bedoelde schadebestanddelen: betaalde rente, betaalde aflossingen en een eventuele restschuld. Er kan echter aanleiding bestaan voor een vermindering van de vergoedingsplicht van Dexia (op grond van artikel 6:101 BW) wanneer de schade van haar wederpartij mede het gevolg is van een omstandigheid die aan de wederpartij kan worden toegerekend. Bij de beantwoording van de vraag of hiertoe grond bestaat, strekt het volgende tot uitgangspunt.

De onder 4.7 bedoelde waarschuwingsplicht heeft uitslui tend betrekking op het risico dat de verkoopopbrengst van de geleaste effecten bij be indiging van de overeenkomst ontoereikend zou zijn voor de terugbetaling van het geleende bedrag (voor zover dit niet reeds eerder was terugbetaald). Uit de bewoordingen van een overeenkomst tot effectenlease is immers in het algemeen voldoende duidelijk kenbaar dat de overeenkomst voorzag in de verstrekking van een geldlening door Dexia, dat het geleende bedrag zou worden belegd in effecten, dat de wederpartij van Dexia over dat bedrag rente was verschuldigd en dat het geleende bedrag moest worden terugbetaald, ongeacht de waarde van de effecten op het tijdstip van verkoop daarvan. Dit is in het bijzonder zo indien de wederpartij zich redelijke inspanningen had getroost om het in de overeenkomst bepaalde te begrijpen alvorens deze aan te gaan, zoals van haar mocht worden verwacht. Dexia was daarom niet gehouden haar beoogde wederpartij ook hiervoor indringend en in niet mis te verstane bewoordingen te waarschuwen alvorens de overeenkomst aan te gaan.

Het voren staande brengt mee dat de wederpartij van Dexia de overeenkomst is aangegaan terwijl zij hetzij bekend was met de zojuist bedoelde eigenschappen van de overeen komst, hetzij had nagelaten zich redelijke inspanningen te getroosten teneinde het daarin bepaalde te begrijpen alvorens de overeenkomst aan te gaan. Hieruit volgt dat de schade die de wederpartij heeft geleden als gevolg van het aangaan van de overeenkomst, derhalve de nadelige financi le gevolgen die zij daardoor heeft ondervonden, mede het gevolg is van een omstandigheid die haarzelf kan worden toegerekend. Er is daarom in beginsel grond voor een vermindering van de vergoedingsplicht van Dexia in evenredigheid met de mate waarin de aan Dexia en de aan de wederpartij toe te rekenen omstandigheden tot het ontstaan van de schade van laatstgenoemde hebben bijgedragen.

De onder 4.7 bedoelde onderzoeksplicht heeft ertoe gestrekt na te gaan of de inkomens- en vermogens positie van de beoogde wederpartij van Dexia toereikend was om deze in staat te stellen naar redelijke verwachting de uit de overeenkomst voortvloeiende financi le verplich tingen te kunnen dragen. Indien het onderzoek zou hebben uitgewezen dat naar redelijke verwachting de uit de overeenkomst voortvloeiende financi le verplichtingen een onaanvaard baar zware last op de betrokken wederpartij zouden leggen, was dat niet het geval en had het, in het kader van haar zorgplicht, op de weg van Dexia gelegen het aangaan van de overeenkomst aan de wederpartij te ontraden. In gevallen waarin nakoming door Dexia van haar onder zoeksplicht daarentegen niet zou hebben uitgewezen dat de overeen komst naar redelijke verwachting een onaanvaard baar zware financi le last op de wederpartij zou hebben gelegd, mocht deze redelijkerwijs in staat worden geacht aan de betalingsverplichtingen uit de overeenkomst te voldoen en rustte op Dexia geen verplichting het aangaan van de overeenkomst aan de wederpartij te ontraden.

Nu de verplichtingen tot betaling van rente en tot terug betaling van de verstrekte lening, ongeacht de waarde van de geleaste effecten op het tijdstip van verkoop daarvan, voldoende duidelijk uit de overeenkomst kenbaar waren, kan in laatstbedoelde gevallen schade bestaande in betaalde rente en betaalde termijn bedragen strekkend tot aflossing van de lening geheel worden toegeschreven aan de omstandigheid dat de wederpartij de overeenkomst is aangegaan terwijl zij hetzij met de desbetreffende verplichtingen bekend was, hetzij had verzuimd zich tevoren redelijke inspanningen te getroosten teneinde haar verplichtingen uit de overeenkomst te begrijpen. De vergoedingsplicht van Dexia moet dan worden verminderd zodanig dat Dexia de zojuist bedoelde schadeposten niet hoeft te vergoeden en deze derhalve volledig voor rekening van de wederpartij blijven. Het tekortschieten van Dexia in de nakoming van haar waarschuwingsplicht maakt dit niet anders: de waar schuwingsplicht heeft immers naar volgt uit het onder 4.10 overwogene uitsluitend betrekking op het risico dat de verkoop opbrengst van de geleaste effecten bij be indiging van de overeenkomst ontoereikend zou zijn voor de terugbetaling van het geleende bedrag (voor zover dit niet reeds eerder was terugbetaald). Het tekort schieten in de nakoming van deze verplichting laat dus onverlet dat schade bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen geheel kan worden toegeschreven aan de hiervoor bedoelde, aan de wederpartij van Dexia toe te rekenen omstandigheden.

