HR, 23-11-2021, nr. 20/01850

4. Het eerste middel klaagt over de motivering van de bewezenverklaring.

5. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

“hij op 9 januari 2013 te Rotterdam, opzettelijk en met voorbedachten rade, een persoon genaamd [slachtoffer] van het leven heeft beroofd, immers heeft verdachte opzettelijk en na kalm beraad en rustig overleg vanaf een korte afstand met een vuurwapen kogels in het hoofd en het lichaam van die [slachtoffer] afgevuurd/geschoten, tengevolge waarvan voornoemde [slachtoffer] is overleden.”

6. Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsvoering (hier weergegeven zonder voetnoten):

“(i) De verdachte en het slachtoffer onderhielden vanaf eind 2012 een vriendschappelijke en een zakelijke relatie.

(ii) De vrouw van de verdachte en het slachtoffer hadden sinds medio 2010 heimelijk een affectieve relatie met elkaar, waarbij ook intiem fysiek contact - ten minste zoenen - plaatsvond.

(iii) De verdachte heeft een telefoon aangeschaft, te weten een Samsung Galaxy S, waarop hij zogenoemde spyware heeft laten installeren. Op 31 december 2012 heeft de verdachte samen met de getuige [betrokkene 1] de met spyware geïnstalleerde Samsung in een spyshop te Breda opgehaald.

Hij ontving daarbij een Nokia-telefoon, die aan de Samsung gekoppeld werd, zodat de verdachte het telefoonverkeer van en met de Samsung kon onderscheppen.

(iv) Vanaf 31 december 2012 zat de simkaart van het telefoonnummer eindigend op -[telefoonnummer 1] in de Nokia-telefoon, met imei-nummer [001]. Het telefoonnummer eindigend op -[telefoonnummer 2], in gebruik bij de vrouw van de verdachte, [betrokkene 2], zit vanaf 31 december 2012 in de geprepareerde Samsung-telefoon, met imei-nummer [002]. Het telefoonnummer eindigend op -[telefoonnummer 3] was in gebruik bij het slachtoffer [slachtoffer].

(v) Uit de historische telecomgegevens blijkt dat zesmaal contact heeft plaatsgevonden tussen de vrouw van de verdachte en het slachtoffer, waarbij op datzelfde moment een dubbele verbinding wordt gemaakt met het telefoonnummer in gebruik bij de vrouw van de verdachte, de Samsung én het telefoonnummer in gebruik bij de verdachte, de Nokia. De dubbele verbinding vond tweemaal plaats op 6 januari 2013, driemaal op 7 januari 2013 en nog een keer op 9 januari 2013. Op 9 januari 2013 om 20.38 uur was het server account waarnaar telefonisch verkeer/berichten tussen verdachtes vrouw en het slachtoffer werd opgeslagen, laatstelijk benaderd.

Hieruit volgt dat de verdachte kennis moet hebben genomen van de gesprekken die tussen zijn echtgenote en het slachtoffer zijn gevoerd en van de inhoud van de tussen hen verzonden sms-berichten.

(vi) Op 2 april 2013 heeft een telefoongesprek plaatsgevonden tussen de moeder van de verdachte, '[betrokkene 3]', en de vrouw van de verdachte, hetgeen heimelijk is opgenomen door de politie. Dat OVC-gesprek houdt onder meer en voor zover van belang het volgende in:

- ([betrokkene 3], 08:10) 'Als ik het maar op z'n minst, op z'n minst, op z'n minst had vermoed, dan had ik gezegd: slacht mij maar eerst af, dood mij maar eerst. Dan had ik gezegd: word eerst mijn moordenaar, [verdachte]. En pas daarna ... Als ik een beetje, een beetje, dan had ik gezegd: dood mij eerst [verdachte]. Dan had ik gezegd: dood mij eerst, word eerst mijn moordenaar, en dan...'

- ([betrokkene 3], 27:36) 'Ik smeekte, [verdachte]. Ik zei wat kan ik doen. [...] Ik zei: [verdachte], doe het niet. [verdachte] doe het niet. [...], dood mij eerst, voordat je het gaat doen. '

- ([betrokkene 3], 32.50) 'Alles, alles blijkt uit diens mobiel.'

