382 Aanreiking van een bevrijdend verweer

Aan de andere kant van het spectrum bestaan rechtsregels waarbij de rechter niet alleen bevoegd is, maar gehouden is regels ambtshalve (ex officio) aan te vullen, toe te passen en te toetsen. Met het begrip ambtshalve wordt bedoeld dat de rechter bepaalde regels kan toepassen en daaraan kan of moet toetsen ook al doet één der partijen daarop geen beroep. De rechter mag/moet buiten de grenzen van de rechtsstrijd gaan, zij het dat hij binnen de grenzen van het gevorderde of verzochte moet blijven; hij moet het petitum van eiser respecteren. Door ambtshalve toepassing krijgt verweerder mogelijk een bevrijdend verweer aangereikt waarvan de verweerder de bewijslast draagt, gelijk in het geval de verweerder die rechtsregel zelf had ingeroepen en die rechtsregel als een bevrijdend verweer zou zijn gekwalificeerd.