In gevallen waarin nakoming door Dexia van haar onder zoeksplicht wel zou hebben uitgewezen dat de overeen komst naar redelijke verwachting een onaanvaard baar zware financi le last op de wederpartij zou hebben gelegd, mocht deze redelijkerwijs niet in staat worden geacht aan de betalingsverplichtingen uit de overeenkomst te voldoen en was Dexia gehouden het aangaan van de overeenkomst aan de wederpartij te ontraden. In zulke gevallen kan schade bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen niet geheel worden toegeschreven aan de omstandigheid dat de wederpartij de overeenkomst is aangegaan terwijl zij hetzij bekend was met de uit de overeenkomst kenbare — verplichtingen tot betaling van rente en tot terug betaling van de verstrekte lening, hetzij had verzuimd zich tevoren redelijke inspanningen te getroosten teneinde haar verplichtingen uit de overeenkomst te begrijpen. Tot die schade is dan immers bijgedragen door het nalaten van Dexia om, nadat haar was gebleken dat de wederpartij redelijkerwijs niet in staat mocht worden geacht aan de betalingsverplichtingen uit de overeenkomst te voldoen, het aangaan van de overeenkomst aan de wederpartij te ontraden. In zo n geval gaat het niet aan de vergoedingsplicht van Dexia te verminderen zodanig dat schade bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen geheel voor rekening van de wederpartij blijft. Het vorenstaande laat evenwel onverlet dat die schade mede het gevolg is van de hiervoor bedoelde, aan de wederpartij van Dexia toe te rekenen omstandigheden. In evenredigheid met de mate waarin de aan Dexia en de aan de wederpartij toe te rekenen omstandigheden tot het ontstaan van de zojuist bedoelde schade van laatstgenoemde hebben bijgedragen, zal de vergoedings plicht van Dexia daarom in beginsel behoudens bijzondere, van de betrokken individuele zaak afhankelijke omstandigheden die tot een andere schade verdeling aanleiding kunnen geven — moeten worden verminderd zodanig dat Dexia eenderde deel van de schade bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen niet hoeft te vergoeden en deze schadeposten derhalve in zoverre voor rekening van de wederpartij blijven. Welis waar heeft de Hoge Raad in n van zijn arresten van 5 juni 2009 (RvdW 2009, 683) overwogen — onder 5.7 — dat in de daar bedoelde gevallen een andere schadeverdeling tot uitgangspunt kan worden genomen, volgens welke Dexia mogelijk een groter deel van de zojuist bedoelde schade posten niet zou hoeven te vergoeden, maar de desbetref fende overweging ziet tegelijk op de vermindering van de vergoedingsplicht van Dexia ter zake van schade van de wederpartij bestaande in een restschuld. In hetzelfde arrest onder 5.6.3 heeft de Hoge Raad uitdrukkelijk overwogen dat bij de vaststelling van de vermindering en dus de schadeverdeling onder scheid kan worden gemaakt tussen de verschillende schadeposten (betaalde rente, betaalde aflossingen en de restschuld) en hiervan gaat het hof, aanknopend bij de stellingen van partijen waarin dat onderscheid ook wordt gemaakt, derhalve uit.