(vii) Op 9 januari 2013 is de verdachte naar de [vereniging], een Turkse vereniging, (hierna: de vereniging) aan de [a-straat] te Rotterdam gegaan. De verdachte is die dag, zoals te doen gebruikelijk, in zijn Opel Corsa naar de verenging gereden. Het betreft een Opel Corsa met kenteken [kenteken]. Samen met het slachtoffer gaf de verdachte leiding aan de vereniging, waarvan het hun bedoeling was om deze ook in eigendom te krijgen. 's Avonds rond 22.10 uur vertrokken aldaar de laatste bezoekers. De personen die zich na dat moment nog in de vereniging bevonden waren het slachtoffer, de verdachte en de getuige [betrokkene 4], die bij de vereniging achter de bar werkte.

(viii) [betrokkene 4] is die avond tussen 22:25 en 22:30 uur bij de vereniging vertrokken. Vóór het vertrek van [betrokkene 4] verzocht de verdachte aan het slachtoffer op een luide, bevelende toon om te blijven.

(ix) Uit de onderzochte camerabeelden van Vialis en onderzochte camerabeelden van de dienst Cameratoezicht van de politie Rotterdam waarop het voertuig van de verdachte, voornoemde Opel Corsa met kenteken [kenteken], te zien is (Vialis), en waarop een op het voertuig van de verdachte gelijkend voertuig is te zien (Cameratoezicht), waarvan het hof vaststelt dat het gelet op de combinatie van die verschillende beelden niet anders kan dan dat ook dit laatste voertuig het voertuig van de verdachte is geweest, blijkt dat de verdachte op 9 en 10 januari 20 de volgende reisbewegingen heeft gemaakt. De verdachte heeft, in elk geval, op 9 januari 2013 kort voor 22:52 uur, de vereniging verlaten. Op dat tijdstip passeert de auto een camera die geplaatst is op de [b-straat] richting Zuid-Rotterdam. De [b-straat] bevindt zich op korte afstand van de [a-straat]. Blijkens de ANWB-routeplanner is de reistijd 4 minuten. Op 10 januari 2013 is de verdachte om 01:42 teruggereden komende van Rotterdam-Zuid richting Rotterdam-West, waarbij de verdachte om 01:44 de [b-straat] passeerde. Om 01:45 is de verdachte in de richting van de [c-straat] gereden en om 01:47 uur heeft hij op de [d-straat] gereden en om 02.00 uur - dus na 13 minuten - is hij opnieuw en in dezelfde richting dezelfde camera van stadstoezicht gepasseerd, dus wederom via de [d-straat]: een zijstraat van de [a-straat], de straat waaraan de vereniging is gelegen. De verdachte reed na 02:00 uur weer terug richting Rotterdam-Zuid.

(x) Het telefoonnummer, eindigend op [telefoonnummer 4] dat in gebruik was bij het slachtoffer, straalt op 10 januari 2013 tot 01:45 uur nog steeds de zendmast op de [e-straat] aan, een zijstraat van de [a-straat]. Na 01:45 uur straalde dat telefoonnummer geen enkele zendmast meer aan.

(xi) Vanaf 10 januari 2013 08:30 uur zijn de hiervóór onder (iii) bedoelde Samsung Galaxy en de gekoppelde Nokia niet meer gebruikt. De Samsung, de Nokia en de telefoon van het slachtoffer zijn nooit teruggevonden.

(xii) Op 10 januari 2013 omstreeks 09:00 uur is het levenloze lichaam van het slachtoffer in de vereniging aangetroffen. [slachtoffer]' dood is ingetreden door hersenfunctiestoornissen, al dan niet in combinatie met weefselschade door doorgemaakt bloedverlies en functieverlies van de rechterlong, opgelopen door bij leven ingewerkt uitwendig mechanisch perforerend geweld, passend bij één inschot in het hoofd en twee in de borstkas. De aangetroffen kogels in en om het lichaam van het slachtoffer zijn afschoten met een vuurwapen. De schietafstand tussen het vuurwapen en het lichaam van het slachtoffer is tussen de 25 en 100 centimeter geweest. Op basis van de bevindingen van de patholoog en de resultaten van het onderzoek aan de huiddelen en de trui van het slachtoffer, wordt door het Nederlands Forensisch Instituut geconcludeerd dat de schotkanalen in de romp van het slachtoffer van achter in de rug naar voor in de borst verlopen.

Verklaringen verdachte

Gedurende het onderzoek in de onderhavige strafzaak is de verdachte verschillende keren geconfronteerd met bovenstaande feiten en omstandigheden. De verdachte heeft op voor de bewijsvoering essentiële onderdelen - die om verdachtes uitleg schreeuwen - geen verklaring willen geven (zwijgrecht) althans geen aannemelijke verklaring gegeven. Daarbij gaat het in het bijzonder om de uit die feiten en omstandigheden oprijzende vragen waarom hij een spyphone heeft aangeschaft en gebruikt in relatie tot zijn vrouw en vriend en wat de resultaten daarvan waren, waarom hij in de nacht van 10 januari 2013 terug is gereden naar een zijstraat van de straat waarin de vereniging is gelegen, en hoe de 13 minuten zijn te verklaren tussen het moment waarop hij toen op de [d-straat] arriveerde en het moment waarop hij in dezelfde richting via dezelfde straat zijn weg terug naar het huis van zijn vrouw is gereden, nu de verdachte daar kennelijk een afslag naar rechts moet hebben genomen.

Voor zover de verdachte een alternatief scenario naar voren heeft willen brengen, door de suggestie te doen dat een aantal (aan drugs gelinkte) "Fransen" mogelijk het slachtoffer om het leven hebben gebracht, oordeelt, het hof dat dat de verdachte zich hierover slechts in zeer vage, niet concrete en niet verifieerbare bewoordingen heeft uitgelaten en voorts dat dit scenario onvoldoende steun vindt in de zich in het dossier bevindende bewijsmiddelen. Het hof gaat hier dus aan voorbij.

De verklaring, van de verdachte dat hij op 10 januari 2013 's nachts vanuit Rotterdam-Zuid naar Rotterdam-West is gereden om sigaretten te kopen en dat hij die bij het […] tankstation op de [b-straat] heeft gekocht, acht het hof evenmin aannemelijk geworden. In dit verband heeft het hof in aanmerking genomen het nachtelijk tijdstip, de lengte en de route van de rit en voorts het gegeven dat de verdachte tijdens zijn rit tot tweemaal toe een […] tankstation dat ' s nachts open is is gepasseerd, maar daar blijkens de camerabeelden van die tankstations niet is gesignaleerd (proces-verbaal van bevindingen p. 182 en 183).

Conclusie

Op grond van voorstaande feiten en omstandigheden, de bewijsmiddelen in onderling verband en in samenhang met elkaar bezien, en in aanmerking genomen dat de verdachte geen aannemelijke verklaring heeft gegeven over hem belastende feiten en omstandigheden die om een uitleg van de verdachte, die hij eenvoudig zou kunnen geven, schreeuwen, leidt het hof voor zover van belang het volgende uit de bewijsmiddelen af.

De vrouw van de verdachte en het slachtoffer onderhielden een geheime, affectieve, relatie met elkaar. Het slachtoffer is hier eind 2012 begin 2013 achter gekomen, door inzet van een spyphone. Hij heeft toen naar aanleiding van zijn uiteindelijk zeer concrete bevindingen over die' relatie het plan opgevat om het slachtoffer van het leven te beroven en vervolgens heeft hij dit plan ook uitgevoerd.

Dat de verdachte het vooropgezette plan heeft gehad het slachtoffer van het leven te beroven, leidt het hof in het bijzonder af uit het OVC-gesprek van 2 april 2013. Uit de inhoud van dat gesprek volgt dat, nadat de verdachte op de hoogte was geraakt van de (aard van de) relatie tussen zijn vrouw en het slachtoffer, hij zijn vrouw met die wetenschap heeft geconfronteerd en haar klaarblijkelijk bij haar thuis heeft verteld van plan te zijn het slachtoffer te doden.