In alle gevallen waarin Dexia in de nakoming van haar zorgplicht is tekortgeschoten en uit dien hoofde tot vergoeding van schade is gehouden, bestaat grond voor een vermindering van de vergoedingsplicht van Dexia voor zover deze betrekking heeft op een restschuld van haar wederpartij wegens een (voor de terugbetaling van de lening) ontoereikende verkoopopbrengst van de geleaste effecten bij be indiging van de overeenkomst. Uit de overeenkomst was immers voldoende duidelijk kenbaar dat daarbij een geldlening werd verstrekt, dat het geleende bedrag werd belegd in effecten en dat het geleende bedrag moest worden terugbetaald, ongeacht de waarde van de effecten op het tijdstip van verkoop daarvan. Schade bestaande in een restschuld is daarom evenals de onder 4.13 en 4.14 besproken schadeposten — mede het gevolg van de omstandigheid dat de wederpartij de overeenkomst is aangegaan terwijl zij hetzij met het vorenstaande bekend was, hetzij had verzuimd zich tevoren redelijke inspanningen te getroosten teneinde haar uit de overeenkomst volgende verplichting tot terugbetaling te begrijpen. In evenredigheid met de mate waarin de aan Dexia en de aan de wederpartij toe te rekenen omstandigheden tot de restschuld hebben bijgedragen, zal de vergoedingsplicht van Dexia ten aanzien hiervan in beginsel moeten worden verminderd zodanig dat Dexia eenderde deel van de schade bestaande in een restschuld niet hoeft te vergoeden en deze derhalve in zoverre voor rekening van de wederpartij blijft. Dit geldt ongeacht het antwoord op de vraag of nakoming door Dexia van haar onderzoeksplicht al of niet zou hebben uitgewezen dat de overeen komst naar redelijke verwachting een onaanvaard baar zware financi le last op de wederpartij legde. Het antwoord op die vraag laat immers onverlet dat Dexia in de nakoming van haar waarschuwingsplicht is tekort geschoten en dat, nu die plicht juist betrekking had op het risico van een restschuld, dit tekortschieten — ervan uitgaande dat het in artikel 6:162 BW en het in artikel 6:98 BW bedoelde verband aanwezig is — tot de zojuist bedoelde schade heeft bijgedragen, wat er ook zij van de financi le last die de overeenkomst op de wederpartij legde.

Voor de beantwoording van de vraag wanneer zich een geval zoals onder 4.14 bedoeld voordoet en Dexia derhalve naast een deel van de restschuld tevens een gedeelte van de betaalde rente en eventuele betaalde aflossingen dient te vergoeden, moet worden beoordeeld in welke gevallen bij nakoming van de onderzoeksplicht door Dexia zou zijn gebleken dat de overeenkomst naar redelijke verwachting een onaanvaardbaar zware financi le last op de wederpartij legde. Dan immers mocht deze redelijkerwijs niet in staat worden geacht aan de betalings verplichtingen uit de overeenkomst te voldoen, zodat Dexia het aangaan van de overeenkomst aan de wederpartij had behoren te ontraden. Bij bovenbedoelde beoordeling moeten alle verplichtingen worden meegewogen die deze op grond van de overeenkomst diende na te komen, ervan uitgaande dat de overeenkomst tot de overeengekomen einddatum dus gedurende de gehele overeengekomen looptijd — in stand zou blijven. De verplichtingen uit de overeenkomst rustten immers in beginsel tot die datum en gedurende die tijd — op de betrokken wederpartij. Die verplichtingen houden in de verplichting tot het betalen van rente en de verplichting tot terugbetaling van het geleende bedrag, tot hun volle beloop en ongeacht of deze bedragen in termijnen dan wel op enig tijdstip in hun geheel zoals in het geval van terugbetaling van de lening bij de be indiging van de overeenkomst — dienden te worden voldaan. Het totaal van de rente- en de terug betalingsverplichtingen pleegt in overeenkomsten tot effectenlease te worden aangeduid als de overeengekomen leasesom . Niet tot de mee te wegen verplichtingen behoort eventuele boeterente die de wederpartij zou zijn verschuldigd indien zij de overeenkomst tussentijds zou be indigen, aangezien zulke rente bij in stand blijven van de overeenkomst tot de overeengekomen einddatum niet was verschuldigd.

Bij overeenkomsten tot effectenlease van het type aflossingsproduct waarbij de wederpartij van Dexia zich verplichtte het geleende bedrag (al dan niet samen met rente) in maandelijkse termijnen terug te betalen zal de omvang van de financi le verplichtingen die voor de wederpartij uit de overeenkomst voort vloeiden, in de regel blijken uit de door deze verschuldigde termijn bedragen (behoudens voor zover zij daarin niet tot uitdrukking zijn gebracht, zoals het geval is indien de verschuldigde rente geheel of gedeeltelijk vooruit werd betaald bij de aanvang van de overeenkomst). Dit geldt zowel voor het totale beloop van die verplichtingen dat gelijk is aan de som van de termijnbedragen — als voor de omvang van de verplichtingen per maand. Bij overeen komsten tot effectenlease van het type restschuld product waarbij de wederpartij van Dexia zich verplichtte het geleende bedrag in zijn geheel bij de be indiging van de overeenkomst terug te betalen zal de omvang van de financi le verplichtingen die voor de wederpartij uit de overeenkomst voortvloeiden, blijken uit de som van de gedurende de overeengekomen looptijd verschuldigde rente en het geleende bedrag. Teneinde bij restschuld producten alsmede bij aflossings producten voor zover de uit de overeenkomst voort vloeiende verplichtingen niet in de verschuldigde termijnbedragen tot uitdrukking zijn gebracht — de omvang te bepalen van de financi le last die de overeenkomst kan worden geacht per maand op de wederpartij van Dexia te hebben gelegd, zal het totaal van de desbetreffende bedragen vervolgens moeten worden gedeeld door het aantal maanden waarvoor de overeenkomst is aangegaan.