In het kader van dit plan is de verdachte vervolgens in de middag van 9 januari 2013 met een vuurwapen en bijpassende munitie naar de vereniging gegaan. Aan het eind van de avond verzocht de verdachte aan het slachtoffer op luide, bevelende toon nog even te blijven, en wachtte hij tot de laatste andere persoon aanwezig, getuige [betrokkene 4], de vereniging had verlaten. Aldus heeft de verdachte bewust een situatie gecreëerd waarin alleen hij en het slachtoffer in de vereniging achter waren gebleven. De verdachte en het slachtoffer hebben daar nog enige tijd met elkaar doorgebracht.

Naar het oordeel van het hof kan het niet anders dan dat het de verdachte is geweest die toen en aldaar op korte afstand driemaal gericht achterlangs in de borst en voorts in het hoofd heeft geschoten op het slachtoffer, en hem aldus heeft geraakt op plekken waar- zich vitale organen bevinden. Uit de telefonische data van het slachtoffer volgt dat hij daarna geen enkel actief telefonisch verkeer meer heeft gehad. Op grond van het bovenstaande concludeert het hof dat de verdachte met het op deze wijze doden van het slachtoffer uitvoering gaf aan zijn vooraf gemaakte plan om het slachtoffer van het leven te beroven, zoals hij ook tevoren had gedeeld met zijn echtgenote. De verdachte heeft na op het slachtoffer te hebben geschoten de vereniging verlaten, en is 's nachts - enkele uren later - terug gereden naar de vereniging om daar de telefoon van het slachtoffer te pakken en mee te nemen. Hij heeft er verder voor gezorgd dat, vóórdat het lichaam van het slachtoffer door iemand werd ontdekt, de spyphone van zijn vrouw, de daaraan gekoppelde Nokia van hemzelf en de telefoon van het slachtoffer niet meer terug te vinden waren.

Het voorgaande brengt met zich dat de verdachte heeft gehandeld met voorbedachte raad nu daaruit volgt dat hij vóórdat hij op het slachtoffer heeft geschoten, heeft nagedacht over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan daadwerkelijk rekenschap

heeft gegeven. Van enige ogenblikkelijke gemoedsopwelling waarin de verdachte zou hebben gehandeld is niets gebleken. Evenmin bevat het dossier andere contra-indicaties die aan het aannemen van voorbedachte raad in de weg staan.

Gelet op het voorgaande komt het hof tot de slotsom dat de verdachte met voorbedachte raad het slachtoffer van het leven heeft beroofd en acht het hof daarmee de impliciet primair ten laste gelegde moord wettig en overtuigend bewezen.”

7. Geklaagd wordt over de overweging van het hof dat verdachte op voor de bewijsvoering essentiële onderdelen geen (aannemelijke) verklaring heeft willen geven. Ook de stellers van het middel nemen onder andere door verwijzing naar de bekende zaak Murray tegen het Verenigd Koninkrijk tot uitgangspunt dat de nationale en internationale rechtspraak toelaat dat daaraan bewijsbetekenis kan worden toegekend.1.De eerste klacht is mede in het licht van de toelichting op het middel onder 1.11 van de schriftuur: “De enkele omstandigheid dat verdachte is aangetroffen in een opmerkelijke situatie is onvoldoende om een redelijke verklaring van een verdachte te eisen wanneer er verder geen bewijs aanwezig is dat hem in verband brengt met een poging tot inbraak.”2.Ik begrijp dit aldus dat wordt geklaagd dat ook in het onderhavige geval enkel een opmerkelijke situatie onvoldoende is omdat er verder geen bewijs is dat verdachte in verband brengt met moord.

8. Deze klacht berust op een verkeerde lezing van het arrest van het hof. Het hof heeft de woorden ‘opmerkelijke situatie’ niet in de mond genomen, maar spreekt over: “op voor de bewijsvoering essentiële onderdelen - die om verdachtes uitleg schreeuwen -.” Dat is (veel) meer dan enkel opmerkelijk en dat en waarom dit zwaardere criterium niet van toepassing is, wordt niet gesteld en zie ik niet in. Kortom heeft het hof niet het criterium opmerkelijk, maar het juiste criterium toegepast. Anders dan de stellers van het middel kennelijk menen heeft het hof naast de omstandigheden die om uitleg schreeuwen (waarom een spyphone aangeschaft, waarom teruggereden naar de Turkse vereniging en waar zijn die 13 minuten gebleven?) wel degelijk ander bewijs dat verdachte in verband brengt met moord gebezigd. Ik verwijs in het bijzonder naar het OVC-gesprek in de overweging van het hof onder (vi) en het contact met het slachtoffer bij de Turkse vereniging in de uren voor zijn overlijden onder (vii) en (viii).

9. Voor het overige zetten de stellers van het middel de klacht in de sleutel van de begrijpelijkheid van de overweging over de geboden, maar ontbrekende (aannemelijke) verklaring van verdachte (schriftuur 1.12). Volgens hen is daarbij van belang dat het voorgenomen plan het slachtoffer te doden niet kan worden afgeleid uit het OVC-gesprek van 2 april 2013.3.Daaraan wordt toegevoegd dat uit de bewijsmiddelen niet (zonder meer) blijkt dat verdachte voorzien was van een vuurwapen en munitie toen hij op 9 januari 2013 naar de Turkse vereniging ging. De toelichting op de klacht eindigt met het volgende:

“Tot slot kan ook uit de bewijsmiddelen niet volgen dat het niet anders kan zijn dan dat verdachte het slachtoffer heeft doodgeschoten, nu bijvoorbeeld uit de bewijsmiddelen niet kan volgen hoe laat het slachtoffer exact is overleden en ook niet blijkt dat verdachte degene is die het slachtoffer als laatst heeft gezien. De overwegingen/conclusies van het hof kunnen dus - mede gelet op het uitvoerige verweer van de verdediging - niet zonder meer uit de bewijsmiddelen volgen, zodat de bewezenverklaring en/of de verwerping van het verweer onvoldoende met redenen is omkleed.”

10. De klacht richt zich hiermee allereerst tegen de hierboven al geciteerde overweging van het hof die ik voor de leesbaarheid herhaal:

“Dat de verdachte het vooropgezette plan heeft gehad het slachtoffer van het leven te beroven, leidt het hof in het bijzonder af uit het OVC-gesprek van 2 april 2013. Uit de inhoud van dat gesprek volgt dat, nadat de verdachte op de hoogte was geraakt van de (aard van de) relatie tussen zijn vrouw en het slachtoffer, hij zijn vrouw met die wetenschap heeft geconfronteerd en haar klaarblijkelijk bij haar thuis heeft verteld van plan te zijn het slachtoffer te doden.”

11. Het betreft hier een OVC-gesprek van bijna drie maanden na het feit tussen de vrouw van verdachte ([betrokkene 2]) en de moeder van verdachte ([betrokkene 3]) als opgenomen in de overweging van het hof onder (vi). Gerelateerd worden onder meer als door de moeder van verdachte gebruikte woorden: “Ik smeekte, [verdachte]. Ik zei wat kan ik doen. [...] Ik zei: [verdachte], doe het niet. [verdachte] doe het niet. [...], dood mij eerst, voordat je het gaat doen.” Het hof heeft kennelijk en niet onbegrijpelijk geoordeeld dat met [verdachte] wordt gedoeld op de verdachte die voluit [verdachte] heet. Daarover wordt terecht niet geklaagd. Uit het gesprek kon het hof rechtstreeks afleiden dat de moeder van verdachte voorafgaande aan de dood van het slachtoffer op de hoogte was van het bij verdachte aanwezige voornemen dat slachtoffer te doden. Al daarom kon het hof uit het OVC-gesprek afleiden dat de verdachte het vooropgezette plan heeft gehad om het slachtoffer van het leven te beroven. In zoverre is van onbegrijpelijkheid geen sprake. Kennelijk heeft het hof uit het gesprek mede in het licht van de context van het gehele gesprek tevens afgeleid dat de vrouw van verdachte door verdachte is geconfronteerd met de wetenschap van verdachte inzake de affectieve relatie met het slachtoffer en zijn voornemen het slachtoffer van het leven te beroven.4.Voor zover dit in hoofdzaak aan de context ontleende te ver gaat, blijft overeind dat uit de uitlatingen van moeder het voornemen van verdachte kon worden afgeleid. In zoverre ontbreekt dus belang bij cassatie temeer nu dat voornemen weliswaar in het bijzonder uit het OVC-gesprek blijkt, maar naar niet onbegrijpelijk in het oordeel van het hof besloten ligt niet uitsluitend uit dat gesprek.