Voor een vermindering van de aan de hand van het voren staande bepaalde omvang van de financi le verplichtingen van de wederpartij van Dexia wegens de waarde van de geleaste effecten, is geen aanleiding. Die waarde laat de uit de overeenkomst voortvloeiende verplichtingen immers onverlet, nu deze daarmee niet reeds bij de aanvang van de overeenkomst werden verrekend. Ten tijde van het aangaan van de overeenkomst kon bovendien niet als vaststaand worden aangenomen dat de geleaste effecten bij de be indiging van de overeenkomst een zekere waarde zouden hebben, waarmee de door de wederpartij van Dexia verschuldigde bedragen bij voorbaat of achteraf — zouden kunnen worden verminderd. Dit klemt temeer, nu krachtens de overeenkomst veranderingen in de waarde van de effecten voor rekening van de wederpartij kwamen. Bij dit alles komt nog dat de geleaste effecten in het algemeen door Dexia werden geleverd onder de opschortende voorwaarde dat de betrokken wederpartij aan al haar betalings verplichtingen zou voldoen, zodat de waarde van de effecten ook in zoverre niets afdeed aan de financi le verplichtingen die voor de wederpartij uit de overeenkomst voortvloeiden.

Naar uit het onder 4.11 overwogene volgt staat vast dat de schade die de wederpartij heeft geleden als gevolg van het aangaan van de overeenkomst tot effectenlease, mede het gevolg is van een omstandigheid die haarzelf kan worden toegerekend en dat derhalve in beginsel grond bestaat voor een vermindering van de vergoedingsplicht van Dexia. Die vermindering heeft naar volgt uit het onder 4.13 overwogene — behoudens in de onder 4.14 bedoelde gevallen tot gevolg dat Dexia schade bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen niet hoeft te vergoeden. Het is daarom aan de wederpartij van Dexia die zich erop beroept dat Dexia in de nakoming van haar onderzoeksplicht is tekortgeschoten en die hieraan een vordering tot vergoeding van de zojuist bedoelde schadeposten wil verbinden, feiten te stellen en, bij voldoende betwisting, te bewijzen waaruit kan volgen dat de overeenkomst gelet op haar inkomens- en vermogens positie ten tijde van het aangaan daarvan, naar redelijke verwachting een onaanvaardbaar zware financi le last op haar legde. In de wijze(n) waarop in voorkomend geval die feiten zullen kunnen worden bewezen, is de wederpartij in beginsel vrij. Wat betreft (het bewijs van) de omvang en de samenstelling van haar inkomens- en vermogenspositie zal hierbij evenwel uitgangspunt kunnen zijn hetgeen daarover is vermeld op een van de belastingdienst verkregen biljet van een proces betrekking hebbende op het kalender jaar waarin de betrokken overeenkomst tot effectenlease is aangegaan. De desbetreffende inkomens- en vermogens positie zullen derhalve door zo n biljet kunnen worden bewezen, behoudens door Dexia te leveren tegenbewijs.