12. Dan de klacht dat uit de bewijsmiddelen niet (zonder meer) blijkt dat verdachte voorzien was van een vuurwapen en munitie toen hij op 9 januari 2013 naar de Turkse vereniging ging. Inderdaad heeft het hof overwogen: “In het kader van dit plan is de verdachte vervolgens in de middag van 9 januari 2013 met een vuurwapen en bijpassende munitie naar de vereniging gegaan.” Deze klacht wordt nauwelijks nader toegelicht en ik begrijp dat de stellers de onderliggende vastgestelde omstandigheden niet toereikend vinden om te oordelen dat verdachte het wapen en de munitie bij zich had toen hij naar de Turkse vereniging ging. Het criterium is dan of de conclusie dat verdachte al bewapend naar de Turkse vereniging met een redelijke mate van waarschijnlijkheid kan worden afgeleid uit de door het hof vastgestelde feiten.. Het is niet onbegrijpelijk dat het hof uit alle vastgestelde omstandigheden heeft afgeleid dat verdachte het wapen met munitie bij zich had toen hij naar de vereniging toe ging. Het volledig uitsluiten van de mogelijkheid dat het wapen en de munitie pas na zijn komst in de vereniging aan hem zijn gegeven is een overspannen eis. Als zo’n alternatief niet onder de aandacht van de rechter wordt gebracht, kan van de rechter niet worden verlangd dat hij alle eventuele mogelijkheden in zijn overwegingen uitsluit.5.Kortom de conclusie van het hof dat de verdachte wapen en munitie al bij zich had, gaat niet te ver.

13. Dan nog de klacht dat uit de bewijsmiddelen niet kan volgen dat het niet anders kan zijn dan dat verdachte het slachtoffer heeft doodgeschoten, nu bijvoorbeeld uit de bewijsmiddelen niet kan volgen hoe laat het slachtoffer exact is overleden en ook niet blijkt dat verdachte degene is die het slachtoffer als laatste heeft gezien. Voor deze klacht geldt hetzelfde als voor de vorige: er ontbreekt nadere toelichting, een redelijke mate van waarschijnlijkheid vormt het criterium voor de toereikendheid van het bewijs, terwijl de toetsing in cassatie marginaal is. Het is niet onbegrijpelijk dat het hof uit alle vastgestelde omstandigheden heeft afgeleid dat verdachte het slachtoffer als laatste heeft gezien en niet heeft kunnen vaststellen wat het exacte tijdstip van overlijden is, maar alleen een periode van uren. Het tijdstip waarop verdachte het slachtoffer (als laatste) heeft gezien en de periode waarin het slachtoffer moet zijn overleden heeft het hof niet onbegrijpelijk als factoren aangemerkt die wijzen op de verdachte als de schutter. Aannemelijke alternatieven ontbreken kennelijk en niet onbegrijpelijk volgens het hof. Kortom ook de conclusie van het hof dat de verdachte heeft geschoten, kan in cassatie mede gelet op het karakter van dit rechtsmiddel overeind blijven.

14. Het middel verwijst heel in het algemeen voor de onderbouwing van de klachten nog naar hetgeen in feitelijke aanleg is aangevoerd. Ik zal daarop niet nader ingaan nu op deze wijze een middel volledig onbegrensd blijft. Van de stellers van het middel mag worden verwacht dat zij tenminste aangeven welke onderdelen van hetgeen in feitelijke aanleg is aangevoerd relevant zijn voor een bepaald klachtonderdeel. Ik zie ook geen aanleiding om nader in te gaan op het in het middel wat vaag gesuggereerde verband tussen de laatste drie klachtonderdelen en de bewijsbetekenis van het zwijgen van verdachte naar aanleiding van de vragen over essentiële belastende omstandigheden.

15. Het eerste middel faalt.