Het Nationaal Instituut voor Budget voorlichting, hierna het Nibud , heeft voor verschillende typen huishoudens met een minimuminkomen — in beginsel: het bijstandsbedrag waarop het betrokken type huishouden in voorkomend geval aanspraak zou kunnen maken, met inbegrip van maximaal verkrijgbare toeslagen en met verwerking van heffings kortingen de basisbedragen per maand berekend van de voor iedereen onvermijdbaar te achten uitgaven posten (onder scheiden in vaste lasten, reserveringsuitgaven en huis houdelijke uitgaven). Het totaal van deze basis bedragen, hierna de Nibud-basisnorm , geeft het minimale maand bedrag aan dat het betrokken type huishouden normaal gesproken nodig heeft om de kosten van levens onderhoud (waaronder begrepen de woonlasten) te kunnen voldoen. Naarmate het in een huishouden genoten inkomen stijgt (en hoger is dan het minimum), pleegt zoals [ge ntimeerde] terecht heeft aangevoerd in werkelijkheid aan de desbetreffende uitgavenposten evenwel meer te worden besteed dan de bedragen waarvan het Nibud uitgaat. Hiermee rekening houdend en voorts ermee rekening houdend dat de Nibud-basisnorm een absoluut minimum betreft van hetgeen voor de bestrijding van de kosten van levens onderhoud is benodigd, kan als vuistregel gelden dat de uit een overeenkomst tot effectenlease voortvloeiende financi le verplichtingen vastgesteld met inachtneming van hetgeen onder 4.16 tot en met 4.18 is overwogen naar redelijke verwachting een onaanvaard baar zware last op de wederpartij van Dexia legden indien, uitgaande van de inkomens- en vermogens positie van de betrokken wederpartij ten tijde van het aangaan van de overeen komst, die verplichtingen (A) tot gevolg hadden dat het besteedbare netto-maandinkomen (X) van de wederpartij verminderd met huur- of hypotheeklasten voor de eigen woning (W) voor zover deze het daarvoor door het Nibud gehanteerde basisbedrag overtroffen, zou dalen beneden de voor het desbetreffende kalenderjaar berekende Nibud-basis norm (Y) vermeerderd met tien procent en voorts vermeerderd met vijftien procent van het netto-maandinkomen nadat de Nibud-basisnorm op dit laatste in mindering is gebracht. De regel luidt dus: X W A < Y + 0,1 × Y + 0,15 × (X − Y). Indien de uit de overeen komst voort vloeiende financi le verplichtingen ertoe zouden leiden dat het besteedbare inkomen (met inbegrip van een evenredig deel van vakantie- en eindejaarsuitkeringen) van de wederpartij van Dexia beneden de aldus vast gestelde bestedingsnorm — Y + 0,1 × Y + 0,15 × (X Y) — zou dalen, zal in de regel ervan kunnen worden uitgegaan dat die verplichtingen een dusdanig groot beslag op de bestedings ruimte van de wederpartij legden, dat van een onaanvaard baar zware last kan worden gesproken. Als toetsing aan de zojuist bedoelde norm uitwijst dat van dit laatste sprake was, had Dexia het aangaan van de overeenkomst aan haar beoogde wederpartij moeten ontraden en geldt ten aanzien van het antwoord op de vraag in hoeverre Dexia schade van de wederpartij bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen dient te vergoeden hetgeen daarover onder 4.14 is overwogen. Het hiervoor overwogene is weliswaar niet gelijk aan hetgeen partijen, althans n van hen, hebben aangevoerd ter zake van het antwoord op de vraag wanneer een overeenkomst tot effectenlease naar redelijke verwachting een onaanvaard baar zware last legt op de wederpartij van Dexia, maar het knoopt wel aan bij hetgeen daarover over en weer naar voren is gebracht en houdt hiermee een oordeel in over hetgeen partijen op dit punt aan hun vordering of verweer ten gronde hebben gelegd.

Bij de toepassing van de hierboven beschreven bestedings norm zal steeds ermee rekening moeten worden gehouden of de wederpartij van Dexia met een derde een gezamenlijke huishouding voerde, zodat diens netto-maandinkomen zal moeten worden meegeteld (bij X), ongeacht de vermogens rechtelijke rechtsbetrekking die in zo n geval in het bijzonder bij een huwelijk of een geregistreerd partnerschap tussen beiden van toepassing was. Niet alleen is de hoogte van de Nibud-basisnorm mede afhankelijk van de samenstelling van het huishouden, ook werd de last die de financi le verplichtingen uit een overeenkomst tot effectenlease op de wederpartij van Dexia legden — ongeacht het toepas selijke huwelijks vermogens regime mede bepaald door het antwoord op de vraag of zij met een ander een gezamenlijke huishouding voerde, nu haar bestedingsruimte hierdoor positief werd be nvloed. Bij een persoon die meerdere overeenkomsten tot effectenlease is aangegaan, zal steeds voor iedere afzon derlijke overeenkomst moeten worden beoordeeld aan de hand van de hierboven gegeven regel of deze naar redelijke verwachting een onaanvaardbare zware last op die persoon legde. In voorkomende gevallen zullen de financi le verplichtingen uit andere, eerder aangegane overeenkomsten tot effectenlease (B) en (daadwerkelijk bestaande) rente- en aflossingsverplichtingen uit ander soortige eerdere kredietovereen komsten (C) moeten worden meegewogen, door deze op het besteedbare netto-maandinkomen in mindering te brengen, aangezien zulke verplichtingen de bestedings ruimte beperken. De vuistregel luidt dan: X W A B C < Y + 0,1 × Y + 0,15 × (X − Y), waarbij financi le verplich tingen uit een hypothecaire geldlening voor de eigen woning (rekening houdend met belastingvoordeel) — evenals huurlasten — uitsluitend voor zover deze het in de Nibud-basisnorm ter zake van huur of hypotheek begrepen bedrag overtreffen, moeten worden meegewogen bij W. Voor zover zij in de Nibud-basisnorm zijn begrepen, is hiermee bij de bepaling van de bestedings ruimte volgens de gegeven regel immers al rekening gehouden. Rekening zal voorts moeten worden gehouden met aanwezig vermogen waaruit de verplichtingen uit de overeenkomst tot effectenlease geheel of gedeeltelijk hadden kunnen worden voldaan (bijvoorbeeld door het vermogen te delen door het aantal maanden waarvoor de overeenkomst is aangegaan en de uitkomst bij de bestedingsruimte mee te tellen). Bij het mee te wegen vermogen moeten buiten beschouwing worden gelaten de (over)waarde van de eventuele eigen woning en de waarde van andere eigendommen die volgens de Wet op de Vermogensbelasting 1964 respectievelijk de Wet op de Inkomstenbelasting 2001 afhankelijk van de datum waarop de betrokken overeenkomst is aangegaan niet tot het vermogen van de wederpartij van Dexia werden gerekend. Buiten beschouwing moet voorts blijven (ander) vermogen van de wederpartij tot een bedrag van 5.000,-, dan wel tot een bedrag van 10.000,- als deze met een derde een gezamenlijke huishouding voerde. De (over)waarde van de eigen woning, de waarde van de zojuist bedoelde andere eigendommen en (ander) vermogen dat de zojuist genoemde bedragen niet overstijgt, laten immers onverlet dat de financi le verplichtingen uit een overeen komst tot effectenlease voor de wederpartij van Dexia een onaanvaardbaar zware last kunnen meebrengen. Dit laatste geldt ook voor de omstandigheid of de wederpartij eventueel elders een lening zou hebben kunnen afsluiten teneinde aan haar betalingsverplichtingen jegens Dexia te kunnen voldoen, zodat die omstandigheid zonder belang is.

Toepassing van hetgeen onder 4.16 tot en met 4.21 is overwogen leidt ten aanzien van [ge ntimeerde] tot de gevolgtrekking dat het geval dat bij nakoming van de onderzoeksplicht door Dexia zou zijn gebleken dat de overeenkomst naar redelijke verwachting een onaanvaardbaar zware financi le last op de wederpartij legde, zodat deze redelijkerwijs niet in staat mocht worden geacht aan de betalings verplichtingen uit de overeenkomst te voldoen, zich niet voordoet. De vergoedings plicht van Dexia ten aanzien van de door [ge ntimeerde] als gevolg van het aangaan van de lease-overeenkomst geleden schade moet derhalve worden verminderd naar volgt uit het onder 4.13 overwogene zodanig dat Dexia betaalde rente en betaalde aflossingen niet behoeft te vergoeden. Wel zal Dexia naar volgt uit het onder 4.15 overwogene de (onbetaald gebleven) restschuld van [ge ntimeerde] uit de lease-overeenkomst voor haar rekening dienen te nemen, met dien verstande dat haar hiertoe strekkende verplichting moet worden verminderd met eenderde van het bedrag van die schuld (en dus beperkt blijft tot tweederde daarvan). Dit brengt mee dat Dexia aanspraak had kunnen maken op betaling van eenderde deel van de restschuld, als zij niet zou hebben berust in de beslissing van de kantonrechter tot afwijzing van haar vordering tot betaling van die schuld. Het hof is bij het vorenstaande uitgegaan van de berekening die als bijlage A bij dit arrest is gevoegd, bij welke berekening gebruik is gemaakt van in de gedingstukken aangevoerde, tussen partijen niet in geschil zijnde financi le gegevens.

Bij hetgeen onder 4.10 tot en met 4.22 met betrekking tot de vermindering van de vergoedingsplicht van Dexia is overwogen, is ermee rekening gehouden dat het tekort schieten van Dexia in de nakoming van haar zorgplicht als oorzaak van de door de wederpartij geleden schade in beginsel zwaarder weegt dan de aan de wederpartij toe te rekenen omstandigheden die tot die schade hebben bijgedragen. Dit komt tot uitdrukking in het uitgangspunt dat steeds het grootste deel van de restschuld voor rekening van Dexia komt en, in gevallen waarin nakoming door Dexia van haar onderzoeksplicht zou hebben uitgewezen dat de overeenkomst naar redelijke verwachting een onaanvaardbaar zware last op de wederpartij legde, Dexia bovendien het grootste deel van de door de wederpartij betaalde rente en betaalde aflossingen moet vergoeden. Er is geen grond om bij de vermindering van de vergoedingsplicht van Dexia in evenredigheid met de mate waarin de aan haar en de aan de wederpartij toe te rekenen omstandigheden tot de schade van laatstgenoemde hebben bijgedragen, betalingen gedaan na de zestigste maand van de looptijd van de betrokken overeenkomst anders te benaderen dan eerdere betalingen. Niet kan immers worden gezegd dat schade bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen na de zestigste maand, in mindere mate dan eerder gedane betalingen kan worden toegeschreven aan omstandigheden zoals onder 4.13 tot en met 4.15 bedoeld die aan de wederpartij van Dexia zijn toe te rekenen. Evenmin verplicht de billijkheid tot een andere benadering van zulke betalingen.

Andere omstandigheden die meebrengen dat de billijkheid een andere schadeverdeling eist dan uit het hierboven overwogene volgt, zijn evenmin gebleken. De uiteenlopende ernst van de over en weer gemaakte fouten komt reeds in die schadeverdeling tot uitdrukking, nu daarbij het tekortschieten van Dexia zwaarder is gewogen dan de aan de wederpartij toe te rekenen omstandigheid dat zij de overeenkomst is aangegaan in weerwil van hetgeen zij met betrekking tot de inhoud daarvan wist of had behoren te weten indien zij zich redelijke inspanningen had getroost teneinde haar uit de overeenkomst voortvloeiende verplichtingen te begrijpen, alvorens deze aan te gaan. Hetzelfde geldt met betrekking tot het verwijt dat Dexia treft voor het tekortschieten in de nakoming van haar zorgplicht in vergelijking met het aan de wederpartij te maken verwijt. Dat Dexia op grote schaal aanbiedingen tot het aangaan van overeenkomsten tot effectenlease heeft gedaan aan personen zonder noemens waardige ervaring met het beleggen in effecten, zonder die personen afdoende op de aan de overeenkomsten verbonden risico s te wijzen en zonder zich tevoren ervan te vergewissen of zij naar redelijke verwachting aan hun verplichtingen uit die overeenkomsten konden voldoen, wettigt evenmin de gevolgtrekking dat op grond van de billijkheid een andere schadeverdeling moet plaatsvinden dan hierboven overwogen. Enerzijds zijn deze omstandig heden reeds genoegzaam betrokken in het oordeel dat Dexia in de nakoming van haar zorgplicht is tekort geschoten en in de mate waarin Dexia uit dien hoofde schadeplichtig is geoordeeld. Anderzijds laten zij onverlet dat van degenen die een overeenkomst tot effectenlease aangingen, mocht worden verwacht dat zij zich tevoren redelijke inspanningen getroostten teneinde het daarin bepaalde te begrijpen en dat uit de overeenkomst in het algemeen voldoende duidelijk kenbaar was dat deze voorzag in de verstrekking van een geldlening door Dexia, dat het geleende bedrag zou worden belegd in effecten, dat de wederpartij van Dexia over dat bedrag rente was verschuldigd en dat het geleende bedrag moest worden terugbetaald, ongeacht de waarde van de effecten op het tijdstip van verkoop daarvan. Dit alles brengt mee dat ook de gestelde ingewikkeldheid van een overeenkomst tot effectenlease niet meebrengt dat op grond van de billijkheid een andere schadeverdeling dan hierboven overwogen is geboden. Evenmin volgt dat uit de hoogte van de onder 4.2 bedoelde boete die Dexia aan [ge ntimeerde] in rekening heeft gebracht wegens diens be indiging van de lease-overeenkomst voordat de overeengekomen looptijd, althans een bepaalde minimum looptijd, was verstreken: niet alleen was die boete rechtsgeldig overeengekomen en volgt uit hetgeen door [ge ntimeerde] ter zake van de boete is aangevoerd niet dat het Dexia — op grond van artikel 6:248, tweede lid, BW of op grond van een andere wetsbepaling — niet vrijstond hem deze in rekening brengen, ook gaat [ge ntimeerde] eraan voorbij dat de boete deel uitmaakt van zijn onbetaald gelaten restschuld en dat Dexia heeft berust in de afwijzing door de kantonrechter van haar vordering tot betaling van die schuld, zodat [ge ntimeerde] door (de hoogte van) de boete niet daadwerkelijk is geschaad. Onder deze omstandigheden valt niet in te zien dat de billijkheid wegens de hoogte van de boete zou nopen tot een andere schadeverdeling dan hierboven overwogen.

Met betrekking tot de onder 4.6 weergegeven vraag (ii) vanaf wanneer Dexia de wettelijke rente is verschuldigd over betaalde rente en betaalde aflossingen in gevallen waarin zij deze als schade dient te vergoeden, staat voorop dat de desbetreffende vergoedingsplicht voortvloeit uit onrechtmatige daad namelijk het tekortschieten van Dexia in de nakoming van haar zorgplicht en dat Dexia ten aanzien van die vergoedingsplicht van rechtswege in verzuim is (op grond van artikel 6:83 aanhef en onder b BW) als zij deze niet terstond nakomt. Vanaf het intreden van het verzuim is Dexia de wettelijke rente verschuldigd over het bedrag van de schadevergoeding, zolang zij dit bedrag niet heeft voldaan (op grond van artikel 6:119 eerste lid BW).

Het verzuim treedt evenwel eerst in wanneer en niet eerder dan dat een opeisbare verbintenis tot schade vergoeding zoals hierboven bedoeld is ontstaan. Dit is eerst het geval wanneer vast staat dat de wederpartij van Dexia schade heeft geleden als gevolg van de niet-nakoming door Dexia van haar zorgplicht. Hiervoor is noodzakelijk dat de betrokken overeenkomst is ge indigd. Dan immers pas blijkt, afhankelijk van de waarde in het algemeen: de verkoopopbrengst — van de geleaste effecten op de eind datum van de overeenkomst, of de wederpartij schade heeft geleden tot vergoeding waarvan Dexia is gehouden. Dit is voor schade bestaande in betaalde rente en betaalde aflossingen niet anders dan voor schade bestaande in een restschuld. Nu een opeisbare verbintenis van Dexia tot schadevergoeding, ook waar deze betrekking heeft op betaalde rente en betaalde aflossingen, derhalve pas ontstaat ervan uitgaande dat aan alle vereisten daarvoor is voldaan — bij de be indiging van de overeen komst, kan Dexia ten aanzien van die verbintenis niet op een eerder tijdstip in verzuim zijn geraakt. Dit brengt mee dat Dexia de wettelijke rente is verschuldigd vanaf de datum waarop de overeenkomst is ge indigd, indien zij haar verbintenis tot schadevergoeding niet terstond is nagekomen. Die rente is dus niet verschuldigd vanaf de datum waarop de wederpartij de betrokken rente of aflossingen aan Dexia heeft betaald. Ten aanzien van [ge ntimeerde] behoeft dit punt bij gebreke van belang geen verdere bespreking, nu deze naar volgt uit het onder 4.10 tot en met 4.24 overwogene geen aanspraak kan maken op schadevergoeding ter zake van door hem betaalde rente en aflossingen.

Het lot van de grieven zowel in het principaal als in het incidenteel beroep volgt uit het hierboven overwogene. Grief I in het principaal beroep, waarmee Dexia betoogt dat haar vergoedingsplicht in verdergaande mate moet worden verminderd (op grond van artikel 6:101 BW) dan door de kantonrechter gedaan, is op grond van het onder 4.10 tot en met 4.24 overwogene terecht voorgesteld. Grief II in het principaal beroep, die betrekking heeft op het tijdstip vanaf wanneer Dexia wettelijke rente is verschuldigd over door haar als schade te vergoeden rente die [ge ntimeerde] heeft betaald, behoeft op grond van het onder 4.26 overwogene geen verdere bespreking. De grief in het incidenteel beroep, waarmee [ge ntimeerde] een hogere schade vergoeding bepleit dan hem door de kantonrechter is toegekend en waarmee hij betoogt dat de aan hem in rekening gebrachte boete voor rekening van Dexia dient te blijven, stuit af op het onder 4.10 tot en met 4.24 overwogene.

Het slagen van grief I in het principaal beroep brengt mee — naar blijkt uit de toelichting die als bijlage B bij dit arrest is gevoegd dat de vordering van [ge ntimeerde] alsnog in haar geheel moet worden afgewezen. Dit lijdt slechts uitzondering ten aanzien van hetgeen onder III van het dictum van het bestreden vonnis is toegewezen, aangezien de desbetreffende beslissing in hoger beroep onbestreden is. Voor zover [ge ntimeerde] in eerste aanleg of in hoger beroep ter ondersteuning van zijn vordering gronden heeft aangevoerd die hierboven niet reeds zijn besproken, stuiten deze alle af op hetgeen de Hoge Raad in zijn arresten van 5 juni 2009 heeft overwogen en beslist. Die gronden kunnen de vordering derhalve niet dragen.

[Ge ntimeerde] heeft in eerste aanleg en in hoger beroep geen voldoende concrete — feiten gesteld en te bewijzen aangeboden die, indien bewezen, kunnen leiden tot andere oordelen dan hierboven gegeven. Aan zijn bewijs aanbiedingen in eerste aanleg en in hoger beroep komt daarom geen betekenis toe voor de beslissing van de zaak, zodat deze aanbiedingen, als niet ter zake dienend, worden gepasseerd.

Dexia heeft zoals onder 4.3 overwogen berust in de afwijzing door de kantonrechter van haar vordering tot betaling van de restschuld. De beslissingen daarover onder VI en VII van het dictum van het bestreden vonnis zullen derhalve, als in hoger beroep onbestreden, hierna in stand worden gelaten.